J Natural-Plus op bres voor hormoonvrij Belgisch vlees Karl Lagerfeld, design-machine kÜl* Eindhove R. Heijsti Grote BMW WordPerfect krijgt tijdschrift Gewoon ongewoon DE STEM SURPLUS DE STEM Keten slaat haar vleugels naar Nederland uit Bewerkt Stro Geen sleutelgat Jasontwerp Vooroordelen Streng DE BUITENDIJK Kampioenskippen WIJZER VRIJDAG 11 NOVEMBER 1994 uitstraling en lichaam betreft." „Ik ben niet bang dat topmodel len meer aandacht krijgen dan het modehuis waar ze voor wer ken. Mensen kopen Chanel om dat ze dat willen en niet omdat toevallig Claudia Schiffer het op een foto draagt." CLAUDIA SCHIFFER „Claudia zag ik in 1990 op een foto van een vriend. Ik vond haar meteen fantastisch, zij heeft dat speciale aura, die mystiek, een soort onaantast baarheid. Ze is een geboren ster. Ze was en is anders dan anderen. In het begin kon ze geen show normaal lopen, maar ze had 't wel. Mannen vallen flauw voor haar en vrouwen mogen haar toch. Ze is provoce rend en terughoudend tegelijk." MODEHUIS CHANEL „Bij mijn eerste stap over de drempel had ik het gevoel alsof Doornroosje lag te wachten op de kus van haar prins. Sinds Coco's dood lag het hele coutu- rehuis op z'n gat, de spirit was verdwenen. Ik kreeg de op dracht een nieuw image te creë ren voor een nieuwe, jongere klant en dat is aardig gelukt. Sommigen vinden dat ik te ex travagant ben, maar zo was Co- co zelf ook. Mijn ontwerpen zijn soms een hommage aan haar creativiteit, soms een parodie. Het succes ligt volgens mij in het afwijken van Coco's dictaat. En gelukkig mag ik dat." DE CHANELCOLLECTIE VOORJAAR 1995 „Een minirokje met een rits van voren is de basis. Ik wilde iets tussen een short en een rokje in. De rits is de oplossing, je kunt het nu dragen zoals je wil. Opengeritst of dicht. Het bij passende broekje eronder zorgt ervoor dat je niet in je onder goed loopt. Het is net zoiets als een badpak onder een rok. Er is niets agressiefs of gevaarlijks aan deze stijl. Sexy mode is de grote trend op dit moment, maar wel op een leuke manier, niet intimiderend." FOTOGRAFIE Het is een logisch vervolg op mijn ontwerpwerk. Het zorgt ervoor dat ik in contact blijf met de mensen uit het modewe reldje, visagisten, stylisten en zovoort. Door de fotolens kijk ik anders naar mijn kleren, ik leer dan van mijn eigen werk, wat wel en niet goed overkomt. Ik ben al jaren gefascineerd door de fotografie zelf, het mys terieuze, ongrijpbare. Vooral oude foto's uit de jaren twintig vind ik prachtig." BEWONDERING „Ik bewonder niemand in de modewereld, wel schrijvers in het algemeen. Ik heb een passie voor woorden. Als ik ooit stop met mode, ga ik talen stude ren." VRIJE TIJD „Ken ik niet. De enige luxe die' ik me permitteer is dagdromen, dat heb ik nodig. Met dagdro men laad ik m'n batterijen weer op. Ik kan uren doorbrengen met niets doen en denken aan wat ik allemaal had kunnen doen." hij zich een designmachine. Mode-workaholic geeft college aan de Sorbonne Anderen kennen hem als een Van onze verslaggever Kalmthout - Hormoonvrij Belgisch vlees. Een contra dictio in terminis of een Bel genmop? Geen van beide vol gens de eerder dit jaar in het Belgische Kalmthout opge richte stichting Natural-Plus. De stichting beoogt een gesloten keten, via rundermester en voer- producent via vlees-grossier en slager tot op uw bord. Alle scha kels worden gecontroleerd: mon sters van vlees, mest en voer gaan naar diverse laboratoria van Vlaamse universiteiten. De keten is nog uiterst beschei den van omvang. In Vlaanderen hebben zich 30 veehouders en 40 slagers danwel supermarkten aangesloten. Toch acht Natural- Plus de tijd gekomen om zijn vleugels uit te slaan naar Neder land. Slager Pieter Jan van de Riet uit Bosschenhoofd die al vele jaren zijn eigen stieren vet mest, heeft zich onlangs aange sloten. Hij zegt: „Mijn klanten weten dat met mijn vlees abso luut niet gerommeld is. Met Na tural-Plus heb ik een extra ga rantie voor mijn klanten". Maar eerst even terug naar de bron. Geestelijk vader en secre taris van Natural-Plus is Roland Dierckx. Hij kan de humor wel inzien van de opmerking dat de term 'hormoonvrij Belgisch ■vlees' tegenstrijdig klinkt. Dierckx: „Aangenomen wordt dat 98 procent van het Belgische rundvlees bewerkt is met hormo nen of herverdelers, die zorgen dat vet wordt omgezet in mager vlees. Herverdelers maken vlees taai, want het is juist het vet tussen de spieren dat vlees mals en smakelijk maakt. Heel het produktie-proces is gericht op een zo groot mogelijke hoeveel heid zo mager mogelijk vlees. Kwaliteit is geen norm meer. De vleesindustrie is zo ongeveer het enige industriële proces waarbij niet alles is gericht op de kwali teit van het eindprodukt." Natural-Plus wil die spiraal doorbreken. En het is het Bel gische wit-blauwe ras dat daar bij moet helpen. Dierckx: „De wit-blauwe heeft genetisch be paald een rendabele verhouding tussen vlees, vet en beenderen. Die rendabele verhouding com penseert de wat lagere groeisnel- heid. De Franse rassen groeien wel sneller, maar hebben van nature een slechtere vlees-vet- verhouding. Dan ontstaat al gauw de neiging om het onna tuurlijke middelen in te grij pen." In de visie van Dierckx ligt de sleutelrol op weg naar natuur zuiver kwaliteitsvlees bij de sla ger: „Die moet er óp toezien dat hij vlees koopt van goede kwali teit waarmee verder niks mis is en hij moet zijn klanten overtui gen dat zijn vlees van topkwali teit is en absoluut vrij van niet geoorloofde middelen. Zo neemt hij de hormonenwereld het wa pen uit handen en brengt hij de consument terug naar gezond en lekker rundvlees." Wie zich contractueel verbindt aan Natural-Plus krijgt niet al leen te maken met onaangekon digde controles en zware sanc ties, maar ook met een andere methode van werken. Controleur Kees van Gils: „In Nederland worden vleesstieren vaak gehou den op betonnen mestroosters. Het is volstrekt onmogelijk om op die manier kwaliteitsvlees te produceren. Wie bij ons aansluit zal zijn dieren op stro moeten zetten." In het kleine Bosschenhoofd heeft slager Pieter Jan van de Riet (32) een slagerij met een klantenkring die tot ver buiten het dorp reikt. Die omvang heeft volgens hem alles te maken met het feit dat hij zelf zijn stieren vetmest. „En dus niet rotzooit," voegt hij er aan toe. Een zelf- mestende slager is niet erg ge bruikelijk: „Komt omdat mijn vader een boerenzoon is. Die hield aan de erfenis wat land over en zo is van het een het ander gekomen." Net buiten Bosschenhoofd houdt Van de Riet permanent zo'n 20 tot 25 meststieren: „Ik koop ze als ze een maand of acht of wat ouder zijn, anders moet ik er te lang tegenaan kijken. Ze staan lang in de wei, maar op een gegeven moment haal ik ze naar binnen en mest ik ze met stro en brokken vet. Zo kan ik mijn klanten de garantie geven dat mijn vlees absoluut geen hormo- men bevat. Aansluiting bij Natu- ral-Plus beschouw ik als een extra garantie." Van de Riet heeft een absolute voorkeur voor het Belgisch blau we ras: „De dieren zijn dik be- vleesd, groeien snel, hebben een hoog slachtrendement en leveren vlees van een uniforme, uitste- Verhit de olie in een pan, strooi hierin de spekjes en laat die goudbruin worden. Strooi dan de gesnipperde teen knoflook erin totdat die (een minuut later) heftig begint te geuren. Dan is het de beurt aan de schoongemaakte spruiten om de pan in te gaan. Ze worden enkele minuten, onder voortdurend doorroeren, gebakken Zet dan het vuur laag en giet VA kopje water in de pan. Sluit de pan af en laat de spruiten in zo'n 15 minuten beetgaar worden. Ondertussen zijn ook de aardappelen opgezet. Daar wordt puree van gemaakt, op smaak gebracht met melk, een klontje boter, zout, peper, nootmuskaat en als extra de grove mosterd en kaas. De tartaartjes worden boven het niveau van het alledaagse getild door de fijngesneden peterselie, het snufje kerrie en knoflookpoeder Meng de kruiden wel goed door het vlees heen alvorens ze goudbruin te bakken. In het bakvet van de tartaartjes worden tenslotte de uiringen goudbruin gebakken. Die mensen die computerprogramma's van WordPerfect langs offi ciële kanalen hebben verkregen, krijgen het blad Perfect User Magazine met informatie en nieuwe tips regelmatig in de brievenbus. Maar WordPerfect heeft inmiddels zoveel uitgebreide programma's, dat de tips voor pure tekstverwerking wat in het gedrang dreigen te komen. Vandaar dat er in Nederland een nieuw blad op de markt komt: WordPerfect Magazine. Bij elke uitgave is ook een cd-rom leverbaar met grafische afbeeldin gen. Deze maand verschijnt een zogenoemd O-nummer van WP Magazine.- Natuurlijk een boordcomputer, maar ook een volstrekt unieke rugleuning waarvan het boven ste deel naar individuele be hoefte in te stellen is. Voor dej bediening van ramen, stoelen, hoofdsteunen en onder andere de achterbank heeft deze auto liefst 65 elektromotoren aan boord. Piepende parkeersensors in de bumpers die aangeven wanneer deze luxe limousine een obsta-1 kei nadert en veiligheidsprofie len in de portieren die nu eens niet dwars, maar diagonaal lo pen. Het rechterportier heeft geen sleutelgat meer, want hoe min der sloten hoe minder inbrekers kunnen morrelen denken ze bij BMW. Wie gebruikt er trouwens nog het slot in het rechterpor tier? En de auto wordt immers] workaholic. Per jaar zet hij zestien modecollecties neer, een doorsnee ontwerper houdt het bescheiden op twee. En alsof hij nog niet genoeg werk verzet, tekent en fotografeert de ontwerper zijn creaties voor de recla mecampagnes. Tussendoor 'doet' hij ook nog een mode reportage voor de Vogue of Interview. En vindt hij nog tijd voor zijn passies: 18e eeuws antiek verzamelen en biografieën lezen. Door Jetty Ferwerda Hij heeft nauwelijks tijd voor interviews. Of het moet tussen de werkzaamheden door. Want alles doet Karl Lagerfeld (56) tégelijk. Praten, ontwerpen, te kenen, regelen. Na afloop van een modeshow trekken tiental len journalisten hem aan zijn jas. Willen ze weten wat hem nü weer inspireerde. En voor iedereen heeft hij een antwoord klaar. Moeiteloos schakelt hij van Frans over op Duits op Engels op Italiaans. En tussendoor schudt hij handen van klanten, zwaait hij naar bekenden, laat hij zich door een oude bewonderaarster kussen. „Mijnheer Lagerfeld, ik wilde u vragen..." En weg is hij. Gelukkig is daar de Sorbonne, Frankrijks oudste en bekendste universiteit. Elk jaar nodigt het instituut een vooraanstaande Franse opinie-leider op het ge bied van politiek, economie of cultuur uit te praten over actue le zaken. Zo spraken in het grote amfitheater van de Sor bonne al eens Francois Mitte- rand, Eduard Balladur, Giovan ni Agnelli en Luciano Benetton. Dit jaar was Karl Lagerfeld aan de beurt. Aangemoedigd door de gehaaide journalist Guillau- me Durand vertelde Lagerfeld in zijn bekende woordenwater val over Chanel, zijn werkwijze, inspiratiebronnen en topmodel len. Eerst het geheugen opfrissen. Karl Lagerfeld werd in 1938 in Hamburg geboren. Hij ontwik kelde tijdens zijn jeugd een voorliefde voor mooie kleding. Op zijn veertiende vertrok hij naar Parijs om kunstgeschiede nis te studeren. Twee jaar later, in 1954, won Lagerfeld een ge deelde eerste prijs met een jas ontwerp in een wedstrijd ge sponsord door het Internatio naal Wol Secretariaat. Yves St. Laurent won tevens de hoofd- prijs. Het leverde Lagerfeld een baan op bij Pierre Balmain. Vanaf 1964 werkte hij als freelance ontwerper voor verschillende merken. Het Italiaanse (bont)modehuis Fendi is hij al sinds 1965 trouw. Zijn grootste doorbraak vond plaats in 1983, toen kreeg Lagerfeld de op dracht het ingeslapen modehuis Chanel wakker te schudden. Een jaar later richtte hij z'n eigen modehuis op en in 1992 werd hij hoofdontwerper bij Chloé. Carl Lagerfeld tussen twee topmodellen: „Topmodellen hebben de mode en de industrie enorm geholpen. Door hen bestaat meer interesse in mode dan ooit.foto peter stigter Karl Lagerfeld. Hij draagt het liefst kleding van Comme des Garfons. Drinkt Coca Cola Light. Verzamelt waaiers. Heeft een oude wijze paragnoste die hem op cruciale momenten ad viseert. Zijn paardestaart is vol gens hem het gemakkelijkste kapsel dat er is voor zijn wis pelturige haar. De zonnebril be schermt zijn ogen tegen de lichtweerkaatsing op het teken papier. Maar maskeert ook zijn bijziendheid. Tot zijn vrienden kring rekent hij niet alleen prinses Caroline van Monaco, maar ook de leden van rapband Arrested Development. 'Mijnheer Lagerfeld, mag ik u iets vragen over SMAAK „Wat is smaak? Ik weet het niet. Niemand heeft het monopolie op smaak" PROVOCATIE „Men noemt mij onterecht een provocateur. Je moet als ont werper modem durven zijn, je niet afsluiten van het dagelijks leven. En wat dat betreft ken ik geen grenzen. Zodra je in een ivoren toren gaat zitten, worden je ontwerpen saai en statisch. Waarom geen haute couturejurk met sportschoenen? Op straat gebeurt het ook." „Kunstenaars gebruikten in het verleden eveneens dagelijkse gebruiksvoorwerpen in hun werk, kijk naar Picasso en Chamberlain. En dan wordt mijn werk ineens overdreven of provocerend genoemd. Coco Chanel zelf was een meester in het prikkelen. In de jaren twin tig was het ondenkbaar materi aal voor mannenondergoed in dure dameskostuums te verwer ken. Ze deed het toch. En dan valt men anno 1994 over een paar rubberlaarzen met Chanel- logo! Niets is absurd in de mo de, zolang het maar niet gefor ceerd oogt en je er als ontwer per volledig achter staat. Ik doe wat ik wil. Ik wordt niet ver lamd door een of ander rigide managementsysteem en dat is uitzonderlijk. Verkoopcijfers interesseren me niet." INSPIRATIE „Ik wou dat ik wist wat er in mijn hoofd omging. Ontwerpen doe ik instinctief. Ik doe wat ik leuk vindt om te doen en soms sla ik daarmee de spijker op de kop, past het bij het gevoel van dat moment. Ik kijk goed om me heen, laat me inspireren door de straat, films, tijdschriften en te levisie. Mode maken doe ik op basis van traditionele en mo derne dingen, door onderdelen weg te laten of toe te voegen. Ontwerpen wordt makkelijker als je de trucks kent, maar dat duurt bijna je hele loopbaan." MODE „Mode van nu is leuker dan twintig jaar geleden, inspire- render, humoristischer. Er be staan geen taboes meer. Over mode moet je niet te zwaar wichtig denken. Mensen dragen nou eenmaal kleren en ik bied ze aan. Toevallig kun je in kle ding wel een bepaalde tijdgeest weerspiegelen en daar werk je als ontwerper aan mee. Boven dien geeft mode kleur aan het leven." „Vrouwen moeten dragen wat ze willen. Als ontwerper draag ik daarvoor ideeën aan, maar ik dring niets op. Mode is niet Karl Lagerfeld, maar het resul taat van inspanningen van dui zenden mensen." SPIJT „Je overleeft niet in de mode als je steeds weer terugkijkt en spijt hebt van bepaalde zaken. Je moet vooruit. Ik breng vaak bewust mijn eigen ideeën om zeep, want ze herhalen, is saai en ouderwets." IMITATIES „Ik zie dat als een compliment, als teken van succes." TOPMODELLEN „Zij zijn de essentie van de hedendaagse schoonheid. Het is fantastisch om met ze te wer ken. Zij weten je werk te inter preteren, het op een juiste ma nier te dragen." „Topmodellen hebben de mode en de industrie enorm geholpen. Door hen bestaat meer interesse in mode dan ooit." „Een topmodel moet dat ene speciale hebben. Iets dat je al leen bij echte sterren herkent. Ze moeten passen in de tijd, wat kende kwaliteit. Het vlees blijft ook beter op kleur en is langer houdbaar." De vooroordelen tegen rundvlees kent hij wel: „Te duur en een te lange bereidingstijd? Fabeltjes. Een taaie biefstuk is altijd te duur, maar een supermalse bief stuk toch niet? Ik kan natuurlijk niet bestaan van mensen die voor zo min mogelijk geld zo veel mogelijk in de maag willen. Dat zal duidelijk zijn. Doorregen vlees van een jonge Belgisch blauwe stier is in anderhalf uur gaar. Ik merk ook wel dat er steeds minder mensen zijn die weten om te gaan met rundvlees. Daar ligt een taak voor de sla ger. Praten, uitleggen, folders meegeven." Ook de heer Douglas van den Berghe van Douglas Vleesgroot handel in Prinsenbeek heeft zich aangesloten bij de keten Natu ral-Plus. Het bedrijf had altijd al het vizier gericht op België: „Dat stamt uit de tijd dat je daar voor minder geld beter vlees kon ko pen. Die verschillen met Neder land zijn nu grotendeels ver vaagd." Vanzelfsprekend kent de heer Van den Berghe de hormoon- lucht die rond Belgisch vlees hangt: „Inderdaad, er wordt ge rotzooid. Maar neem van mij aan dat de Belgische controle streng is en dat de straffen fors zijn. Wie betrapt wordt draait de pe toet in." Van den Berghe koopt geslachte dieren in België en verkoopt die, in onderdelen, aan Nederlandse slagers: „Ik heb zelf jarenlang als keurmeester in slachthuizen gewerkt, dus ik weet waar ik op, moet letten. De plek waar de hormoonspuit ingegaan is her ken je al gauw. Via aansluiting bij Natural-Plus denk ik een extra waarborg te hebben, al heeft elke wet zijn mazen". Wij betraden de wondere wereld van de kleindie- renfokkers toen we een paar kippen kregen. We wilden ge woon een paar scharrelaars voor de gezelligheid, die ook nog af en toe een ei zouden leggen. De gulle gever echter, hield de vogels om de mooiste kip van de wereld te fokken. Hij stak lyrische verhalen af over rode ogen, mooi getande hanekammen en goed beve derde poten. De exemplaren die wij kregen waren niet ge schikt voor de fok en kregen dank zij ons uitstel van execu tie. Voor de grap gaf mijn vriend zich op bij de plaatselijke kleindierenvereniging, waar ook onze kippenleverancier lid van was. Die won daar al jaren de eerste prijs met zijn beesten. Niet zo heel verwon derlijk overigens, want hij was de enige fokker met dat ras. „Het enige wat ik wil is van hem winnen, zonder al die rare theorieën. Ik stuur ge woon een paar kippen in en ik zie wel." Zo werd hij lid van een club met de intrigerende naam 'Onderlinge strijd'. „Vooral tijdens de jaarvergadering," zei onze kippenkennis er al tijd meteen achteraan. Daar mee noemde hij meteen een van de twee hoogtepunten op van het verder vrij beperkte verenigingsleven van zo'n club. Het andere is de jaarlijk se tentoonstelling in de herfst. Voordat je kip aan een derge lijk evenement mag deelne men, komt er nog heel wat kijken. Er moeten ringen voor de kippepoten aangeschaft worden, je moet je vogels vroegtijdig inschrijven en je moet kunnen aantonen dat jouw inzendingen beschermd zijn tegen allerlei besmettelij ke ziekten. Dat laatste bete kende dat we om de haver klap met een lege colafles naar het clubgebouw van een kleindierenvereniging in een buurgemeente moesten om 'entvloeistof' te halen, die vervolgens in de drinkbak van de kippen leeggegoten moest worden. Of ze het vervolgens ook opdronken was minder duidelijk. Ook kwam er een keer een bestuurslid, verge zeld van een dierenarts, langs, die het een of andere spulletje rondspoot in ons kippenhok. We voldeden netjes aan alle voorwaarden. Waar we het meeste moeite mee hadden, was het gegeven dat we de natuur niet zijn gang konden laten gaan (we realiseerden ons toen nog niet dat dat nou juist niet de bedoeling is van Door Mariètte Mulkens een fokvereniging). Om in de ze tijd van het jaar met een kampioenskip op de tentoon- stelling te kunnen pronken, moet je in januari kuiken; hebben. Als je gewoon wachi totdat een kip broeds wordt, maak je dus geen schijn vaii kans. Afijn, op de tentoonstelling hadden we toch drie kippen Een werd al meteen a keurd, omdat de ring van zijn poot afkon. Fraudegevoelig! De andere twee scoorden ma tig tot voldoende. Het groot ste probleem was, stond in het juryrapportje, dat ze nog niet volgroeid waren. Letterlijk stond er: „Moet foller en vor ser." Ik zal daar als journalist van een krant vol taalfouten niet grappig over doen. Dit weekeinde was het op nieuw tentoonstelling. Na tuurlijk zijn we, met de kinde ren, wezen kijken. Zelf had den we dit jaar geen deelne mers ingestuurd. Te veel ge doe en onze kippen raakten zo van de leg. Een bestuurslid die een paar balorige tienen in de gaten hield, vertelde me bovendien dat het evenement voor de kippen niet geheel zonder gevaar is. „Als die knullen zo hard tussen de kooien doorrennen kunnen de beesten zo erg schrikken, dat ze met hun kop tussen de tralies klem komen te zitten. In paniek trekken ze dan hun eigen kop eraf." Opnieuw mocht ik dit jaar weer de meest rare fokcrea- ties bewonderen. Enorme pas gewassen en geföhnde hanen, ballonronde duiven die te zwaar zijn om te kunnen vlie gen en zogenaamde 'Brunner- kroppers': duiven op spichtige pootjes met afzichtelijke kroppen. Bij een van de stak kers had het jurylid geschre ven: 'Toont weinig actie.' Hi zou zelf eens met zo'n ballon onder zijn kin moeten lopen. We besloten ter plekke dat onze kippen geen kampioen hoeven te worden. Het voor naamste is dat de eieren (en de jonge hanen) smaken. .Door Marijke Prins Wie zegt dat wat van verre komt lekker is? Ik wel, maar ook wee niet. Toch wel vier keer in de week eet ik kost uit Hollandse keukei hoewel ik het niet laten kan om een en ander wat meer aan te klede dan in 'moeders keuken'. Geen stooflapje zonder scheut wijn, zuurkoolschotel zonder oregano en knoflook, geen gehaktbal!® zonder basilicum en tomaten, geen kaassaus zonder majoraan géén gekookte spruiten. Nu het spruitenseizoen weer volop aan de gang is, eet ik regelmatij gebakken spruiten. Tot grote vreugde van dochter Eva die bepaaldelijk gezellige groente vindt, al die kleine kooltjes. 1 mensen huiveren van spruiten, maar ik raad iedereen aan spruiten eens niet te koken, maar te bakken. Verder zijn er nog paar ingrepen die deze oer-Hollandse maaltijd allure geven. Voor twee personen Voorbereidingstijd: 20 minuten Kooktijd: 20 minuten 500 gram spruiten 75 gram ontbijtspek in piepkleine dobbelsteentjes 2 eetlepels olie 1 teen knoflook voor de puree: 600 gram schoongemaakte aardappelen 1 kopje melk klontje boter zout, peper, nootmuskaat eetlepel grove mosterd 50 gram belegen kaas voor het vlees: 2 tartaartjes 2 eetlepels zo fijn mogelijk gesneden peterselie zout en peper mespuntje kerrie mespuntje knoflookpoeder 1 middelgrote ui in flinterdunne ringen gesneden 1 eetlepel olie Van onze verslaggeefster Eindhoven - 'Uw vliegvakant gint bij de voordeur'. Ondt motto begon het Eindhovense bedrijf Veta in 1986 met spj groepsvervoer van en naar f hol. Vooral de laatste jaren het bedrijf met deze servic enorme groei doorgemaakt. In '92 werden 20.000 passagier Gid De paden op de slagvelden enorme hoeveelheden onontplojJ granaat. „Je loopt rond over het slag veld bij Verdun, komt je zoontje ipe,gns, aanlopen met een stuk van-een menselijke- ruggegrastu dat hij daar ge vonden heeft. Dan wordt je de waanzin van wat er in de Eerste Wereldoorlog is ge beurd, echt duidelijk." Trein machinist Richard Heijster uit Ridderkerk schreef een geschiedenisboek annex reis gids over de slag en de omge ving van Verdun. De plek die door de Duitse opperbevel hebber von Falkenhayn des tijds treffend werd omschre- q ven als een 'vleesmolen'. Door Samir Suudi '"'"Voor Duitsers, Fransen en En- i-Kigeisen zijn de slagvelden uit de 'La Grande Guerre' ('14-T8) al tientallen jaren lang ware bede vaartsplaatsen. In Nederland be gint de belangstelling voor die oorlog eigenlijk pas de laatste paar jaren te groeien, zo consta teert Heijster (36), de schrijver van Een bezoek aan Verdun, breuklijn der beschaving (uitg. Elmar). „Er heeft ook heel lang een soort taboe gelegen op dit conflict. Door Rien van der Steen Je ziet het er aan de buiten kant niet aan af, maar de BMW 740i is zo'n auto waar praktisch alles in zit: een stuurwiel met knopjes om radio en cruise control te bedienen. Slager Pieter Jan van de Riet bij zijn Belgisch vee: „De dieren zijn dik bevleesd, groeien snel, hebben een hoog slachtrendement en leveren vlees van een uniforme, uitstekende kwaliteit. foto de stem ben steffen

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 24