Criminele netwerken
kiezen hun positie
vanuit West-Brabant
Grepen drugbende en politie naast de buit?
DE STEM
De bank,de
DE STEM
REGIO
C5
Divisie zware en georganiseerde criminaliteit groeit naar ruim zeventig man
Justitie Breda speelt open kaart met verbaal inkijkoperaties
Innovatieprijs
VRIJDAG 9 DECEMBER 1994
Hoofd van de divisie zware en georganiseerde criminaliteit is
D. van Dop. foto de stem/ben steffen
LANDELIJK en Euro
pees opererende crimine
le organisaties proberen
vanuit de regio West- en
Midden-Brabant positie
te kiezen tussen markt
gebieden in de Randstad
en Antwerpen en Brussel.
Organisaties hebben in
deze regio soms een on
derkomen, ontmoeten
hier hun zakenrelaties en
zetten vanuit deze regio
activiteiten op. Deze
'knooppuntcriminaliteit'
bezorgt politieregio's
veel werk.
Daarnaast zijn in de re
gio Midden- en West-
Brabant enkele tientallen
criminele netwerken ac
tief, met ieder hun eigen
specialismen. Boven die
netwerken staat een be
perkt aantal top-crimi-
nelen dat naar behoefte
gebruik maakt van die
specialismen van de ver
schillende netwerken.
Voor de bestrijding van
cirminele netwerken
wordt hard getrokken
aan de uitbouw van de
divisie zware en georga
niseerde criminaliteit.
Die divisie moet eind
1995 bestaan uit 93 men
sen. Aan het hoofd ervan
staat D. van Dop.
Van onze verslaggever
René Kloeg
De georganiseerde misdaad kiest de regio vaak als ontmoetingsplaats of plaats van handelen voor activiteiten. Een recente schietpartij bij het Novotel in Breda is
daar een voorbeeld van. Inzittenden van een Porsche beschoten daar met zware wapens een rode Mercedes. foto de stem/johan van gurp
VAN DOP was tot voor zijn
benoeming als hoofd van de di
visie commissaris van de ge
meentepolitie in Roosendaal.
Daarvoor was hij actief in een
politieteam dat landelijk milieu
fraude moest opsporen. In die
functie rook hij al aan de wereld
van de zware criminele jongens
en witte-boordencriminaliteit.
Dat zijn divisie snel en volledig
moet worden opgetuigd staat
voor hem buiten kijf. „De zware
criminaliteit heeft miljarden
guldens tot haar beschikking.
Met dat geld dringt de onderwe
reld in de bovenwereld door en
vormt zo een rechtstreekse be
dreiging voor onze democratie,"
aldus Van Dop.
Nog niet zo lang geleden vroegen
burgemeesters in déze politiere
gio zich openlijk af tot welke
prijs de divisie zware en georga
niseerde criminaliteit voor het
opvullen van vacatures prioriteit
moest krijgen. Naast afspraken
over het gefaseerd invullen van
de vacatures heeft hebben Van
Dop en waarnemend korpschef
A. Spel de burgemeesters een
toelichting gegeven over de wij
ze van werken van georgani
seerde criminaliteit. Van Dop
zegt het zelf niet, maar het ver
haal heeft wel zo verhelderend
gewerkt dat de kritiek is ver
stomd.
Infiltreren
Van Dop vindt ook dat de parle
mentaire commissie, die de op
sporingsmethoden van de politie
onderzoekt, een uitspraak moet
doen of politiemensen binnen
mogen dringen in op het oog
legale bedrijven. Politiemensen
zouden bij voorbeeld als chauf
feur in dienst moeten kunnen
treden bij afval- of transportbe
drijven. Van Dop speekt overi
gens tegen dat de regiopolitie
Midden- en West-Brabant op dit
moment al met deze methode
werkt. Bij transportbedrijven
circuleren namelijk namen van
mensen die bij sollicitaties niet
in dienst moeten worden geno
men, ondat ze politie-infiltran-
ten zouden zijn.
Knooppuntcriminaliteit
De voorbeelden voor knooppunt
criminaliteit in deze regio liggen
voor het oprapen. De recente
vondst van 500 kilo cocaïne in
een loods in Breda bewijst dat
deze regio voor de georgani
seerde misdaad van vitaal be
lang is. Het in Wernhout ge
strande transport van 18.000 ki
lo Colombiaanse marihuana
heeft dat nog eens onderstreept.
Maar, om het buiten de drug
handel te zoeken, het geldt ook
voor de ondersteuning die de
divisie gaf aan een landelijk on
derzoek naar de activiteiten van
een internationaal opererende
bende diamantdieven.
Een ander voorbeeld van knoop
puntcriminaliteit is het oprollen
van een internationale fraude
met olie en diesel. Daarnaast
kiest de georganiseerde misdaad
de regio vaak als ontmoetings
plaats of plaats van handelen
voor activiteiten, waar de divisie
niet mee te maken krijgt. Een
recente schietpartij bij het No
votel in Breda is daar een voor
beeld van. Inzittenden van een
Porsche beschoten daar met
zware wapens een rode Merce
des.
Volgens Van Dop moet de aan
dacht niet te veel gericht zijn op
de drughandel, want dat is maar
een deel van het totale werkter
rein van de divisie. Die bestrijdt
ook milieufraude, fraude met af-
valtransporten en EG-subsidies,
grote series autodiefstallen, dief
stal van containers vol met goe
deren en georganiseerde inbra
ken.
„De slag om drugs uit te bannen
als gevaar voor de volksgezond
heid hebben we al lang geleden
verloren. We houden ons nu
meer bezig met de bestrijding
van de gevolgen ervan en dus
met wat er gebeurt met de finan
ciën. Zonder bedragen over deze
regio te noemen, weten we dat er
heel veel geld in omgaat. Die
financiën wenden criminelen
aan om hun machtspositie in de
bovenwereld verder uit te bou
wen. Het blijft namelijk niet bij
dure auto's, villa's en reisjes. Ze
kopen horecagelegenheden op,
transportbedrijfjes, carrosserie
bedrijfjes of kopen aandelen
daarin. Ook kopen ze fitness- en
sportcentra. Dat leidt tot een
gigantische oneerlijke concur
rentie. Een transportbedrijf kan
niet op tegen een bedrijf dat
wordt gesponsord met zwart
geld," aldus Van Dop.
Hij, als voormalig lid van een
opsporingsteam naar milieufrau
de, weet als geen ander dat de
grens tussen onder- en bovenwe
reld in de afvalbranche vaag is.
„Wat1 denk je dat het je als
afvalmakelaar oplevert om de
herkomst-papieren van afval te
vervalsen, zodat je het kunt stor
ten in een provincie waar de
tarieven veel lager zijn? Het geld
ligt voor de handige afvalmake
laar voor het oprapen." Van Dop
vult aan dat de overheid daarbij
ook goed moet opletten. Het is al
gebeurd dat een bedrijf, dat zich
volop bezighield met illegale
handelingen (bijvoorbeeld che-'
misch afval) toch miljoenen sub
sidie in de wacht sleepte.
De divisie heeft een redelijk
beeld van de zware criminelen
en de samenstelling van de net
werken. Er zijn nog enkele witte
vlekken in West-Brabant en het
is zaak dat die zo snel mogelijk
in kaart worden gebracht. „We
weten ook vrij goed hoe de zwa
re jongens werken en hoe ze de
bestaande netwerken gebruiken.
Veel criminelen, soms ook uit het
buitenland, verrichten klussen
-afhankelijk van het werkaan
bod- voor meer dan één net
werk. Boven de netwerken staan
soms managers met 'schone han
den'," aldus Jan Reijers. Hij is
waarnemend hoofd van de divi-
Vuile werk
Voor het vuile werk huren zij
mensen in met bepaalde specia
lismen, maar ook voor het plaat
sen van een advertentie om vopr
de chauffeur van een drugtrans
port een 'echtgenote' te zoeken.
Het gebeurt gewoon naar be
hoefte. Ze hebben specialisten
voor inkoop van materiaal, koe
riersdiensten en voor het vast
stellen van hun marktpositie.
Wanneer een organisatie handelt
in amfetamines en xtc dan heb
ben ze mensen voor de inkoop
van grondstoffen en mensen met
deskundigheid op het gebied van
de produktie.
Bendes, die grote partijen goede
ren stelen, zorgen zo ook vooraf
voor een afzetmarkt. Vroeger
liepen ze bij gebrek aan een
afzetmarkt nog weieens tegen de
lamp, omdat spullen te lang
moesten worden opgeslagen. Of
ze moesten hun waar laten staan
omdat bijvoorbeeld een partij
televisietoestellen alleen ge
schikt bleek voor de Engelse
markt. Tegenwoordig hebben or
ganisaties zoveel deskundigheid
dat die fouten vrijwel niet meer
voorkomen.
Criminaliteitsbeeld
In de eerste fase van de oprich
ting van de divisie is vooral veel
tijd gestoken in het maken van
een nieuw criminaliteitsbeeld
van de regio. Op die manier
moet het mogelijk worden om in
beeld te brengen hoe bepaalde
criminele netwerken actief wor
den. Informanten, misdaadana
lyse en de recherche-ondersteu
ning spelen daarin een belangrij
ke rol. Daarnaast moet de infor
matiestroom van de politiemen
sen op straat naar de divisie nog
worden verbeterd.
De divisie moet volgens Van Dop
en Reijers veel aandacht beste
den aan het grijze gebied tussen
de onder- en de bovenwereld. Je
praat dan over seks- en relax
huizen, poolcafés, koffieshops,
maar ook wisselkantoren die re
cent zijn aangepakt. En soms
heb je het ook over de transport
wereld en niet te vergeten de
autohandel. Daarnaast moet de
divisie proberen in beeld te krij
gen in welke mate kleine ac
countantskantoren,' notarissen
en advocaten worden benaderd
door criminelen.
Mogelijkheden
Door de reorganisatie heeft de
politie volgens Van Dop meer
mogelijkheden gekregen om de
georganiseerde criminaliteit aan
te pakken. Vroeger gebeurde dat
vanuit de gemeente- en rijkspo
litiekorpsen. Nu is het in handen
van één grote organisatie. „We
zijn bij de aanpak van de drug
handel steeds aan de verliezende
hand geweest. Nu zie je dat we
enige grip beginnen te krijgen op
de drugcriminaliteit. Daar 'is
weer overleg over nodig, omdat
de collega's op straat het daar
door weer drukker krijgen.
Drugs worden duurder en dus
moet er meer worden gestolen,"
aldus Van Dop.
De divisie wordt op dit moment
uitgebreid naar zeventig mensen.
Daarvoor zijn recent zeventien
functies opengesteld. De belang
stelling daarvoor is groot. Naast
managementsfuncties is de divi
sie verdeeld in een A- en een
B-sectie. De A-sectie werkt met
een jaarplanning aan grote,
langdurige onderzoeken. In
nauw overleg met Justitie wordt
besloten welke zaken worden
aangepakt. De B-sectie richt
zich op onderzoeken, die de divi
sie een beter beeld moeten geven
op de criminaliteit in de regio.
Deze sectie ondersteunt de poli
tiedistricten in de regio bij gro
tere onderzoeken.
IRT
Van de divisie zijn ook negen
mensen gedetacheerd bij het In
terregionaal Recherche Team
(IRT). Van Dop vindt Nederland
te klein om naast de IRT's ook
nog een landelijk rechercheteam
samen te stellen. „Wil je een
landelijke recherche dan moet je
de IRT's opheffen. We hebben
met de divisies en de IRT's goed
draaiende clubs op poten gezet.
Ga je aan landelijke recherche
beginnen dan room je de IRT's
weer af. Dat levert regionaal
twee jaar vertraging op."
DE DIVISIE georgani
seerde criminaliteit heeft
nationaal en internatio
naal een zware slag toe
gebracht aan de georga
niseerde misdaad. Aan
houdingen in Nederland,
België en Portugal, inval
len op 26 plaatsen en
anderhalf miljoen gulden
cash geld in beslag geno
men. Alles in verband
met oprollen van een
grote internationaal ope-
rende drugbende, die zijn
hoofdzetel in West-Bra
bant had.
Van onze verslaggever
René Kloeg
ZO BEGON in juni van dit jaar
een persbericht van de divisie
georganiseerde criminaliteit in
de regio Midden- en West-Bra
bant. Het onderzoek naar de
bende was in september 1992 op
gang gekomen en had volgens de
politie het team op het spoor
gezet van een jacht dat vanuit
het Caraïbisch gebied onderweg
was naar Europa met verdoven
de middelen. Het jacht is bin
nenste buiten gekeerd, maar er
zat geen gram drugs in. Volgen
de week komt de zaak voor de
rechter.
Breda - De divisie georgani
seerde criminaliteit van het
politiekorps Midden- en
West-Brabant en justitie in
Breda zijn genomineerd
voor de zogeheten politie
innovatieprijs. Naast de di
visie zijn nog drie andere
korpsen genomineerd.
Minister Dijkstal van Bin
nenlandse Zaken reikt de
prijs volgende week donder
dag uit tijdens een twee
daagse conferentie in de
RAI in Amsterdam over ver
nieuwing van het politie
werk en de kwaliteit bij de
Nederlandse politie.
De vraag rijst in ieder geval of
de politie naast de buit heeft
gegrepen na twee jaar intensief
onderzoek. De vraag rijst ook of
de drugbende zelf misgegrepen
heeft, want justitie stelt dat de
bende om en nabij 800.000 in
de deal heeft geïnvesteerd en
betaald aan een Colombiaanse
organisatie. Tot slot is er sprake
van drie inkijkoperaties in een
pand in Ulicoten. Gezien wat
daar bij die legale inbraken is
gevonden, rijst ook de vraag of
eerder optreden misschien niet
meer rendement zou hebben ge
had en minder zou hebben ge
kost aan politie-inzet.
Natuurlijk was het voor justitie
en het onderzoeksteam van de
divisie georganiseerde criminali
teit een forse teleurstelling toen
de Portugese autoriteiten in juli
van dit jaar moesten melden dat
het criminele jacht Maracana
volstrekt clean was. In het eerste
persbericht werd gesteld dat een
team van twintig rechercheurs
over de reorganisatie heen tus
sen september 1992 en juni 1994
heeft gewerkt aan het in kaart
brengen van de leden van de
criminele organisatie, hun acti
viteiten en het geld dat de bende
investeerde. De politie meldt in
het persbericht vervolgens niet
zomaar dat men uit de analyse
van de informatie 'wist' dat de
Maracana met drugs vanuit het
Caraïbisch gebied onderweg was
naar Europa, Nederland om iets
exacter te zijn. In Galder stond
namelijk een laboratorium in
clusief noodzakelijke grondstof
fen klaar voor de bewerking van
ruwe cocaïne.
Justitie en politie willen inhou
delijk niet over de zaak en dus
ook niet over de lege boot pra
ten. Dat zou tot gevolg hebben
dat een deel van het proces al in
de krant wordt gevoerd. Bekend
is echter dat zij op het standpunt
staan dat het voor het oprollen
van een criminele organisatie
niet noodzakelijk is dat er ook
een grote vondst wordt gedaan.
Maar, het was natuurlijk wel
makkelijk geweest. In de twee
jaar onderzoek is de politie wel
gestuit op 216 kilo amfetamine.
Die zou van de kopstukken van
de bende zijn, de uit Roosendaal
afkomstige en in Willebrord wo
nende J. van Z. en de in Rijsber-
gen wonende W.W. Daar staat
tegenover dat er een verklaring
is afgelegd door de vriendin van
W., mevrouw S.J., dat die amfe
tamine van haar was, maar dit'
terzijde. De politie verklaarde
destijds dat de amfetamine ge
vonden was in een bosperceel in
Baarle-Nassau, begraven in ton
nen.
De politie heeft verschillende
reizen van de kopstukken van de
organisatie naar Colombia geob
serveerd. Geobserveerd hoe het
jacht is gekocht en geobserveerd
hoe in België een schip is ge
huurd om op volle zee de drugs
over te nemen. Daarnaast zijn
talloze ontmoetingen in binnen-
en buitenland bespied. En als
een grote drugvangst niet nood
zakelijk is voor het oprollen van
een organisatie dan is het op zijn
zachtst gezegd opmerkelijk dat
justitie besluit tot ingrijpen
wanneer de Maracana onver
wacht de steven wendt en koers
zet naar Portugal, in plaats van
naar wateren voor de Neder
landse kust.
Desondanks staan op dé zitting
van volgende week dinsdag de
twee hoofdverdachten en vijf
medeverdachten terecht op ver
denking van het leiden van een
criminele organisatie, handel in
drugs, het voorbereiden van een
drugtransport en het bezit van
een wapenarsenaal.
De inkijkoperaties die de politie
met toestemming van de officier
van justitie heeft verricht in een
pand van de vriendin van W. in
Ulicoten, krijgen mogelijk een
ander gewicht nu er geen drugs
gevonden zijn. Een arrestatie
team heeft in opdracht van de
criminele inlichtingendienst tot
drie keer ingebroken in het pand
in Ulicoten. De eerste keer was
half juni 1992, nog voor het
onderzoek op gang was geko
men. Bij die inbraak stuitte een
arrestatieteam op een hennep
kwekerij. De tweede keer ge
beurde het in november, kort
nadat het onderzoek op gang
was gekomen. Kort voor die in
braak was er veel vrachtverkeer
rond het pand en constateerde
de politie tijdens observaties dat
alle ramen open stonden, on
danks het herfstweer.
Binnen hing een sterke aceton-
geur. Aceton wordt gebruikt bij
het raffineren van onder andere
cocaïne. Monsters van een wit
poeder bleken achteraf die drug
te bevatten. In april 1993 is de
derde politie-inbraak gepleegd.
Die keer vond de politie grond
stoffen en een installatie die ge
schikt was voor het vervaardigen
van amfetamine.
Op vragen hierover wilden be
handelend officier mr G. Bou-
man en hoofdofficier van justitie
mr J. Wabeke deze week niet
ingaan. „Het debat voeren''bui
ten de rechtszaal om ondergraaft
de rechtspraak. De rechter moet
onafhankelijk kunnen beslis
sen," aldus mr. Wabeke.
Zij zeiden wel dat van de inkij
koperaties verslag is gedaan in
een proces verbaal en dat er
toestemming voor is gevraagd
aan de officier van justitie. Niets
illegaals aan, want artikel 9 uit
de Opiumwet geeft de politie de
ruimte voor inkijkoperaties.
Voor het opmaken van dat ver
baal is pas op 13 oktober 1994
opdracht verleend, een jaar na
de laatste inkijkoperatie.
Gisteren volgde alsnog een pers
bericht van de hoofdofficier,
waarin hij de data, het resultaat
en het rendement bekend maak
te van de inkijkoperaties. Name
lijk dat bij de inkijkoperaties
onvoldoende relevant bewijs is
gevonden.
De politie mag volgens dat arti
kel panden betreden, niet zijnde
woningen, indien bekend is of
het vermoeden bestaat dat er
handelingen plaatsvinden in
strijd met de Opiumwet. Het
proces verbaal zit ook gewoon
bij de stukken. „Justitie maakt
hier geen geheim van. En zal alle
openheid .betrachten," aldus
Bouman.
Volgens hem en Wabeke is dit
helemaal niet nieuw. Bij stukken
van strafzaken zitten zo vaak
processen verbaal van inkijkope
raties. Advocaten en andere
goed ingewijden hebben daar
een iets genuanceerdere mening
over. Justitie zou juist vaak vol-
Hoofdofficier mr. J. Wabeke: 'Bij de inkijkoperaties is onvol
doende relevant bewijs gevonden.' foto de stem/johan van gurp
staan met de voor verdedigers
oncontroleerbare melding dat
'uit CID-informatie is gebleken
etcetera'.
Naast de inkijkoperaties speelt
mogelijk ook het fenomeen
kroongetuige een rol in het pro
ces. Formeel bestaat de kroonge
tuige nog niet in Nederland. In
een pro forma zitting tegen de
hoofdverdachten noemde offi
cier van justitie mr. Bouman de
vriendin van J. van Z., de
41-jarige M.T., kroongetuige in
het proces. Hij vroeg en kreeg
toen aanhouding in het belang
van het onderzoek. Hij zei die
dag dat de vriendin het crimine
le bedrijf zou hebben opge
biecht. Volgens Bouman is de
vrouw gaan praten omdat zij
zich na een aantal luxe jaren in
de steek gelaten voelt. Goed in
gewijden verklaren dat T. ge
woon meer geld wilde en niet
kreeg en daarom uit jaloezie
naar de politie is gestapt. Het is
nog niet bekend of T. voor haar
aandeel wordt vervolgd.
De rechtbank besteedt volgende
week twee zittingsdagen (13 en
14 december) aan de zaak. In
totaal moeten mogelijk acht ver
dachten verschijnen.
Zelfportret van Michael Ryan uit
Door onze redacteur
Dirk Vellenga
In Gorkum had de Amerikaan
Michael Ryan had zijn eerste
buitenlandse tentoonstelling.
Binnen drie uur verkocht hij
negen schilderijen en kreeg hij
vijftien opdrachten voor por
tretten te noteren. De Ameri
kaan wordt sindsdien gekoes
terd door vermogende Neder
landers die een mooie plaats
in hun living hebben voor de
dromerige kleurenpracht van
Michael Ryan. Hij is boven
dien de lievelingsbelegging
van de ING-Bank.
Bij de opening van de overzicht-
stentoonstelling van het werk
van Michael P. Ryan (41) in Het
Markiezenhof in Bergen op Zoom
kunnen de volgelingen de mees
ter aanraken. Goed geconser
veerde dames ritselen naar voren
en drukken hem de hand. „O Mi
chael, we love love." Michael is
als een kunstenaar in een roman
tische tv-film, een knappe, don
kere man met het haar in een
staartje, charmant, openlijk be
wonderd en stilletjes bemind.
Een artiest die zonder schaamte
gelooft in schoonheid en fier po
serende vrouwen en kinderen
eeuwige lieflijkheid schenkt aan
de wand boven de schoorsteen
mantel. Een gedreven kunstenaar
die geknuffeld en gesponsord
moet worden door mensen die
graag willen tonen dat ze heus
wel een neus voor schone kunsten
hebben.
Michael laat de aanbidding ge
duldig over zich heen komen. Hij
is beleefd, zo is hij grootgebracht.
Hij groeide op in een katholieke
doornsee-familie en tekende de
koppen van de Beatles in een
hoekje van de slaapkamer die hij
deelde met twee oudere broers.
Op zijn 18e voelde hij voor het
eerst de magie van het museum
en daarna studeerde hij in Mem
phis en New York. Michael Ryan
legde zich toe op de oude mees
ters en produceerde behoorlijke
Door onze redacteur
Hans Rooseboom
Een bezoek aan het Arnhems Ge
meentemuseum, dat betekende
altijd: Dick Ket. Hoe vaak je zijn
schilderijen ook zag, de fascina
tie bleef, werd zelfs iedere keer
groter.
Ook als kind raakte je onmiddel
lijk in de ban van deze schilder,
wiens werk met dat van niemand
anders te verwarren is.
Het Arnhemse museum is de
thuishaven van het werk van
Dick Ket. Vroeger hingen er al
veel.
Dick Ket was de permanente
trots van het museum, en het vi
sitekaartje. In recenter tijd is het
museum op de hoge Rijnoever
zich gaan toeleggen op de com
plete Ket-collectie.
Dick Ket, je wilde het steeds op
nieuw zien. Dat emaillen bakje,
nat stenen kommetje, dat schrift,
uie fles met kurk, die geblokte
theedoek, die eieren, die vingers,
xe alpinopet, en vooral: die Meu
nen, dat onwerkelijke perspectief
waarin al die nauwkeurige af
beeldingen geplaatst waren, die
nele sfeer van benauwdheid, van
bedompt binnenhuis, van lijden
en dood. Dick Ket vertelde een
verhaal dat je niet begreep, maar
wel aanvoelde.
.^vistdatDick Ket heel erg ziek
