Enorme milieuramp in Rusland' Einc Dankert: Duitsers waarschuwden Lubbers wèl Olieramp in Rusland was te voorzien Arafat 1 Trots S Kanalen Venetië worden gereinigd Vredesfeest is vooral ook een Clinton-show Israël en J< DE STEM BUITENLAND Russische autoriteiten houden vol: olielekkage is niet ernstig J ij hebben (voldoende lichaams beweging Wereldvluchtelingenweek 1994 r7 BUITENLAND kort Sabotage mogelijk oorzaak vliegramp Russen onderscheppen kernmateriaal Balladur: Meer controle op politici VN veroordelen blokkade Cuba Turkse aanklager eist doodstraf Kaping Russisch vliegtuig duurt voort Kok: Relatie met VS blijft hoeksteen Bosnische moslims boeken terreinwinst Europarlementariërs slepen landbouwministers voor Hof pESTEM Gidsland DONDERDAG 27 OKTOBER 1994 A4 Dankert foto de stem/johan vam gurp Straatsburg (anp) - Bonn heeft wel degelijk de toenma lige premier Lubbers gewaar schuwd voor ernstige gevol gen als hij zich zou blijven verzetten tegen Frankfurt als zetel voor de toekomstige Eu ropese centrale bank. Dit heeft PvdA-Europarlemen- tariër Piet Dankert gisteren ver klaard. Hij kan het weten, want in het vorige kabinet was hij staatssecretaris van Europese Zaken. Met zijn uitspraak gaat Dankert in tegen een brief van de Duitse ambassade in Den Haag. Bonn weerspreekt daarin dat is ge dreigd met een blokkade tegen de kandidatuur van Lubbers als voorzitter van de Europese Com missie. Door het verzet van Duitsland ging de vurig gewens te baan in Brussel aan Lubbers' neus voorbij. Waarom de Duitsers de gang van zaken anders voorstellen, is on duidelijk voor Dankert. Maar hij vermoedt dat Bonn de betrek kingen met Nederland niet wil schaden. Als staatssecretaris was Dankert betrokken bij de kwes tie. Ten bate van 'de invulling van het geschiedenisboek' beves tigt hij het bestaan van een do cument waarin het Duitse drei gement aan het adres van Lub bers is vervat. Dankert zelf overhandigde Lub bers dit memorandum. Het be vatte de weerslag van een bij eenkomst met de topadviseur van Helmut Kohl, Joachim Bit- terlich, in oktober 1993. De ad viseur waarschuwde toen dat het verzet tegen de Duitse voorkeur voor de zetel van het Europese Monetaire Instituut 'consequen ties' kon hebben voor Lubbers' kandidatuur. Nederland pro beerde de instelling eerst naar Amsterdam te halen en lobbyde, toen dat was mislukt, vervolgens voor Bonn. Premier Kok, die gisteren de Duitse kanselier Kohl bezocht, sprak Dankert echter vanuit Bonn tegen. De tegenstelling over de bank is volgens hem 'niet doorslaggevend' geweest. Kok zei dat hij al voor de Frankfurt - discussie aanwijzingen had dat de voorkeur van Kohl uitging naar de Belgische premier De- haene als opvolger van commis sievoorzitter Delors. Kok liet weten met verbazing kennis te hebben genomen van de ophef die is ontstaan. Hij beklemtoonde als minister van Financiën goed ingevoerd te zijn geweest over de werkelijke gang van zaken rond 'Frankfurt' en Lubbers' kandidatuur. De kwes tie is in zijn gesprek met Kohl slechts zijdelings aan de orde geweest: „Dit boek is gesloten." Moskou/Londen (rtr/dpa/ap) - Russische en Westerse mi lieu-deskundigen bevestigen dat 200.000 tot 300.000 ton aardolie de rivieren en de toendra in het hoge noorden hebben vervuild. Door het lekken van olie uit een pijpleiding in de provincie Komi is 'een van de ergste milieuram pen van de geschiedenis' ont staan in het kwetsbare gebied, zegt de milieuorganisatie Green- peace in Londen. Greenpeace bevestigt hiermee de Amerikaanse schattingen. Deze staan evenwel in scherp contrast met de cijfers van de Russische i autoriteiten. Het ministerie van Milieu houdt het op 'slechts' 60.000 ton olie. Het erkende dat al in februari dit jaar lekken i ontstonden, maar zei dat er nu 'geen enkel gevaar bestaat voor een milieuramp'. Sprookjes Het ministerie voor Rampenbe strijding bleef gisteren van zijn kant zelfs spreken van een lek van 30.000 ton. Het ontkende een officieel aanbod van de Ver enigde Staten te hebben gekre gen te helpen bij de schoon- maakoperaties. De plaatselijke autoriteiten in het uiterste noorden trachtten de betekenis'van de ramp nog ver der te minimaliseren en deden de Amerikaanse schattingen af als 'dwaze beweringen' en 'sprook jes'. „Het meest aannemelijke cijfer is 14.000 ton," aldus Niko- laj Balin, het hoofd van de mi lieucommissie van de Russische republiek Komi. Een speciale onderzoekscommissie onder lei ding van de Russische ondermi nister van Energiezaken Viktor Kostin is naar het vrijwel onbe volkte gebied vertrokken. Stormen Het bureau van Greenpeace in Moskou verzet zich fel tegen de officiële lezingen. Het bevestigt dat het equivalent van twee mil joen vaten olie de natuur zijn ingevloeid, wat overeenkomt met de cijfers die het Ameri kaanse ministerie van Energie dinsdag bekendmaakte. „Ook volgens ons is de situatie acht maal erger dan de ramp met de Exxon Valdez in 1989 in Alas ka," aldus Edoeard Gismatoel- lin, een Moskouse vertegenwoor diger van Greenpeace. Het eerste grote incident in Ko mi deed zich voor op 17 augus tus toen een pijpleiding barstte en olie in twee rivieren vloeide. Een stuk pijpleiding van 42 kilo meter, die het olierijke gebied verbindt met de raffinaderijen, zou toen geheel onbruikbaar zijn geraakt. Het tweede ongeluk had op 1 oktober plaats toen enkele dammen, die waren aangelegd om de olie tegen te houden, openbarstten na een reeks zware stormen en hoog water. De ruwe olie vervuilde een oppervlakte van 68 vierkante kilometer moe rasachtige gronden. Schoon- maakoperaties begonnen op 4 oktober, maar moesten op 17 oktober wegens sneeuw en harde vorst worden gestaakt. Russische autoriteiten geven toe dat de eerste lekken al in februa ri ontstonden. Videobeelden uit die tijd tonen door verharde olie verstopte rivieren, een verwoeste fauna en indrukwekkende bran den die gigantische zwarte rook wolken veroorzaken. Op een an dere videoband die in september is gemaakt is een enorm meer van olie te zien. In brand Volgens Greenpeace in Moskou was de ramp te voorspellen. De organisatie beschuldigt de Rus sische regering en de oliemaat schappijen in het gebied ervan te weinig te hebben gedaan om de ramp tegen te gaan. Amerikanen die in de Komi-re- gio werken, namen de olievlek onlangs waar in een zijrivier van de Petsjora bij de plaats Oesinsk. Grote delen van het gebied en van de zijrivier de Kolva zouden bedekt zijn met een laag olie van een halve.tot een meter dikte. De olie zou iri brand zijn gestoken om verdere verspreiding tegen te gaan. (ADVERTENTIES) z Stichting Vluchteling Meer dan 20 miljoen vluchtelingen elke delg In Venetië is gisteren begonnen met het uitdiepen en reinigen van de kanalen in de lagune-stad. Hiermee wordt voldaan aan een lang gekoesterde wens van de inwoners en de toeristische industrie. De kanalen zijn verondiept en op de bodem bevindt zich verontreinigde en vaak stank veroorzakende modder. Het schoonmaak-project gaat zo'n 250 miljoen gulden kosten. foto epa Door Martijn Hover DE OLIERAMP die zich al enige maanden moet afspe len in het noorden van Rus land, was een volstrekt voorspelbare gebeurtenis. De oliewinning in het gebied is in de jaren zestig op gang geko men. Doordat de toenmalige Sovjetunie'de deviezen die de olie opleverde goed kon gebrui ken, zijn de oliewinners nogal overhaast tewerk gegaan. Daardoor is op grote schaal gewerkt met materiaal dat vol komen ongeschikt is voor het zeer moelijke terrein ter plaat se. Het gebied waar de olieramp zich afspeelt, ligt boven de Poolcirkel. In de winter is de zon er maanden niet te zien. De temperaturen dalen er dan tot ver onder het vriespunt. Als gevolg daarvan is de bodem er grotendeels permanent bevro ren. In de zomer ontdooit de bovenste laag waardoor het ge bied verandert in een zompige verzameling meren en moeras sen. De omgeving van Oesinsk, waar de ramp plaatsvindt, is daardoor eigenlijk al niet ge schikt voor menselijke bewo ning, laat staan voor grootscha lige industriële toepassingen, zoals de oliewinning. Aan mi lieu-aspecten is bovendien nooit aandacht besteed. Er zit in Siberië zoveel olie in de grond dat men van een lekkage hier en daar niet onder de in druk was. Een en ander heeft ertoe geleid dat zich in het gebied complete 'oliemeren' bevinden die gro tendeels bestaan uit weggelekte olie. Dergelijke meren werden ingedamd zodat de olie alsnog gewonnen kon worden. In Oes insk lijkt nu een dam van zo'n meer gebroken te zijn, waar door wellicht 300 miljoen liter olie is weggestroomd. Tot overmaat van ramp deugen de pijleidingen niet waarmee de olie naar de bewoonde we reld wordt getransporteerd. Mede doordat financieel op de kleintjes moest worden gelet bij de oliewinning in de voormali ge Sovjetunie is aan die leidin gen nauwelijks aandacht be steed. Weliswaar bleken de buizen al snel door te roesten, maar dat werd voor lief geno men, evenals het feit dat de vaak slecht gelaste leidingen in het voorjaar nogal eens braken als de toplaag van de perma frost begon te ontdooien. De pijpleidingen zakten dan als het ware door hun funderingen, met alle gevolgen van dien. Volgens Rusland-kenners is het zelfs niet uitgesloten dat een aantal lekkages met opzet is veroorzaakt. Weggelekte olie mag namelijk belastingvrij worden gewonnen. De Russi sche maffia zou daar handig gebruik van maken. Het Siberische milieu is extra kwetsbaar. Deskundigen ver onderstellen dat het zeker veer tig tot honderd jaar zal duren voor het gebied zich heeft her steld. Ze gaan dan wel ervan uit dat ofwel een einde komt aan de oliewinning, ofwel dat de infastructuur wordt verbe terd. Beide alternatieven lijken voor alsnog echter buiten de Russi sche mogelijkheden te liggen. Het gaat zo slecht met de Rus sische economie dat de olie-in komsten niet gemist kunnen worden. Om dezelfde reden zit verbetering van de infrastruc tuur er alleen maar in als het buitenland daar veel geld in steekt. En zo lang Rusland po litiek instabiel blijft, is de hoop daarop gering. Teheran - Het ongeluk met de Iraanse Fokker, waarbij twee weken geleden alle 66 inzittenden omkwamen, is mogelijk te wijten aan sabotage. De directeur van de Iraanse luchtvaart maatschappij meldde gisteren dat het toestel tijdens de vlucht is ontploft. De Fokker F28 stortte neer tijdens een vlucht van Isfahan naar de hoofdstad Teheran. Volgens directeur Ali Abed-Zadeh moet het vliegtuig in de lucht zijn ontploft, aangezien de wrakstukken over een groot gebied waren verspreid. Iraanse functionarissen melden dat verscheide ne mensen zijn opgepakt teneinde 'enkele onduidelijkheden op te helderen', maar gaven geen verdere inlichtingen. Moskou - De Russische veiligheidsdienst heeft 67 kilogram van het radioactieve uranium 238 onderschept. Ambtenaren van de binnenlandse veiligheidsdienst hielden in de Noordrussische stad Pskov drie mensen aan, die het materiaal illegaal wilden verhandelen. Volgens de autoriteiten is het onderschepte ura nium uitsluitend na een omslachtige behandeling geschikt voor het maken van kernwapens. Parijs - De Franse premier Edouard Balladur wil meer controle op kamerleden, burgemeesters en andere politici, die verdachte zaken doen met het bedrijfsleven. Nog voor de komende presidentsverkiezingen van mei volgend jaar wil hij dat de prefecten mogelijkheden krijgen om bestuurders, die verdacht worden van frauduleus handelen, voor de rechter te dagen. Dat heeft Balladur gisteravond bekend gemaakt op de tv. Het is een van de maatregelen, die Balladur wil treffen om het vertrouwen in de politiek te vergroten. Hij wil verder dat de hoeveelheid geld die politici aan hun campagne mogen besteden, met 30 procent terugbrengen. Dat moet al ingaan bij de presidentsverkiezingen. New York - Een duidelijke meerderheid van de Verenigde Naties heeft woensdag de al twaalf jaar durende Amerikaanse boycot van Cuba veroordeeld. De Algemene Vergadering riep Washington in een resolutie op het economische, commerciële en financiële embargo tegen het communistisch bewind in Havana op te heffen. Critici, ook de EU, beschouwen de blokkade als een toepassing van Amerikaanse wetten op andere landen. Zij wijzen ook op de afspraken over de vrijheid van de internatio nale handel en scheepvaart. Ankara - Een openbare aanklager heeft gisteren voor het-hof van staatsveiligheid in Ankara de doodstraf geëist tegen twee Koerdische ex-parlementsleden, Selim Sadak en Sedat Yurtdas. Zij verloren hun parlementszetels na het ontbinden van htm partij DEP. Hiermee komt het totaal aantal parlementsleden tegen wie in Turkije deze straf is geëist op acht. De aanklager verklaarde dat de DEP de politieke arm was geweest van de Koerdische Arbeiderspartij PKK. Sadak en Yurtdas zouden hebben ge streefd naar de afscheiding van delen van Zuidoost-Turkije en de stichting van een Koerdische staat. Moskou - Een van de mannen die dinsdagnacht een vliegtuig kaapten in het zuiden van Rusland, heeft zich gisteren overgege ven. Eerder hadden de kapers de 23 passagiers al vrijgelaten. De tweede kaper hield gisteravond nog steeds drie bemanningsle den in gijzeling. De kapers maakten zich ongeveer een kwartier na vertrek uit het zuid-Russische Machatsjkala meester van het toestel en dwongen de piloot met een handgranaat en een mes naar de luchthaven terug te keren. Zij eisten twee miljoen dollar losgeld en een veilige aftocht naar Iran. Voor de vrijlating van de passagiers heeft de Russische regering hen al-een half- miljoen dollar betaald. De autoriteiten bleven met de kapers onderhan delen. Anti-terreureenheden staan klaar om het toestel te bestormen. Den Haag - De relatie met de Verenigde Staten door middel van het Navo-bondgenootschap blijft voor Nederland de hoeksteen van het veiligheidsbeleid. Premier Kok heeft dit gisteren gezegd in zijn toespraak tot de 40e Algemene Vergadering van de. Atlantische Verdrags Associatie in de Ridderzaal in Den Haag, Kok stuurde daarmee het beeld van de laatste weken bij dat Nederland slechts topprioriteit toekent aan goede relaties met de buurlanden Duitsland, België en Frankrijk. Minister Van Mierlo van Buitenlandse Zaken sprak de verwachting uit dat Oost-Europese landen eerder lid worden van de Navo dan van de Europese Unie. De minister denkt dat de EU financiëel een uitbreiding met de Oost-Europese landen voorlopig niet aan kan. Sarajevo - Het door moslims beheerste Bosnische regeringsleger maakt de laatste dagen flinke vorderingen in zijn strijd tegen de Bosnische Serviërs. In het noorden, bij de door Bosnische Serviërs belegerde stad Bihac, 'bevrijdde' het vier dorpen en veroverde het een belangrijk Sercisch steunpunt. Ten noorden van Tuzla vielen Bosnische Serviërs gisteren een Deense tankpatrouille aan. Volgens een VN-woordvoerder raak te daarbij een Deense Leopard-tank beschadigd. Er vielen geen slachtoffers. De Denen beantwoordden het vuur. Inroepen van de Navo-luchtmacht is overwogen, maar werd uiteindelijk 'met nodig' bevonden. Straatsburg - Een nieuwe Europese richtlijn die het gebruik van pesticiden in de landbouw versoepelt, is voor het Europees Parle ment onaanvaardbaar. De volksvertegenwoordigers slepen de be trokken ministers, die de maatregel in juli hebben aanvaard, voorliet Hof in Luxemburg, zo kondigde Undine von Blottnitz (Groenen) gisteren in Straatsburg aan. De bewindslieden staan voor een periode van vijf jaar hogere concentraties plantenbeschermingsmiddelen in het grondwater toe dan vastgelegd in de Europese drinkwaterwet. Alleen voor gebieden waar drinkwater wordt gewonnen, geldt een uitzondering. De rest van het grondwater in de Unie, zo'n 90 procent, dreigt nu onaanvaardbaar vervuild te raken, zei Von Blottnitz tijdens een persconferentie. De parlementscommissie juridische zaken heeft ziek vrijwel unaniem achter dit standpunt geschaard en parlementsvoor zitter Hansch verzocht een klacht in te dienen bij het Hof over dit verzuim. In Nederland heeft het Tweede-Kamerlid Marijke Vos (GroenLinto) minister De Boer van milieu gevraagd een beroep in te dienen bij tó Hof. Volgens het kamerlid is het besluit van de Europese landbou»'- et k ministers een schending van de drinkwaterrichtlijn. Medium Roken schaadt de gezondheid. Het kan longkanker of hart klachten veroorzaken. Kon. besluit van 29.4.1981, Stb. 329. VERVOLG VAN VOORPAGINA Op hun tv konden de Israëlische televisiekijkers het scherm van de Jordaanse naast dat van de Israëlische televisie zien. En trots, heel trots kondigde de Is raëlische omroepster haar kij kers het gefilmde Jordaanse vre deslied aan. Cadeautje uit Am man. Wie waren er, daar op dat po dium en op de tribunes van de vrede? Duizenden. Israëli's, Jor- daniërs., Amerikanen, ministers uit Arabische landen. Hoog- waardigheidsbekleders met on waardige zonnepetjes op. Met zonnebrillen en met flesjes wa ter. En met de toegangskaartjes op de borst, voor alle zekerheid. Want wat hadden al die mensen, die zichzelf belangrijk vonden, om hun plaatsje daar gevochten! En wat waren er, ver weg van de camera's, een ruzies geweest! Zoals die rondom de Russische minister van Buitenlandse Za ken, die bijna nog een diploma tiek incident had veroorzaakt, toen de Amerikanen zijn toe spraak niet wilden. Hij kreeg tenslotte twee minuten. En om de protocolproblemen, die daar mee ontstonden, te vermijden, werden er toen ook nog eens twee minuten voor zijn Ameri kaanse collega in het strikte tijd schema ingelast. Want dit vredesfeest, waaraan zo hard gewerkt was, heette Or ganisatie Amerika. Een show, die niet om drie uur in de mid dag mocht plaatsvinden - zoals gepland - maar twee uur eerder. Voor de Amerikaanse televi siekijkers, die op dat moment aan het ontbijt zouden zitten. Een show voor Clinton, die zo graag wat punten wilde scoren voor zijn verkiezingscampagne thuis. En voor wie het zand in zijn ogen, dat hem met tranende ogen deed tekenen, misschien wel ontroerend overkwam. Clinton als eregast op een mil joenen dollars-feest. Óm hem te bedanken voor zijn politieke steun klonken de toespraken. En - zonderwoorden - nog meer voor de verwachte gulle cheques. Langs de grens met Libanon moesten de Israëli's gisteren hun schuilkelders in, toen er weer raketten op hun nederzettingen werden afgevuurd. Maar de dode Arava-woestijn, waar de droogt' en de hitte zo passen bij mijnen en de verroeste tante- werd gisteren de vallei van de vrede. Een vallei, waar Israëli's en J®' daniërs samen een park ga® bouwen. Waar water zal stromen en bloemen zullen bloeien. waar Aliza kijken wil. Want toe" na de tekening de balonnen omhoog gingen, zei ze huilen» „Ik zie het verleden en de toe komst. Ik wil vergeten en ho pen." Toen rende ze terug na»' .haar winkeltje. En haar kranten Arava (rtr/afp/.dpa) - raël en Jordanië heb gisteren onder het toezi oog van de Amerikat president Bill Clinton de Arava-woestijn op grens tussen beide lan een vredesakkoord ge ten. Met de handtekening van d raëlische premier Yitzhak R en zijn Jordaanse ambtge Abdelsalam al-Majali kwam einde aan een 46 jaar dur- vijandschap. De Jordaanse ning Hussein keek toe. „Het is onze vrede die wij tekenen, de vrede van de sc ten, de vrede tussen vrienc aldus Rabin in zijn toespraa! de ruim 5000 genodigden di plechtigheid onder de hete w tijnzon bijwoonden. Rabin trok een vergelijking sen de relatie tussen zijn lan Jordanië en de grensovergar de Arava-woestijn. „Om heen zien we alleen woes bijna geen leven en bijna water, en er lagen mijnen vel Zo waren de verhoudingen sen Israël en Jordanië gedur- de laatste 46 jaar; een woest Hij zei dat de tijd is gekc 'niet meer langer van een b( toekomst te dromen, maar tot werkelijkheid te maken'. Formidabel President Clinton ondertek het akkoord als getuige, verbreken de ketenen van verleden die jullie te lang kluisterd hielden in de sch wen van twist en lijden," a Cairo (rtr/afp) - De president Bill Clinton is t de toezegging van PLO-1 Arafat dat hij bereid is Palestijnse Hamas-bewe; strijden. Clinton zei na afloop vai officiële bespreking met d( gistermopgert.in Cairo, ervai zijn dat Arafat zijn belofte t( Door Rogier Slop MET DE vrede die tus! Jordanië is bereikt, be afgelopen maanden tocl de optimisme over een Syrië tot grote hoogte te „Syrië loopt nu het risico ter in het vredesproces ren," jubelt Jeruzalem, betekent dat: Syrië, de meest prestigieuze Arabi: het onderhandelingsproce gewoon niet veroorloven ontwikkelingen aan te hob Dat nu is een misvatting, dat prima veroorloven. Pr al-Assad volgt de ontwil argusogen. Hij vloog vori Cairo - en zo'n reiziger is ge Assad nou eenmaal i Israëlische-Jordaanse aki lueren' met zijn Egypt Hosni Moebarak. Die was tot gisteren de leider die kon bogen op ee verdrag met Israël en 1 belangrijke bemiddelingsr mascus en Jeruzalem. Die reis van Assad laat gebeurtenissen van de L-, zeker niet met een noncha ophalen afdoet. Maar te; hij nooit zijn agenda late laat staan bepalen, doo Arabische broeders doen sads koele politieke berel trots op Syrië als Aral laten dat gewoon niet toe. z afj Syr ac oi in Natuurlijk heeft het van de onderhandelingei geleden onder het akkot PLO en Israël, door de Hoessein nieuwe butsen Al op de conferentie maand drie jaar geleden ervoor dat alle Arabische rië, Jordanië, Libanon als een hecht blok teneinde een 'alomvatten sen Israël en de Arabiscl dwingen. Dat dit hechte blok v onder Syrische leiding hoefde Damascus er natui uitdrukkelijk bij te zegger Nu eerst Arafat en daarn; sein de toch al rammelt hebben verlaten, is er vi feite niets meer over. In ft er allleen voor; de rol verwaarlozen. Dat land zi de Israëlische veiligheidsz den - volledig in de greep voor die situatie de subtie staten, een natie' heeft bet

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 4