«Pin
nov.
DE STEM
Recreatie
e Biljart Feestzaal
AANDENBAL
IG DANSEN
ERSTARS
236253/236255
236253/236255
236253/236255
236253/236255
-236253/236255
236253/236255
In de sneeuw in India:
après-ski in zoete weeddampen.
een rijstterras als oefenweide
1994X 5)|
4- 6- en 8-pers. vakantieapp
12e eeuwse boerderij
5-441283.
gebaan179
'ouwse Plantage
1657-9434/9349
g 12 november
g 20.30 uur
13 november
14.00 uur
n met muziek van
GS-INSTALLATIES
N
10.00 tot 18.00 uur
gte van:
nd- en tuinbouw-
teraktie.
en pompen,
en, ontijzerings-
druppelbevloeiing,
tuinen,
ktoren.
oe als eerste
'ie.
osschenhoofd
BEL 0 7 6 -2 3 6 2 5 5
IENBESCHERMING BREDA E 0 076-712712
076-222590
IER EN JONGERENTELEFOON 06-0432
EUKLACHTEN (STADSGEWESTBREDA) 076-205205'
:DERS VOOR MOEDERS 06-0228070
I0NALE OMBUDSMAN 070-3563563
SG BREDA 076-241000
7VILLIGERSWERK BREDA 076-215744
ntstopping
riet de riolering???
stopper, zorg dan dat
tie direct binnen handbereik
vertent ie onder deze rubriek.
VERKOOP DE STEM
lerwerken
it u de
rjschilder
in deze tijd??? Laat het onze
iele klanten, weten door een
eze rubriek te plaatsen
VERKOOP DE STEM
maakdienst
snelle service heeft en een
iliteit biedt?
g dat mensen uw boodschap
t is dè manier om uw klanten
informatie over uw bedrijf.
/ERKOOP DE STEM
"i/sleutels
versleten?
en en sleutels maken kan,
uw advertentie direct binnen
n plaats een advertentie
eze rubriek.
VERKOOP DE STEM
techniek
it te groot???
inieker, zorg dan dat
ïtie direct binnen handbereik
ivertentie onder deze rubriek.
VERKOOP DE STEM
reparatie
n ruiten???
het herstellen van gebroken
lezers uw advertentie direct
en en plaats een advertentie
eze rubriek.
VERKOOP DE STEM
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1994 DEEL E
Het is ongelooflijk maar waar. India, een
land dat bekend staat als arm en warm,
heeft heuse wintersportplaatsen. Hoog
in de Himalaya, in de deelstaten Kasj
mir en Himachal Pradesh, liggen
geprepareerde pisten en sleeplif
ten. De bezoekers? De plaatselijk
bevolking, een enkele excentrie
ke Indiër van verderweg, een verdwaal
de westerse reiziger en één Nederlandse
journalist. Over skiën met schuldgevoel,
hoe dat overgaat en weer terugkomt.
Skiën met een
i Preparen van de piste in Solang is voetenwerk.
Door Joke Knoop
De Britse vrouw kijkt verbaasd.
Waarom zou zij hier niet mogen
skiën, hier in de Solang-vallei in
de Himalaya? Is skiën temidden
van armoede gênant? Is het hier
arm dan, de mensen zien er toch
goed gevoed uit? Ze hebben toch
huizen?
Maureens verbazing is oprecht,
net zoals die van de Indiërs op die
ene ski-afdaling van Solang. „Dit
hier,", zegt ze met een wijds arm
gebaar, „dit is het best bewaarde
geheim van de wereld. En dat
moeten we zo houden."
Skiën op het dak van de wereld is
adembenemend spannend, ont
stellend bizar en de waanzin ten
top. Terwijl de sneeuw hele val
leien in Noord-India van de we
reld afsluit en over het lot van de
bewoners alleen gespeculeerd
kan worden, storten enkele tien
tallen mensen zich zorgeloos in
wintervermaak. Terwijl een kou
degolf de dorpsbewoners teistert
met temperaturen van 14 tot 26
graden onder nul, moppert een
aankomend inheems ski-talent
over haar slechte prestatie. Even
daarvoor is dit meisje in haar
dunne salwar kameez, een soort
pyjama voor overdag, tijdens
haar afdaling bewonderend na
gestaard.
Eeltlaag
Een luxueuze sport als skiën in
een arm land als India, groter
contrast kan er niet bestaan. De
tegenstellingen in dit land zijn al
zo bizar: bittere armoede en
overvloedige rijkdom naast el
kaar, geweldloosheid versus ter
reur, dorre vlakten en groene
rijstterrassen. De Britse Maureen
woont er al twintig jaar en zij is
het levende bewijs dat armoede
onzichtbaar wordt als je er mid
den in verkeert. Zou dat met rijk
dom ook zo zijn? Ellende went
snel. Ook rk passeer achteloos
een stervende man langs de kant
van de weg. 's Avonds komt de
afschuw over de snelle groei van
een eeltlaag op de ziel.
De Europeaan worstelt met zijn
schuldgevoel; de Indiase toerist
toont graag zijn weelde. De be
volking begrijpt de laatste beter
dan de eerste. Ze zien de toeristen
graag komen. Toerisme brengt
geld in het laatje, stimuleert de
(lokale) economie, haalt dorpen
uit hun isolement. Het betekent
vooruitgang: een weg, een vlieg
veldje, een waterbron. In gloed
nieuwe folders wordt enthousiast
melding gemaakt van rafting, po
lo, golf, para-sailing, trekking en
skiën. Hier is de tijd nog niet rijp
voor het zien van de negatieve
kanten als schade aan milieu en
cultuur, imitatiegedrag door de
jeugd, normvervaging.
Zelfgemaakt
De kinderen van Solang hebben
maling aan dat alles. Ze halen na
gedane arbeid halsbrekende toe
ren uit op hun zelfgemaakte ski's:
twee geschaafde latten en een
riempje om de rubber laarzen. Ze
evenaren met gemak de presta
ties van de meer professioneel
uitgeruste skiërs.
Soms verdienen ze er een centje
bij door de ski's van een ander
omhoog te brengen. Want de eni
ge skilift van Solang is eigendom
van de staat en dus alleen be
stemd voor cursisten van de
staat. Die zijn er deze dag niet en
daarom blijft de sleeplift luste
loos hangen. Iedereen loopt langs
de rand van de enige piste naar
boven. Dat is op deze hoogte van
meer dan 3000 meter even slik
ken.
Het dorp, op twaalf kilometer
van het grotere Manali, bestaat
uit een bescheiden verzameling
huisjes, willekeurig neergekwakt
tussen de indrukwekkende top
pen.
Huizen hebben hier twee verdie
pingen: het vee op de begane
grond en daarboven de mensen
die zo profiteren van de warmte
die de dieren afgeven. De boven
verdieping heeft een galerij waar
vrouwen de beroemde Kullu-de-
kens, Kullu-jasjes en Kullu-
sjaals weven, genoemd naar de
zuidelijker liggende stad Kullu.
Dekens schermen de galerij af te
gen de koude. Er zijn wat eet
huisjes en overnachtingsmoge
lijkheden, onderaan de piste
staan schamele stoeltjes en harde
banken voor de thee- en chips-
kraam.
Toerisme bestaat in de winter
Room with a view.
FOTO'S JOKE KNOOP
nauwelijks in de Solangvallei. De
mensen uit de regio komen er ski
ën, een enkele Indiër uit de lagere
gebieden wil kennis maken met
sneeuw. De Britse Maureen komt
er met man en bevriend echtpaar
elk jaar een weekje. Daarnaast
bivakkeren een Canadees en een
Nieuwzeelander in het dorp. De
twee mannen zijn al jaren op reis
en hebben hier voorlopig hun pa
radijs gevonden, 's Winters te
voet of te paard naar de ongerep
te bergtoppen om langs eigen we
gen terug te skiën, in de lente
naar de sneeuwvelden in de nu
afgesloten Rohtangpas, in de zo
mer met klimgerei omhoog.
Marihuana
De Canadees en de Nieuwzeelan
der koesteren de plantenweelde
van de Solang-vallei. De sneeuw
bedekt de in het wild groeiende
marihuana, maar ze hebben een
wintervoorraad aangelegd.
Après-ski in zoete weed-dampen.
Zonder Glühwein maar met prut-
telthee met melk en flink wat sui
ker.
Een wisselend gezelschap warmt
zich aan de ronde kachel in het
midden van het eethuisje. De
voertalen zijn Hindi, Engels en
een mengsel ervan dat lachend
'hinglish' genoemd wordt. Een
man vraagt of ik Doelf Broewers
ken, 'die oude man die altijd
grapjes maakt'. Bij deze krijgt
Dolf Brouwers de groeten van
Rat Thukur uit Solang.
De sfeer rond de kachel is zéér
ontspannen. Jagdish Lall, oor
spronkelijk uit Lahoul, is de eni
ge zwijger. Zorgvuldig prepa
reert hij de ski's van zijn talen
volle pupil, die in de voorselectie
zit voor de Aziatische Spelen.
Over een paar jaar, zo droomt hij,
is India goed genoeg voor de
Olympische Spelen. En Jagdish
weet dat zijn dromen uitkomen.
Jagdish heeft als alle anderen
skiën geleerd op zelfgeschaafde
houten latjes. Hij kent de bergen
op zijn duimpje en slaagt er zo'n
tien jaar geleden in als berggids
een Oostenrijks echtpaar uit be
narde omstandigheden te halen.
Het dankbare stel vraagt hem
naar zijn hartewens. Een ski-cur
sus in Oostenrijk, antwoordt hij.
Zijn droom komt uit: drie keer
volgt hij cursussen in Sankt An
ton. Nu heeft hij sinds vier jaar
zijn eigen 'North Face Ski
School' met ski-verhuur in So
lang.
Jagdish onderricht beginners op
de gedegen Oostenrijkse manier.
Hij vertelt soms heimwee te heb
ben naar al die faciliteiten in de
Alpen, maar toch te kiezen voor
de 'pure natuur' van de Himala
ya, dat verblijfplaats van sneeuw
betekent. Op zijn jeep een sticker
met 'Servus aus Österreich', in
het eethuisje prijkt een alpenfoto
naast het portret van Boeddha en
van zijn Japanse sponsor. Afge
schreven Japans en Oostenrijks
ski-materiaal vindt nu zijn weg
naar Solang.
Schaatsen
Wintersport is in India een exo
tisch vermaak. Er zijn enkele
wintersportplaatsen: Auli is vol
op in ontwikkeling, Kufri en
Narkanda hebben een afdaling
en een lift, Manali heeft de Azia
tische primeur van heli-ski, de
smid in Shimla maakt schaatsen
voor de bezoekers van Indiaas
enige ijsbaan.
Deze plaatsen kennen veel zo-
mertoerisme en hebben daarom
hotels in alle prijsklassen. De ho
tels staan nu nagenoeg leeg, obers
hullen zich in winterjacks. Mis
schien is het anders in het best
geoutilleerde ski-oord van India,
Gulmarg, maar dat is uit de gra
tie geraakt door politieke onrust
in Kasjmir. Auli moet het nu
gaan maken.
De Indiase toeristenbureaus wer
ven voornamelijk op de binnen
landse markt. Dat maakt winter
sport totaal anders: de toerist uit
eigen land blijft binnen en be
wondert vanachter het raam het
witte landschap. Er zijn veel hu
welijksreizigers. Menigeen ziet
voor het eerst sneeuw en is ver
rast door de koude. Zoals Resi die
voor haar hotel in Kufri bibbert
in haar dunne salwar kameez.
„Sneeuw is koud," zegt ze met
een jaloerse blik op mijn hand
schoenen die tijdelijk van eige
naar wisselen. Ze maakt haar
eerste sneeuwpop, compleet met
de tulband van kersverse echtge
noot Govind. Die middag huurt
ze rubberen laarzen en waagt ze
zich op ski's. Een plat rijstterras
is oefenweide.
Twee jochies - dekens om hun
smalle schouders - slaan de ver
richtingen met belangstelling ga
de. Ze wachten op passagiers
voor hun slee: een zelfgetimmerd
bankje met houten latten eron
der. In duizelingwekkende vaart
manoeuvreren ze het gevaarte
tussen de bomen door, de steile
helling af. De jochies schateren
om het angstige gegil van de pas
sagiers.
In Solang scheppen enkele leef
tijdgenoten met hun ouders in de
bittere kou sneeuw en ijs van de
weg. Over enkele dagen komt een
minister van de deelstaat de ski-ver
richtingen van het Indiase team gade
slaan en dan moet de straat schoon
zijn. Over de geblokkeerde wegen
naar andere gebieden in de Himala
ya geen woord. Op de muur tegen
over het Tibetaans klooster in Mana
li staat geschreven nearer by nature
is nearer by God. Zouden die geïso
leerde mensen daar hoog in de ber
gen dat ook zo ervaren? Ondanks de
warme kruiken tussen de lakens wil
de slaap niet komen.
Skiën in India is vooral zelf veel orga
niseren en bovenal geduld hebben.
Het is handig om vooraf bij een In-
dia-specialist te informeren of bij het
India Tourist Office 020-6208991.
Er is een vliegverbinding van Delhi
naar Manali; het vluchtschema is af
hankelijk van het weer en het vlieg
tuigje is alleen aan te bevelen voor
doorgewinterde liefhebbers.
Beter is de trein (altijd reserveren):
van Delhi met de Himalaya Queen
naar Kalka, daar overstappen op de
'toy train' (smalspoor) voor een
adembenemende rit naar Shimla.
Reken op twaalf uur treinen.
De bus van Kalka naar Shimla is
sneller. Vanuit Shimla rijden bussen
naar Kufri en Manali. In Manali ver
dient het aanbeveling een jeep met
chauffeur te huren om naar de So-
lang-pas te komen. Het is het beste
eigen ski-spullen mee te nemen. In
Manali, Kufri en Shimla zijn hotels in
alle klassen, in Solang moet men
met minder genoegen nemen.
Resi krijgt skiles in Kufri.
Het sneeuwterras in Solang.
