Tussen kilometerpaal 13.9 en 14.l| 'Toen Smit-Kroes wakker werd, liep 't mis' Van der Politici: Als Nengels DE STEM DESTEM Verdiende r Evolutie DE STEM BINNENLAND BUITENLAND DE STEM Te weinig aandacht voor gevolgen landbouwverkeer op Zeeuws-Vlaamse wegen Geestelijk vader O V-jaarkaart voor studenten: Kamer accepteeri Franse kritiek op drugbeleid niet Wat hebben we nou? Is het Ro meinse keurslijf bisschoppen elders dan toch te knellend geworden, dat ze zich verstouten kardinaal Jo seph Ratzinger, het machtige hoofd van de Congregatie voor de Geloofsleer, in het openbaar te weerstaan, ja zelfs tegen hem in te gaan? Niet in een zaak van onderge schikt belang, maar op het gevoelige punt van geschei den katholieken die een twee de huwelijk zijn aangegaan. Zo'n bisschoppelijk optreden is lang niet vertoond, zeker niet op de schaal als nu het geval is. Dan moet er dus echt wel wat aan de hand zijn. Eerst even de feiten op een rijtje. Vorig jaar pleitten drie Duitse bisschoppen in een herderlijk schrijven ervoor om gescheiden katholieken die een tweede huwelijk zijn aangegaan, in uitzonderings gevallen toe te laten tot de eucharistie ofwel de commu nie. Tot dit trio behoorde mgr. dr. Karl Lehmann van Mainz, voorzitter van de Duitse bisschoppenconferen tie, en mgr. dr. Walter Kasper van Rottenburg-Stuttgart, een vooraanstaand theoloog. Het Vaticaan, in de persoon van kardinaal Ratzinger als adjunct-opperbewaker van de zuiverheid van het katholieke geloof, liet dit pleidooi niet over zijn kant gaan. Drie keer werd het Duitse bisschoppen- trio naar Rome ontboden om zich nader te verantwoorden. Het mondde uit in een door de paus persoonlijk goedge keurd Vaticaans document, dat naar alle bisschoppen in de wereld werd gestuurd. Daarin wordt het Duitse trio terecht gewezen. Het katho lieke huwelijk is en blijft on ontbindbaar. Welnu, aldus het document, „Als gescheiden mensen een tweede burgerlijk huwelijk sluiten, bevinden zij zich in een situatie die objec tief in strijd is met Gods wet ten. Zolang die situatie voort duurt, mogen zij de commu nie niet ontvangen." Einde verhaal, denk je dan, het huidige kerkpolitieke kli maat indachtig. Het Duitse trio reageerde ook zeer dee moedig met te verklaren dat ze nooit de bedoeling hadden gehad om van de leer van de Rooms-Katholieke Kerk af te wijken. Maar dan. Twee Bel gische bisschoppen - mgr. Vangheluwe van Brugge en mgr. Luysterman van Gent - maken bekend dat in hun bis dommen niemand de commu nie zal worden geweigerd. Zij krijgen de steun van de gezag hebbende Belgische kardinaal Danneels. Een priester, zegt hij, mag niemand van de eu charistie uitsluiten en men mag mensen niet stigmatise ren. En ook onze eigen bisschop Möller van Groningen zegt voor de KRO-radio dat pries ters gescheiden katholieken de toegang tot de eucharistie niet mogen weigeren. Maar dat standpunt is volgens hem toch niet in strijd met de Vati caanse instructie. Want, zegt Möller, de verantwoordelijk heid om ter communie te gaan, ligt niet bij de priester, maar bij de gescheiden katho lieken zelf: „Ze zouden het eigenlijk niet moeten willen." Bovendien, benadrukt Möller met Ratzinger, moeten ge scheiden en hertrouwde katholieken zich desondanks niet als tweederangs gelovi gen zien. Is er in deze kwestie alleen maar sprake van verzet tegen het bestuurlijke centralisme dat weer hoogtij is gaan vie ren in de katholieke kerk? Is het disciplinaire keurslijf al leen maar te zeer gaan knel len? IK denk het niet. Er is meer aan de hand. De wereld is er getuige van hoe onveran derlijke geloofsdogma's in de loop van de tijd toch kunnen gaan schuiven. Dogma-ont wikkeling heet dat in de theo logie. Die evolutie gaat heel langzaam natuurlijk. En schoksgewijs. Maar ze ge schiedt, al denken heel veel mensen van niet. Het ware kenmerk van een geloofsdog ma is immers dat het een eeuwige waarheid uitdrukt. Zo wordt het de mensen toch ook voorgehouden. Niettemin weet de theologie al heel lang, dat de werkelijkheid anders is. Ook het geloofsinzicht is aan evolutie onderhevig. In een bepaalde tijd van de geschiedenis kan het besef doorbreken dat een dogma de geloofswaarheid minder doet schitteren en glanzen dan tot dan toe vaststond. Dat is er in onze tijd aan de hand met de onontbindbaarheid van het huwelijk. Uit pastorale zorg betwisten, dat aan gescheiden en hertrouwde katholieken de communie geweigerd moet worden, is een symptoom van evolutie van katholiek ge- loofsdenken over de onont bindbaarheid van het huwe lijk. Dat huwelijken van katholieken die willen schei den, steeds vaker kerkrech terlijk ongeldig worden ver klaard, is daarvan een ander symptoom. Er is een nieuw produkt op de Nederlandse weg: de interliner. Voor wie niet beter weet en Engels spreekt 'iemand die zich bevindt in de interlinie, de witruimte tussen twee regels'. Dat wordt niet bedoeld door de vervoersfirma's die het zo genoemde snelbusnet exploiteren of proberen ze duidelijk te maken dat de bus de middenstreep van de snelweg nooit overschrijdt? De chauffeur heet steward. Engels voor rentmeester, hofmeester, bottelier en ceremoniemeester. Wordt bedoeld dat het reizen met de bus een feest is? Of is de benaming een herinnering aan de Schotse snelheidsduivel Jacky Stewart? (CH) Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V. Directie: drs. J.H.M. Braderen D. Ahles (adjunct). Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur. C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309. Bezorgklachten en abonnementenadministratie: Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis) ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur. Kantoren: Bergen op Zoom, Postbus 65, 4600 AB; 01640-36850, fax 01640-40731, redactie S 01640-37253. Etten-Leur, Markt 28, S 01608-21550, fax 01608-17829. Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698. Oosterhout, Bredaseweg 108B,® 01620-54957, fax 01620-34782. Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929. Temeuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554. Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 01184-19910, fax 01184-11446. Openingstijden: van 8.30-17.00 uur. (Middagpauze van 12.30-13.30 uur m.u.v. Oosterhout) Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen): per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30. Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05, per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30. Voor posttoezending geldt een toeslag. Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Ginnekenweg 7, Breda. Grote advertenties uitsluitend 076-236881Fax 076-236405. Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405 zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911 Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de Algemene Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. als mede de Regelen voor het Advertentiewezen. Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447. De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur S 08860-82345. VRIJDAG 11 NOVEMBER 1994 Nederland telt jaarlijks gemiddeld acht verkeersdoden op 100.000 inwoners, Zeeuws-Vlaanderen met 108.000 inwo ners dit jaar al zeventien. Harde wer kelijkheid, maar niet echt opzienba rend. Al jaren hoort Zeeuws-Vlaande ren tot de meest verkeersonveilige re gio's van het land. Sterker: van Europa. Smalle wegen, altijd haast, (langzaam) landbouwverkeer, drank, slik. Bijna dagelijks in de krant dan ook: berichten over ongelukken met dode of gewonden. De optelsom van de at lopen zes jaar: 175 doden en 1100 gewonden. De weggebruiker leest er, gaat zijns weegs. Altijd haast en tijd geld. Marijke Hemelsoet, namens Veilig v. keer Nederland (WN) al tien jaar lai de smalle Zeeuws-Vlaamse wegen, weet: 'Het menselijk leed hier is on voorstelbaar.' Nu prijken er waarschuwingsborden langs weg. foto wim kooijman Slik op de weg.. foto de stem/dick de boer Ter herinnering aan de verkeersslachtm fers die in Zeeuws-Vlaanderen gevalm zijn. foto camile schelstra Van onze verslaggever Peter Oggel Het is alweer een jaar geleden. „Aan de slachtoffers wordt nooit gedacht," zegt hij. Het klinkt bitter. Machteloos. Thuis op de bank, samen met zijn vrouw. De lege plaats in huis is haast tastbaar. Zaterdagavond 13 no vember 1993. Zoon Marty stapt met vrienden in de auto op weg voor een avondje stappen. „Je kunt zo'n jongen toch ook niet vastbinden," reconstrueert de vader, haast verontschuldigend. Later die avond: politie aan de deur. Marty (17) is na een onge val bij Zandstraat, slechts enkele kilometers van huis, dan al le vensgevaarlijk gewond op weg naar het Universitair Ziekenhuis in Gent. Hij overlijdt er vier dagen later, zonder nog bij ken nis te zijn geweest. De ouders leven nog als in een roes. De vader beleeft het onge val steeds opnieuw. Voor de dui zendste keer misschien. Nog meer wellicht. Reikt brieven en verklaringen aan. Van justitie, van de verze keringsmaatschappij. Hij heeft ze niet echt nodig. Elke seconde staat in het geheugen gegrift. Hij zegt: „Tussen kilometerpaal 13.9 en 14.1. Dat zal ik mijn leven lang niet vergeten." De zoon zat achterin de auto. Autogordels vast. Tweehonderd meter mat de afstand tussen le ven en dood. Bij paalnummer 13.9 zette de bestuurder met een snelheid van zo'n zeventig kilo meter een inhaalmanoeuvre in; bij paal 14.1 kwam de auto na een slip tegen een boom tot stil stand. „Je krijgt een totaal andere kijk op het leven," zegt de vader. Zijn vrouw knikt en staart naar buiten. De handen rusteloos. Hun waarheid over het ongeval. Hij voert opnieuw het woord. Gedreven: „Slik, een enorme hoeveelheid slik. En niets an ders. Slik! Die weg was zo goed als onberijdbaar. Dat is ook be vestigd. Door mensen die daar vlak voor het ongeval zijn gepas seerd. Na het ongeluk zijn twee brandweerwagens opgeroepen. Maar twee dagen later lag die slik er nog. En op de dag van de begrafenis nog. Ja, er stond in middels een driehoekig bordje bij. Met 'Slik' erop." Na het ongeval neemt de officier van justitie in Middelburg con tact op met de ouders. Schrifte lijk, maar op hun verzoek volgt later ook een persoonlijk ge sprek. De vader wil duidelijk hebben wie die slik op de rijbaan heeft achtergelaten. Schampert in staccato: „En dan krijg je uiteindelijk te horen dat de politie niet heeft kunnen ont dekken van wie die slik afkom stig is. Terwijl er een slikspoor lag naar een damgat. Maar dat bewijst niets, volgens de politie. Want slik schijnt als een mag neet weer slik aan te trekken. En uit onderzoek is gebleken dat er langs de hele Zandstraat slik lag. En dat buurtonderzoek niets heeft uitgewezen. Kortom: dat de zaak is afgedaan." Niet voor de ouders. Zij hebben levenslang. In kennissen- en werkkring herneemt het leven zijn loop. Maar in huis blijft die lege plaats. En de stilte. Hij zegt: „Zo'n gebeurtenis, die heeft gigantische gevolgen. Voor het leven. Maar je stuit op onbe grip. Zelfs in familiekring. Men sen gaan je mijden. Gaan een straatje om als ze je zien aanko men. Vinden dat het nu maar eens afgelopen moet zijn. Ze moesten eens weten. Want een kind verliezen, dat wens je je ergste vijand nog niet toe." En zo strijden ze hun strijd. In onmacht, beseffen ze hardop. En tegen de bierkaai, grimlacht hij. En wellicht ook ten koste van zichzelf. Hij tenniste, maar slaat nog slechts sporadisch een balle tje. Zij deed aan aerobics. Verle den tijd. Hij schrapte zijn lidmaatschap van Veilig Verkeer Nederland. Omdat er op de Zeeuws-Vlaamse wegen naar zijn zin te weinig aandacht is voor de consequen ties van het landbouwverkeer. Met name in de natte en donkere herfstmaanden, als de boeren druk'Zijn met suikerbieten. Zegt: „Ik zit dagelijks op de weg. Ik zie landbouwvoertuigen met hele en halve verlichting. En ik zie slik. Natte slik. Soms sporen van kilometers lang. En elke keer als ik slik op die weg zie, dan word ik furieus. Ik snap best dat boeren hun werk moeten doen. Ik werk zelf bij een bouw bedrijf. Maar als wij rotzooi op de weg achterlaten, dan hangt binnen een kwartier de politie aan de lijn. Ook de boeren zijn verplicht om de weg schoon te spuiten. Maar ik heb het idee dat daar lang zoveel aandacht niet aan wordt besteed. O jawel. Er zijn elk jaar bij de start van de bietencampagne allerlei acties om de weggebruiker te waar schuwen. Op mij komen die ac ties over als: 'Een beetje begrip voor de bieten, alstublieft'. Want die suikerklontjes kunnen toch niet zomaar op tafel komen. Daar moet slik voor op de weg liggen, lees ik vorige maand in de krant. Zet er maar een drie hoekig bordje bij met 'Slik' er op." Het is alweer een jaar geleden. Voor de ouders als de dag van gisteren. „Ik zou niet graag in hun schoenen willen staan," zegt WN-ambassadrice Marijke He melsoet. „Het menselijk leed in De toekomst van de OV-jaarkaart, de 'gratis' reis kaart voor studenten, is uiterst onzeker. Het con tract met de NS en de busmaatschappijen loopt weliswaar nog tot medio 1998, maar de politiek twijfelt meer en meer aan de zin van dit systeem. De kosten rijzen de pan uit. Op het ministerie van OC&W wordt al voorzichtig rekening gehouden met een tegenvaller van 150 miljoen gulden. Waar is het misgelopen? Een gesprek met de geestelijk vader van de OV-jaarkaart, hoogleraar bestuurskunde R.J. in 't Veld. Van onze verslaggever Hans van den Broek Den Haag - De kosten voor de OV-studentenkaart, eind jaren '80 ingevoerd om 'aan vaardbaar' te bezuinigen op de studiefinanciering, lopen uit de hand. Vanaf de dag waarop toenmalig minister Neelie Smit-Kroes van Verkeer en Waterstaat zich met de kaart ging bemoeien, verloor de overheid de greep op de kosten. Dat zegt hoogleraar bestuurs kunde R. in 't Veld. Hij stond in het voorjaar van 1988 aan de wieg van de OV-kaart. In 't Veld, toentertijd topambtenaar op het ministerie van Onder wijs, kreeg van CDA-minister Deetman de opdracht 'iets leuks' te bedenken om te kun nen bezuinigen op de studie beurs zonder dat er revolutie in studentenland zou uitbreken. Aan ideeën geen gebrek. Een gemeenschappelijke ziektekos tenverzekering of een reiskoste narrangement leken wel wat. Zelfs het collectief inkopen van kleren of boeken is serieus overwogen. „Het collectief inkopen van boeken zou enorme voordelen hebben kunnen opleveren, maar het had ongetwijfeld geleid tot faillissement van een aantal boekhandelaren in studenten steden. En kleren, jeans en zo, had je natuurlijk ook met zestig procent korting kunnen inko pen als het om honderdduizen den tegelijk gaat. Maar dat vonden we weer zo paternalis tisch," herinnert In 't Veld zich. Het opzetten van een gemeen schappelijke regeling voor ziek tekosten bleek op dat moment te ingewikkeld. Bleef over: de OV-jaarkaart. In 't Veld: „Alleen al aan feite lijke reiskosten voor thuiswo nende studenten gaven we in die jaren zo'n 215 miljoen gul den uit, nog los van de reiskos tentoeslag voor uitwonenden.' Het afromen daarvan leverde In 't Veld: 'Het zou zonde zijn als OV-jaarkaart verdwijnt'. foto anp veel meer op dan de oorspron kelijke reiskaart zou kosten." Daar kwam nog bij dat de be staande regeling een enorme administratieve rompslomp met zich meebracht. Per jaar moes ten honderdduizenden verschil lende reiskostenvergoedingen worden berekend, gecontro leerd en uitbetaald. Met de in troductie van de OV-jaarkaart behoorde die ellende tot het verleden. Na scherpe onderhandelingen sloot het ministerie van Onder wijs met de NS en de busmaat schappijen een contract ter waarde van 355 miljoen gulden. De vervoermaatschappijen hiel den minister Smit-Kroes daar op voor dat dit contract moge lijk zou kunnen leiden tot hoge re exploitatie-tekorten. En zij zou die tekorten moeten bijbe talen. Toen liep het fout. In 't Veld: „Aanvankelijk be moeide de minister van Verkeer en Waterstaat zich niet met dat contract. Dat vond ik nog een mooie houding van haar. Maar toen de vervoerders aan de bel trokken, werd Smit-Kroes wak ker. Stapte zij naar de premier om te pleiten voor een hogere prijs voor de kaart. Vanaf dat moment is die afkalving almaar doorgegaan. Dan zie je dat het kartel - zo stelden de NS en de busmaatschappijen zich op - aan het langste eind trekt." Dat leverde een eenmalige bonus van tachtig miljoen gulden voor het openbaar vervoer op. Volgens In 't Veld is die bonus toentertijd ten onrechte uitge keerd. „Daardoor kwam Onder- I wijs - dat zich als vragende partij in een dwangpositie be vond - blijvend in het nadeel. En dat hebben de vervoermaat schappijen bekwaam uitgebuit. Uiteindelijk draagt de OV-jaar- j kaart nu bij tot verlichting van de financiële lasten van Verkeer en Waterstaat." Om de kosten nog enigszins in de hand te houden, besloot On derwijs tot een splitsing van de OV-kaart in een week- en een weekendkaart. Daarvoor betaalt het ministerie 775 miljoen gulden per jaar. Daarbij was het uitgangspunt dat thuiswonendestudenten (ruim vijftig procent) zouden kiezen voor de duurdere week kaart, maar nu blijkt dat per centage uit te komen op ruim 87 procent: een tegenvaller van liefst 150 miljoen gulden. In 't Veld zou het desondanks 'zonde' vinden als de OV-kaart verdwijnt. Want: „De kaart heeft ook allerlei onvoorziene, maar aardige effecten gehad. Het heeft de veiligheid in trei nen vergroot en het is een ver rijking van het onderwijsaan bod. Want de kaart geeft de mogelijkheid een student in an dere steden onderwijs te latqn volgen zonder extra reiskosten. Bovendien geeft het studenten de mogelijkheid zich cultureel te ontplooien. Maar ik geef toe, de kosten zijn natuurlijk wel erg hoog geworden." Door Jan Maarten Frequin Nuland - G. van der Valk bereid 80.000 gulden te bet len om de Nederlandse z: kenman J. Vol vrij te krijge. De 59-jarige Rotterdamm zit al 4,5 jaar vast in gevangenis van Jeddah Saudi-Arabië, omdat tachtig mille schuld zou he Door Carla Joosten Den Haag - Er verdwijnt televisiezender als na Verc omroepbestel verlaat. De r pen moeten het dan met tv De regeringspartijen PvdA e VVD vrezen kwaliteitsverlie van de Hilversumse zenders al de resterende zeven omroepe drie netten moeten vullen. „A er één omroep uit het publiek bestel treedt, heb ik niet de nei ging om een discussie te begir nen over vermindering van h< aantal zenders. Maar als er twe uittreden wel," zegt PvdA woordvoerster Van Nieuwenhc ven. VVD-Kamerlid Dees wil op de duur zelfs maar één net overhot den dat grotendeels wordt gef: deze regio is onvoorstelbaar.il sta af en toe met tranen in itii:| ogen." Ze staat inmiddels een decel nium langs de Zeeuws-Vlaair.l wegen. Om-, zoals ze kortheid! halve aangeeft, de verkeersval ligheid te bevorderen. „Verkei is een samenspel, waarbij mei rekening moet houden met el kaar en eikaars beperiringe! Maar geen enkele weggebruikf heeft een vrijbrief, iederee heeft zich aan spelregels te hoi| den." Maar uit de praktijk weet ze h moeilijk dat is. „Mensen lezen ij de krant over doden en g den en halen de schouders opl Kort geleden rij ik na afloop val een autogordelcampagne na» huis. En dan zie ik een autl rijden. Moeder op de voorstoelil de gordel, met een kind los schoot. En een tweede kind li tussen de beide voorstoelen. I| moet er niet aan denken wat e| dan bij een botsing gebeurt. II zou het wel van de daken willtl schreeuwen, maar mensen luis| teren zo moeilijk." Den Haag - De Tweede Kame wil dat de Franse regering in hql openbaar duidelijk maakt wal zij vindt van het Nederlands 'i drugbeleid. De Kamer heeft gis^j teren geen genoegen genome met de uitkomst van het diplót matieke overleg tussen Neder land en Frankrijk over de kritil sche uitlatingen van de Fransl minister Pasqua over het te 'to lerante' Nederlandse drugbeleid| Volgens staatsecretaris Patij: (Buitenlandse Zaken) heeft Franse regering via diplomatie! kanalen afstand genomen v: het dreigement van Pasqua Frankrijk de eigen grenscontri les zal handhaven als Nederlan| geen strenger drugsbeleid ga, voeren. Het PvdA-Kamerlid Va: Traa vindt dat echter niet vol- doende. Hij vindt dat de Frans regering zich publiekelijk moe distantiëren van de uitlatinge van haar minister van Binnen landse Zaken. Ook D66 wil opheldering. „He is moeilijk te accepteren de Pasqua via een zijlijntje he drugsbeleid onder vuur neem terwijl de Franse regering or dertussen zegt dat er niets aa de hand is," aldus het D66-Ke merlid De Graaf. Het dreigement van Pasqi kwam gisteren ter sprake bij bespreking van het Akkoord vi Schengen. In dit akkoord hebbi de Beneluxlanden, Duitslani Frankrijk, Spanje, Griekenlani Portugal en Italië afspraken gi maakt over de opheffing van d douanecontroles aan de binner ■grenzen. NA GEDANE arbeid is het VNO-voorzitter Rinnooy Kan I', aow-leeftijd mag van hem omj Rinnooy Kan heeft gelijk, al: serieus nagedacht moet woi Zeker als na 2010 de na-oorl diende rust wil genieten en ei groep over is om de premies De jonge Drees heeft in zij naderend probleem. In de ja regelmaat opnieuw aan de Rinnooy Kan nu de knupi uitstekend. Zijn suggestie werkelijkheid. De werkgeversvoorzitter ha: pensioen. Die zijn niet op: onbetaalbaarheid van de aov steeds vroeger met werken te redenen gekeerd worden. D Een flexibel pensioen, eventi dueel of groepsgewijs bijven singen. De vut is echter indertijd niet eerste instantie was het bede regel voor jongeren, in feite teerde methode om op een minder produktieve arbeidskr Dit laatste schijnt Rinnooy K mer mag door organisaties a in individuele bedrijven over de 55-plusser te weinig w werknemer, die niet in staat ren, langer door moet gaan, v En er is ook een moreel begint zijn loopbaan rond betaalde arbeid niet voldoer een levensavond zonder verp niet mede een gemeenschap

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 2