DE STEM
64 jaar bestuurlijke discussie en tien miljoen gulden aan kosten
li
ai i
c c
li
511
i c 5c
Ns4 I
Westerschelde Oeververbinding
94 De Stem - anp - bron: Provincie Zeeland
Krachten en
tegenkrachten zijn
onderling
verwisselbaar in
het bestuurlijke en
politieke spel dat
WOV heet
Voor de Zeeuwse
burger is de WOV
al tijden een
discussie
waarin elk
werkelijk inzicht
ontbreekt
Het pastoraat van Schiphol ZIE WEEKEND 2 De zware kar van Heerma ZIE WEEKEND 3
Oorlog in een koningshuis ZIE WEEKEND 4
OKTOBER 1994 D4
Weekend
ZATERDAG 22 OKTOBER 1994 DEEL
q5 C
QJ _QJ
Cm
+-»
.se qj
"if g
Oi c:
P -r,
C »-
Öi E
TO O
ra S-
S
cd N
O.
-2 3
a>
IriS -O
3 O)
g'-o
'Si §-
i t! o
TO ro
fQ (U
f 8y!
<u N
"5 S"2J
-q -*
a> ai
DT b N
*+- 5 c
-5, o
«3
ÖT o
1 3
O) 4-
"O !g
ra S
O
c
a> O
12 c
o Oi
"G
cn 2
r»
'3
.to 2
a?
"8:§.
01 N
r- 03
5
Oi c
~o
TO
-c
O) c;
-ö Si
C O
01
-V
0 0)
-c c
y c
«O Qj
<2 N
.oi QJ
c 1?
01 (IJ
13 ,0» .03
01
P J
::r* <u 03 ■*->
i.§a
:zr o
:!i
2"5
o. o
a» E- o
n? E
d)"o
~i O
<u qJ
ölu c
c o ai
O» q. ~rq
2 SjHrë-
ÏSsF
_q b; i
1/1 qj
-* -a
03 w
o a»
N T3
ai o;
-D 03
§1
§t
03 13
ai
ai
0J
JC gQ
c t
i 5» s
.co
03 a. k.
tJ 03 03 03
C O CD Tl
•3 jj-g o
iE^2 t
co +-' ro i-
C 03 03 01
0)i CT3 C
g>~ „.Sï
o =>■=-* u
■-.S1"0 E a
-K c o o
SE,Ï«
8.8 ff"
s— *r
co m k— f0 C
03 03 H 03
J3 "O ai 03
3
Q.
O
CL
03
«-o -
ai
03
-sis
ai 03
c
CL
03
-Q O
O CC 03
c 03 C
03 x 03
~a iai
O
03 O
J3J 03
ai.
ai
03 6
03 +J
03 G X
- C v_< +-<
(O (0
<-> C 03
nj O n
PM
s*.r„4
-Q 'c-i
O 03
Q- C
C G}
- --Si
Q3 35 c
X=^i
Tfoc 03
u o p
TJ TD C
C C C
fO O 03
ro _J "D
I C M
ro "H
N C CC
03 g1
a. o s
a .Si, c
C
lU 3^
01
y ai
"5 c-o
ro ai in
h x "O
i_ ai
03 ■- 0
■a JH ai
s a
•C 03
£=-+->
n °3 »-
-GO
L31 HO"
03
"Z S
03 cwXl
Oit g
a|
H t O
O! 03.
O G
03 TO
ai j=
E
03 03
TO +j
2 J Z
03 ti
J2 S
E
3 C
'f
E
2
5 -5 2 s
S g"Sc
-Q 03 N
O -H' 03
<V
S j
2 tC
"at:
<u
s
03 rü <0
c
a
- 3
"a ""o
JD
131 01
*-8 l-S
f""
03
1 }S
TO TO
03 03 03 TO
II? lï
l^6
5'rQl
3
- o
5 cx
g 0
C. Q. Q
(U JC N
G Q_
S
C in
P-S g
rl 1
Pl s
ra <B
7-G TO
03 cl
+J -S4 'ai
O 03 O
j a
03
.y c
c 03
o OJ
oi "o
s g,-è"
E ?ra
O o;
p 03 Ir
a» ai c
CC 03 03
|g g.s,
S'-ï-aS
c C
TO 03 03 (^j
E O-!2
5 o «5
O x
Q- cf a
Ol3._
-ï C
03
1 ."O c
TO 03 TO
TO O^3
igf-O
'5 c
03
"5 '5
P 03
oi5 2
E 1
S s> x
C".w G
03 C TO
C TO TO
G 4_> ^4
S 'Öl 03
U3 Jr>
3 C
:=r k— ro 03
03 C3
O g JJ
1/1 01
S ¥-0
TO CL'C X
C 03
L/i i 4—*
03 k_ 0J
93 -o y
J2 5
*s5 0
X Üi£
y -O C
fl k- 01
C 111 m fi
:Q3 5 j:
03 U
S
IÏS
s "aD Xr
L-g ft-
s-g-sï"®
j i e .a.
a 21
oiCQ m
.■25^
1 -§3
_c "^r O
J=l FN
,ö,2«l
-s-g1®
fat is er toch allemaal te doen
ind die toltunnel onder de
Ifesterschelde waar iedereen al
decennia over praat maar die
ir kennelijk niet mag komen?
En wat hebben de
krakkemikkige Zeeuwse veren
jaarmee te maken? Welk hoog
politiek spel wordt hier
ispeeld? Ondertussen blijft
Zeeuws-Vlaanderen 's nachts
op slot terwijl het volgend jaar,
schrik niet, 65 jaar geleden is
iat het eerste plan voor een
«eververbinding werd gemaakt.
De WOV krijgt bijna AOW,
maar is weer eens terug bij af.
Een overzicht van 64 jaar
tevergeefs plannen maken voor
ten oeververbinding.
OoorCees Maas
De tijdloze toltunnel
Geef ons heden een goede
veerverbinding. Dat
roepen ze in Zeeland al
van ver voor de oorlog.
Nu kraken de oude
veerboten van overkant
naar overkant, rijzen de wachttij
den de pan uit en stelt het provin
ciaal bestuur elk besluit om de
veerdienst definitief uit de penarie
te helpen keer op keer uit. Want er
moet koste wat kost een tunnel
komen om Zeeland mee te laten
doen in modern infra-structuur-
land. De prijs voor dat moois is
inmiddels gestegen van 800 miljoen
gulden tot 1,9 miljard.
Wie de kranten de laatste weken
leest, wordt beslopen door een
wantrouwig gevoel. Is het allemaal
toevallig? Het bericht dat het
Zeeuwse nutsbedrijf Deltan wei
gert de toltunnel uit te baten, om
dat die niet rendabel zou zijn? En
heel kort daarna het bericht dat
twee veerboten over de Wester-
schelde zo verouderd zijn dat er
voortaan geen geladen vrachtauto's
meer over mogen en het maximale
aantal passagiers van duizend naar
zeshonderd moet?
'Ja, dat viel inderdaad toevallig
samen,' zegt de Zeeuwse WD-ge-
deputeerde Hennekeij, bestuurlijke
motor achter de tunnel en als
vlootvoogd verantwoordelijk voor
de veren. Toevallig, misschien,
maar het komt hem wel goed uit.
zeeuws- Pas van
Vlaanderen Terneuzen
z-beveland
Hij moet binnenkort met het rijk
gaan onderhandelen over verlen
ging van de rijksbijdragen voor de
veren, omdat zijn tunnel weer ver
traging heeft opgelopen.
En, het feit dat nu weer eens is
aangetoond dat de veren niet vol
doen, zal door Hennekeij dankbaar
als argument worden aangedragen
om overal waar het hem te pas
komt aan te tonen dat die toltunnel
toch werkelijk nodig is. Want de
veren worden immers opgeheven
als de tunnel er ligt.
Vorige week vrijdag meldde staten
lid Van Kollem hardop in de maan
delijkse statenzitting niks van al
dat toeval te geloven. „Het zijn
allemaal opzetjes om snel die tun
nel door te drukken, het zijn voor-
gekookjte spelletjes van de PvdA
en de VVD," aldus het statenlid.
Krachten en tegenkrachten zijn on
derling verwisselbaar in het be
stuurlijke en politieke spel dat-
WOV heet. En in Zeeland is het
heel belangrijk te weten hoe een
spreker in die duscussie staat: is
het een voor- of is het,een tegen
stander? Van niet iedereen is dat
duidelijk.
Ieder heeft zijn belangen en roert
van tijd tot tijd in de pot, veer
dienstdirecteur Vos, Deltanleider
Stoter, de commentaarschrijver
van de provinciale krant, de Hul
ster ingenieur Van Eeden die de
WOV bij Perkpolder wil en daar
pamfletten over verspreidt, en zelfs
de burgemeester van Borsele (ook
commissaris bij Deltan). Een ieder
lanceert naar believen op zorgvul
dig gekozen momenten zijn pion
nen. En toeval lijkt allang dood in
dit verhaal. Voor de Zeeuwse bur
ger is de WOV al tijden een discus
sie waarin elk werkelijk inzicht
ontbreekt. De overheidsvoorlich-
ters doen weinig om dat te verbeten
ren en' veronachtzamen de voor
lichting in dit beleidsvormende
stadium overduidelijk. En dat
komt sommigen weer helemaal niet
slecht uit.
Alleen al de rol van gedeputeerde
Hennekeij is wonderlijk. Oud-col
lega's van hem bij Rijkswaterstaat
Zeeland herinneren zich Jaap Hen
nekeij als een duidelijke tegenstan
der van de oeververbinding. Maar
eenmaal o'p het pluche van gedepu
teerde staten, voldoet deze 'be
stuurder zonder blikken en blozen
en met tomeloze inzet ook nog, aan
de oude opdracht van de Zeeuwse
staten: zorgt dat die WOV er komt.
Commissaris van de koningin Van
Gelder, die van de voormalige mi
nister Maij bij zijn benoeming te
horen kreeg dat hij Zeeland de
WOV moest bezorgen, zette on
langs met een persoonlijke brief
aan de weigerachtige Deltan-direc
teur Stoter Deltan publiekelijk on
der druk.
Stoter moet zijn rapport openbaar
maken, dat verdienen de inwoners
van Zeeland, vond Van Gelder. Van
Gelder zelf is voorzitter van het
bestuurlijk overleg met Borsele'dat
helemaal niet openbaar is, ook al
gaat het om puur planologische
zaken, maar daar hebben de inwo
ners kennelijk eventjes niets mee te
'maken.
Een ander lid van gedeputeerde
staten en tijdelijk hoofdrolspeler, is
Dek, tevens president-commissaris
van Deltan.. Hij is met die pet op
tegen uitbating van de tunnel door
Deltan, en vond die andere Deltan-
commissaris, jawel.' Hennekeij, tij
dens de voorlaatste vergadering
van de Deltancommissarissen lijn
recht tegenover zich. Hoe al die
verstrengelde belangen zich in de
dinsdagse GS-vergaderingen ver
houden en vermengen, laat zich
raden: als het gewriemel in een
slangenkuil.
Bent u daar nog, beste lezer? Het
ritselt dus volop van allerlei poli
tieke spelletjes en belangen in de
WOV-discussie. Maar dat heeft het
altijd gedaan. Voor- en tegenstan
ders weten inmiddels allemaal wel
duurbetaalde adviesbureaus of
universitaire onderzoekers te cite
ren die juist hen in het gelijk
stellen. Vooral voor de adviseurs is
de oeververbinding al een dikbe-
taald succes.
Met de rapporten, verslagen en
nota's die over de oeververbinding
zijn geschreven, zou je een dam
dwars door de Westerschelde kun
nen aanleggen.
Tien miljoen gulden heeft de voor
bereiding tot nu toe gekost en dè
wrange werkelijkheid is dat Zee
land nog geen oeververbinding
heeft en in plaats daarvan een
veerdienst die haar taken niet aan
kan.
Terwijl die tunnel voor veel
Zeeuws-Vlamingen helemaal niet
meer hoeft. Een onderzoek in 1982
wees al uit dat de meeste Zeeuws-
Vlamingen tegen waren, een top
man van de Rabobank in die regio
wees er deze maand nog eens ho
nend op dat de tunnel slechts voor
de ontsluiting van Walcheren van
belang is, Zeeuws-Vlaanderen leeft
toch al met de rug naar Nederland
en bovendien'is de Liefkenshoek-
tunnel een voordeel gebleken. De
'tunnel is dus niet meer nodig voor
Zeeuws-Vlaanderen, maar voor
Midden-Zeeland. Dat soort rebelse
taal horen ze niet graag in Middel
burg.
Al had er voor het geld dat inmid
dels gespendeerd is, volgens pro
vincieambtenaren van de afdeling
financiën, een behoorlijk-deel van
een veilige oost-westverbinding
door de regio gerealiseerd kunnen
worden, zodat er minder doden
gevallen zouden zijn in het verkeer.
Of een tunnel onder het kanaal
naar Gent door, wat de grote on
dernemers in de Kanaalzone zo
graag willen.
Maar komt die toltunnel er
nu? Nee. Wie meningen
peilt bij bestuurders en
politici hoort dat er mo
menteel niet voldoende draagvlak
meer bestaat, ook niet bij Rijkswa
terstaat Zeeland, .waar vroeger de
felste voorstanders zaten.
Een medewerker van die voor de
tunnel zo belangrijke rijksdienst is
recentelijk van voorstander een te
genstander geworden. Hij zegt:
„Wanneer ik vroeger die grafiekjes
zag, waarin de toekomstige kosten
van de veren en de tunnel tegen
over elkaar werden gezet, dan was
het zonneklaar, die tunnel komt er
riep ik altijd. Maar nu is het be
stuurlijk draagvlak zo afgekalfd
dat ook-ik zeg: hij komt er niet."
En er spelen meer stoute gedachten
in dit zoute land van overkanten.
Het is, zeggen ze bij Rijkswater-*
staat, helemaal geen wet van Me
den en Perzen dat Zeeland altijd
kan blijven rekenen op ^waar ge
subsidieerde veerdiensten, ook al
komt die tunnel er nooit. Kijk maar
naar de Waddeneilanden, zeggen
de waterstaters, neem het veer Den
Helder-Texel, particulier, ongesub
sidieerd, en een afstand over water
even lang als in Zeeland. Een re
tourtje kost je wel ƒ41,15 voor je
auto en nog eens 9,25 voor elke
passagier. En dat zijn nog laagsei-
zoenprijzen. Het steekt schril af
tegen de zwaar gesubsidieerde
18,00 je moet betalen voor een.
retourtje Bresl^ns-Vlissingen, on
geacht of je alleen bent of vier
mensen in je auto hebt.
Die tunnel komt er in dit bestuur
lijk tij niet. Wat niet betekent dat
de stemming er over pakweg.t'wee
jaar niet gans anders kan uitzien.
Het overzicht elders op deze pagina
van de bestuurlijke geschiedenis
van de oververbinding toont aan
dat het al 64 jaar een kwestie van
balanceren en het net niet halen is.
Jarenlange onwil van het rijk, en
Zeeland, dat koppig en dwars vol
houdt dat die verbinding ei; koste
wat kost moet komen, dat is het
beeld.
De bestuurlijke geschiedenis
van de oververbinding is
al 64 jaar oud. Het is een
welhaast oeverloze discus
sie tussen voor- en tegenstanders.
En na al die jaren lukt het nog
altijd niet om tijdig, snel, betaal
baar en met droge voeten, over de
Westerschelde te geraken.Een
overzicht.
1930 - De gebrekkige veerverbin-
dingen meer dan beu, vraagt een
groep Zeeuwse zakenlieden het
Zeeuwsch Technisch Instituut in
Goes een schetsplan te maken on
der de Westerschelde. Het plan
komt er, maar er wordt niets mee
gedaan.
1955 - De Zeeuwsch-Vlaamse Ka
mer van Koophandel geeftop
dracht aan de universiteit van Am
sterdam voor een onderzoek naar
de verkeersstromen tussen
Zeeuws-Vlaanderen en overig Ne
derland. De wetenschappers con
cluderen dat een vaste oeverver
binding noodzakelijk is.
1956 - Gedeputeerde staten laten
het Kabinet en de Tweede Kamer
voor de eerste keer weten dat Zee
land een vaste oeververbinding
wil. In Zeeland zelf ontbrandt een
discussie over de noodzaak van
zo'n duur project. Tegenstanders
wijzen op de vernietiging van na
tuurschoon en de onrust die het
verkeer zal brengen op het slaperi
ge platteland. Voorstanders voeren
aan dat Zeeland zonder de verbin
ding weer afglijdt naar een pro
bleemgebied met dalende bevol-
kings- en stijgende werkloosheids
cijfers.
1964 - De bureaucratie rond het
project groeit ondertussen gestaag.
In de correspondentie van de pro
vincie komt de volgende zin voor:
'Het aantal bladzijden geschreven
over een vaste verbinding, zal ver
moedelijk de Westerschelde al
kunnen overspannen.'
1966 - Bouwers van de Zeeland-
brug onderzoeken mogelijkheden
om een WOV te bouwen. Een
werkgroep van Rijkswaterstaat
Zeeland begint een studie.
1967 - Installatie van de Stichting
Vaste Oeververbinding Wester
schelde. De minister verklaart dat
het tracé in de loop van 1968 zal
worden vastgesteld.
1968 - De werkgroep komt met zes
tracés voor een brug en vier voor
een brugtunnel. De minister zegt
een verbinding tussen Kruiningen
en Perkpolder te wensen.
1969 - De staten van Zeeland gaan
akkoord. De minister stelt in over
leg met de provincie een stuur
groep in die de technische, de
financieel-economische en de pla
nologische kanten gaat bestude-
1970 - De minister zegt er naar te
streven dat eind 1973 met de bouw
kan worden begonnen.
1971 - Rijkswaterstaat en'de de
aannemerscombinatie Combinatie
Westerschelde sluiten een overeen
komst voor het gezamelijk maken
van een bestek. De staten besluiten
dat er een NV voor de WOV moet
worden opgericht.
VERVOLG OP WEEKEND - E2
1987: De Tolbrug-exploitatiemaatschappij (TBM) lanceert zijn plan voor een brug.
