Ongerepte natuur in grensgebied Utah, Colorado, Arizona en New Mexico
eintif
Verzekeraars vergaderen zich helemaal suf over autodiefstallen
Markt magnetrons in
Nederland stabiel
DE STEM
SURPLUS
E3
Auto's
Mart
Rüttchen
Mitsubishi
Autobedrijf
Florence
Jongensboek
Heldenepos
Zeeman
Indianen
Verrast
Four Corners
Espresso
Toetsenbord
Goedkoop
Registratie
Industrie
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1994
ts.Colt 1.3 EL 3 drs
ts.Colt 1.3 GL 3 drs.
its.Colt 1.3 GLi 3 drs.
its.Lancer 1.2 EL 4d.
its.Lancer 1.3 GL 4d.
its.Lancer 1.5 GLX 4d.
its.Lancer 1.5 GLi HB
its.Lancer 1.8GLD Sed 9
its.Lancer 1.5 GLi HB
its.Lancer 1.5 GLi HB
its.Lancer 1.5 GLXi 4 d 9
its.Galant 1.8 GLi
its.Galant 1.8 GLi
its.Galant 2.0 GLS HB 9
its.Galant 2.0 GLS aut 9
its. Gal. 2.0 GLS
its.Gal.1.8 GLXTD 4d
its.Galant 2000 GL 4d.
its.Galant 1.8 GLi HB
its.Gal.2.0 GLSi Sedan 9
its.Pajero 2.5 GLTD int 9(
Andere merken
itroën ZX 1.9 Dsl
ord Fiesta 1.8Di CL
ord Escort 1.3 C
azda 323HB 1.3 envoy
azda 626 HB 1.6 aut.
azda 626 coupe 2.0glx
ercedes 190 E
issan Sunny 1.6 coupé
issan 100 NX 1.6SLX
issan 100 NX 1.6SLX
iss.Primera 2.0 SLX W
issan Sunny 1.6slx aut
eugeot 205 XE 1.4 U9
eugeot 405 GR 1.8 4d. 9!
eugeot 405 1.9 GRi
eat Marbella XL
uzuki Alto GA
uzuki Swift 1.3 GL
uzuki Swift 1.3GLX 5d
oy.Corolla 1.6 XLi
oy.Corolla 1.6 XL LB
oy.Carina-1.6 XL
Golf 1.6
Konijnenberg 45
Breda
Tel. 076-712080.
Het adres voor een
gebruikte auto. Wij
zijn gespecialiseerd
in alle merken. 3 tot
12 mnd.schr.gar.,
inr. en fin. mog.
Alfa 33 1.5 iE 91-92 1495
Audi 80 20E 89-90 1 550
Audi 80 2.2 GT coupé
Quatro 4wd 1075(
BMW 318i Spec. 92 3350I
Citroën AX 1.4 89 895
Citroën BX 1.9D 89 750(
D.Charade1.4i 89-90 8951
Fiat Uno 1.9D 2x90 995(
F.Escort 1.8D
Caravan GL 88 795(
F.Escort bbs uitv. 86 675(
F.Escort RSTurbo 89 1 3951
F.Escort 16 5 d. 85 475(
F.Escort 1.8 CLX
Clipper 91-92 1 5.501
F.Escort CLXD
91-92 1 5750
F.Sierra 18 TD Sed.
91-92 16501
F.Sierra 2.0 CLX 91 14950
F.Scorpio 2.0i GL
Sedan 90-91 14951
F.Scorpio 2.0i Gi 92 1 5501
H.Accord 2.0 EX 88 8951
H.crx15icoup 88-87 -7950
H.crx 16i 16V 9121950
financiering mogelijk
Mazda 626 GLX
Wagon LPG 93 27500
Maz. 626 GLX 90-91 12951
Mazda 626 GLX
coupé 16V 9012750
Mercedes 300 E automaat
airco 86 18950
N.Sunny SLX 87-88 8950
O. Corsa GSi 16 V
91-92 18950
O.Corsa 1.4i 90-91 9950
Opel Corsa 14i 93 14950
O.Kadett GT 86 5950
O.Kadett 3 D
GSi 87-88 10500
O.Kadett 1.6D 87 6500
O.Ascona 18E 88 6950
O.Vectra 16i GLS
89-90 13950
O.Omega 24i nw mod.
90-91 15950
Auto's t.k. gevraagd.
Hoogste prijzen
Peugeot 205 EX 88 7750
Peug.205XE 90-91 10950
Peug.205XE D 87-88 7950
Peugeot 405 16 GRi 89-90
12950
Peugeot 605 GLi -90 16500
Ren. 5 GT Turbo 89 11950
Ren.5 GTL 88 -5950
Ren. 19GTS3drs.
5drs. 89-90 10500
Renault 25 TX 90 11750
S.Swift GTi 2x88 9950
T. Starlet 1.3 GL 89 9500
T.Starlet 1.6XLD 90 9750
Tercel4wd wagon 89 875U
T.Corol 1.8 dsl GL hb
87-88 6500
T.CorollO 1,8D HB XL
90 10950
T.Corolla 1.8 LB 90 11750
Volvo 440GLX 89-90 13950
Golf GTi 18 85-86 8950
Golf 1.6 D 5 bk. 90 11500
VW Golf 16 O 83 3250
VW Jetta 1.6 CL 88 7950
Passat 18i2x 89-90 13500
F. Escort 1.6CLX 91 13950
T.Celica 2.0sti LB 87 8950
En nog vele anderen.
Alles is te zien in onze
showroom. Ons adres:
Tramsingel 52 Breda
076-229510 i
Geop. van 10.00-19.00 uur
Zaterdag 10.00-17.00 uur
Vrijdag koopavond
t/m 21.00 uur
In de Four Corners, het ge
bied waar Utah, Colorado,
New Mexico en Arizona aan
elkaar grenzen, lijkt de na
tuur nog ongerept. Dat willen
de Amerikanen zo houden.
Bezoekers zijn welkom, maar
ze worden verzocht Canyons
en Colorado(-rivier) niet te
bevuilen. „Laat niets achter,
behalve je voetstappen."
Door Twan van den Brand
Ontzet staarde de onhandigste
van de kampeerders het blikje
na. Hij had het, op gezag van de
gids, vakkundig in elkaar gekne
pen. Een keer horizontaal fijn-
drukken - beide duimen gebrui
ken - en een keer vertikaal, luid
de de instructie. Wat overbleef,
was een geplet stukje blik.
En daar dreef het weg, dat platte
ding. De stuntelaar had het ge
woon uit zijn handen laten val
len. Hij durfde Stuart, de gids
van weinig woorden, niet aan te
kijken. Dus tuurde de sufferd
het blikje na, dat door de golven
van de Colorado-rivier werd
meegevoerd naar God weet
waar.
Waren die bergwanden, die mas
sieve rode rotsen, nou maar ho
ger geweest. Dan hadden ze on
getwijfeld succes gehad in hun
poging de maan tegen te houden.
Maar nee, een rotswand van
honderd meter bleek niet hoog
genoeg. De lucht was donker,
maar de maan verlichtte de Co
lorado en zijn oevers alsof hij de
zon was. Nou, vooruit, dat
mocht dan wat overdreven zijn,
het leek er wel veel op. Want je
kon het blikje verdomd lang zien
drijven.
„Don't worry", klonk het van
rechts. Stuart had de blunder
dus opgemerkt. Natuurlijk had
hij hem opgemerkt. Maar de gids
wilde beleefd zijn. „Maak je niet
druk."
Stuart lijkt regelrecht weggeslo
pen uit een jongensboek. Tanig
en atletisch, zijn gebruinde huid
verweerd door het leven in de
buitenlucht. Tien tegen één, dat
hij kan spoorzoeken. De scout
-laten we het spannend houden
en niet irfeer over gids reppen -
kent de Colorado en zijn omge
ving als geen ander en stuurt z'n
kleine boot behendig door de
soms verraderlijke stromingen,
de rapids.
Al veertien jaar voert Stuart
geïnteresseerden door het even
weerbarstige als fraaie land
schap in Utah, Arizona, New
Mexico en Colorado. Vier jaar
lang heeft hij de weg gewezen in
de Grand Canyon. Tegenwoordig
bivakkeert hij wat noordelijker,
in de omgeving van Moab, het
enige stadje in Utah dat direct
Op
kousevoeten
i -
door
canyons
De honderden meters hoge rotswanden van Grand Canyon (op de foto vanuit de lucht gezien), het
nationale park waar de Navaho de dienst uitmaken. De ravijn heeft een historie van bloed en
tranen, hetgeen mede te wijten is dan de legendarische scout Kit Carson.
aan de Colorado-rivier ligt, 'the
Heart of the Canyonlands'
's Avonds als het kampvuur
langzaam uitgaat, zwijgt hij.
Maar met het oog van een arend
houdt hij scherp in de gaten of
de kampeerder respect toont
voor de natuur. „Laat niets ach
ter, behalve je voetstappen", is
tevoren duidelijk gemaakt.
„Neem niets mee, behalve moede
herinneringen."
Had Stuart een eeuw eerder ge
leefd, dan zou hem ongetwijfeld
een plaats zijn gegund in de
Emma Dean, het bootje van Jo
hn Wesley Powell, de ontdek
kingsreiziger wiens naam ver
bonden blijft met de Colorado-
rivier.
Powell schopte het als vrijwilli
ger in de Amerikaanse burger
oorlog tot kolonel bij de noorde
lijke troepen, maar kreeg vervol
gens trek in andersoortige avon
turen. „Hij was een oorlogsheld,
die zijn rechter onderarm ver
loor bij Shiloh", aldus Frederick
S. Dellenbaugh, een van Powells
reisgenoten en fans, in zijn in
1902 verschenen - heldenepos
'The Romance of the Colorado
River'.
Powell ondernam in 1869 een
eerste expeditie over de Colora
do, teneinde de Grand Canyon
en wijde omgeving uit te teke
nen. Korte tijd later meerde hij
af met een tweede ploeg, waar
van Dellenbaugh deel uitmaakte
omdat hij over lef en spierbun
dels beschikte. De baas van de
expeditie zat zelf hoog en droog
in een leunstoel, die op de Emma
Dean was vastgesjord.
De oorlogsheld, naamgever van
hét door de Colorado gevoede
immense Lake Powell, was be
paald niet de eerste vreemdeling
op de rivier. Nee, dat was veel,
heel veel eerder (en een stuk
westelijker) de Spaanse zeeman
Hernando de Alargon. Deze zeil
de reeds in februari 1540 door de
huidige Golf van California en
ontwaarde daar de monding van
'de rode rivier', de Colorado.
„Het behaagde God om ons aan
het eind van de baai een rivier te
wijzen, een machtige rivier met
een stroming zo furieus dat we
er bijna niet tegenop konden
varen", meldde de Spanjaard in
zijn scheepsjournaal.
Hij waagde zich niettemin een
stuk tegen de stroom in en ont
waarde inlanders die grote ogen
opzetten en er nogal vervaarlijk
moeten hebben uitgezien. Want
De Alargon verkoos het om mid
den op de toch zo woeste rivier
de nacht door te brengen in
plaats van aan te leggen.
Dellenbaugh, die zijn klassiekers
kent, noemt de woestelingen in
zijn boek Amerinds. „Een beter
woord dan het misleidende In
dians", legt hij ook nog uit. Om
wat voor stammen het ging,
durfde hij niet met zekerheid te
noteren.
Nog altijd wonen er Indianen
aan de boorden van de Colorado.
De Hualapai bijvoorbeeld. Maar
ook de Navaho, het volk dat
beschikt over het grootste reser
vaat in de VS, in Arizona.
Die Navaho - zelf prefereren ze
de naam Dineh (Het Volk) - be
schikt als enige Indiaanse ge
meenschap over een nationaal
park, dat Canyon de Chelly
(spreek uit de sjee) heet. Het is
een diepe, wonderschone ravijn
in Arizona met een historie van
bloed en tranen waarin ook
landgenoten van De Alargon een
rol spelen.
Oscar weet van deze gruwelen.
Hij verhaalt bij een knapperend
vuur in de canyon, tijdens een
donkere, stikdonkere en ijskoude
nacht, vol geheimzinnig geritsel.
Och, zegt Oscar achteloos, angst
is misplaatst. Hier zitten hooguit
wat slangen, schorpioenen en
misschien loopt een verdwaalde
coyote rond.
Oscar Bia, een Dineh van 32 jaar
jong, is vice-president van de
stichting die over Canyon de
Chelly waakt en bezitter van een
stuk weide- en bosgrond in het
diepe ravijn.
Hier, gebaart Oscar naar de hon
derden meters hoge rotsen, die
heel erg dichtbij maar door de
donkerte nauwelijks zichtbaar
zijn, hier heeft de raid op de
Navaho plaats gehad. In deze
canyon trok de zowel bejubelde
als verguisde legerscout Kit Car
son medio 1864 met zijn troepen
ten strijde tegen dit Indiaanse
volk in een poging het te knech
ten. Hij richtte een ware slach
ting aan.
Veel van zijn voorouders wisten
zich geen raad, legt Oscar uit. De
Navaho die in de vallei akker
bouw beoefenden en vee hielden,
waren slecht bewapend en wer
den verrast door het Amerikaan
se leger. „Velen vluchtten tegen
de rotsen op, maar werden gek
door wat ze beneden zagen ge
beuren en wierpen zich in zelf
moordpogingen naar beneden",
aldus de indiaan.
Op de rotswanden, zo blijkt
daags na de nachtelijke geschie
denisles van Oscar, zijn nog tal
rijke schilderingen te zien over
andere slachtpartijen. Het zoge
naamde Ute Raid Panel laat een
beeldverhaal zien over de jacht
die de Spanjaarden - daar zijn
ze, de makkers van De Alargon -
met hulp van de Utes - de Judas
sen onder de Indianen - maakten
op de Navaho. Het werd op de
rotsen uitgetekend door Oscars
verre voorvaderen.
Canyon de Chelly, met het in de
rotswanden uitgehouwen Witte
Huis, is een trekpleister voor
toeristen uit de hele wereld. Het
wordt er drukker en drukker en
de Navaho moeten allerlei groot
verdieners verjagen, bedenkers
van fraaie maar ongepaste, onte-
rende plannen. „Laatst nog
kwam er iemand aanzetten met
het idee om onder het Witte Huis
een restaurant te beginnen",
zegt Oscar en hij schudt het
hoofd bij zoveel onbegrip.
Het Witte Huis, hoog en veilig in
de rotswand, is immers een heili
ge plaats voor de Navaho, ver
moedelijk tussen 1000 en 1300
gebouwd door de Anasazi, de
voorvaderen van de Indianen in
dit deel van de VS.
De canyon ligt in het gebied van
de zogenaamde Four Corners, de
regio waar Arizona, Utah, New
Mexico en Colorado aan elkaar
grenzen. Het is een zuidelijk
stuk Amerika waar indianen
thuis zijn, waar veel ruimte is en
de natuur op vele plaatsen nog
van een ongerepte schoonheid
getuigt.
Maar overal in de omgeving
klinken woorden die waarschu
wen voor al te grote drukte.
Zeker in Utah, de mormonen-
staat, met trekkers als Canyon
lands National Park, Brice Ca
nyon, Arches National Park, La
ke Powell, Zion National Park
en - in het grensgebied met Ari
zona - Monument Valley.
In laatstgenoemde omgeving
voelden John Wayne en regisseur
John Ford zich op hun gemak.
Ze namen er talloze westerns op.
Stagecoach (1939), Fort Apache
(1948) en Rio Grande (1950) om
maar eens een paar klassiekers
te noemen. Voordeel voor de
filmmakers was, dat ze een voor
beeldig landschap en voldoende
authentieke indianen bij de hand
hadden. Vooral Navaho, die als
het zo uitkwam ook voor Co-
manches of Apaches moesten
doorgaan.
Die oude filmhits, maar even
eens de recent in Utah opgeno
men rolprenten als Thelma and
Louise en Geronimo (ook ver
wacht in de Nederlandse bio
scoop), commercials (van onder
meer Marlboro) en lekker ma
kende reclames van reisagenten
en vliegmaatschappijen, zorgen
voor een enorme toeloop van
toeristen.
In Utahs Moab, het stadje van
5.000 inwoners aan de boorden
van de Colorado dat de uitvals
basis is van scout Stuart, zijn er
in een jaar tijd 380 hotelkamers
bijgekomen. In de wijde omge
ving steeg het aantal bezoekers
van 750.000 naar 2,1 miljoen.
„Iedereen probeert nu in te spe
len op de toeloop en snel geld te
verdienen. Een jaar geleden was
in Moab niet één koffieshop te
vinden waar je een espresso kon
drinken. Inmiddels zijn er vier",
zucht Bernice Neuteboom, een
Nederlandse die al jarenlang na
bij het stadje woont en zich sterk
maakt voor een soort van 'afge
wogen, verantwoord toerisme'.
„We kunnen deze groei niet
aan", waarschuwt ze. „De infra
structuur is er niet op berekend.
En in Moab drogen onze water
bronnen al op." Na de uranium
boom in de jaren '70 dreigt nu
een tourist-boom.
Opmerkelijk, zo'n geluid uit de
toeristische sector: niet te veel
gasten svp. „Ja maar", reageert
de dame in kwestie, „ik zeg niet
dat toeristen weg moeten blij
ven, ik pleit voor beheersbaard-
heid. Alles is vervangbaar. Al
leen onze natuur niet. Daar heb
ben we er maar een van, daar
moeten we zuinig op zijn en
verantwoord mee omgaan."
En pardoes begint het geweten
op te spelen: laat niets achter,
alleen je voetafdrukken (en zelfs
die liever niet). Dat blikje, dat
geplette blikje, zou het nog in
Utah ronddobberen?
In Nederland geeft informatie: Uni
ted States Travel and Tourist Admi
nistration (USTTA), Museumplein
19, 1071 DJ Amsterdam; telefoon
nummer: 020-5755380. Prijsindica
ties: indianen-expeditie (6 dagen/5
nachten) 990,- pp; rafting en
kamperen op en aan de Colorado
(2 dagen/2 nachten) 350,- pp.
Door Rien van der Steen
Het aantal autodiefstallen
rijst de pan uit. In de eerste
zes maanden van dit jaar
nam het aantal gestolen au
to's in Nederland met bijna
30 toe. In 1993 werden er
in totaal 39.000 auto's gesto
len. De schade voor eigena
ren en verzekeringsmaat
schappijen is enorm.
In 1992 beliep de totale schade
door diefstal van en uit auto's
zo'n 500 miljoen gulden en dat
bedrag is alleen maar gegroeid.
De verzekeraars zinnen dus op
maatregelen. Maar behalve zij
is ook de Europese commissie er
druk mee: er is een Europese
richtlijn in de maak die erop
neerkomt dat elke nieuwe auto
vanaf 1996 een anti-diefstal
systeem heeft.
Verzekeringsmaatschappijen
vergaderen zich helemaal suf
over de vraag hoe het probleem
het hoofd te bieden. Aegon in
Den Haag schat de effectiviteit
van een antidiefstal-systeem
met êen pincode op ruim 90
en wil het daarom op eigen
kosten inbouwen in bepaalde
auto's. Na inbouw wordt het
eigen risico op diefstalschade
verlaagd met driehonderd gul
den. Centraal Beheer biedt
klanten aan de pincode voor een
bedrag van 299 gulden in te
laten bouwen. Dat is 101 gulden
minder dan het gangbare be
drag.
Een pincode is het nieuwste
wapen tegen autodiefstal. Het
zogeheten no-start systeem
werkt via een klein toetsen-
bordje bij het dashbord. Zodra
het contact is uitgeschakeld,
blokkeert het systeem het elek
tronische- en brandstofcircuit.
Pas na het intoetsen van een
pincode -een combinatie van
vier cijfers - kan de auto gestart
worden. De preventieve wer
king van het systeem, dat pas
onlangs is goedgekeurd, zou
volgens verzekeringsmaat
schappijen groot zijn.
De aanbieding van Aegon geldt
overigens alleen voor mensen
die in risicovolle steden wonen,
met een auto die na 1 januari
1989 is gebouwd. De diefstalge-
voeligste steden zijn Den Bosch,
Oss, Eindhoven, Nijmegen,
Maastricht, Breda, Amsterdam,
Rotterdam, Den Haag en
Utrecht.
Het pincode-systeem is volgens
TBBS in Baarn, de instantie die
voor de verzekeraars veilig
heidsvoorzieningen test, vooral
goedkoop en daarmee geschikt
voor de kleinere, oudere auto.
Het no-start systeem kost vier
honderd gulden. Het kan auto
diefstal moeilijker maken, niet
voorkomen. Het blokkeersys-
teem staat of valt met het in
bouwen, aldus een woordvoer
der van TBBS. Zit het centrale
computertje op een voorspelba
re plek, dan is het een koud
kunstje de auto te stelen. Het is
juist de kunst de processor tel
kens op een andere plaats in te
bouwen. Bovendien moeten de
draden in de bestaande bekabe
ling worden geïntegreerd. Ae
gon is tot nu toe de enige verze
keringsmaatschappij die de in-
bouwkosten voor zijn rekening
neemt. Bij Interpolis zal de
hoofddirectie zich deze week
over de kwestie buigen. Een
woordvoerder beweert dat In
terpolis 'in elk geval een andere
weg zal bewandelen dan Ae
gon'.
De meeste verzekeringsmaat
schappijen beperken zich ge
woonlijk tot het eisen van een
alarmsysteem bij de dure auto's.
Elke maatschappij heeft haar
eigen voorwaarden. Bij Interpo
lis wordt het eigen risico ge
schrapt als er een alarmsysteem
is ingebouwd. Duitse verzeke
raars eisen sinds begin dit jaar
een alarmsysteem in alle nieuwe
auto's en de Nederlandse verze
keraars neigen daar ook naar.
De behoefte aan nieuwe, goed
kopere alarmsystemen wordt
ingegeven door de verschuiving
van diefstal van dure, nieuwe
auto's naar diefstal van kleinere
en oudere auto's.
Na Noord-Holland staat Lim
burg geboekstaafd als de pro
vincie met groot risico op auto
diefstal. Noord-Brabant be
kleedt een vijfde plaats, Gelder
land een zevende.
R. Jeronimus van automobiel
club EAC heeft zich intensief
met alarmsystemen en autodief
stal beziggehouden. Via zijn or
ganisatie zijn ongeveer 10.000
Nederlandse auto's verzekerd.
„De verzekeringsmaatschappij
en in Nederland doen allemaal
maar wat. Maar het werkt vaak
afgrijselijk langs elkaar heen.
Zaak is dat gestolen auto's zo
snel mogelijk geregistreerd
worden. Alleen dan is de kans
op opsporing groot. Inmiddels
werken politie en verzekeringen
samen. Die werkwijze werpt al
In 1993 werden er in Nederland al 39.000 auto's gestolen.
FOTOARCHIEF DE STEM
vruchten af."
Er zijn ook antidiefstal-syste
men die niet goedgekeurd wor
den. Jeronimus: „Opel monteert
bijvoorbeeld een immobiliser in
zijn nieuwe Omega's, maar die
zijn door de Nederlandse verze
keringen nog steeds niet goed
gekeurd. Dan zie je dat een
bepaalde maatschappij eist dat
er naast dat standaard systeem
een ander, in Nederland goed
gekeurd systeem in de auto in
gebouwd wordt."
Veghelaar R. Standaert houdt
zich al jaren bezig met anti
diefstalsystemen. Het ultieme
autoalarm dat hij aan de man
zegt te brengen, ingebouwd ca.
3500 gulden, werkt met een
centrale computer in de auto,
die een sirene in werking stelt
zodra er aan de auto gemorreld
wordt. De eigenaar van de auto
heeft bovendien een pieper, zo
dat hij acuut op de hoogte is dat
er iemand met zijn auto aan de
haal wil. Wanneer hij vervol
gens de politie of/en een be
paald alarmnummer belt, wordt
een satelliet in werking gezet
die signalen naar de ontvang
steenheid van de auto zendt. De
auto gaat vervolgens langzamer
rijden, de alarmlichten treden
in werking en in de auto gaat
doordringend loeien. Vervol
gens begeeft de motor het en
wordt op zes plaatsen geblok
keerd. Wanneer de dief de auto
verlaat sluiten de deuren zich
automatisch, de ramen gaan au
tomatisch dicht en er wordt een
zender geactiveerd, zodat het
voertuig via de satelliet geloka
liseerd kan worden.
Er zijn autodieven die thuis zijn
in elektronika. En die de af
standsbediening van het auto
alarm na kunnen bootsen. Vol
gens Standaert werkt dat niet
bij zijn systeem. Want het digi
tale systeem wijzigt zichzelf tel
kens. Het enige wat de crimi
neel overblijft is de sirene
dichtspuiten met isolatie-
schuim. Maar de motor krijgt
hij nooit meer gestart.
De industrie zit intussen ook
niet stil. Volkswagen voorziet
sinds oktober alle modellen met
benzinemotor en diesels met di
recte inspuiting standaard van
een elektronische wegrijblokke-
ring. De overige diesels krijgen
op een later tijdstip dezelfde
voorziening. De wegrijblokke-
ring is rechtstreeks op het mo-
tormanagement aangesloten.
Het systeem, anders dan een
pincode, werkt via een schake
ling in de contactsleutel. De
sleutelcode wordt herkend door
een Teesspoel' in de auto. Is dat
niet het geval dan slaat de mo
tor enkele seconden na het star
ten af. Het schakelcircuit in de
contactsleutel is een zogenaam
de transponder, die werkt zon
der batterij. Die batterij is een
nadeel van andere soortgelijke
systemen. Want als de batterij
in de sleutel leeg is, kan slechts
een deskundige of de dealer de
auto nog open krijgen.
Een van de voordelen van een
pincode is dat een dief niet op
weg kan, ook al heeft hij de
contactsleutel van de auto in
handen. Nadeel is dat het om
slachtiger werkt dan het VW-
systeem met de transponder.
Door Nico Koolsbergen
De oude gasoven ging al
twintig jaar mee. En de losse
elektrische grill, op afbeta
ling gekocht in minder floris
sante tijden, telde er al vijf
tien. Toen de oven eindelijk
vervangen ging worden, rees
de vraag: wat nu? Een rond
gang langs winkels en het op
een rij zetten van de eigen
behoeften, leidden tot de con
clusie: een combi-magnetron.
Want dan kon de overjarige
grill ook weg.
Het apparaat is nu een jaar in
gebruik. Een wondermachine.
Nog steeds blijven de eigen
schappen verbazen. Een diepge
vroren boterham ontdooien in 35
seconden en daarna in twee mi
nuten bruin roosteren. Dus ook:
dag broodrooster. Twee kippen
grillen in 35 minuten; daar deed
de oude grill anderhalf uur over!
Het stroomverbruik is gering,
zeker vergeleken met de 2200
Watt die de grill er doorheen
joeg. Kortom, waarom heeft niet
iedereen zo'n ding?
De groei is er in Nederland uit,
vertelt Angelique Smies. Zij is
marketing coördinator elektro
bij Panasonic Nederland, wat
wil zeggen dat ze over de huis
houdelijke apparaten gaat. Dus
ook over de magnetrons of
- zoals de rest van de wereld
zegt - micro waves. Waarom de
interesse in Nederland lager ligt
dan in andere landen, is echter
onduidelijk. De tweeverdieners
en anderen met een druk leven
hebben er een. Maar dat het ding
meer kan dan een diepvriesmaal
ontdooien, is kennelijk niet alge
meen bekend.
In Japan, Engeland, Amerika is
de magnetron een doodnormaal
keukenapparaat in de overgrote
meerderheid van de huishou
dens. Nederland heeft een dek
king van ongeveer veertig pro
cent. Al jaren blijft die onveran
derd. Wel vervangen mensen een
rechttoe rechtaan magnetron
door een combi, een magnetron
gecombineerd met een hete-
luchtoven en vaak ook een grill.
Goede combi's zijn er al onder
de duizend gulden. Sommige
merken en typen laten zich ook
gemakkelijk inbouwen. De ge
middelde aanschafprijs daalt,
blijkt uit gegevens van het
marktonderzoekbureau GfK.
Hoe werkt het apparaat eigen
lijk? „Elektromagnetische stra
ling reflecteert in de binnen
ruimte via de wanden," zegt An
gelique Smies. „Vet- en water
moleculen gaan trillen en trilling
is warmte. Het luistert nauw:
brood dat te kort of te lang
wordt ontdooid, wordt klef of is
niet te eten. Beter is het daar
voor de grill van een combi te
gebruiken."
Een combi-magnetron is een in
gewikkeld apparaat voor iemand
die een gasfornuis gewend is,
maar dat zojuist met de vuilnis
man heeft meegegeven. Met een
display waar cijfers en letters op
verschijnen, tiptoetsen met on
bekende symbolen en lange
handleidingen die uitbundig in
gaan op de talloze programma's
die de machine aan kan. „Maar
ook een gasfornuis moet je leren
bedienen," zegt Angelique
Smies. „Dat geldt ook voor kera
misch of inductiekoken. Met het
gasfornuis zijn we gewoon meer
vertrouwd en dan lijken andere
apparaten altijd moeilijk."
Om aan de vraag naar eenvoudi
ger bediening tegemoet te ko
men, bestaan er tegenwoordig
wel magnetrons met maar twee
draaiknoppen: een voor het wat
tage en een voor de tijdsduur.
„Vooral ouderen vinden dat han
dig. Maar het zou beter zijn één
keer vijf minuten te besteden
aan het leren omgaan met tip
toetsen; dat werkt veel nauw
keuriger en het apparaat is mak
kelijker schoon te houden."
Hoe veel Watt moet een magne
tron hebben? „Hoe hoger het
wattage hoe sneller de magne
tron zijn werk doet," zegt Ange
lique Smies. „Nu komt circa 900
Watt het meest voor; dat is
waarschijnlijk het optimum."
