NS-kortingkaarten gelden straks ook in 'Interliner'
Directeur Frans van Bommel van oudste schoenfabriek in Europa:
ivoordeel
Opgelet!
De dame
aan
de sigaar
ALL
EET wijzer
Appeltaart zonder vet
i
5L 6,95
DE STEM
SURPLUS
"HNES.
I JAAR
PROGRAMMA.
Entree tot
Internet via
particuliere pc
Nieuw busnet sluit beter aan op treinverkeer
Tientje
onder de kurk
Binders.
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1994 E2
n Goes of Bergen op Zoom).
■12.00 cn 13.00-17.00
-12.00 cn 13.00-15.00
iENHEID!
Door Marijke Prins
In de traditionele Nederlandse appeltaart is veel boter verscho
len in de knapperige zanddeegkorst. Wanneer je een heerlijke
appltaart wil maken voor mensen die huiverig zijn voor te veel
vet, raad ik deze Italiaanse appeltaart aan, die letterlijk geen
boter bevat. De enige boter die eraan te pas komt, is het klontje
dat nodig is om de vorm mee in te smeren. Het geheim van de
samenhang van het recept - tenslotte zijn vetten als bindmiddel
wel handig - schuilt in de amandelen, die van zichzelf rijk zijn
aan edele olieën en natuurlijk de ruime hoeveelheid eieren.
Het is een taart die leuk is om te maken met kinderen, ook de
kleintjes kunnen meedoen. Laat ze met een ongevaarlijk, plastic
partymesje (ver- krijgbaar bij Hema of Blokker) de appelen in
dunne plakjes snijden. Ze kunnen ook de eieren klutsen, de
zakjes vanillesuiker over het beslag uitstrooien, de vorm invet
ten en besuikeren en de citroen persen.
Voor acht personen
Voorbereidingstijd: 20 minuten
Oventijd: 35 minuten
2 grote Golden Delicious
sap van 1 grote citroen
de rasp van 1 sinaasappel
120 gram gepelde amandelen
60 gram kristalsuiker
2 zakjes vanillesuiker
30 gram bloem
100 cc melk
4 grote eieren
voor het bedekken van de ovenschotel:
2 eetlepels kristalsuiker
2 eetlepels boter
ter garnering:
ruim poedersuiker
Verwarm de oven voor op 175 graden. Pers het sap van een
citroen en giet dat in een beslagkom. Schil de appelen, ontdoe ze
van hun klokhuis en snij ze in dunne plakjes. Roer de plakjes
door het citroensap. Rooster de amandelen heel licht in een
koekepannetje (absoluut niet meer dan lichtbruin laten worden).
Maal de amandelen fijn in een ouderwetse koffiemolen of een
keukenmachine. Meng de amandelen met vier losgeklopte
eieren, de bloem, melk, rasp van 1 sinaasappel, suiker, vanil
lesuiker en de appelpartjes (laat het achtergebleven citroensap
voor wat het is).
Vet een ovenschaal in met de boter en giet de suiker erin. Zorg
ervoor dat de hele binnenkant met suiker bedekt is.
Giet het beslag in een ovenschaal met opstaande rand. Als je
gewoon een aardewerken ovenschaal gebruikt, moet je wel de
baktijd met 5-10 minuten verlengen. Schrik er niet van hoe
dun het beslag is; het stijft heus wel op. Zet de schaal in het
midden van de voorverwarmde oven en laat de aman - del/ap
peltaart in ruim 35 minuten goudbruin worden. Strooi over de
taart ruim poedersuiker en dien hem het liefst lauwwarm op.
ende tijd hun hai
U's port-weken
Een heer herken je
aan zijn schoenen'
Door Nico Koolsbergen
Je kunt geen krant of tijdschrift
meer opslaan, of er staat iets
over het Internet. De elektroni
sche snelweg heeft intussen ook
afritten naar het grote publiek.
Wereldwijd vormt zich rond net
werken, computers, telefoon-
en satellietverbindingen de
cyberspace.
Even een babbeltje met iemand
in Tasmanië, even het weer in
zuid - Frankrijk opvragen, even
door de Vaticaanse musea wan
delen, even de autobiografie van
Benjamin Franklin downloaden.
Leuk, leuk, leuk, maar de vraag
is dan hoe je als particulier op
dit netwerk aangesloten kunt
worden.
Het Internet is niets nieuws. Met
name universiteiten benutten het
al twintig jaar. De interesse van
particulieren met hun eigen
pc'tjes is wel nieuw. De pc moet
daarvoor via modem en telefoon
gekoppeld worden aan een grote
computer die deel uitmaakt van
het Internet.
Er zijn Internet providers die de
toegang voor particulieren kun
nen regelen. De grootste in Ne
derland is de Stichting XS4ALL
(spreek uit access for all, toegang
voor iedereen). Wie over alle
Internetfaciliteiten wil beschik
ken, betaalt 40 per maand.
Daar komen telefoonkosten
(naar Amsterdam) bij.
Goedkoper is de Stichting Inter
net Access Eindhoven, met 35
per maand, plus telefoonkosten
naar Eindhoven. De toegang is
beperkt tot mensen van de TUE
en inwoners van Eindhoven en
omgeving. Ook deze stichting le
vert alle faciliteiten.
Een derde belangrijke provider
/is de Stichting Knoware in
Utrecht. In andere steden wordt
op het openen van een toegang
gestudeerd. Wie het Internet op
wil, moet wél de telefoonkosten
in de gaten houden. Per dag een
half uurtje on line is niets.
Nadere informatie is te krij
gen op de volgende telefoon
nummers. XS4ALL
(020-6200294), Knoware
(030-896775, van 12-13 of van
20-21 uur), Internet Access
Eindhoven (040-438330, zondag
van 16-19 uur, dinsdag van
14-17 of 19-22 uur en donderdag
van 19-22 uur).
Jen Centrale
en - uitlijnen
iokdempers
fabrieksgarantie.
eda, 076-214146. 1
Heerbaan auto's
eeft hoogste prijs voor uw
oop, sloop of schadeauto.
Tel. 076-209169.
Van onze verslaggever
Mark Flapper
Roosendaal - Het nieuwe netwerk
v'an vijftien busverbindingen dat op
6 november in gebruik wordt geno
den, geeft houders van een NS-kor-
'ingkaart recht op dezelfde veertig
Procent reductie als in de trein. De
kussen van het nieuwe project van
w Verenigde Streekvervoerders Ne
derland (VSN), zogenaamde Interli-
lers, gaan rijden op trajecten die
Per trein moeilijk te bereiken zijn.
Ie streekvervoerders streven ernaar om
het hele land over een tijdje eenzelf
de systeem te kunnen hanteren als nu al
hogelijk is tussen Oosterhout en
Vtrecht. Voor dat traject kunnen bij de
NS en de BBA gecombineerde trein-
buskaartjes worden gekocht. Er wordt
daarom ook gewerkt aan een betere
aansluiting van de busdiensten op de
aankomst- en vertrektijden van de trei
nen.
Normale treinkaartjes die bij het NS-
loket worden gekocht, kunnen even
tueel ook in de bus worden gebruikt. De
passagier kan dan op het perron nog
besluiten om toch maar met de bus te
gaan zonder dat hij een ander kaartje
nodig heeft. De tarieven voor de Interli-
ners zijn dezelfde als die van de NS
voor tweede-klas-kaartjes
In het zuidwestelijk deel van Nederland
komen er Interliners te rijden op de
trajecten Den Bosch-Dordrecht (via
Drunen, Waalwijk, Raamsdonksveer,
Made), Oosterhout-Utrecht (via
Raamsdonksveer, Sleeuwijk, Vianen) en
Breda-Utrecht (via Sleeuwijk en Via
nen). Op deze drie trajecten rijden nu al
Sneltreinbussen van de BBA die straks
eigenlijk alleen van naam veranderen.
De overige twaalf lijnen zijn wel nieuw.
De reismogelijkheden in dit deel van
het land veranderen dus niet. Wat wel
verandert, is het comfort in de bus. De
stoelen worden breder - voor een groot
deel staan er drie in plaats van vier
naast elkaar -iedere plaats heeft zijn
eigen leeslampje en individuele ventila-
tiemogelijkheid en passagiers hebben
meer beenruimte. Momenteel wordt er
hard aan gewerkt om de bestaande
sneltreinbussen om te bouwen tot Inter
liners. De BBA denkt echter dat er
zeker in het begin nog wel diensten
gereden moeten worden met bussen in
de oude vorm of gehuurde touringcars
omdat nog niet alle Interliners gereed
zijn.
Opvallend aspect aan de nieuwe bus
diensten is de klantgerichte instelling
van de chauffeurs die een speciale
training hebben gehad. „Daarvoor heb
ben we geen dik handboek met allemaal
regeltjes gemaakt," zegt J. Van Bladel,
voorlichter bij BBA. „De chauffeur
moet meer als een soort kapitein op zijn
eigen bus bekijken wat de beste oplos
sing is, hij moet zelfstandig beslissingen
nemen. Daarbij staat wel het belang
van de klant centraal."
Hoe dan: door koffers te dragen? „Nou,
het kan gebeuren dat een passagier zijn
aansluiting op de bus dreigt te missen,
de chauffeur heeft dat gehoord via zijn
mobilofoon. Toch kan hij er dan voor
kiezen niet op die ene klant te wachten
omdat dat zou betekenen dat tien pas
sagiers die al in de bus zitten, op de
volgende halte hun aansluiting missen.
Voor de passagier die dan te laat is,
proberen we een alternatieve reisroute
met zo min mogelijk vertraging te vin
den."
Volgens Bladel is de NS niet bang voor
concurrentie van de Interliners. „Op de
meeste trajecten volgt de bus een ander
traject," zegt hij. „Daarnaast hoeft de
NS ook niet te vrezen voor bijvoorbeeld
de lijn Breda-Utrecht. Met name het
stuk Den Bosch-Utrecht is zo druk
bezet dat de spoorwegen eigenlijk al te
weinig materieel in kunnen zetten. En
de tijdwinst die je met de bus hebt, is
echt nihil. Veel passagiers stappen trou
wens op bij busknooppunt Sleeuwijk
dus die zouden anders ook niet met de
trein zijn gegaan.
Tot mijn niet geringe
verbazing bestaat het
fenomeen nog. Tien
jaar geleden fronsten al vrij
wel alle wijnliefhebbers be
denkelijk hun wenkbrauwen
en zelfs in de jaren daarvóór
werden er reeds vele vraagte
kens bij gezet. Ik ben het nu,
eind 1995, toch weer tegen
gekomen. In een bekende su
permarkt. Drie flessen wijn
voor een tientje. Het is nau
welijks te geloven.
Was het maar waar, dat je
voor die prijs een beetje kwa
liteit kon kopen. Maar dat zit
er niet in. Wat er dan wèl in
die drie flessen zit, is een
raadsel. Het kan nauwelijks
echte wijn zijn. Wel neem ik
aan dat de inhoud de gezond
heid niet aantast. Die super
markt heeft op het punt van
wijn een naam te verliezen. Je
zult maar krap bij kas zitten
en een buitenkansje ruiken.
Dat moet je op zijn minst
overleven.
Er bestaat een rekensomme
tje dat aantoont hoe onwaar
schijnlijk het is dat wijn voor
die prijs verkocht kan wor
den. We doen het per fles.
Tien gulden gedeeld door drie
levert dan een flesprijs op van
3.33 gulden. Daar gaat nog
een hele trits af alvorens je
uitkomt bij de winst voor de
boer. Winst?
Allereerst is er 17,5 procent
btw berekend. Dat brengen
we dus in mindering van de
flesprijs af. Oftewel 3,33 gul
den min 58 cent. Dat is 2,75
gulden. De volgende kosten
bereken ik aan de lage kant.
Als een kostenpost bijvoor
beeld tussen 5 en 10 cent ligt,
kies ik 5 cent. Voor alle dui
delijkheid: de bedragen zijn
geverifieerd bij een ervaren
wijnkoper.
Daar gaan we. Accijns per
fles is in dit geval 82 cent.
Afgetrokken van die 2,75 gul
den levert dat 1,93 gulden op.
De vrachtkosten liggen tussen
15 en 20 cent. Ik kies dus 15
cent. Dan zitten wel al op 1,78
gulden. Er is ook registratie
en verzekering betaald bij het
Hoofdproduktschap voor Ak-
kerbouwprodukten (HPA): 2
cent. We zitten op 1,76 gul
den.
De boer, ginds in het wijn-
land, heeft eveneens zijn kos
ten gehad. Een lege fles kost
al gauw 40 cent, een kurk van
niet beste kwaliteit 35 cent,
een capsule 10 cent en een
etiket 5 cent. Dat is samen 90
cent. Goed, 1,76 gulden min
90 cent is 86 cent.
De flessen moeten natuurlijk
in een doos. Doorgaans gaan
er twaalf in, maar ook wel
eens zes. We gaan uit van
twaalf flessen in een karton
nen doos van 60 cent. Omge
rekend betekent dat 5 cent
per fles. Die stuiver moeten
we in mindering brengen van
die 86 cent. Is 81 cent. Nu
heeft die wijnboer niet geïn
vesteerd in een dure bottel
machine en moet hij het vul
len van de flessen uitbeste
den. Daar hangt een prijs-
kaartje aan van 40 cent per
fles. Komen we in deze hele
financiële afdaling inmiddels
op een bedrag van 81 cent
min 40 cent. Dat is 41 cent.'
Dan zijn we er nog niet, want
de boer verkoopt niet recht
streeks aan de consument. De
handel en de winkel willen
ook wat winst. Als we die op
totaal 40 cent per fles houden,
is dat niet al te veel. De boer
kan het schudden. Zijn winst
komt tenslotte uit op I cent
per fles.
Daar moeten hij en zijn gezin
van leven. Daar moet hij zijn
bedrijf mee draaiende hou
den.
Drie voor een tientje! Het
kan dus eigenlijk helemaal
niet. Bij twee voor een tientje
frons ik mijn wenkbrauwen al
op dezelfde manier als tien
jaar geleden bij drie. Ik zal het
niet opnieuw voorrekenen,
maar in dat geval blijft er
voor de wijnmaker uiteraard
ook maar een grijpstuiver
over.
Al zijn er in Oost-Europa nog
heel redelijke wijnen voor on
geveer dat bedrag te vinden.
De produktiekosten zijn daar
lager dan ik heb voorgere
kend. Lang zal dat echter niet
duren. Helaas.
bijzonders van
VAN DE MAAND
UANQA
RESERVA 1990
odoced ano bottled by
ca s a sangaihos -portugal
/«fa* i7%.„
BAIRRADA,
"ERVA1990 DC
moeten de druiven
an een uitzonderlijk
age-jaar. Het meest
ping. De LBV Port
at. Pas als-ie perfect
En ligt-ie voor een
Door Hans Verbraeken
Moergestel - Hij ziet het ge
regeld: een mijnheer in een
chic pak die uit een dure auto
stapt en goedkope schoenen
draagt. Volgens Frans van
Bommel (52), directeur van
de schoenfabriek Wed. J.P.
van Bommel in Moergestel is
zo'n beeld heel 'geschikt voor
een reclamespot.
„Deze mijnheer zou zich eigen
lijk moeten schamen", zou de
begeleidende tekst moeten lui
den. Nederlanders behoren zich
volgens Van Bommel beter te
kleden en schoeien. Aan zijn
schoenen herken je 'de echte
beer'.
Van Bommel-schoenen zijn niet
echt goedkoop - gemiddeld kost
een paar 340 gulden - maar ze
zijn kwalitatief hoogstaand, zegt
'mijnheer Frans' zoals Van Bom
mel in zijn bedrijf wordt ge
noemd. Op kwaliteit wil hij geen
enkele concessie doen. Zo'n
180,000 schoenendozen verlaten
per jaar de fabriek. Honderdvij
fenzeventig werknemers verrich
ten de machinale, maar met veel
handwerk gepaard gaande pro-
duktie. Het produktieproces is
opgedeeld in 260 handelingen.
De omzet is jaarlijks zo'n 30
miljoen gulden en de winst is
aardig.
De kwaliteit van Europa's
oudste schoenfabriek (uit 1734)
uit zich volgens Frans van Bom
mel behalve in het gebruikte leer
ook in het voortdurend insprin
gen op smaakverschillen. „Als
het met je modellen verkeerd
gaat, kun je het wel schudden",
aldus Van Bommel. De twee ont
werpers bij Van Bommel houden
dan ook rekening met allerlei
smaakverschillen. Ze ontwerpen
via de computer per half jaar
zo'n honderd modellen, waarvan
er na verschillende selectieron
des slechts enkele de eindstreep
halen.
Gedurfd
„In Groningen houden ze niet
van damesschoenen met felle
kleuren. Het moet niet al te wild
zijn", zegt Van Bommel. „Het
zuiden van Nederland is gedurf
der en houdt van meer tierelan
tijntjes. In België, waarheen
jaarlijks zo'n 20.000 paar schoe
nen gaan, geven ze de voorkeur
aan een elegantere schoen. In
Nederland is zwaar en sportief
meer gewild, aldus de fabrikant.
Van Bommel vierde vorige week
zijn 260-jarig bestaan, opgeluis
terd met de presentatie van een
bedrijfsgeschiedenis 'Een tradi
tie in kwaliteit, 1734 - 1994'.
Zijn fabriek overleefde zowel
een brand in 1951 als een ingrij
pende saneringsronde in de afge
lopen decennia. Momenteel zijn
er nog 24 schoenfabrieken in
Nederland, slechts eenzevende
van het aantal in het midden van
de jaren zestig Van Bommel is
de grootste.
Concurrentie
Directeur Van Bommel be
schouwt de aandacht die zijn
fabriek krijgt als een goede gele
genheid om meer naamsbekend
heid te krijgen. „Voor fantas
tische reclamebudgetten hebben
we geen geld. We zijn nu een
maal geen multinational." Hij
doelt zeer waarschijnlijk op het
grote Amerikaanse bedrijf Roek-
port, onderdeel van Reebock, dat
sinds twee jaar op de Nederland
se markt aanwezig is en volgens
veel schoenwinkeliers niet meer
is weg te denken. Van Bommel
wil de naam Rockport niet noe
men. De Amerikaan zit in het
zelfde prijssegment als Van
Bommel, maar levert schoenen
van mindere kwaliteit, zo meent
de fabrikant.
Van Bommel blijft op zijn qui
vive voor de concurrentie. Nu
komt die vooral uit Amerika,
maar dat kan zo veranderen.
Ook zijn er binnenlandse con
currenten die kwaliteitsschoenen
maken. Van Lier in Loon op
Zand, Greve in Waalwijk en
Avang, ook in Moergestel. Van
Oost-Europa of Derde-Wereld
landen valt volgens Van Bommel
in zijn marktsegment niet veel te
vrezen.
„Denk aan de dag van morgen,
door mooi werk minder zorgen",
luidt een van de geheugensteun
tjes op de werkvloer die het
personeel kwaliteitsbewust moe
ten houden. Maar meer aanmoe
diging is er niet nodig. „Het
kwaliteitsbesef zit er bij de men
sen ingebakken, zoals bij de
meeste Nederlandse bedrijven",
Van Bommel schoenen zijn niet echt goedkoop.
aldus Van Bommel. Daarom
overweegt hij ook geen over
plaatsing van produktie naar la-
ge-lonenlanden. „Ons bedrijf
heeft toekomst als produktiebe-
drijf in Nederland. Dat is een
commerciële overweging."
Van Bommel heeft slechts enkele
produktie-onderdelen uitbesteed
aan bedrijven in andere landen.
Zo laat hij in Marokko wat stik
werk verrichten. Uit kostenover
weging, zo geeft hij toe.
Italië
„Moeilijkere, kleinere series
worden hier gestikt", zegt hij. In
Portugal laat Van Bommel mo
cassins maken en in Italië één
type damesschoen. „Een elegan
tere soort. De Italianen zijn ge
raffineerder in de uitvoering."
Van Bommel voorziet in België
„veel ontwikkeling". Zijn vader,
Jan van Bommel, heeft als
75-jarige -rondrijdend in een au
to met chauffeur- de Belgische
markt opengebroken. In 1992 le
verde Van Bommel aan 120 win
kels, in 1994 aan tweehonderd.
Over vijf jaar is dat aantal ver
dubbeld. Van Bommel verwacht
veel heil van het Belgische tv-
modeprogramma Look, dat zijn
schoenen gaat presenteren.
Van Bommel wil niet al te veel
met een speciale doelgroep bezig
zijn. „Het loopt tegenwoordig
veel meer door elkaar heen."
Niet meer alleen een klassiek
model zoals vijftien jaar geleden,
maar ook een type schoen voor
jongeren. Als voorbeeld noemt
hij de jongere die zijn met een
bijbaantje verdiende geld be
steedt aan een paar echte Van
Bommels. „Van Bommel is ook
een produkt voor jonge, dynami
sche mensen."
'j ons in de winkel
rt-aanbiedingen.
.7 L ^29,95
■75LW 10,95
■75L -üffi 8,95
Door Hein Sluijter
tioutversnipperaars/kom-
machines. Voor het ver-
len van uw tuinafval.
.75L 13,95
.75L 4^4514,95
.75L^23,95
inkel bent voor een
Door Camiel Hamans
Vrouwen en sigaren, het
blijven uitzonderingen.
Maar 'wel zeldzaamheden
die commercieel interessant
lijken. Hoe hoger de positie
van de dame, hoe meer kans
dat ze wel eens een panatel-
la verstookt.
De grootste sigarenfabrikant
ter wereld, de Duits-Neder
landse Ebas-groep, producent
van onder meer La Paz en Wil
lem II, heeft daarom in een
drachtige samenwerking met
het Amsterdams Vrouwen Siga-
rengenootschap Salomé, een
kring van zakendames waartoe
onder meer Irene Schreuder,
zakenvrouw van het jaar 1994,
behoort, een damessigaar ont
wikkeld.
De naam van de corona, pana-
tella en cigarillo is Salomé, te
gelijk een eerbewijs aan het
enige Nederlandse vrouwelijke
sigarengenootschap en aan Lou
Andreas Salomé, Duits-Balti-
sche schrijfster en muze van
Friedrich Nietsche. Hij be
schreef haar als een wezen met
'de scherpzinnigheid van een
arend, de moed van een leeuw
en desondanks vrouwelijk'.
De blond-bruine Salomé pre
tendeert hetzelfde. In een luxe-
jugendstill-achtig doosje van
vijf stuks huist een elegante
sigaar, licht van karakter en
met een frisse geur. Ook voor
heren genietbaar. Niet meteen
arend of leeuw, maar ook geen
aanhalig schoothondje. Een
echte sigaar, maar niet te
zwaar.
Er rest slechts een vraag: waar
om staat op de verpakking
'100% tabak'? Bestaan er siga
ren die zo'n naam verdienen en
die niet volledig uit tabaksbla
deren samengesteld zijn? Of is
het om mogelijke verwarring te
voorkomen met die tuttige la-
dylike sigaartjes met mond- Hoe hoger de positie van de dame, hoe meer kans op een sigaar. Staatssecretaris Schmitz bij de opening van het
stuk? aanmeldcentrum voor asielzoekers in Rijsbergen. foto anp
an meteen de folder
aarmee u gratis een
aas kunt bestellen.
te hebben gegeten,
'e bij eten.
VARNA
