de stem 'Een echte dwarslaesie kan ze niet genezen5 D4 i 1 ill Jomanda komt niet over als iemand die er maar wat op los liegt 'Denk je dat ik voor mijn lol met m'n kop tegen die wand sla?' De laatste stuiptrekking van Hitier Albanië, land in chaos 'Dit kan toch niemand spelen?' lECEMBER 1994 c o Q> 2 M j -2 - ^3 _Q .2 a5 l-Q '-P QJ aj *^1 s s 3 ra w. J3 Hi U t* o> c c E "-5 <U ro njw r 06 S1»: I jr ra c Z. ii m c *- <a I <u j*: O) j- S J .9, cn I X XI .2 "5 n C -Q Q> Iö_2 c N al-s s 9-> 3-D TO S»z <u c a> -a o .E J£2 <u o C +J N U aj aj wi O aniM- O Ol O Q> Jfi „EiJ 1 - QJ O .0) c c «?h i^ii c c <u o c !5 oi n c c "5. 5 o «"t C 3 S <u 5 PH- m e2 QJ - ■s. 2 Q> fQ CJl QJ a» i -Sis 1 <u t— 33 T3 _£~o 01 g- 2 =5 oi JS jf t qj c 5F QJ ■g E .±i 2 "O 3 3 C _a a> QJ p«t 44 £3 c; CD QJ rc CU CD— ai QJ cu file's .2 Z c C c c .oJS-g 5 O 1 -O ai cn 1L ■- E F§E ra QJ H— -M - QJ QJ 5 "o x ca ca -- 42 - T3 (C CU c Q3 :=r O N a; r in 'i-S .g-g is 2 co "8 S srg ai »- =g-s 2! S c QJ "D c .2 o •2.C r 03 42 g I s 2 o _2 ■S-g s 11| ai t 2 ca QJ CU ai "öü-o-o .S. N 10 Q CN Q in -a <u S c ■>*a aj 3? Jl| c c C QJ o 5 3 -Q IT CN is li E-Q 5 tj c a a> O 0) "O 01 c oi ais QJ 4—' - f~ f- c gs S.o5.|f iai 03 k o» QJ -c c u 33 O <U ïtiSg -o a> 01 ü-o c-D-C o .E *a o QJ Qj 5iË 8 o ai ü-t j wi Q QJ Qj .O cu oez o fc _ci -Q- <u H 1S.51 g,"?-0 - O QJ C Q.33 US Qj 4- Qj <D 33 O Dl 3 C cn C ca ra o Qj CL C -Q m iz? QJ QJ C C QJ QJ C v qj qj ai ai^ E CL 33 r O aj 4-J Ol-C 12 -2 - QJ 2 a. c c Q| QJ -- u aiQ ca» tn =é5f QJ 33 0):=» IE c ja qj O 01 QJ c -£ N 2 oi g o>3 CJ 2x1 9 15 fë u .12 -c O 3= zz* ai ?>'B i iu QJ - O Dl oi o - C Olü QJ CS QJ ■o CC O Qj 5 flj w 121 c C J3 a; S'i-ö CU -H N QJ CL 33 9 Oi^^ 3 X QJ .g15 .J, 2 ja: >(U c c Oi 9 in JC QJ O QJ -Q C- ca QJ .E *- E.2 5 8 ca o E QJ to 33 QJ O 4-» E O QJ 33 T. 42 Jc ■»c .W QJ a c 2 ra CO I (D in J -JÜ QJ E "o S 5 m CU I QJ O rti 4-* |o.c.ix ,- "o I qj -Ji QJ L5J ra a, J .E,lë c E c S QJ -o E g« E Ai g i qj v qj ca j~ qj a 4-> CL !-s i-g o aj |rao qj 5 2 1 "D ai.QJ,^ o ca 12 o 2 3 e"" qj cl <u ai j 2,.aj a/ CL <u <33 01 rn c ra 21 ca :=r - 45 J3 qj ai 33 l— TZ. ca cu qj qj Z aiQ i QJ cn-- O OJ c o a-ra JS 3 S C C oj qj ai oi ca aj cnri ca c ra qj c qj c c c QJ g J C 33 - O) k- =*+3 - O s - - 2 ra c ca ca 3 QJ _a 4< Z 45 o 03 "S -Q qj x: 4^ i/i 33 oj H— Q IA qj 2 33 _qj c c O, cn ai o - o qj ca cu zt 33 z C 44 cu q- qj O _c ■§i ^4 2 CL c QJ QJ 4-/ 2"i S" g QJ g a>-— IJO C- QJ ai ra E c-2 g QJ _qj "ra qj 01 m 42 "O cn Oj-Q I QJ E-c c QJ Qj o 3 ra S t! C* "O J8 S>£ - 5 si i£ SiS «fa S s S s lïê|S, g c O. sstliï e S 5^"° s u -5: qj c I f p ■g-g-o Is u 5 -S tJ J-S -JK-C 5 -S S Si o» Bi Weekend ZATERDAG 17 DECEMBER 1994 DEEL I S c^-ï c QJ E <u (D QJ tn QJ C QJ QJ C 44 "D -Q QJ «1 ïo °I Ai o £1 aE 010 'Het is de Goddelijke Wereld' Hier, in de Evenementen hal in Tiel, kan mij van alles overkomen. Zo is denkbaar dat ik plotse ling stokstijf in m'n stoel 'vast' kom te zitten, of dat mijn handen aan mijn schoot ge kleefd raken alsof iemand er lijm op heeft gesmeerd. Haar 'healing service bijeenkom sten' in Tiel trekken iedere week duizenden bezoekers. Honderddui zenden luisteren naar haar radio programma. Haar boekje vliegt over de toonbanken. En binnenkort is er een eigen tv-show. Ze wordt vereerd of verguisd, een tussenweg is er niet. Wie is Jomanda, ofwel ex-danseres Joke Damman (46)? Een gewiekste bedriegster, een nieuwe heilige of de bron van een om zich heen grijpende collectieve waanzin? Jomanda is in elk geval een fenomeen. Door Arthur't Hart Ook mag het mij wellicht gebeuren dat ik 'onder narcose' raak, plat op de grond val en me de eerste uren niet meer bewust ben van deze we reld hier, of de Goddelijke Wereld van Jomanda daarboven. Onzicht bare hemelse chirurgen, bijgestaan door even hemelse verpleegsters, gaan dan geheel kosteloos een 'spiri tuele operatie' op mij uitvoeren. Ik kan, voorspelt Jomanda, plotse ling uitbarsten in woest gehuil of ge lach, in luide boeren of ik kan hard gaan schreeuwen. In deze wondere wereld is het ook geenszins uitgesloten dat ik mijn horloge of ring ineens aan mijn an dere hand of aan een andere vinger terugvind, dat deze van zilver in goud of omgekeerd verandert (liever dat eerste dan maar), dat ik in mun ten en sieraden inscripties of kras sen aantref die er eerst niet waren, of dat bestaande inscripties juist verdwenen of veranderd zijn; 'gra veren', heet dat. En als Het Allerhoogste mij dat ver gunt, kan ik mij bewust worden van een van mijn vorige levens, of kan ik op andere wijze tot dieper inzicht geraken. Maar, verkondigt het gene zend medium, de Witte Wezens van hierboven zenden via haar uitslui tend 'positieve energie'. Alles wat via deze zelfbenoemde schakel tus sen hemel en aarde tot mij komt, is 'ten goede'. Het is een hele opluch ting. Jomanda is uitgegroeid tot een ge weldig bedrijf, zoveel is duidelijk. Onafzienbare rijen auto's staan bui ten gaparkeerd, vele anderen komen per speciale bus uit heel Nederland, België en Duitsland, treinen vol mensen die op de speciale Jomanda- combikaart van de NS reizen, stro men leeg. Zo'n 3500 mensen zitten zo dadelijk voor ƒ10 per kaartje op de blauwe stoeltjes in de voormalige veilinghal, en het is al de tweede 'healing service bijeenkomst' van vandaag. Aan de poort heerst een beetje de stemming van een voetbal stadion, zij het dat er niet wordt ge schreeuwd, geen spandoeken gehe ven en zich opvallend veel rolstoe lers tussen het toestromend publiek bevinden. Binnen ga ik eerst maar eens kijken bij de afdeling water verkoop. Onafzienbare sta pels kratten Spa staan hier tot het dak opgetast. Spawater dat door Jomanda is 'ingestraald' en ge- nezend zou werken tegen alle moge lijke kwalen. Het instralen lukt Jo manda tegenwoordig gelukkigerwijs met pallets tegelijk; een flinke ar- Het is tijd voor de handopleg ging. Hele rijen tegelijk worden geïnviteerd naar voren te komen. FOTO'S JAN BOUWHUIS beidsbesparing ten opzichte van vroeger, toen iedere fles een afzon derlijke behandeling moest onder gaan. Wat heet: via de radio - haar druk beluisterde programma op Ra dio Noordzee - gaat het ook al feil loos, en vanaf maart ongetwijfeld ook in haar eigen tv-show. Met een valse glimlach vraag ik de man van de waterverkoop hoe lang het werkzaam blijft. Hij gaat er bloedserieus op in: „De werking is permanent en tot de laatste druppel. Maar u moet natuurlijk niet de houdbaarheidsdatum die op de fles staat, overschrijden." Want anders? „Tja, dan wordt u ziek." Van Jo- manda's genezend water! Brullend van het lachen loop ik weg: zulke knollen voor citroenen zijn mij zel den aangeboden. Toegegeven moet worden dat je het lachen, naarmate Joman da's healing vordert, wel verr gaat. Het in kobaltblauw ge waad gestoken medium, loopmicro foon om de nek, beheerst met een rustige, vriendelijke stem de reus achtige zaal tot in de verste hoeken. De sfeer hier is niet opgefokt of sen sationeel, eerder vredig en ingeto gen, als betrof het een nieuw soort kerkdienst. Een dienst dan met ge beurtenissen waar je in kerk, syna goge of moskee vergeefs op zult wachten. Jomanda pikt mensen uit de zaal die mogen plaatsnemen (alles hier 'mag' gebeuren, indien de Hogere Wereld dat wil) op de tientallen bedden op het podium. Sommigen liggen daar roerloos en lijken in slaap, anderen maken na enige tijd spastische be wegingen met armen en benen, alsof ze door een zwerm wespen worden belaagd. Er wordt gekreund en ge snikt. In de zaal is intussen ook van alles loos. Een aantal mensen lijkt flauw gevallen, achterover of opzij han gend in hun stoel of plat voorover liggend op de vloer. Een paar ande ren dolen voetje voor voetje door de gangpaden, stijf als een plank en in vreemde houdingen, de ogen geslo ten en zich schijnbaar niet bewust van hun omgeving. Weer anderen bewegen zich krui pend of kronkelend over de vloer, geheel in trance. Her en der klinkt uit de zaal dierlijk gekrijs op, vol wassen mensen roepen met een kinderstemmetje om hun moeder. Niet aanraken, al die mensen, ver maant Jomanda, want dat kan in de ze omstandigheden veel pijn doen. Achter mij op de tribune knalt een man keer op keer met zijn hoofd te gen de achterwand. De dreunen zijn in de hele zaal te horen. VERVOLG OP WEEKEND - E2 Door Arthur't Hart Het verschijnsel Jomanda, de volle zalen en de aandacht die ze trekt, het massale geloof dat ze wekt: het heeft zo'n omvang aangenomen dat het fenomeen se rieus genomen dient te worden. Wat doet Jomanda precies, en hóe doet ze dat? We ondernemen een poging tot ver klaring, en doen dat samen met prof. dr. G. Van Heek, hoogleraar psycho logie van de gezondheid, en dr. J. Boelhouwer, hoofddocent fysiologi sche psychologie, beiden van de Til- burgse universiteit. Eén ding staat voor hen als een paal boven water: van een echte dwarslae sie, een ongeneeslijke kanker of tota le blindheid kan niemand genezen, of Jomanda nu hoog of laag springt. Ze nuwen die zijn doorgesneden kunnen niet langs magische weg weer aan el kaar worden geknoopt. Maar aan de andere kant: dat er in Tiel helemaal niets gebeurt, dat het allemaal door gestoken kaart is, dat geloven zij ook niet. Bij de cliënten van Jomanda gaat het, vermoedt Boelhouwer, steevast om mensen met klachten op de grens van het medische en het psychische. Dat Jomanda invloed weet uit te oefenen op dat laatste is goed denkbaar, dat via haar puur medische ingrepen worden verricht niet. Er zijn mensen die écht verlammingsverschijnselen vertonen, blind of doof zijn, niet door een lichamelijk gebrek, maar door een geestelijk trauma, waardoor een 'blokkade' in de hersenen optreedt. In zulke gevallen zou Jomanda de ban (tijdelijk) kunnen doorbreken. Van Heek: „Hoeveel mensen zijn er niet die aan een chronische ziekte hebben geleden, daar lichamelijk bo venop zijn, maar uit angst dat het te rugkomt toch in hun roelstoel blijven zitten? Het omgekeerde heb je ook: ie mand krijgt te horen dat-ie een ziekte heeft, hoewel er nu eigenlijk nog niets aan de hand is. Dan zie je vaak dat zo iemand zich al gaat gedragen naar zijn toekomstig ziektebeeld, bijvoor beeld met krukken gaat lopen voor dat dat hoeft. Ik kan mij voorstellen dat Jomanda, in die entourage in Tiel, dergelijke mensen extra vertrouwen geeft, aanmoedigt. Dan kun je je krukken ineens opzij zetten. De men sen worden dan in feite terugge bracht tot hun werkelijke ziektetoe stand. De 'wonderen' zijn, denk ik, te herleiden tot dit soort effecten." Paranormale genezing van kanker en aids, waarop Jomanda zich beroept? Uitgesloten, zeggen de beide psycho logen, en een gevaarlijke uitspraak bovendien. Van Heek: „Misschien dat Jomanda er beter dan de traditionele geneeskunde in slaagt om mensen een stukje vechtlust mee te geven. Het gaat er daar persoonlijker aan toe dan in het ziekenhuis, je wordt even uit de anonimiteit getild. Dat 'uitver koren zijn' geeft een prettig gevoel. De extra vechtlust die je zo opdoet, kan vertragend werken. Zo blijkt uit studies dat iemand die zich actief te gen een kwaal teweer stelt, meer af- weercellen ontwikkelt. Maar dat le vert geen totale genezing op." De aanwezigheid van zoveel andere mensen waar óók iets mee loos is, het samen zingen, het 'wij-gevoel' dat op Jomanda bij de mensen uit de zaal die hebben mogen plaatsne men (alles hier 'mag' gebeuren, inr dien de Hogere Wereld dat wil) op de tientallen bedden op het podi- de bijeenkomsten wordt gewekt, werkt eveneens stimulerend. Dat helpt, als je chronisch ziek bent, om je gevoel van hulpeloosheid te overwin nen, daar put je hoop en kracht uit, waardoor je tot meer in staat bent dan anders. Zo bezien zijn Jomanda's bijeenkomsten een soort intensieve vorm van lotgenoten-contact. Teleurgesteld zijn in de gewone ge neeskunde, je niet willen neerleggen bij een fatale diagnose - het speelt volgens beide psychologen allemaal mee. Plus het feit dat Jomanda's ma gische boodschap voor gewone men sen goed te bevatten is; lang niet zo ingewikkeld in elk geval als de high tech van de echte geneeskunde. Hoe doet ze het? Boelhouwer heeft de indruk dat Jomanda zich bedient van hypnose (hoewel ze dat zelf altijd ontkent). Hypnotiseren is een tech niek die te leren valt. Het is vooral een manier van spreken: indringend en met herhalingen. Daarmee wordt een bewustzijnsverandering bij het publiek bewerkstelligd. Men stelt zich totaal open voor het medium, zuigt op wat zij zegt en andere prik kels worden onderdrukt. Boelhouwer: „Voorwaarde is wel dat mensen er toegankelijk voor willen zijn. Als je je niet wilt laten hypnoti seren, gebeurt het ook niet. Maar ve len staan er al bij voorbaat voor open, want de alternatieve geneeswijzen - de magnetiseurs, gebedsgenezers, de strijkers, de piskijkers - zijn 'in'. Dus is er vaak al heel wat 'voorkennis' aanwezig en dan hebben mensen aan een half gebaar genoeg. En als er dan één begint met afwijkend gedrag, wil de volgende niet achterblijven. Ge beurt er één 'wonder', dan gebeuren er meer." De bizarre mystiek van Jomanda ver vult, menen Van Heek en Boelhou wer, een duidelijke rol in het geheel. De ingestraalde kaartjes, het helende water, de buitenaardse chirurgie, reïncarnaties, de speculaties over geesten en zielen, de quasi-religieuze atmosfeer (compleet met een vaag op het christendom geïnspireerde litur gie van doopsels, zegeningen en pre ken), het is bedoeld om een nieuwe realiteit te scheppen. „Een andere werkelijkheid, waar ook andere na tuurwetten gelden. Zo wordt het pu bliek als het ware op de juiste golf lengte afgesteld en gevoelig gemaakt, waarna het denkt: hier is alles moge lijk. Dit is duidelijk een psychologi sche truc," aldus Van Heek. Wat zou Jomanda er zelf van geloven? Boelhouwer: „Gelooft de dominee dat Jezus water in wijn veranderde? Ik denk dat ze er tot op zekere hoogte in gelooft, al zal ze zich wel realiseren dat ze het wat mooier maakt." Is Jomanda hiermee verklaard? Me vrouw Van Herwijnen, de dame met een partieel dwarslaesie die bij Jo manda opstond uit haar rolstoel en voor het eerst sinds vijf jaar liep, kan wanneer we haar enkele weken later bellen, nog steeds -moeizaam- lo pen. Ze is in de wolken en ervaart dat er verdere verbetering in komt. „Het is een openbaring, ik voel me heel ge lukkig. En ik geloofde helemaal niet in dit soort dingen! Nu denk ik: er is daar iets, iets onverklaarbaars." Er is moeilijk aan te ontkomen: met één bezoek aan Jomanda meer resul taat dan in jaren behandeling. Van Herwijnens revalidatie-arts is onder de indruk, maar wil niet van een me disch wonder spreken: „Medisch ge sproken behoorde dit tot de mogelijk heden, maar het kwam er eerder nooit uit. Ze heeft bij Jomanda op de een of andere manier de kracht gevonden om haar grenzen te verleggen." ZIE WEEKEND 2 ZIE WEEKEND 3 EN 4 Zo, de twee healings van deze zondag zitten erop. In het keu kentje in Jomanda's privé-ruim- ten in de Evenementenhal neemt ze een paar snelle happen uit de pan. Tijd is. er weinig, want zo dadelijk moet ze op weg naar de studio in Bussum, voor haar ra dio-programma. Het blauwe gewaad gaat uit, er komt een trui en een roze leg ging voor in de plaats. Ze is net als eerder beneden op het po dium: ontspannen, aardig en spontaan. 'Schitterend' en 'prachtig' zijn de stopwoordjes. En volkomen overtuigd van haar rol in deze wereld en haar bij zondere opvattingen daarover. „Zelf ben ik maar een heel ge woon mens hoor," lacht Het Fe nomeen. „Het bijzondere is dat ik een liefdes- en lichtenergie mag doorgeven die de kem van de mens raakt. Dat is een godde lijke gave." Wat voelt ze daar zelf bij? „Ik merk helemaal niks. Als ik op het podium sta, is mijn eigen persoon uitgeschakeld. Ik word geleid." Soms neemt ze wel iets waar, als in een flits. Vandaag .bijvoorbeeld, toen een invalide vrouw uit haar rolstoel opstond. „Ik zag een takel waarmee het been van die mevrouw voor be handeling werd opgetild. Maar ik mag dergelijke dingen altijd maar heel eventjes zien. Dat is een stukje zelfbescherming dat de Goddelijke Wereld mij geeft, anders zou ik gek worden." Haar ideeën omtrent 'spirituele behandelingen' etc. zijn niet aan het wankelen te brengen. Zon der blikken of blozen: „Er wer ken hier overleden artsen en verpleegsters. Florence Nightin gale is er ook. Ja heus, ik kan haar zien, soms. En engelen heb je ook, die zijn hier aanwezig." En waarom zie ik dat soort din gen dan niet? Jomanda: „Jij bent gewoon niet helderziend. Ik sméék wetenschappers al jaren: kom hier nou eens kijken,-on derzoek het. Maar ze doen het niet, bang als ze zijn om tot de ontdekking te moeten komen dat het wél echt is. Terwijl hun hele eigen familie dan soms al met ingestraalde kaartjes rond loopt en al dingen heeft erva ren." „Dat is toch schüftterend, dat zo iets gebeurt, en dat dat via mij mag gaan," roept ze enthousiast uit, wanneer ze nog een geval van vermeende genezing be schrijft. Of is het een nog niet opgehelderde vorm van slim be drog, temper ik de vreugde. Ze blijft de vriendelijkheid zelve: „Wat hier gebeurt, dat kan toch niemand spelen? Als het een truc was, zou ik toch al lang door de mand gevallen zijn?" De jaaromzet van Jomanda ligt nu op zo'n vijf miljoen. Dat is een altijd terugkerend punt van kritiek op het medium: is haar hocus-pocus niet een dekmantel voor een geweldige geldfabriek? Nu raakt Jomanda zowaar een tikje geïrriteerd. „Dat verhaal over financiën wil ik de wereld uit. We betalen normaal belas ting. Al het geld dat overblijft na aftrek van onze lasten gaat naar goede doelen: de drie Jomanda- huizen voor opvang van incest- slachtoffers, vorig jaar voor acht ton hulptransporten naar Bos nië, een rolstoelen-project in de Gaza-strook. Zaken als aanpas sing van een woning voor een gehandicapt kind, door ons be taald, evenals de medicijnen." „Mijn leven is: 99 procent wer ken en een procent privé-tijd. Ik leef uitsluitend van giften, ge schonken door mensen die gene zen zijn. Dat is een inkomen net boven het minimum." „Kinderen en dieren voelen di rect aan dat het goed is wat hier gebeurt. Ik strijd voor het goede. Ik was in Gaza om er rolstoelen aan te bieden. Die mensen wa ren zo blij, dat geeft mij veel vol doening. Sommigen vonden het wel gek dat juist ik voor hulp middelen als rolstoelen ging zor gen. 'Kun je ze dan niet gene zen?' Maar ik kan geen nieuwe lede maten aanzetten. Nieuwe heu pen en knieën, dat kan wél, dat is gebeurd." Jomanda beweert dat ook kan ker via haar te helen is. Wekken van valse hoop? „Nee. De geval len van kanker die hier zijn ge nezen, zijn niet meer te tellen. Herstellen van aids is ook moge lijk. We hebben hier vaste bij eenkomsten voor aidspatiënten. Er zijn genezingen voorgeval len." Ze is - of lijkt - er volkomen van overtuigd, zoals altijd. Juist die zekerheid, dat onmiddellijk stel len van elke 'diagnose', wekt argwaan. Jomanda: „Ik bén er ook zeker van, want het wordt mij doorgegeven. Zodra ik ooit één fout maak, stop ik onmid dellijk." 4

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 33