'Stille nacht':
van rap tot klassiek
De intimiteiten
van een bevlogen vernieuwer
de stem
dbreker
Kerstmuziek van o.a. Mariah Carey, Diana Ross
en Benedictijner monniken
D2
GROTE GIDS
D3
Kröller Miiller Museum heeft Van Doesburg-bezit spectaculair uitgebreid
Michael Ryan
IN BEELD
Grafiek uit
Nederland
ER 1994
VRIJDAG 9 DECEMBER 1994
gang van 1 januari
et name de Neder-
J (KUN) gaat hij de
Ie twintigste eeuw'
jrsiteit afscheid als
Igste eeuw.
pie Hans heten. Het
dietje van bekende
i zijn, heeft nog een
zo'n encyclopedie,
[kopen of op hun
die van Hans Ferrée
bet verkopen. Hij zit
fiaker'. Op zijn naam
Jnkele internationale
bedenker van het
loeken over zijn vak,
Izen te maken?
J heb eerst een tijdje
(ben ik een jaar of
lak in de naam Hans
lerlo, Gruyters, Van
|iende eeuwse Duitse
1 Hans van Zijl. Hoe
oorden opgenomen?
brium om te worden
eel mensen die er in
kans Tillema; die heb
■vakman en amateur
porden vermeld.
te maken. Er staan
Zoals de filosoof en
lakende boeken heeft
Irk en ontwikkelings-
lans Snoek.
oorden tegenwoordig
jsind loopt. Lees de
eenvoudige Jantjes,
is onderhevig aan
oren werd, had je dus
vam door de enorme
klbers. Dat was een
Jerg in de smaak viel.
|jn voorbeeld-Hanzen
er drie, waarvan er
lopedie'. Uitg. Fontein,
pische kinderlogica:
hoor allemaal gelui-
Idat je niet slaapt."
IAdri is net als de twee
Ischenen delen uitste-
Inderlijk te lezen, ook
Inog niet zo vlot leest.
|es zijn kort, de zinnen
de woorden zijn niet
d schreef ook een ver
in een inbreker voor
•kker slapen, diefjes-
n moet 's nachts plas-
it zomaar een inbreker
uis. Reuze gevaarlijk,
man heeft een pistool
in Daan heeft genoeg
en om zich daar van
■oor te stellen. De in-
jjjkt ook Daan te heten
en Daan voeren een
itelijk gesprek over de
het stelen, over voet-
r hoeveel Daan waard
in zijn voor z'n ouders,
te voor het geval hij
wordt en een losgeld
betaald moet worden,
en hebben zijn ouders
oor hem over.
er is eigenlijk gewoon
ge man, ruwe bolster,
t, en als hij tegen de
gt te lopen, helpt Daan
te verstoppen en veegt
gerafdrukken weg. In-
eeft hij wel zoveel van
er geleerd dat hij een
theeblad verstopt om
kunnen verkopen. Dat
lisschien van zijn moe-
leen lijst opstelt van de
spullen, maar ook van
dingen die niet gestolen
:en maar zoek waren,
aal heeft niet het niveau
isheid van Klootwijks
aar het is wel vlot ge
en geestig. Daan lijkt
wat ouwelijk ventje,
lukkig voor hem wordt
iet eind van het verhaal
dat hij voor zijn ouders
ard is dan hij dacht. „Ik
sgekregen hebben," zegt
jder ferm. „Miljoen of
joen. Al had ik er zelf
stelen moeten gaan."
Klootwijk: 'De H van Ad-
g. Leopold, prijs/ 24.90
Rood: 'Lekker slapen, dief
at'. Uitg. Leopold, prijs
boeken vanaf 7 jaar
Sinéad O'Connor
foto ap Diana Ross
foto anp Mariah Carey
foto veronica
Door Tom Smeets
De muzikale Kerstmis die dit jaar
in de winkel ligt is zo veelzijdig als
de ballen aan de boom. Van stem
mig tot uitbundig. Of - om het maar Nederlanders
eens in de meest uiteenlopende gen
res uit te drukken - van rap tot
klassiek. Een keus.
geldt evenzeer voor het gekozen repertoire.
Voor de meest stemmige topper zorgt
Sinéad O'Connor met haar aangrijpende
versie van Silent night.
Bestond die goeie ouwe lp nog maar. Dat
zou het wat betreft The Christmas album
(Columbia) van Neil Diamond een stuk
eenvoudiger maken. De eerste kant zou in
dat geval bestemd zijn voor de liefhebbers
van het typisch Amerikaanse geluid. De
swingende kerst, zogezegd. Kant twee is
wat klassieker. Maar zelfs dan niet hele
maal consequent. De pompeuze apotheose
Hallelujah chorus is voorzien van stevig
slagwerk!
Ook Mariah Carey kon geen keus maken.
Ze slingert op haar kerstalbum Merry
Christmas (Columbia) heen en weer tussen
een stemmige en een swingende kerst. En in
het laatste geval wordt ze bijgestaan door
zo'n onweerstaanbaar gospelkoor waar ze
in de States het patent op hebben. De
kerstman heeft zelden eerder zo swingend
z'n entree gemaakt als in haar versie van
Santa Claus is coming to town.
Mariah schreef zelf drie nieuwe kerstsongs
en koos verder voor het traditionele reper
toire, om te beginnen - letterlijk - met
Silent night. Maar ze wist het heel knap
naar haar eigen hand te zetten. Ze is niet
voor niets wereldkampioen zingen!
Uitstapjes
Nog een Amerikaanse topper, Diana Ross,
houdt het op haar A very special season
(EMI) wel overwegend rustig. Ook zij
maakt enkele uitstapjes, zoals met What the
world needs now. Deze Hal David/Burt
Bacharach-klassieker past helemaal bij de
kerstgedachte, want het antwoord op de
vraag is love, sweet love. Een ander uitstap
je is Ave Maria van Schubert, maar ook
daar valt moeilijk bezwaar tegen aan te
tekenen.
Een van de vele verzamel-cd's voor kerst
mis is All you need is X-mas (EVA). Van
Queen tot Kate Bush, van Roxette tot Pat
Benatar, van Mud tot Elvis Presley, van
Love Unlimited tot Beach Boys en van John
Lennon tot Paul McCartney. Kortom: een
overmaat aan klinkende namen. En dat
Een minstens zo grote verscheidenheid aan
artiesten en dus stijlen komt voor op de
dubbel-cd Kerstmis '94 (Arcade). Van klas
siek tot jazz, van vrolijke country-klanken
tot het stille, ingetogen luisterlied, het
krijgt allemaal een plaatsje onder de kerst
boom. En het aardige is: het zijn allemaal
Nederlandse artiesten die voor al deze
kerstklanken zorgen.
André Hazes, René Froger, Willeke Alberti,
André Rieu, Corry Konings, Henk Wijn
gaard, Koos Alberts, Rita Reys, Henk Tem
ming, Berdien Stenberg, Vader Abraham,
Arne Jansen, Ronnie Tober, Lee Towers,
André van Duin, Gerard Joling, Piet Veer
man, De Havenzangers, Manke Nelis, Van
essa, Zangeres Zonder Naam, Anny Schil
der, Dries Roelvink, Benny Neyman... Veel
meer mogelijkheden zijn er niet eens!
De verzamelaars Swingin' Christmas (Co
lumbia) en Christmas through your eyes
(Magnum) bevatten ook al bijdragen van
uitsluitend grote namen. Het verschil is
alleen dat op de eerste de sterren van
gisteren staan en op de tweede die van
vandaag. Voor de swingende kerst zorgen
onder meer Mahalia Jackson, Tony Bennett,
Miles Davis, Aretha Franklin, Dave Bru-
beck, Billie Holiday, Duke Ellington en
Doris Day.
Bon Jovi
De meer eigentijdse Christmas ballads ko
men onder meer van Boyz II Men, Gloria
Estefan, Wham!, Enya, Chris Rea, Thê
Pretenders, Bon Jovi en Ten Sharp. Op
beide komen overigens nummers voor die
weliswaar prima onder de kerstboom pas
sen, maar die er eigenlijk niet thuis horen.
The power of love van Frankie Goes to
Hollywood bijvoorbeeld. Of in het andere
geval Moonlight serenade van The Glenn
Miller Orchestra. Maar wat is er tegen op
een maanserenade, zeker bij een witte
kerst? Want uiteraard wordt daarvan op
elke cd gedroomd.
Het meest Amerikaanse kerstalbum is A La
Face family Christmas (LaFace). De topar
tiesten van dit label vertolken op hun
geheel eigen wijze een aantal klassiekers.
Zo komen we zelfs een kerst-rap tegen.
Minstens zo apart is A Tejano country
Christmas (Arista). Toppers in het genre als
Freddy Fender en Flaco Jimenez maken er
een country-kerstmis van en dat is weer
eens wat anders.
Miracle on 34th Street (Fox) is de re-make
van een van de Hollywood-kerstklassiekers.
De soundtrack puilt uit van de kerstklan
ken. En ook van de grote namen: Natalie
Cole, Aretha Franklin, Ray Charles, Dionne
Warwick, Elvis Presley en Kenny G. Deze
succesvolle saxofonist heeft ook een eigen
kerstalbum, Miracles - The holiday album
(Arista). Het warme geluid van z'n instru
ment past perfect bij de stemmige kerst
klanken.
Monniken
Puur klassiek is Canto Noël (EMI classics).
Het is zelfs de enige cd zonder White
Christmas en Stille nacht. Canto Noël is
van de Spaanse Benedictijner monniken
van het klooster Santo Domingo de Silos,
die eerder met htm Canto Gregoriano een
wereldhit scoorden. In veel landen stonden
ze nummer één op de hitparade. De zingen
de monniken werden onder goud en platina
bedolven, iets waar ze zelf het meest ver
baasd over waren. De advent- en kerstge
zangen op deze cd werden in 1980, '81 en
'82 opgenomen.
Muzikaal en zeker vocaal vuurwerk hoef je
op A beautiful Christmas with... (Arcad^)
niet te verwachten. Toch zou het wel eens
de kerst-cd kunnen zijn die het meeste in de
belangstelling staat. De amateur-zingers
zijn namelijk ongekend populair als acteurs
in de Amerikaanse RTL4-soap The bold and
the beautiful. Bij het uitkomen van de cd
waren er al 80.000 exemplaren besteld.
Geen van alle eerder genoemde grote muzi
kale namen kunnen dat ook zeggen.
Schae Harrison (Darla) zingt Last Christ
mas; Jeff Trachta (Thorne) vertolkt I'll be
home for ChristmasJohn McCook (Eric
Forrester) vergrijpt zich aan The Christmas
song; Darlene Conley (Sally Spectra) koos
voor Santa Claus is coming to town en dan
zijn er ook nog bijdragen van Bobby Eakes
en Ron Moss.
Met z'n allen samen vertolken ze Love is
the gift, een nummer dat buiten de kerstpe
riode ook heel aardig is om te beluisteren.
Het is dan ook geen toeval dat juist dit
nummer op single is verschenen. Wie het
tekstboekje helemaal openklapt treft een
fraaie poster aan, waarop de hele club in
feestkleding naast de kerstboom staat.
'De kaartspelers' van Theo van Doesburg
Door Koos Tuitjer
Het Kröller-Müller Museum op
de Hoge Veluwe heeft zijn Van
Doesburg-collectie flink kun
nen uitbreiden. Het gaat welis
waar om de toewijzing van
bruiklenen uit rijksbezit, maar
het 'werkkapitaal' is hiermee
aanzienlijk verruimd. Met alles
wat er nu in Otterlo van Theo
van Doesburg voorhanden is,
werd een smaakvolle expositie
ingericht. Voor de fijnproevers
is ook een prachtig boekje over
schilder-architect-dichter en
schrijver/polemist Theo van
Doesburg verschenen.
Je zou de Van Doesburg-pre
sentatie de stilte voor de Mond-
riaanstorm kunnen noemen.
Afgelopen weekeinde werd zij
zonder veel gerucht openge
steld. Omvangrijk is de ten
toonstelling beslist niet. Maar
zij verrast wel.
Theo van Doesburg (1883-1931)
kan aanspraak maken op de
eretitel 'constructeur van het
nieuwe leven'. Zeer bewust le
vend in een spannende periode
(de eerste decennia van deze
eeuw), zong hij een stevige par
tij mee in het koor van vernieu
wers. Met Piet Mondriaan gaf
hij richting aan de in 1917
opgerichte Nederlandse Stijl
beweging.
Beiden stonden in de jaren di
rect na de Eerste Wereldoorlog
in de schijnwerpers van de in
ternationale kunstkritiek. De
ideeën spoorden aanvankelijk
redelijk gelijk. Totdat er zich
een dissonant aandiende. Het
duo ruziede zich uiteen en ste
vig polemiserend ging elk ver
volgens zijn eigen weg.
Theo van Doesburg stierf als
longlijder, nog geen vijftig jaar
oud, in Davos. Piet Mondriaan
vertrok naar de Nieuwe Wereld
en stierf in 1944 op zijn zeven
tigste in New York. Toen rede
lijk beroemd, nu -een halve
eeuw later- wereldberoemd.
De presentatie van het verrijkte
Van Doesburg-bezit, houdt di
rect verband met de grote
Mondriaan-tentoonstelling, die
binnenkort in Den Haag wordt
geopend. De verwachting
heerst dat de expositie ook in
het buitenland de aandacht zal
aantrekken. Het Kröller Müller
Museum hoopt daar op be
schaafde wijze een graantje van
mee te pikken.
Nelly van Doesburg
Ruim veertig jaar heeft Van
Doesburgs weduwe Nelly van
Moorsel gewaakt over de artis
tieke nalatenschap. Van de be
tekenis ervan was zij zeer goed
doordrongen. Toen zij tiental
len jaren later - in 1975 - over
leed, was haar nicht Wies van
Moorsel universeel erfgename.
Deze was (en is) als kunsthisto
ricus ook een ingewijde. Boven
dien was (en alweer: is) zij
gehuwd met Jean Leering, toen
directeur van het Van Abbemu-
seum. Dit museum had ver
nieuwers van De Stijl altijd al
beschouwd als een van zijn
specialisaties.
Maar de Nederlandse belang
stelling voor de nalatenschap
van Theo van Doesburg - een
pseudoniem overigens voor
Christian Emil Marie Klipper -
stuitte af op de Franse wetge
ving. Hoewel de belangstelling
in Frankrijk voor de Stijl op
een laag pitje stond, gold er een
uitvoerverbod voor het werk
van Theo van Doesburg.
Diplomatie
De kwestie was acht jaar een
hot item in het Frans-Neder
landse diplomatenverkeer.
Eerst in 1983 belandde het in
het atelier achtergebleven werk
in Nederland. Lies van Moorsel
had op dat moment allang be
sloten om dit deel van de nala
tenschap aan de Nederlandse
staat over te dragen. Haar tante
had dat idee zelf ook al meer
dere malen ter sprake gebracht.
Maar nu kon het bezit via de
Rijksdienst voor Beeldende
Kunst doorgesluisd worden
naar enkele Nederlandse mu
sea.
Bij die verdeling destijds was
de huidige directeur van het
Kröller-Müller Museum be
trokken. Eenmaal in Otterlo
aangesteld, realiseerde Evert
van Straaten zich dat er bij de
Rijksdienst voor Beeldende
Kunst nog veel in depot achter
gebleven was. Daarvan claimde
hij alsnog een belangrijk deel
voor zijn museum.
■Die actie is niet zonder succes
gebleken. Met de nodige ironie
stelt Evert van Straaten nu vast
dat er een 'gigantische correctie
op de Kröller Müller-collectie
is toegepast'. Maar Theo van
Doesburg was dan ook nauwe
lijks in de collectie van Helena
Kröller-Müller vertegenwoor
digd. Waarom dat zo was, is
niet duidelijk. Maar het laat
zich veronderstellen dat me
vrouw Kröllers adviseur dr.
Bremmer weinig op had met
Theo van Doesburg.
Hoogdravend
Wie in Otterlo rondgaat langs
wat uiteindelijk verworven is,
wordt getroffen door een sfeer
van intimiteit. Het totale kun
stenaarschap is op een handza
me manier bijeengebracht. De
leer van Theo van Doesburg, hij
was een ideeën-man die het
filosoferen nooit moe was, is
vele maten strenger dan wat hij
maakte. Voor alle esthetiek
koos hij hoogdravende formu
leringen, maar deze losten van
zelf op in de verf.
Mondriaan en van Doesburg
hebben in Parijs heel wat afge-
stoeid over het wezen van de
puur abstracte kunst. Als
rechtgeaarde Hollanders sticht
te elk zijn eigen kerk. Van
Mondriaan kun je zeggen dat
hij ervoor koos om strak in de
leer te blijven. Van Doesburg
poneerde veeleer stellingen, om
deze ook weer te kunnen weer
leggen.
De ruzie leidde tot de nodige
verkettering. Mondriaan wilde
Van Doesburg op een zeker
moment ook nooit meer zien.
De verwijdering werd enkele
jaren volgehouden. Later kwam
Mondriaan op zijn houding te
rug. Maar zoals het contact was
geweest, werd het nooit meer.
foto anp
Theo Van Doesburg was de re
lativist van het duo. Zijn be
trokkenheid met wat er zich
afspeelde was ook veel groter.
Hij betrad zijpaden. Korte tijd
was de kunstenaar als kind van
zijn tijd als I.K. Bonset actief
geweest in de Dada-beweging.
Ook de architectuur was voor
hem vertrouwd terrein. Van
Doesburg testte zijn denkbeel
den met andere woorden op een
breder plan uit. En waar prak
tische oplossingen geboden wa
ren, vraagt de leer bijna vanzelf
om aanpassingen.
Op het laatst van zijn leven
lijkt Van Doesburg de stap te
rug naar de waarneembare
werkelijkheid te hebben willen
zetten. Zijn laatste compositie
uit 1931 is weer een reverence
richting de tastbare werkelijk
heid. Wanneer je vanuit dat
laatste werk terugkijkt op het
geheel, is er het gevoel dat Van
Doesburg in de grond van zijn
hart niet abstract kón zijn.x. i
Voornemens
De intimiteit binnen Van Does
burgs atelier vindt haar hoog
tepunt in de presentatie van
zijn Liber Veritas. Een boekje
vol voornemens, waarin hij
vooruitliep op wat hij wilde
maken. Een geheim dagboek
als het ware waarin de schil-
dersdromen genoteerd werden.
Het prijsgeven daarvan brengt
nog steeds een zekere ontroe
ring te weeg.
Bijzonder is ook een reeks glas-
in-loodramen. In hun omvang
zijn zij beperkt. Dat verhoogt
alweer de intimiteit, die in de
presentatie zo voelbaar is. Uit
een laatje werd ook een schil
dering met twee danseressen
getrokken. Dat bleek op eter-
niet geschilderd. Net als de re
cent boven water gekomen Van
Gogh, had in 1975 niemand dit
speelse stukje ooit gezien.
I Kröller-Müller Museum, Hoge
Veluwe. 'Theo van Doesburg:
constructeur van een nieuw le
ven'. Tot en met 17 april. Di.
t/m zo. 10-17 uur.
Van zichzelf zegt de Amerikaan
Michael Ryan dat hij eigenlijk
rond de eeuwwisseling geboren
had moeten worden. „Ik voel
mij thuis in de kunstwereld van
die tijd. Het Franse Impressio
nisme is van grote invloed op
mijn werk." Michael Ryan is
een Amerikaan die met een
openheid en nieuwsgierigheid
die typerend zijn voor de nieu
we wereld, naar de cultuur van
Europa kijkt. Zoals een buiten
staander voor wie de (kunst
geschiedenis geen enkele ver
plichting inhoudt en die dus
alles nog voor het kiezen heeft.
En hij heeft gekozen voor de
stijl van het Impressionisme en
heeft zich toegewijd en nauw
keurig de techniek eigen ge
maakt die een schilderij van nu
een doek van honderd jaar gele
den laat lijken. Voor wie de
kunst opvat als een voortgaande
ontwikkeling waarbij originali
teit een belangrijk doel is, is
deze benadering twijfelachtig.
Hij zal de wenkbrauwen fron
sen bij dit soort anachronisme.
Voor hem is Michael Ryan een
epigoon.
Wie geen last heeft van kunst-
beschouwelijke zorgen en dus
de geschiedenis niet heilig acht,
kijkt even vrij naar het werk
van Michael Ryan als Michael
%an omgaat met de oude mees-
MJ/
Door Frits de Coninck
ters. In het bijzonder het werk
van de Impressionisten. Wie op
een tentoonstelling van hem
rond loopt, ademt de lucht van
Camille Pisarro, Claude Monet
en Henri de Toulouse-Lautrec.
En voor wat Nederland betreft
G.H. Breitner. Een overzicht
van Michael Ryans werk is tot
einde december te zien in het
Markiezenhof in Bergen op
Zoom. Recent werk wordt in het
voorjaar tentoongesteld bij Ga
lerie Borzo in Den Bosch.
Over gebrek aan belangstelling
heeft hij niet te klagen. Ryan is
altijd populair geweest in Ne
derland, bij particuliere collec
tioneurs wel te verstaan. De
grote musea hebben vanuit de
boven bedoelde opvatting van
de kunstgeschiedenis nooit inte
resse gehad voor zijn werk. Zo'n
grote collectioneur is de ING-
bank die veel werk van hem
bezit.
De portretten die Michael Ryan
heeft geschilderd, behoren tot
het beste uit zijn oeuvre. De
namaak-impressionistische stijl
is veel minder dwingend, vraagt
althans veel minder nadrukke
lijk de aandacht. De aandacht
gaat uit naar het portret, beter
gezegd de geportretteerde. De
afgebeelden hebben een duide
lijke identiteit. Voorzichtig en
ingehouden komen ze tevoor
schijn uit de verf. Hij slaagt
erin achter het concrete uiter
lijk een ziel op te roepen zodat
de persoon echt tot leven komt.
Er hangt een schilderij van drie
kinderen die weliswaar bij el
kaar horen, maar door Ryan
toch op aparte doeken zijn ge
schilderd die samen worden ge
houden door de lijst. De kinde
ren kijken stil en vragend,
kwetsbaar nog. Ze zitten aan
een tafel in de woonkamer en
wachten, nergens op. Heel dui
delijk is dat motief van wachten
aanwezig in het schilderij van
een oudere vrouw 'Eugenie'
(1982) die op een stoel met ge
vouwen handen naar iets buiten
het beeld zit te kijken. De jurk
is heel mooi geschilderd: in geel,
met snelle, losse toetsen die de
doorgaans dikke verflaag einde
lijk eens doorbreken. Dat idee
van wachten geeft een spanning
die het statische karakter van
een portret opheft. De portret
ten hebben een eenvoud en een
diepgang die bij de andere wer
ken ontbreken.
Behalve portretten schildert
Ryan landschappen, straatscè
nes, interieurs en droomtafere-
len. Er hangen twee grote doe
ken die de grote gelagzaal van
hotel Americain aan het Leidse-
plein in Amsterdam als onder
werp hebben. Het ene doek is
Americain bij dag, het andere
bij nacht. De stijl is een uitbun
dige combinatie van Impressio
nisme en Fauvisme. Korte verf-
toetsen, aandacht voor licht en
sfeer, kleuren die zich mengen
voor het kijkend oog, gestalten
die schuil gaan in de nevel van
de ruimte. Maar het blijft alle
maal mooie buitenkant. En het
volstaat niet met te zeggen dat
dat ook de kenmerkende eigen
schap was van het Impressio
nisme. De Impressionist hield
zich dan wel niet in de eerste
plaats bezig met de psychologie
van het onderwerp, maar wat
hij aan zichtbare buitenwereld
afbeeldde, werd wel degelijk
van binnenuit, vanuit de verf
opgebouwd. Zodat er een sfeer
opgeroepen werd.
Wat ik ten aanzien van Michael
Ryan bedoel, is dat hij een sfeer
vertelt en geen sfeer opbouwt.
Het is zoiets essentieels als wat
de beeldhouwer Ossip Zadkine
tegen zijn leerling Jan Wolkers
opmerkte over de taak van de
kunstenaar in 't algemeen: als je
'Portret van Eugenie (1982) van Michael Ryan, te zien in
Bergen op Zoom
de smaak van koffie wilt uit
drukken, dan moet je die sensa
tie zien te raken en dat is iets
anders dan een kop koffie af
beelden. Michael Ryan is een
schilder die kan schilderen, die
een techniek heel goed beheerst,
die zijn klassieken kent, maar
die zich teveel bezig houdt met
die kop koffie. Maar waar hij
afziet van al te nadrukkelijke
stijlimitatie en ingehouden
werkt, is het soms ook heel
I Markiezenhof, Steenberg-
sestraat 8, Bergen op Zoom (zie
voorpagina Grote Gids).
Bij galerie Kokon in Tilburg is
de Steendrukkerij uit Amster
dam te gast. Een belangrijke
grafische werkplaats van de
meesterdrukker Rento Brattin-
ga die al jaren lang mooie pren
ten drukt van Nederlandse kun
stenaars, echte grafici of grafici
bij gelegenheid. Het maken van
een litho, houtsnede enz. is één
ding; die op technisch volmaak
te wijze en in beperkte oplage
afdrukken is iets anders. En
dan is de hand van de meester
belangrijk. Een keuze van pren
ten, gedrukt door Brattinga,
hangt in Tilburg, in een eenvou
dige, heldere opstelling. Mooie
prenten van belangrijke beel
dende kunstenaars tegen een
betaalbare prijs.
Het is opvallend hoe elk van de
kunstenaars de grafische tech
niek bedrijft met zichtbare
trouw aan de oudste geliefde.
Ook in de grafiek blijft Marien
Schouten een schilder, Frank
Vanden Broeck een tekenaar,
Carel Visser een beeldhouwer
enz. Bredanaar Sef Peeters is
van huis uit een echte graficus.
Hij toont twee houtdrukken met
op de een de letters 'IK WIN'
verdeeld over een blauw, een
rood en een groen vlak. Op het
tweede blad zijn die zelfde let
ters uiteengevallen in 12 stre
pen die in verschillende kleuren
en in een vrije positie een wit
vlak vullen. Een zuivere zaak
van grafische vormgeving. De
hoogleraar moderne-kunstge-
schiedenis en kriticus Carel
Blotkamp is als graficus een
typische theoreticus. Bedacht
en afstandelijk werk dat perfect
in elkaar steekt, waar technisch
niets op aan te merken valt
maar dat ook droog van ver
beelding blijft.
Naast werk van de genoemden
zijn er bladen te zien van Ar
mando, Otto Egberts, Kees de
Goede, Jan van der Pol, Rob
van Koningsbruggen, Hans Kö-
nings en David van de Kop. Een
aantal belangrijke namen bijeen
in een presentatie die voor Bra
bant bijzonder is. Voor de lief
hebber van grafiek een niet te
missen gelegenheid.
Galerie Kokon, Stationsstraat
38-40, Tilburg. Tot en met 24
december; open woensdag t/m
zaterdag van 12 tot 5 uur.
