'Alleen buiten via de voordeur'
De SeniorenWinkel6
Nico van den Akker, directeur nieuwe Huis van Bewaring in Middelburg:
ZEELAND
DE STEM
DINSDAG 15 NOVEMBER 1994 C4
EEN BLIKVANGER van
de eerste orde. Een mooi,
groot wit gebouwencom
plex aan de Torenweg in
Middelburg. Voor de ar
geloze voorbijganger op
het eerste gezicht een on
derkomen voor weer zo'n
florerend nieuw bedrijf
op hi-tech gebied.
Hi-tech is in het gebouw
voldoende aanwezig.
Niet voor de verkoop
maar voor direct gebruik.
En dat is het binnen de
muren houden van wel
geteld 144 gedetineerden.
Want het complex, dat
op 18 januari 1995 door
minister Sorgdrager offi
cieel in gebruik wordt
genomen, is het nieuwe
Huis van Bewaring To
rentij d.
„Hier kom je alleen bui
ten via de voordeur."
Door Rein van der Helm
DIRECTEUR Nico van den Ak
ker vertrouwt op de allernieuw
ste snufjes die in en rond de
gevangenis zijn aangebracht. „In
dit complex is de modernste
technologie gebruikt om een vei
lige inrichting te bouwen. Wij
zijn waarschijnlijk de meest mo
derne van Nederland. Het ont
werp van Middelburg is zo goed
"dat het wordt gekopieerd voor
de nieuwe inrichtingen in Alp
hen aan de Rijn en Dordrecht.
Het is een maximaal beveiligd
gebouw in de A-categorie," zegt
Van den Akker.
In 1991 werd hij, op dat moment
directeur van het Huis van Be
waring in Haarlem, projectleider
voor de nieuwbouw in Middel
burg. En als hij zegt dat men
hier alleen via de voordeur naar
buiten kan, stoelt die mening op
zijn nauwe betrokkenheid bij de
voorbereiding en uitvoering van
de nieuwbouw.
Over een aantal van de beveili
gingen doet Van den Akker niet
moeilijk. „Het grootste deel is
zichtbaar. Als we uitleggen hoe
het in elkaar zit, werkt dat al
leen maar ontmoedigend voor
wie de hoop koestert ongezien te
kunnen vertrekken."
In de eerste plaats zijn op diver
se plaatsen van het complex te
levisiecamera's gemonteerd. Zij
geven hun beelden door aan di
verse monitors in het zenuwcen
trum van de bewaking: de cen-
traalpost. Een strategisch gele
gen ruimte, van waaruit de
dienstdoende bewaking ook nog
direct zicht heeft op de drie
gevangenisvleugels, met elk 48
cellen.
Gedetineerden niet 'rondzwer
ven'. Zij kunnen alleen op hun
eigen afdeling verblijven en
moeten ze ergens anders heen -
werkplaats, spreekkamer, tand
arts, kapper - dan is de route zo
uitgestippeld dat hij ook alleen
maar daarheen kan, waar hij
moet zijn.
Binnen, in de eigenlijke gevan
genis, staan op onverwachte
plaatsen stalen binnendeuren die
bovendien op riskante plekken
alleen vanuit de centraalpost
elektronisch te bedienen zijn.
Gepantserd
Van den Akker leidt zijn gezel
schap, in eerste instantie vooral
gefixeerd op veiligheid, door het
gebouw en naar de sport- en
luchtplaatsen. Hij laat de tien
vierkante meter grote (of kleine?)
cellen zien met hun gepantserd
glas en zware tralies er voor. De
binnenplaatsen, voor sport,
luchten en ontspanning. Daar
rondom een op het eerste gezicht
simpel hekwerk van 2,5 meter
hoog. Aan de bovenkant venijnig
scherpe punten. Slaagt een ge
vangene erin dit hekwerk te ne
men, dan doemt de volgende
hindernis op. Een stalen hek
werk, met daar bovenop een an
der, uitgevoerd in een soort fijn
gaas.
„Om te beginnen krijg je in dit
gaas nauwelijks je vingers.
Slaagt iemand er toch in het hek
te beklimmen dan klapt het -
met daar bovenop rijen prikkel
draad - automatisch door het
gewicht van de gevangene naar
binnen. Hem als het ware opslui
tend in een kooi. Vooropgesteld
dat ook deze hindernis toch
wordt genomen - maar dan moe
ten bewaarders wel slapen en de
camera's niet werken - dan
wacht een vijf meter hoge, lood
recht omhoog staande, gladde
muur. Daarbuiten wacht dan de
inmiddels gealarmeerde politie."
Wie denkt onopgemerkt van bui
ten naar binnen te kunnen, komt
bedrogen uit. Zo gauw zich iets
bovenop de muur meldt, treden
sensors in werking en gaan de
camera's aan.
Voor de hand liggende vraag.
„En als er nu een met een heli
kopter komt? Er is hier ruimte
genoeg om te landen." Van den
Akker glimlacht fijntjes. „Zo'n
soort ontsnapping vereist een
heel nauwkeurige planning. Je
komt uiteindelijk iemand opha
len en die moet dan wel op een
Directeur Nico van den Akker: "Werken in een gevangenis is
Middelburg ook al.'
niet zo vreemd. Dat gebeurde drieëneenhalve eeuw geleden in
bepaalde tijd op een bepaalde
plaats aanwezig zijn. Wel, heel
eenvoudig. Niet één gevangene
weet straks van te voren hoe laat
en waar hij wordt gelucht."
En hoe zit het dan met gijzelin
gen van gevangenisspersoneel.
„Daarvoor zijn bepaalde proce
dures ontwikkeld, waarover ik
geen mededeling doe. Maar ze
werken, dat is bewezen. Werd
Nederland in 1993 geteisterd
door tien, elf gijzelingszaken,
waarbij bewaarders als schild
werden gebruikt, vorig jaar deed
zich nog maar één geval voor.
Ook bij gijzelingen komt men in
Middelburg niet buiten," zegt hij
gedecideerd.
Humane vorm
Maar liever dan al die beveili
gingsmaatregelen, laat Van den
Akker de andere kant van het
gevangeniswezen zien. „Ak
koord, onze eerste taak is gedeti
neerden binnen te houden en
V
Zicht op de buitenwereld. Vanuit een tien vierkante meter grote cel met gepantserd glas en zware
tralies er voor.
straffen ten uitvoer te leggen.
Maar wij hebben in Nederland
gekozen voor een humane vorm
van opsluiting, waarbij alles in
het werk wordt gesteld de een
maal vrijgekomen ex-gevangene
kansen in de maatschappij te
geven. De nota Werkzame De
tentie van de vroegere staatsse
cretaris Kosto is hierover duide
lijk."
Mensen opsluiten en ze vervol
gens niets laten doen, leidt al
leen tot grote frustraties. „Je
kweekt menselijke tijdbommen,"
zegt Van den Akker. Daarom
wordt voor gevangenen een pro
gramma ontwikkeld. Uitgangs
punt is dat ze hele dagen werken
en gelegenheid krijgen voor stu
die of het leren van een vak.
„Werken in een gevangenis is
niet zo vreemd. Dat gebeurde
drieëneenhalve eeuw geleden in
Middelburg ook al. Vroeger had
je de rasphuizen voor mannen en
de spinhuizen voor vrouwen. En
termen als zakjes plakken en
wasknijpers maken, herinneren
aan de wijze waarop vroeger
gevangenen werden beziggehou
den. Werken in een gevangenis is
dus van alle tijden. Wat mij voor
ogen staat is zo zinvol mogelijk
werk. Ooit heb ik als proef-gede-
tineerde vier dagen in Hooge-
veen gezeten. Heb daar draadjes
zitten maken, waarmee dakpan
nen aan panlatten vastzitten.
Geestdodend werk dat ik eigen
lijk buiten deze inrichting wil
houden. Werken in een Huis van
Bewaring is niet verplicht. Het
alternatief is dan: hele dagen in
de cel."
Inpakwerk
De gevangenis in Middelburg is
uitgerust met moderne, lichte
werkplaatsen, voorzien van alle
mogelijke apparatuur. Van den
Akker, die inmiddels al contac-
ten met bedrijven heeft gelegd,
denkt aan onder meer assembla
gewerkzaamheden, inpakwerk
en het maken van prints. Er
komt een houtbewerkingsafde
ling en er is zelfs een ruimte
waar men zich (verder) kan be
kwamen in het werken met com
puters. In totaal zijn er tien
werkzalen en een grote fabrieks-
ruimte voor omvangrijke werk
zaamheden. Daarnaast zijn er de
nodige leslokalen.
Naast begeleiding door reclasse
ring, maatschappelijk
werk(st)ers en de hiervoor goed
opgeleide Penitentiair Inrichting
Werkers en arbeidsdeskundigen,
is regelmatig werken een goede
therapie. „Vergeet niet, veel van
onze gasten zijn dat niet gewend.
In hun dagelijks leven gaan en
staan ze waar ze willen. Door
deel te nemen aan het werkpro
gramma, verplichten zij zich re
gelmaat in hun leven in te bou
wen. Wie zich 's morgens niet op
tijd voor zijn werk meldt, moet
de rest van dag - met uitzonde
ring van het verplichte uur ver
blijf in de buitenlucht - in zijn
cel zitten," zegt Van den Akker.
„Daar zijn we zeer strikt in."
(ADVERTENTIES)
07.00-21.00
08.00-21.00
09.00-21.00
Servicestation WALTHER DE BLOCK
OUDE ZOUTDIJK 2-4, 4561 HP HULST
telefoon 01140-12058, telefax 01140-10856
De voorbereiding op terugkeer
in de maatschappij krijgt in het
complex aan de Torenweg ook
gestalte in de daar gevestigde
Penitentiaire Open Inrichting
(POI) de Nederhof (twintig
plaatsen) en de inrichting voor
dagdetentie de Uiterton (vijf
plaatsen).
De mensen in de POI, die hun
streaf er bijna hebben opzitten,
moeten zich op zondagavond te
melden. Door de week hebben zij
volwaardig werk tegen een bil
lijke vergoeding en op vrijdaga
vond mogen ze dan naar him
verblijfadres. Bij gezin, of fami
lie of een andere plek waarvan
de leiding op de hoogte is. In de
afdeling voor dagdetentie wer
ken de vijf gedetineerden een
half dagdeel in voornamelijk
vrijwilligerswerk. De andere
helft van de dag is gevuld met
scholing en opleiding.
Bibliothecaresse
Het nieuwe gevangeniscomplex
in Middelburg biedt zo'n kleine
150 arbeidsplaatsen. Naast peni
tentiaire inrichting werkers
('foutief nog weieens aangeduid
als cipier'), arbeidsdeskundigen
en bewaarders zijn dat verpleeg
sters, leraren, sportinstructeurs,
maatschappelijk werkers, men
sen van de reclassering. Er staat
een (tand)arts op de loonlijst,
evenals een pastoor en een domi
nee. Daarnaast kan Van den Ak
ker een beroep doen op een ra-
bijn en een iman. En niet te
vergeten: een bibliothecaresse.
In de bibliotheek in oprichting
hebben al een flinke hoeveelheid
boeken een plaats gevonden.
„Misdaad- en avonturenro
mans," zegt de beheerster op de
vraag wat het populairste genre
is. „Het verzameld werk van
Ma.-w
Remco Campert zal niet zo grif
worden meegenomen." Van den
Akker weet uit eerdere ervarin
gen dat soms van gedetineerden
zich een leeswoede meester
maakt. „Mensen die buiten de
gevangenis nog nooit een boek
hebben ingekeken, raken er hier
verslaafd aan. Ze beginnen als
gekken te lezen."
Lezen is een van de ontspan
ningsmogelijkheden van de ge
detineerden. Er bestaat boven
dien sportgelegënheid ('waarin
agressie een uitweg kan vinden')
en elke vleugel van het eigenlijke
Huis van Bewaring heeft ruimtes
waar televisie gekeken kan wor
den, gekaart of een spelletje ta
felvoetbal gespeeld.
In de 144 cellen zijn kabelaan
sluitingen voor radio en televi
sie. „Die televisies moeten de
mensen wel huren tegen de nor
maal gangbare prijzen. Die wor
den niet door ons ter beschik
king gesteld," helpt Van den Ak
ker een mogelijk misverstand uit
de weg. In de cel is ook een
wasbak met koud stromend wa
ter. „Warm water bleek nog niet
haalbaar, maar ik verwacht dat
dat over een jaar of vijf ook
gemeengoed is."
Dus toch een soort hotel? „Wij
hebben inderdaad een hotelfunc
tie, als je het zo wilt zeggen,"
zegt de gevangenisdirecteur.
„We verschaffen onderdak en
verstrekken maaltijden. Maar
dan gaat het wel om een etablis
sement waar om negen uur 's
avonds je slaapkamerdeur dicht
gaat tot de volgende morgen,
waar je voor alles en nog wat
toestemming moet vragen, waar
je constant in de gaten wordt
gehouden en waaruit je niet kunt
vertrekken, als het verblijf je
niet bevalt. Zou u voor zo'n
hotel willen betalen?"
VRIJDAG 18 NOVEMBER EIU
ZATERDAG 19 NOVEMBER
Comfort. Daar draait het in de SeniorenWinkel om. Comfor
tabel zitten en slapen voor een redelijke prijs. Graag presenteren
wij u onze nieuwe collectie zit- en slaapmeubelen. Eigentijdse en
klassieke meubelen op uw maat!
5% Korting. Bij aankoop van zit- en slaapmeubelen tijdens onze
show geven wij u 5% korting.
Slapen op maat
Relaxfauteuils
Capelle a/d IJssel, Hoofdweg 20, Tel. 010 - 458 21 00.
Breda, Ettensebaan 27, Tel. 076 - 22 16 10.
Tijdens de showdagen zijn wij geopend van 10.00 tot 17.00 uur.
De cellenruimte wordt vanuit de 'centraalpost' 24 uur per dag via camera's in de gaten gehouden. foto's jaap wolterbeek
Een vluchtende gedetineerde zal zijn handen vol hebben aan het hekwerk, dat uit drie, vrijwel onmogelijk te nemen, hindernissen
bestaat.
