0 J
I
Weekend
Rabo moet dorpsbankieren op wereldschaal
DE STEM
E3
Met de fusie van vijf banken in het
groene gebied onder Breda
ontstaat in grootte de zesde
Rabobank van Nederland. Breda
zou de tweede Rabobank van
Nederland kunnen huisvesten,
maar de drie oude
Rabo-coöperaties in de stad
kunnen maar niet tot een fusie
komen. Schaalvergroting heet
onvermijdelijk te zijn in een tijd,
dat het financiële verkeer een
mondiaal karakter heeft gekregen.
Tegelijk moet de Rabobank het
oude, warme coöperatiegevoel
terug zien te vinden. Alsmede het
weggelekte Nederlandse geld:
binnenkort opent Rabo als derde
Nederlandse bank een filiaal in
Turnhout om de vluchtende
Nederlandse cliënt van dienst te
zijn.
De grootste
Rabo-banken*
min.
1 Midden-Westland
1.447
2 Amsterdam
1.270
3 Sluis
1.236
4 Apeldoorn
1.188
5 Eindhoven
1.173
6 Baarle-Nassau
1.140
7 Rotterdam
v 1.112
8 Utrecht 1
i 1.012
9 Noordoostpolder
1 1.001
10 Harderwijk
935
11 Heerenveen
1 876
12 Zuivelbank Alkmaar
1 812
13 Mierden/Reuzel
799
14 Roermond
1 789
15 Tilburg I
f 751
16 Sneek Heeg Joure J
745
17 Nijmegen 1
745
18 Venlo Blerick
731
19 Zwolle
725
20 Arnhem I
701
21 Sas van Gent 1
679
22 Aardenburg
671
23 Den Haag
660
23 Baarle-Nassau
654
I afwisselend zwart-geel-
I rood en rood-wit-blauw
J- V getint. Ook de rekening
nummers van de plaatselijke Rabo
bank laten hun saldi gelijkelijk in
florijnen en francs noteren.
'Coöperatief
bankieren doe je
met grote oren'
Breda zou na fusie
tweede Rabo van
Nederland zijn
'Wij zullen een
noodlijdende boer
langer steunen'
G 29 OKTOBER 1994 E2
'nde
FOTO RIOD
s medewerker vail het Rijksinsti-
ut voor Oorlogsdocumentatie
eeft hij de beschikking over alle
-levante documenten. Maar daar
het dan ook zo'n beetje bij geble-
en.
arnouw is blijkbaar niet zelf op
ad gegaan. Heeft geen gesprekken
evoerd met nog levende tijdgeno-
en van deze NSB'er, z'n familie en
1 helemaal niet met Florentine
ophia Rost van Tonningen-Heu-
,el. Nu is de 'zwarte weduwe'
eenszins een betrouwbare infor-
atiebron, maar een gesprek met
eze dame die nog steeds 'fout' is,
ad de biografie wat meer leven
unnen geven.
Tu moet de lezer het doen met een
ms saaie opsomming van citaten
it evenzovele documenten. Waar,
an men gerust aannemen, histo-
'sch gezien geen speld tussen te
rijgen is. Maar waarin men zoveel
ist over de persoonlijke drijfve-
;n van Rost van Tonningen, over
lijn leven buiten de politiek, over
ijn huwelijken en over zijn kinde-
~n dat de man' slechts bestaat uit
ocumentatiemateriaal. Hij komt
iet tot leven,
lisschien maar goed ook.
David Barnouw - Rost van
Tonningen, fout tot het bittere einde
door David Barnouw, uitg. Walburg
Pers, 152 bi., ISBN 90-6011-875-8.
mtkende ooit te hebben behoord
ot een SS-eenheid die burgers
ïeéft omgebracht. In de film vertelt
ffiesenthal ook hoe hij de Oosten-
ijkse politieman Karl Silberbauer
ipspoorde, die volgens hem betrok-
:en was bij de arrestatie van Anne
«Tank die later omkwam in het
oncentratiekamp Bergen-Belsen
De autoriteiten reageerden nooit
>p de tip en het bleek onmogelijk
>m de dossiers van Silberbauer,
Peter en andere nazi's in handen te
trijgen, aldus co-producent
ochmiedel.
deer stelt dat de film 'De Kunst
an het Herinneren' is genoemd
jmdat 'wij een verplichting hebben
om te leren herinneren, de herinne-
•ing aan de dingen die wij niet
lebben meegemaakt.'
De Kunst van het Herinneren is
liet alleen een moedige film, maar
iok een onmisbare," aldus Peter
Pawlowski, hoofd van de afdeling
•eligie van ORF, die de opdracht
/oor de film gaf. „Wiesenthal.'
ildus Pawlowski tijdens de voor-
ertoning, „heeft meer gedaan om
Dostenrijk te eren dan de mensen
lie zich de afgelopen 50 jaar heb-
>en ingespannen om hem in de
ergetelheid te dwingen." (Associa-
ed Press)
ZATERDAG 29 OKTOBER 1994
<Pti
Door Willem Reijn
Drs H. Verdiesen, directeur van
de Rabobank Baarle-Nassau: „We
worden duidelijk meer serieus
genomen. Men is sneller geneigd
dingen voor je te doen."
FOTO DE STEM DICK DE BOER
1994 GRAPHIC DE STEM/PAULA POLS
gemeten naar balanstotaal per 31-12-1993
T iet alleen de huisnum-
jwk mers zijn in het grens-
I plaatsje Baarle-Nassau
Aan de Rabobank Baarle-Nassau is
door bedrijven en particulieren 650
miljoen gulden toevertrouwd.
„Daarvan is 370 miljoen gulden in
vreemde valuta," zegt directeur
drs. H. Verdiesen. „Daar zitten ook
Amerikaanse dollars en Duitse
marken bij, maar je kunt wel zeg
gen dat tachtig procent afkomstig
is uit België."
Belgisch geld is belangrijk voor
heel wat grens-Rabobanken. Op de
toplijst van de Rabobanken valt
onmiddellijk de derde plaats van
Sluis op. Het grensstadje met vijf
duizend inwoners is goed voor een
balanstotaal van 1,2 miljard gul
den. Een stukje verder ligt Sas van
Gent, waar de Rabo 679 miljoen
gulden weet aan te trekken. In
Oost-Brabant ligt Mierde-Reuzel
dat nagenoeg achthonderd miljoen
beheert.
De aangesloten leden van de vijf
coöperaties in het groene gebied
onder Breda keurden deze weëk de
fusie tussen hun banken goed. Per
1 januari 1995 vormen Baarle-Nas
sau, Alphen en Riel, Gilze, Chaam
en Ulicoten één Rabobank. De fu
sie van deze vijf Rabo-banken stoot
Baarle-Nassau c.s. op van een 23e
naar de zesde plaats met 1140
miljoen gulden.
Hoewel de fusie pas per 1 januari
ingaat, merkt Verdiesen dat zijn
bank nu al in de Rabo-pikorde
stijgt. Hij is nu directeur van de
Rabobank Baarle-Nassau en wordt
over twee maanden algemeen di
recteur van de nieuwe fusiebank.
„We worden duidelijk meer serieus
genomen. De lijnen met Rabo-Ne-
derland zijn korter. Men is sneller
geneigd dingen voor je te doen."
Schaalvergroting moet voordelen
bieden, zegt Verdiesen. De dienst
verlening kan door de fusie om
hoog, waardoor de activiteiten
kunnen toenemen. In vier jaar tijd
zal het bedrijfsresultaat met 1,4
miljoen gulden omhoog kunnen
door meer klandizie, zo staat in de
'prognoses. Terwijl de kosten door
gezamenlijke marktbewerking en
automatisering met zes ton kunnen
zakken.
Het kantoor van de Rabo Baarle-
Nassau straalt het nieuwe elan al
uit. De huisvesting onderging een
flinke uitbreiding en face-lift en is
na een investering van negen mil
joen gulden in elk geval uiterlijk
een toonbeeld van toegankelijkheid
en klantvriendelijkheid. En voor
het duaal-nationaal karakter van
de bank nog niet kende, staan twee
grote verwijsborden bij de toegang:
Belgische cliënten links aanhou
den, Nederlandse klanten naar
rechts s.v.p.
„Eigenlijk weet je dat het wel goed
zit," zegt directeur Verdiesen de
ochtend na de beslissende vergade
ringen. „Maar toch zit je nog-in
spanning op het moment dat er
werkelijk wordt gestemd."
Warit fusies zijn een al even onver
mijdelijk als delicaat proces. De
Rabobank Nederland telde in 1989
nog 882 aangesloten banken. In vijf
jaar verminderde dat aantal met 25
procent naar 665. Topman drs. H.
Wijffels voorspelt dat in 1998, een
bijna heilig jaar omdat de Rabo
dan honderd jaar bestaat, er nog
vijfhonderd aangesloten banken
zijn geregistreerd. Dat is nog eens
een kwart minder.
Hoe moeilijk fusies kunnen liggen,
blijkt in Breda. Wie zich in de
Baroniestad bij de Rabobank wil
aanmelden, ziet tot zijn verbazing
in het telefoonboek dat er drie
verschillende coöperaties actief
zijn.
In het zuiden van de stad is er de
Rabobank Ginneken, waarvan het
hoofdkantoor overigens in Ulven-
hout staat, en die naast een kan
toor aan de Ginnekenweg ook filia
len in de wijken IJpelaar en Heus-
denhout exploiteert. De bank is
met een balanstotaal van 570 mil
joen gulden en honderd werkne
mers de grootste van de drie.
De Rabobank Princenhage met het
hoofdkantoor op de Haagse Markt
telt drie filialen in het Westen van
de stad. Zeventig werknemers be
heren een totaal van 295 miljoen
gulden.
De Rabobank Breda heeft naast het
hoofdkantoor aan de Markendaal-
seweg nog vijf filialen rond de stad.
Het balanstotaal bedraagt 430 mil
joen gulden, het aantal werkne
mers honderd.
Samen zijn de banken dus goed
voor 1295 miljoen gulden, waarmee
Breda de tweede Rabobank van
Nederland zou kunnen worden.
Zou kunnen, want nu komen de
banken afzonderlijk niet eens bij
de 25 grootste coöperaties voor.
De drie Rabo's hebben een ver
schillende achtergrond. Rabo Bre
da geldt als de stadsbank, de twee
anderen voelen zich meer ouder
wets boerenleenbank, dorpsbank.
Vooral de directeuren van deze
twee banken blijken over een zeer
fijnzinnig historisch besef te be
schikken. „De oorzaak van de drie
banken gaat terug naar 1942. Bij
de annexatie van de dorpen Ginne
ken en Princenhage door Breda in
dat jaar hebben de toenmalige be
sturen besloten dat de drie boeren
leenbanken uit de drie plaatsen
zelfstandig zouden blijven," zeggen
de directeuren P. Notenboom (Gin
neken) en J. Bakker (Princenhage)
eenstemmig.
Vijftig jaar later, in 1992, za
ten directies en de besturen
van de coöperaties aan de
tafel om te praten over een
fusie. De onderhandelingen leden
echter vroegtijdig schipbreuk.
Tot spijt van de Rabobank Breda..
„Het afketsen van de onderhande
lingen is terug te voeren op cul
tuurverschillen," zegt directeur mr.
J. van Winkel. „En het klopt: wij
hebben daar als stadsbank het
meeste last van. Wij moeten het
hardste concurreren met de han
delsbanken (ABN Amor, ING)."
„Om die concurrentiestrijd in alle
hevigheid aan te kunnen, moet je
een breed draagvlak hebben. We
hebben nu een balanstotaal van'
430 miljoen gulden, dat is eigenlijk
niet genoeg. Als we zouden fuseren,
komen we aan miljard gulden. Dat
geeft meer mogelijkheden. Door de
fusie zou je zelf ook over meer
specialisten kunnen beschikken.
Dat verhoogt de kwaliteit van de
serviceverlening."
Zelf vindt Van Winkel de cultuur
verschillen overtrokken. „We wer
ken toch allemaal in dezelfde
stad."
Dat verhoogt de kwaliteit van de
serviceverlening."
Zelf vindt Van Winkel de cultuur
verschillen overtrokken. „We wer
ken toch allemaal in dezelfde
stad."
Alle drie de banken zijn inmiddels
een flink eind van de boerenwor-
tels afgegroeid. Rabo Breda is hon
derd procent burgerlijk, Ginneken
heeft nog slechts vijftien procent
agrarische activiteiten en ook bij
Princenhage ligt zestig procent niet
meer op het boerenerf.
In Princenhage wint het agrarische
karakter weer veld. Door de ont
wikkeling van het Internationaal
Agro Business Center, een cluster
van bedrijven rond de veiling van
Breda, maakt de oude dorpsbank
een ongekende groei door. „Afgelo
pen jaar met vijftien procent van
255 naar 295 miljoen. En de groei
van de activiteiten in dat gebied
gaat voorlopig onverminderd voort,
dus zullen wij meegroeien," zegt
directeur Bakker.
Rabo Princenhage heeft dus geen
haast met een fusie. „Ik denk ook
dat we even moeten wachten op de
gemeentelijke herindeling," zegt
Bakker. „Waarschijnlijk komt Te-
teringen bij Breda, en dan praat je
met vier banken. Het is niet logisch
om eerst met drie banken te fuse
ren en dat Teteringen zich later
moet aansluiten."
Ginneken heeft al evenmin haast.
„We voeren als directies al twintig
jaar overleg. We beconcurreren el
kaar niet met tarieven en zo. (wat
elders nog wel eens gebeurt, wr.)
En ik denk dat de fusie er nog wel
eens van zal komen," zegt directeur
Notenboom uit Ginneken. „Ergens
in de komende tien jaar. Ik geef
toe, dat is een ruime schatting."
Stadsbank-directeur Van Winkel
hoedt de porseleinkast. „We moe
ten hier heel voorzichtig in opere
ren. Het is een politieke kwestie. Je
kunt een en ander niet forceren."
In het zuiden is subtiel geopereerd
om de samenvoeging te laten sla
gen. De bsturen van de vijf groene
banken lieten uitvoerig vooronder
zoek doen. De sociaal-geograaf
professor dr. A. Donker uit Gro
ningen onderzocht de cultuur in
het gebied. „Hij constateerde de
tegenstelling tussen de internatio
nalisering van de samenleving, ter
wijl je op weg naar huis gewoon
Omroep Brabant aanzet. En dat is
wat de klanten specifiek juist van
ons verwachten: kleinschaligheid
aan de voordeur, van een een grote
internationale bank."
Op het dorp staat de Rabobank
heel dicht bij zijn klanten en leden,
zegt Verdiesen. „Wij voeren daar
voor ook een bewust personeelsbe
leid. Minstens de helft van de men
sen moet wonen in de plaats waar
zij werken. Ik weet van andere
banken dat zij juist andersom rede
neren: personeel en klanten moeten
niet te dicht bij elkaar staan, om de
afstandelijkheid te kunnen bewa
ren.
De Rabobank is momenteel zoe
kende naar die typische coöpera
tie-identiteit. De voorzitter van de
Raad van Beheer van Rabobank
Nederland loopt alle banken af om
de coöperatieve gedachte nieuw le
ven in te blazen, te revitaliseren,
zoals het in beleidstaal heet.
„Samen werken is een begrip dat
niet zozeer uit idealisme als wel uit
welbegrepen eigenbelang is ge
groeid," houdt Meijer zijn banken
voor. En om dat coöperatieve doel
té bereiken, moet schaalvergroting
worden gezocht, zegt Meijer: „Sa
men sta je sterker in een turbulente
omgeving."
De coöperatie is als onder
deel van de emancipatiebe
weging van de vorige
eeuwwisseling over zijn
hoogtepunt heen, vindt Meijer. De
Rabo moet daarom gewoon als
commerciële organisatie harder
aan de markt trekken, langs ge
baande wegen als kostenbeheersing
en marktbewerking.
Ondernemers kunnen overal tegen
concurrerende tarieven geld krij
gen. „Maar het gaat om meer dan
geld alleen. Ik denk dat we onze
meerwaarde, ons coöperatief voor
deel, vooral moeten zoeken in een
verbreding van het aanbod van
deskundigheid en advieskracht. We
gaan primair uit van de belangen
ondernemende mensen, gebaseerd
op partnership. Ik zou dat coöpera
tief bankieren willen noemen.
Een coöperatie moet luisteren, zegt
Meijer. Zijn slogan: „Coöperatief
bankieren, is bankieren met grote
oren."
Die gedachte moet worden overge
bracht. Verdiesen: „Het is moeilijk
om het karakter van een coöperatie
goed naar buiten te brengen Door
de concurrentie komt de dienstver
lening van de banken natuurlijk
toch dicht bij elkaar. Er blijven
overigens wel verschillen. Zo zul
len wij langer dan andere banken
steun blijven verlenen aan bijvoor
beeld een agrarisch bedrijf met
financiële problemen. Maar we
kunnen daar zo moeilijk mee naar
buiten, want je kunt niet praten
over individuele gevallen."
Een ander Rabo-voordeel is de kor-
tijig op allerlei tarieven, die aan
bedrijven-leden worden geboden.
„Verder zijn wij heel sterk betrok
ken bij de gemeenschap, waarin
wij opereren. Zo heeft Baarle-Nas
sau een fonds, waaruit jaarlijks
vijftigduizend gulden aan goede
doelen wordt besteed. Daarvan
heeft dertigduizend gulden een
puur locaal karakter."
De Rabo in Baarle-Nassau moet
zich ook steeds scherper onder
scheiden van de concurrentie.
Want de grote banken rukken ook
in de grensplaats op. ING opende
onlangs een nieuw kantoor, de
ABN Amro zit om de hoek. Nu nog
is de marktpositie van Rabo sterk:
97 procent van de 800 agrarische
bedrijven zijn klant van de Rabo en
zestig procent van de overige 1200
bedrijven. Van alle inwoners van
de betrokken banken heeft 82 pro
cent 'in een of andere vorm' een
relatie met de plaatselijke Rabo.
De bank zal moeten buffelen om
die hoge marktaandelen te handha
ven. En de fusie moet die extra
kracht geven, waarbij het onder
scheidend coöperatieve karakter
voorop wordt gesteld. De coöpera
tie is daarbij een marketingind-
strument in een tijd dat aan pro-
dukten emoties worden verbonden.
Maar Rabo wil het begrip ook
daadwerkelijk inhoud geven: „We
willen meer voor onze leden doen.
Daarom gagn we onderzoeken star
ten naar de agrarische bedrijvig
heid in het gebied. Met welke pro
blemen kampen de ondernemers ei
welke helpende hand kunnen w<
bieden. Dat kan variëren van be
drijfseconomisch advies tot soepel'
leningen. Maar je moet daar me
oppassen: je wilt natuurlijk d'
markt niet verstoren en je mai
geen valse verwachtingen schep
pen."
Baarle-Nassau heeft nog een extr;
reden om de eigen activiteiten t'
versterken: het is nog maar di
vraag hoe lang de Belgen de gren:
over zullen blijven trekken om hur
spaartegoeden aan een Nederland
se bank toe te vertrouwen. D<
belangrijkste reden om bij de Baar
lese, Sasse of Sluisse Rabobanker
francs te brengen is de bronheffinj
in België. De banken daar moetei
wettelijk al bij de uitbetaling var
de rente 13,4 procent belasting in
houden. Nederland kent dat sys
teem niet, hoewel in Den Haag
regelmatig ballonnetjes worden op
gelaten.
T ederland kent voor de eiger
I ingezetenen een plicht on
W rentevergoedingen bij df
JL fiscus te melden. „Als die
plicht wordt uitgebreid voor Bel
gen. zullen wij die klanten verhe
zen," erkent Verdiesen. „Ander
zijds: sinds die meldingsplicht van
1987 is het echte zwarte Belgische
geld al weg. De klanten gingen
toen met georganiseerde busreizen
rechtstreeks naar Luxemburg.
Bovendien gaat de Rabo nu ook
aan de andere kant van de grens
klaar staan om Nederlands vlucht-
geld op te vangen. Als het huurcon
tract is getekend kan per 1 januari
een kantoor in Turnhout worden
geopend, specifiek gericht op de
Nederlandse klant, die zijn geld
weghaalt uit Nederland. Het wordt
daarmee druk in Turnhout.' oök
ING en ABN Amro hebben er on
langs loketten geopend.
„We hebben al veel Belgische klan
ten en Nederlandse klanten die in
België wonen. Je probeert je werk
gebied zo als een olievlek verder
uit te breiden.
