Vredesmissie Clinton in Syrië strandt Renamo boycot verkiezingen Mozambique Russische regering blijft nipt in 't zadel 'Refe Belgen '£n wie denkt er aan ons, de Palestijnen [fsssal Serviërs in Bihac slaan op de vlucht Russen nemen olieramp nu toch meer serieus Nedlloyd v. op route n< DE STEM BUITENLAND Ministers België 'niet hoffelijk' BUITENLAND kort Grote schade aan Dom in Berlijn Nieuwe kaping Rusland snel voorbij Poolse minister treedt af China opent jacht op 'grote sneeuwman'. Gehandicapten China mogen niet trouwen Censoren vallen over film Oliver Stone Europa bevriest 1,3 miljard op begroting Duits voorzitterschap EU onder vuur pE STEM Minister Wij Slager vraag Wijers baan van 9 tot 5 Van onze redactie buitenland Jeruzalem/Damascus - De Amerikaanse president Clin ton heeft gisteren in Syrië met president Assad geen doorbraak bereikt over her vatting van de Syrische on derhandelingen met Israël. De president erkende dat gister avond in een toespraak tot het Israëlische parlement. Maar hij zei er wel van overtuigd te zijn, dat Syrië's vredesbedoelingen eerlijk zijn. „Zij menen het ern stig," aldus Clinton. „Syrië heeft een strategische keuze gemaakt voor vrede met Israël. Ik denk dat er iets aan het veranderen is in Damascus. Maar er zal nog veel moeten gebeuren voordat er een doorbraak in de onderhan delingen komt." Clinton zegde na aankomst uit Damascus in Israël een geplande avondwandeling door het oude deel van Jeruzalem af. Volgens Sarajevo (rtr/afp) - In de en clave Bihac in het noordwes ten van Bosnië zijn de Servi sche strijdkrachten gisteren op de vlucht geslagen voor het door moslims gedomi neerde Bosnische regeringsle ger. Het grote offensief heeft het Vijfde Legerkorps van het Bosnische regeringsleger volgens een woordvoerder van de Vere nigde Naties de afgelopen dagen 100 tot 150 vierkante kilometer terreinwinst opgeleverd. Hij sprak van paniek onder de Bosnische Serviërs. „Hun normaal gesproken zo doelmatige commando- en con trolestructuur is volledig inge stort. Zij hebben in wanorde de wijk genomen met achterlating van tanks en mortieren," aldus kolonel Spicer. Hulporganisaties melden dat duizenden burgers, voornamelijk Serviërs, zijn ge vlucht. In de straten van de stad Bihac vierden moslim-militairen van het Vijfde Legerkorps feest. De Bosnische premier Haris Silajd- zic zei dat zijn troepen overwin ningen behalen, ofschoon de Serviërs 10 keer zoveel wapens hebben. „Als we eerder wapens zouden hebben gehad, was er al lang vrede geweest in Bosnië." De enclave Bihac is al maanden door de Bosnische Serviërs inge sloten. Sinds het Vijfde Leger korps eind van de zomer een opstand van afgescheiden mos lims heeft onderdrukt, richt het zich op de Servische belegeraars. Functionarissen van de Navo en de VN zouden intussen zijn over eengekomen, eerder luchtaan vallen boven Bosnië uit te voe ren. In de huidige constructie zijn er steeds vooraf consultaties tussen de VN en de Navo nodig en is onduidelijk wie de verant woordelijkheid draagt. Volgens Navo-kringen in Brussel is nu overeengekomen dat de Navo voortaan aanvallen kan uitvoe ren zonder aankondiging vooraf. De Navo zou ook wapendepots en wapenfabrieken als doelwit voor vergeldingsacties willen ne men; de VN, bevreesd voor de veiligheid van haar grondtroe pen, willen dergelijke acties ech ter beperkt houden. Brussel (anp) - De Belgische premier Dehaene heeft er bij zijn collega's in het fede rale kabinet op aangedron gen 'grotere hoffelijkheid' aan de dag te leggen bij bezoeken aan de verschil lende taalgebieden van het land. Met dit dringende verzoek hoopt de premier een eind te maken aan een rel over de Franstalige minister van Wetenschap Dehousse. Die weigerde vorige week op een congres in Oostende een woord Nederlands te spre ken. Dehaene zegt nu dat zijn ministers voortaan minstens een poging moeten doen, zich tot hun gehoor te rich ten in de taal van dat pu bliek. „Al is het maar ge deeltelijk." De Nederlands talige partijen in het parle ment waren gisteren nog steeds woest over het 'pro vocerende' optreden van Dehousse. hem was hij daarvoor na de driedaagse reis door zes landen in het Midden-Oosten 'te moe'. Hij omzeilde zo een diplomatie ke rel tussen de Israëliërs en de Palestijnen over wie hem in het door Israël geannexeerde Oost- Jeruzalem zou moeten begelei den. Israël eist de hele stad op als hoofdstad. De Palestijnen willen Oost-Jeruzalem als de hoofdstad van hun toekomstige staat. President Weizman van Israël zei bij de ontvangst van Clinton op. de luchthaven van Tel Aviv: „Wij hopen dat u goed nieuws brengt uit Damascus. Zo niet, dan hebben wij geduld. Op een dag lukt het, net zoals de vrede met Egypte en die met Jorda nië." Woensdag was Clinton in Jordanië bij de ondertekening van het vredesverdrag van dit land met Israël. Clinton en Assad lieten zich gis teren toch positief uit over het resultaat van hun gesprekken in Damascus. Dit, ofschoon Assad bleef staan op volledige terugga ve van de door Israël bezette Golan-hoogvlakte. De Syrisch- Israëlische vredesonderhande lingen zitten door die kwestie al drie jaar vast. Israël is tot nu toe alleen bereid tot een terugtrek king in fasen. Ook het vredesproces tussen Li banon en Israël zit vast. Beiroet eist dat Israël zich uit de weder rechtelijk bezette veiligheidszo ne in het zuiden van Libanon terugtrekt. Israël eist dat Liba non vóór zo'n terugtrekking de guerrillastrijders van Hezbollah in het land ontwapent. Van Israël reist Clinton nu door naar Koeweit en dan naar Sau- di-Arabië. De veiligheidsmaatregelen tijdens het bezoek van president Clinton aan Jeruzalem zijn overweldigend. In de oude stad houden Israëlische soldaten jonge Palestijnen nauwlettend in de gaten. - foto epa Van onze correspondente Willy Werkman Jeruzalem - Feest vandaag, vanwege het bezoek van Bill Clinton? Mohammed in de oude stad van Jeruzalem schiet vuur, donderdag. „Wat feest, wat Bill Clinton, we zijn kwaad!" Waarom? „Omdat Clin ton hier de vrede tussen Israël en Jorda nië komt vieren. En wie denkt er aan ons, de Palestijnen?" De politie in Oost-Jeruzalem, bezorgd over de veiligheid van de Amerikaanse president, heeft inmiddels al de straten afgesloten. Luidsprekers roepen de bewoners op gepar keerde auto's te verwijderen. Winkeliers sluiten hun zaken, oude vrouwen die, zittend op de stoep, radijsjes en tomaten verkopen maken zich uit de voeten. De Israëlische veiligheisagent op de hoek van de straat vindt het allang best: minder kopzorgen. Er waren inlichtingen dat de Hamas-bewe- ging zou toeslaan tijdens Clintons bezoek aan Jeruzalem. Na de ontploffing in Tel Aviv, vorige week, wordt geen risico meer genomen. Niet in West-Jeruzalem, en zeker niet in het oostelijke, geannexeerde deel van de stad, met zijn vooral Palestijnse bevol king. Want irritaties zijn daar genoeg. Zeker toen bleek dat de Israëlische burgemeester van de stad, Ehud Olmert, erop stond Clin ton te begeleiden als hij de mohammedaanse heilige plaatsen op de Tempelberg zou be zoeken. „We zullen de poorten naar de moskeeën sluiten," hadden de Palestijnen geroepen. En Olmert had geantwoord: „Ik ben hier de baas." Clinton gelastte tenslotte zijn hele bezoek aan Oost-Jeruzalem maar af. Ook zonder dat was er al spanning genoeg. Meer dan 20.000 politiemannen en soldaten zijn er in de straten, gisteren. En ook nog al die- Israëli sche en Amerikaanse veiligheidsmannen; het lijkt wel of ze in iedere prullenbak kijken. Zeker bij dat luxe hotel op de rand van Oost- en West-Jeruzalem, Clintons logeera dres. Kordons van politie- en legertroepen houden alles en iedereen tegen. Clintons lijfwachten en hun snuffelhonden hebben het hotel en omgeving overgenomen. Ieder een is weggestuurd, ook de zwaar beledigde Palestijnse werknemers. „Veel gemakkelij ker dan ze steeds in de gaten te houden," zegt de hoteldirecteur. Zelfs was er vrees over Clintons maaltijden.- Een persoonlijke lijfwacht is aangewezen om alles eerst te proeven. In de stad kunnen de Jeruzalemmers zich door de veiligheidsmaatregelen amper ver plaatsen. Maar ze hebben het er voor over. Al was het maar om even die zwarte, na tuurlijk óók kogelvrije auto te kunnen zien waarin Bill achter ondoorzichtig glas langs- raast. De nieuwe vrede tussen Israël en Jordanië wordt in spanning gevierd. Maputo (dpa/afp) - De eer ste democratische verkiezin gen in Mozambique zijn gis teren vreedzaam van start gegaan, ondanks een op het laatste moment afgekondig de boycot van de voormalige guerrillabeweging Renamo. Het besluit zorgde voor ver warring en bezorgde reacties in diverse landen van zuide lijk Afrika. Het besluit van Renamo kwam op het moment dat de verkie zingen begonnen. Als reden gaf de beweging vrees voor verkie zingsfraude op. Vier kleine par tijtjes sloten zich bij de boycot aan. „Wij hebben dit besluit genomen omdat wij bewijs heb ben dat er sprake zal zijn van grootscheepse fraude," zei Re- namo-leider Dhlakama. „Het is een slechte grap. Wij willen nieuwe verkiezingen." Hij ver zekerde echter dat zijn bewe ging niet opnieuw de wapens opneemt. Dhlakama's beweging voerde 16 jaar lang een bloedige oorlog tegen de Frelimo-regering van president Chissano. Waarne mers menen dat Renamo tot de boycot besloot omdat zij vreest, die te verliezen. De Mozambi- kaanse verkiezingscommissie maakte bekend dat de boycot te laat komt om die te erkennen. Renamo geldt nog steeds als deelnemer. Voor velen van de 6,5 miljoen stemgerechtigde Mozambika- nen kwam het besluit van Re namo trouwens duidelijk te laat. Op veel plaatsen bleken de kiezers, die al vroeg op de dag in lange rijen voor de stemloka len stonden te wachten, totaal onkundig van de boycot. De leider van de VN-missie die met 6.500 militairen toezicht houdt, Aldo Ajello, hield in Ma- Lange rijen ontstonden gisteren bij de stembussen in Mozambique. De meeste kiezers waren er totaal onkundig van dat Renamo en vier andere partijen zich plotseling hebben teruggetrokken. fqto epa puto crisisoverleg. VN-secreta- ris-generaal Boutros Ghali liet in een verklaring weten dat de verkiezingen dienen doorgaan en dat 'alle partijen zich aan de afspraken dienen te houden'. Ook uit zuidelijk Afrika kwa men bezorgde reacties. De Zuidafrikaanse vice-president Thabo Mbeki zei dat Pretoria met alle partijen contact heeft opgenomen 'om te zorgen dat iedereen het resultaat van de verkiezingen erkent'. In de buurlanden Botswana en Zim babwe leeft sterk de vrees voor een herleving van het conflict dat tienduizenden slachtoffers eiste en tot een stroom van miljoenen vluchtelingen leidde. Namens de Europese Unie heeft Duitsland gisteren een drin gend beroep op Renamo ge daan, alsnog deel te nemen. Bij de verkiezingen, die twee dagen duren, kiezen de Mozambika- nen een nieuwe president en 250 parlementsleden. Van onze redactie buitenland Moskou - De Russische rege ring heeft gisteren op het nippertje een motie van wan trouwen overleefd. Premier Tsjernomyrdin kondigde in het parlement een strenge be- grotingspolitiek aan waarmee het kabinet de inflatie wil beteugelen. Van de 450 afgevaardigden die de Doema (lagerhuis) telt, stem den 194 afgevaardigden, voorna melijk communisten en nationa listen, voor de motie die een einde moest maken aan de rege ring van Tsjernomyrdin. Maar voor het aannemen van de motie waren 226 stemmen nodig. Een grote groep parlementariërs kwam niet opdagen. Slechts 54 stemden tegen en 55 onthielden zich. Volgens waarnemers was de op merkelijk hoge absentie een te ken dat de meeste parlementa riërs geen vertrouwen hebben in de regering maar het risico van politieke destabilisatie willen vermijden. Hoewel de regering de motie heeft overleefd, is zij, volgens waarnemers, door de ge ringe steun aanzienlijk ver zwakt. Het kabinet zal veel moeite hebben in de naaste toe komst haar hervormingen door het parlement te loodsen. Het indienen van de motie van wantrouwen was de hevigste confrontatie tussen regering en parlement sinds oktober 1993. Toen vormden opstandelingen het parlementsgebouw om tot hun hoofdkwartier voor een ge wapende opstand die Jeltsin met geweld door het leger het onder drukken. Met de motie protesteerde de oppositie tegen het economische beleid van de regering. Dat kreeg op 11 oktober ('zwarte dinsdag') een zware klap toen de waarde van de roebel naar een ongekend dieptepunt zakte. Hoewel de munt na twee dagen opveerde, blijkt volgens conser vatieve afgevaardigden uit de crisis dat het herstel van de economie, waarmee de regering schermt, een leugen is. Kort vóór de stemming riep Tsjernomyrdin het parlement op de begroting voor 1995 goed te keuren. Dat voorziet in een da ling van het overheidstekort tot 7,8 procent van het bruto natio naal produkt. Drie jaar van vast beraden inspanningen, met name wart betreft de bestrijding van de inflatie, zijn volgens hem no dig om uit de depressie te ko men. In tegenstelling tot speculaties kwamen Tsjernomyrdin en Jelt sin de oppositie niet tegemoet door ministers op sleutelposten te ontslaan. Slechts de zieke Chlystoen van Landbouw moet plaatsmaken voor de door com munisten gesteunde Nazartsjoek. Die wisseling wekte de woede op van de architect van het Russi sche hervormingsbeleid, Jegor Gajdar. Hij zei dat de hervor mingen in de agrarische sector worcjen ondermijnd. VRIJDAG 28 OKTOBER 1994 ^4 Berlijn - Een uitslaande brand heeft grote schade veroorzaakt aan de Duitse Dom in Berlijn, een historisch bouwwerk uit de 18e eeuw aan een van de beroemdste pleinen in neo-klassieke stijl van Europa. De koepel van de kerk kon door de brandweer worden gered, maar de schade loopt in de miljoenen. De brand in de kerk aan de Gendarmenmarkt ontstond tijdens bouwwerk zaamheden. De Duitse Dom werd in de oorlog grotendeels verwoest. De restauratie was nog altijd gaande. Die had zou in 1996 moeten worden voltooid. Moskou - Een jongeman heeft gisteravond op een vliegveld bij Moskou een vliegtuig met 164 passagiers gekaapt. De autoritei ten grepen vrijwel onmiddellijk in via een anti-terreureenheid, die het vliegtuig bestormde. Passagiers en bemanning kwamen met de schrik vrij. De kaper had, 2 miljoen dollar plus vrije aftocht naar Iran of Irak geëist. De kaping van een vliegtuig in de zuidelijke deelrepubliek Dagestan is intussen ook voorbij. De dader heeft het toestel laten ontploffen en is daarbij zelf om het leven gekomen. Hij blies zichzelf op nadat zijn laatste twee gijzelaars waren ontsnapt toen hij temidden van stapels losgeld in slaap was gesukkeld en een anti-terreureenheid overging tot bestorming. In ruil voor het losgeld waren de 21 passagiers woensdag al vrijgelaten. Warschau - De Poolse minister van Buitenlandse Zaken Andrzej Olechowski is gisteren afgetreden. Aanleiding zijn beschuldigin gen dat hij een wet heeft overtreden die ambtenaren en politici verbiedt twee inkomens te genieten. Minister van Justitie Cimeszewitz publiceerde woensdag een lijst-met 57 namen van overheidsfunctionarissen, onder wie Olechowski, die meer dan een inkomen hebben. Deze zei zich daarom gedwongen te zien op te stappen. De afgelopen twee jaar was Olechowski tevens directeur van de grootste Poolse bank, de Bank Handlowy SA, een staatsinstelling. Peking - China heeft gisteren een officiële onderzoekscommissie ingesteld die de jacht coördineert op de mysterieuze mensach tige aap die zou leven in afgelegen berggebieden. De Chinese 'grote sneeuwman' zou twee meter groot zijn en hij laat 40 centimeter grote voetafdrukken achter. Onderzoek van haren die van de wezens afkomstig zouden zijn, geeft volgens het persbureau Nieuw China aan dat hét om 'een onbekende soort primaten' gaat, 'mogelijk nakomelingen van een tak van een mensachtige aap.' Peking - China heeft gisteren een wet aangenomen die het geestelijk gehandicapten en mensen met een besmettelijke ziekte verbiedt te trouwen. De wet wordt juni 1995 van kracht. Volgens de autoriteiten wonen er in China momenteel meer dan tien miljoen gehandicapten, wier geboorte voorkomen had. kunnen worden als de nieuwe wet eerder had bestaan. De wet schrijft ook abortus voor voor foetussen met erfelijke ziekten of ernstige afwijkingen. Het is de vraag of de nieuwe wet zal worden nageleefd. Veel Chinese wetten worden amper uitge voerd. Londen - In verscheidene Europese landen is ophef ontstaan rondt,dei Amerikaanse-film Natural Born Killers van Oliver Stöne, over twee psychopathische seriemoordenaars. Ierland heeft de film verboden, terwijl de roulatie in Groot-Brittaniiié •yoórlopi'ghs uitgesteld.- De film is in de Verenigde Staten de oorzaak van een reeks moorden genoemd. Regisseur Stone houdt vol dat het om een satire gaat, over hoe de media van seriemoordenaars beroemd heden maakt. De Britse bond voor de film-classificatie be spreekt de film nog en heeft goedkeuring uitgesteld tot volgend jaar. De Noorse keuring besloot de minimumleeftijd te verhogen van 15 tot 18 jaar. Straatsburg - Pas als de lidstaten de verhoging van hun eigen bijdrage aan de Europese kas hebben goedgekeurd, zal 1,3 miljard gulden vrijkomen voor onder meer hulp aan minder ontwikkelde gebieden in de Unie. Het Europees Parlement heelt dit gisteren besloten bij de behandeling van de Europese begroting voor 1995. Het totale budget is vastgesteld op bijna 76 miljard ecu (162 miljard gulden), zes miljard ecu meer dan in 1994. De bevriezing raakt met name Italië, dat aanzienlijk profiteert van de structuurfondsen die nu in de ijskast zijn gezet. Het is eën soort straf omdat Rome het besluit in de Europese minister raad over de verhoging van de eigen bijdrage langdurig heeft opgehouden tot het kwijtschelding kreeg van de boete voor teveel geproduceerde melk. Straatsburg - Het Duitse voorzitterschap van de Europese Unie heeft gisteren zware kritiek van het Europees parlement gekre gen omdat het weigert een nieuw programma voor de armen in Europa te starten. De volksvertegenwoordigers veegden de argumenten van Bonn dat projecten voor armoedebestrijding niet tot de verantwoordelijkheid van de Unie behoren, van tafel. Ze willen zelfs dat de uitgaven voor Europese projecten op dit. gebied worden verdubbeld tot 256 miljoen gulden omdat de nood in de samenleving is gestegen. Moskou (afp/rtr) - De Russische autoriteiten hebben gisteren erkend dat de olievervuiling in het noordelijke poolgebied tot een 'bijzonder gevaarlijke situatie' heeft geleid, die kan verergeren wanneer straks in de lente het ijs smelt. Premier Tsjernomyrdin foto epa Woordvoerder Sjoevalov van het ministerie van Milieu gaf toe dat de olie in het getroffen gebied, bij Oesinsk op 1600 kilometer ten noordwesten van Moskou, nog lang niet is opgeruimd. Sjoe valov zei dat het om een ongeluk gaat dat 'mogelijk zeer gevaar lijk voor het milieu' kan uitpak ken. Hij meldde dit nadat een team Russische deskundigen naar het getroffen gebied in de etnische republiek Komi was ge vlogen. Volgens Sjoevalov is echter al leen een begrensd gebied aange tast en zal de oliestroom niet de Barentszee bereiken. De grote angst van milieudeskundigen is dat de oliestroom daar, via de rivier de Retsjora, juist wèl in terecht komt als straks het ijs smelt. Zo zou één van de meest kwetsbare ecosystemen ter we reld bedreigd worden. Sjoevalov gaf toe dat de hoeveel heid olie in een zijrivier van a Petsjora, de Oessa, 'twee tot drie keer de toegestane norm over treft'. Maar volgens hem word' de ramp beperkt gehouden, doordat het water nu door de naderende winter begint te be vriezen en dus niet meer stroomt. Tussen nu en de dooi in de lente zal gewerkt worden aan de opruiming van de olievlek, beloofde hij. Zo zullen vliegtui gen micro-organismen versprei den die de olie 'opeten'. De Europese Commissie heef' Nederland, Frankrijk en Zweden gisteren gevraagd deskundig® op het gebied van olievervuiM paraat te houden voor uitzen ding naar het gebied. Miliaj' commissaris Paleokrassas heel de Russische autoriteiten na mens de EU hulp aangeboden- Van Russische zijde is hierop nog niet gereageerd. yan onze Haagse redactie pen Haag - Inwoners v gaan uitmaken of de v opengaan of dichtblijven. Minister Wijers van Econ sche Zaken staat niet onwd lend tegenover het idee plaatselijke referenda over ,'iing op zondag. Dat bleek ren tijdens de begrotingsbe deling van zijn ministerie. 1 Zondagsrust De lokale referenda vormenl gelijk een oplossing voor' conflict binnen het kabinet de zondagsopening. Wijers wil in zijn verlangen minder regels en meer mJ werking geen uitzondering ken voor de zondag. Hij w verruiming inclusief de zo centraal regelen. Maar eerder tekende prej Kok (PvdA) aan wel te he< aan 'de zondagsrust'. Kok daarom liever de beslissi: de gemeenten. Emmen (anp) - De Emrr slager René Ackermann een landelijke actie bego nen tegen de voorgenom verruiming van de wink- sluitingswet. Hij hoopt dat duizend mensen minister Wijers v Economische Zaken in e. 'sollicitatiebrief' vragen c een baan van negen tot v bij zijn ministerie. Wijers wil de tijden waar| winkels geopend mogen z: aanzienlijk verruimen. De slager wil binnenkort verzamelde reacties p- soonlijk aan de minisl aanbieden. Volgens hem zullen de kl ne zelfstandigen door e verruiming van de winki tijden ontoelaatbaar in knel komen. Zowel de kli ne winkeliers als hun pers neel zullen in een 'soek isolement' raken omdat onvoldoende tijd zal ov« blijven voor contacten n vrienden en familie. De actie van Ackermann al aangeslagen bij een aa tal grootwinkelbedrijven de regio Drenthe die de s< licitatiebrieven onder aangesloten winkels vc spreiden. Rotterdam (anp) - Nedlloyd tussen Europa en het Verre Het bedrijf krijgt namelijk a verband Tonnage Sharing Oost-Azië onderhoudt. Op van het containervervoer na Nedlloyd denkt op deze n maakte gisteren bekend dat handhaaft: een winst van 7<T Via Oranjeboom hopt verkopen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 4