Een reus en twee dwergen
vechten om een hamburger
Sch
jyiinistei
Weinig kans op spectaculaire banengroei
Liefhebbers
(Pref-Apen#-^
I van onze verslaggevers
Inen Haag - Minister
I drager (Justitie) vindtL
I drjve-in coffeeshop lanjt
I gj-ote weg tussen ArnhJ
IIDuitse grens 'uiterst 1
Lenst'. Zij vreest datl
vestiging grote weersta*
NPB-voor
Cijfers en wi
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Berichtgeving
-DE STEM-
Het opmerkelijke smaad-prdces van McDonald's tegen Britse actievoerders
VRIJDAG 21 OKTOBER 1994 f\
Bladzijde drie van het
Bisdomblad van het
bisdom 's-Hertogen-
bosch is al jarenlang gereser
veerd voor het 'woord van de
bisschop', dat mgr. J. ter
Schure elke week trouw tot
zijn beminde gelovigen richt.
De bisschop demonstreert al
tijd een warme liefde voor
paus en kerk, die hij steevast
in bescherming neemt tegen
kritiek. Hij toont zich über
haupt een vurige verdediger
van een gezagskerk die hij
zijn diocesanen voorhoudt als
de instantie, waarop ze zich
maar het beste kunnen verla
ten. Hij denkt kortom 'top-
down'.
Met het oog op de - naar hij
aanneemt: grote - publiciteit
over de bisschoppensynode
die deze oktobermaand in
Rome wordt gehouden en
handelt over het religieuze le
ven, schreef de bisschop on
langs een passage die ik hier
graag even in zijn geheel ci
teer. „Publikaties over kerke
lijke zaken in de publieksme-
,dia zijn soms bevooroordeeld
en tendentieus, dus niet altijd
even betrouwbaar. Bovendien
is de verslaggeving van jour
nalisten die zich niet hebben
gespecialiseerd in zaken van
kerk en godsdienst, soms on
waar: niet altijd uit slechte
bedoelingen, maar uit onkun
de. Als volwassen christenen
dienen wij de gang van zaken
in de kerk met liefde te vol
gen en de informatie die ons
bereikt, moeten wij toetsen
aan de leer van de Kerk zoals
ons die in de voorbije jaren
duidelijk en constant is voor
gehouden. Dat geldt ook voor
wat wij zullen lezen in
dag- en weekbladen en zullen
horen en zien op de televisie."
Over zulke uitlatingen kan ik
mij nog altijd verbazen, al is
het nog maar een klein beetje
meer. Kijk, dat journalisten
een fikse veeg uit de pan
krijgen, is bepaald geen ramp.
Sterker, de bisschop heeft op
dat punt niet eens helemaal
ongelijk. Of de berichtgeving
over kerk en godsdienst in de
publieksmedia bevooroor
deeld en tendentieus is? Och,
het zal nog wel eens voorko
men, maar dan toch meer als
uitzondering op de regel. En
dan zal niet de godsdienst,
maar d? kerk nog het lijdende
voorwerp zijn. Zoals onlangs
in een bekend Nederlands
opinieweekblad naar aanlei
ding van het Vaticaanse op
treden op de VN-wereldbe-
volkingsconferentie in Cairo
een van de hoofdredacteuren
al zijn anticlericalisme nog
eens uit de kast haalde.
Is d berichtgeving betreffen
de kerk en godsdienst in de
media soms onwaar vanwege
onkunde? Daar scoort de
Bossche bisschop minstens
een half puntje. De kennis op
dat gebied van de gemiddelde
journalist is niet beter dan van
de overige Nederlanders en
houdt dus niet meer over.
Maar er is natuurlijk wel wat
meer aan de hand dan ietwat
gebrekkige kennis. Sla er het
rapport van het Sociaal en
Cultureel Planbureau over de
ontkerkelijking in Nederland
er maar op na. De vergrijzing
van de kerken heeft heel wat
diepere en fundamentelere
oorzaken, waarbij de kerk
haaf handen niet in onschuld
kan wassen.
Maar wat stelt de Bossche
bisschop er nou zelf tegen
over? Volwassen christenen,
zegt hij, behoren de gang van
zaken in de kërk met liefde te
volgen. Ligt het nou alleen
aan mezelf dat mij het gevoel
bekruipt dat de bisschop ook
bedoelt te zeggen: met de
mantel der liefde bedekken
als die gang van zaken niet zo
ideaal blijkt te zijn? Dat ge
voel bekruipt mij namelijk
door wat de bisschop erop
laat volgen. De mensen moe
ten de informatie die dagla
den, weekbladen en televisie
geven, toetsen aan 'de leer
van de Kerk zoals ons die de
voorbije jaren duidelijk en
constant is voorgehouden'.
Dat is toch wel een wat merk
waardig handvat, dat de Bos
sche bisschop zijn beminde
diocesanen aanreikt om de
berichtgeving naar waarde te
schatten. Of nee, je kunt je
gewoon afvragen of hij niet
aan hersenspoeling doet. An
ders gezegd, voor de Bossche
bisschop lijkt berichtgeving
dan pas betrouwbaar te mo
gen heten als de feiten dog
matisch gefilterd zijn. Het ide
aal voor de werkelijkheid la
ten doorgaan: dat is het hand
vat dat aangereikt wordt als
criterium van betrouwbaar
heid. Dat is minstens zo be
vooroordeeld en tendentieus;
niet soms, maar constant.
Daarom verbaast mij dan zo'n
uitspraak. Een beetje tenmin
ste. Want van de Bossche bis
schop kan ik me zo'n ideolo
gische instelling wel voorstel
len. Als liefde blind maakt,
waarom dan ook niet- liefde
voor de kerk zoals hij die aan
de dag legt. Verwacht zulke
blindheid echter niet van op
rechte journalisten.
De benaming is eigenlijk navrant. Duivenliefhebbers worden ze
genoemd. De eerste gedachte gaat dan uit naar mensen die zeer
begaan zijn met de diertjes die ze in hun vaak razenddure hokken
houden. De betiteling klopt in veel gevallen, maar lang niet altijd.
Er zijn ook 'liefhebbers' die alleen winst willen maken met hun
duiven. Winst door middel van prijzengeld en als logisch gevolg
daarvan winst wanneer de succesvolle duiven verkocht worden.
Duiven dieniet winstgevend zijn, gaan naar de poelier. Vroeger
werd de slecht presterende duiven de nek omgedraaid. Mannetjes
duiven worden weken apart gehouden en voor het inkorven voor
een vlucht mogen ze even ruiken aan een vrouwtjesduif. Die willen
wel naar huis. En dan nu weer de verhalen over gedrogeerde
duiven. Kortom, een sport voor echte liefhebbers. (HV)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Haitians en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis)
ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Postbus 65, 4600 AB;
01640-36850, fax 01640-40731, redactie 01640-372c3.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-178?'
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-1969.
Oosterhout, Bredaseweg 108B,® 01620-54957, fax 01. 0-34782.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 0150-96554.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 01184-19910, fax 01184-11446.
Openingstijden: van 8.30-17.00 uur.
(Middagpauze van 12.30-13.30 uur m.u.v. Oosterhout)
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05,
per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881. Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911.
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de
Algemene Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. als
mede de Regelen voor het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345.
In Londen speelt zich een
opmerkelijk proces af:
het hamburgerconcern
McDonald's heeft twee
actievoerders aange
klaagd wegens smaad.
De zaak groeit uit tot
wereldformaat. Deskun
digen uit tal van landen
getuigen over de ge-
zondsrisico's van ham
burgers, over de milieu
vijandigheid van verpak
kingen, over de honger in
de Derde Wereld en over
de aantasting van het re
genwoud.
Door Rob Ruggenberg
Er schijnen zelfs mensen te zijn
die de hamburgers van McDo
nald's lekker vinden. Over
smaak valt niet te twisten - wel
over de vraag of deze Ameri
kaanse hamburger-gigant ons
milieu en onze gezondheid ver
ziekt.
Dat twisten gebeurt dagelijks
voor Hooggerechtshof Nr. 35 aan
de Strand in Londen, waar één
van de opmerkelijkste processen
van dit decennium zijn hoogte
punt beleeft.
In 1985 publiceerden vijf Britse
anarchisten een actie-pamflet
waarin McDonald's werd be
schuldigd van alles wat mooi en
lelijk is: van verwoesting van het
regenwoud tot het uithongeren
yan de Derde Wereld, van het
martelen van dieren tot het ver
giftigen van de klanten.
McDonald's reageerde op de ge
bruikelijke manier: het concern
dreigde met een smaadproces.
De opstellers konden dat alleen
voorkomen door het openlijk
aanbieden van excuses plus een
belofte om zich van herhaling te
onthouden.
In eerdere gevallen had McDo
nald's succes gehad met deze
aanpak. Wie in Engeland wordt
aangeklaagd wegens smaad
moet namelijk voor de rechter
uit primaire bronnen kunnen
aantonen dat zijn aantijgingen
waarheidsgetrouw zijn. Dat is
niet gemakkelijk; tweedehands
informatie als kranteartikelen of
tv-documentaires wordt niet als
bewijs geaccepteerd. En, wie kan
zo'n peperduur proces betalen?
Daarom kozen in het verleden
tal van individuen en instanties
die iets boosaardigs over McDo
nald's hadden geroepen, na de
dreiging met een smaadproces,
eieren voor hun geld. Onder hen
de BBC, het Wereldnatuurfonds
en een Schotse vakbond.
Gevecht
Maar dit keer ging het anders.
Drie van de vijf actievoerders
gingen inderdaad door de knieën
en boden hun verontschuldigin
gen aan. Maar Helen Steel, 28
jaar, een werkloze tuinvrouw, en
David Morris, 40 jaar, alleen
staand vader en vroeger postbo
de, besloten het gevecht aan te
gaan.
De kleine organisatie waar ze
deel van uitmaken, London
Greenpeace (heeft niets te ma
ken met de internationale
Greenpeace-beweging), sloeg
alarm. Over de hele wereld start
ten actiegroepen en milieubewe
gingen geldinzamelingen om de
twee actievoerders, die van een
uitkering leven, bij te staan.
En: naarmate de zaak vorderde
en bekendheid kreeg meldden
zich uit alle delen van de wereld
bevlogen deskundigen om uit de
eerste hand bewijzen aan te dra
gen. De meesten zijn zelfs bereid
om dat gratis te doen; ook de
reiskosten dragen velen zelf. He
len Steel en David Morris kozen
tachtig van die experts uit om
als getuigen op te roepen.
Onder die getuigen bevindt zich
ook een Nederlander: „Ik denk
dat mijn verhaal in Londen heel
nuttig zal zijn," zegt de Amster
damse bosbouw-expert dr. J.
Carrière.
Carrière, die in dienst is van het
Centrum voor Studie en Docu
mentatie Latijns-Amerika, heeft
in Costa Rica jarenlang veldon
derzoek gedaan naar de relatie
tussen ontbossing en grootscha
lige veeteelt. Regenwouden
sneuvelen er om plaats te maken
voor koeien. En van dat vlees, zo
willen de actievoerders met hulp
van Carrière aantonen, maakt
McDonald's hamburgers.
Dr. Carrières getuigenis staat
pas voor volgend jaar maart of
april op de rol. Want de zaak is
qua tijdsduur behoorlijk uit de
hand aan het lopen. Na vier jaar
[van hoorzittingen en voorberei
dende justitiële schermutselin
gen begon de grote rechtszitting
eind juni. Maar de zaak zal zeker
tot het einde van het volgend
voorjaar voortduren.
Omdat ook McDonald's tal van
deskundigen oproept, moeten in
totaal 170 getuigen moeten wor
den, gehoord, variërend van de
voorzitter van de WHO (Wereld-
fezondheidsorganisatie) tot
oogleraren diergeneeskunde,
onderzoekers, chemici en tal van
topjuristen.
Dé Daily Telegraph beschreef de
dagelijkse rechtszittingen pas als
een schitterende soap opera en
de twee beklaagden als ware
kruisridders. „En het hele land
is toeschouwer en jury tegelijk,"
schreef de krant en riep iedereen
op zelf maar eens op de Strand
te gaan kijken, „want dit proces
biedt momenteel het beste gratis
vermaak van heel Londen."
Die opmerking over het hele
land als jury heeft een dubbele
bodem, want JVlcDonald's heeft
tijdens de inleidende schermut-
Regenwouden sneuvelen volgens actievoerders om plaats te maken voor grazende koeien waarvan
McDonald's hamburgers maakt.
selingen met veel moeite jury
rechtspraak weten te voorkomen
met als argument dat de zaak
daar te ingewikkeld voor is. Nu
wordt de zaak door één opper
rechter behandeld.
David Morris en Helen Steel
hebben dit in de publiciteit ta
melijk uitgebuit door te stellen
dat McDonald's het gewone pu
bliek (waaruit de jury had moe
ten worden gekozen) kennelijk te
dom acht om over haar produk-
ten en beleid te oordelen.
Geen pro-deo
Het lijkt inderdaad Goliath te
gen David: een Amerikaanse
multinational met een jaaromzet
van 50 miljard gulden tegen
twee straatarme uitkeringstrek
kers uit een Noordlondense
volkswijk. McDonald's wordt
vertegenwoordigd door een hele
batterij advocaten. Helen Steel
en David Morris voeren hun ver
dediging zelf; bij smaadproces-
sen voorziet de Engelse wet niet
in pro-deo advocaten.
Als de twee de zaak verliezen
hebben ze geen cent om wie dan
ook te betalen. „Maar het is ons
niet om geld te doen," heeft
McDonald's al laten weten, „wij
willen alleen onze naam zuive-
Tot dusver lijkt het proces het
tegendeel van dat laatste te be
reiken. „Zelfs als we de zaak
verliezen hebben we toch veel
gewonnen," zegt David Morris.
Na een volle dag in het gerechts
hof is hij vermoeid, maar hij
neemt graag de tijd om die reeds
binnengehaalde winst te verzil
veren: „Internationaal neemt
aandacht voor het doen en laten
van McDonald's enorm toe. Er
komen gegevens boven water die
anders nooit openbaar zouden
worden."
Hij doelt op de soms schokkende
getuigenissen die voor de Lon-
dense rechter worden afgelegd.
Zo liet prof. M. Crawford, een
expert op het gebied van vetten
in relatie tot gezondheid en ad
viseur van de Wereldgezond
heidsorganisatie, weinig heel
van het fastfood-concern: „Niet
alleen stimuleert McDonald's het
gebruik van een soort voedsel
dat nauw verbonden is met risi
co's van kanker en hartziekten
- terwijl gezondheidswerkers
juist proberen die risico's voor
de Westerse bevolking te
verminderen - maar ook pro
moot zij hetzelfde in culturen
waar deze ziekten op dit mo
ment nog geen probleem vor
men."
FOTO VNU
Het is natuurlijk zeer de vraag of
de getuigenissen - hoe veelzeg
gend ze ook zijn - uiteindelijk
juridisch gezien voldoende dek
king bieden voor de vijf zeer
vergaande beschuldigingen die
destijds in het bewuste pamflet
What's wrong with McDonald's
werden geuit.
Chemische toevoegingen
Zo zegt dit pamflet niet alleen
dat het voedsel bij McDonald's
ongezond is (te veel vet, suiker
en zout, te weinig vezels en vita
minen), maar ook dat chemische
toevoegingen ziekte veroorzaken
en hyperactiviteit bij kinderen.
Het pamflet zegt ook dat het
personeel slecht wordt betaald
en dat er door het harde werken
ongelukken gebeuren.
Het pamflet (waarin de hand van
vegetariërs duidelijk herkenbaar
is) meent verder dat miljoenen
dieren op 'barbaarse' wijze wor
den gemarteld en geslacht om
vlees voor de hamburgers te le
veren.
Geen van deze argumenten is
nieuw. Wel nieuw is dat ze alle
maal op één bedrijf worden toe
gesneden: „Miljoenen mensen in
de Derde Wereld lijden honger
omdat land dat gebruikt had
kunnen worden om granen
bijprodukten te telen, nu in
slag wordt door dieren die
Donald's door rijke Westerlii
laat opeten."
En dan de regenwouden diet
gens de actievoerders sneuvj
als rechtstreeks gevolg van.
door McDonald's gestimuleen
vraag naar hamburgers,
koeien op land lopen dat vt,
heen regenwoud was, is beker
zeggen de actievoerders. In Lc
den willen ze aantonen
meer aan de hand is.
David Morris: „Grote veeboi
die aan McDonald's leveren,vi
drijven de kleine boeren ome
ze hun grasland nodig hebbei
Die kleine boeren zoeken vervol
gens hun heil in het regenwu
door daar nieuwe stukken ka
te kappen.
McDonald's voert daartegen
(niet alleen in de Londe®,
rechtszaal, maar tegenwooii;
ook met vouwblaadjes in
wegrestaurants), dat het c«J
cernbeleid is om alleen vlees vi
de lokale markt te betrekken,
landen met regenwoud kan fel
dus voorkomen dat hamburger,
koeien lopen op grond war
vroeger bos was. Maar in Neder
land en elders in Europa zullen
wij dat vlees niet voorgezet knj.
gen.
Verder meent McDonald's i
het voedsel dat het concern
klanten voorzet wel degelijk ge-i
zond is. De vetgehaltes zouden
binnen de perken blijven en to l
vendien niet hoger liggen
vergelijkbare produkten bij
concurrentie. Het concern be
drukt ook dat de produkten ocl
milieuvriendelijke wijze worde:]
geteeld.
De hamburgerreus zal soms wél
spijt hebben dat ze aan de Lot--
dense smaadzaak is begonnei
Het gewraakte pamflet dat ii
1985 bij de ingang van enkel!
Britse McDonald's vestigingen
werd uitgedeeld, heeft door deze
zaak vergrote nieuwswaarde ge
kregen.
Als McDonald's niets had ge
daan zou dat papiertje al lango
breed zijn vergeten. Nu is hel
volgens Dave Morris inmiddels
in twaalf talen vertaald en circu
leert het over de hele wereld.
Actiegroepen maken gebruik
van de modernste media: ze ver
spreiden het pamflet onder meer
via talloze elektronische bulle
tinboards.
Ook op het Internet, een compu
ternetwerk waar meer dan 2!
miljoen mensen toegang toe heb
ben, is het inmiddels te vinden:
het is er op gezet door medewer
kers van een universiteit in
Edinburgh.
Om te voorkomen dat ook deze
universiteit juristen van McDo
nald's aan de broek krijgt heb
ben die medewerkers bij het
pamflet een mededeling gezet:
'Let op: studiemateriaal. Mag
niet gepubliceerd worden...'
l-lgSTEM
oproepen in het buitenlal
gevrouw Sorgdrager zei d|
Van onze verslaggevers
Den Haag - De schies
politiepersoneel zijn scl
deplorabele staat. DaJ
van de politie benedeti
veiligheid van politie:
woord.
1 Mui/sier Dijkstal van Bin
t landse Zaken dient snel mal
gelen te nemen om de probll
op te lossen. Dat vindt voorJ
H. van Duijn van de NederU
se Politiebond (NPB). I
Van Duijn constateert dal
meeste schietbanen niet I
voldoen aan de eisen vaij
arbeidsomstandighedenwet I
de milieuwetten. De NPB-v
zitter baseert zich op de ui tl]
sten van eerder NPB-ondei[
én op een recente studie, in
dracht van het ministerie
1 Binnenlandse Zaken uitgev
I door'het adviesbureau Leest
Voldoen
Volgens het rapport Leesl
voldoen slechts tien schietbJ
in ons land aan alle eisen, f
banen liggen in Den Haag, 1
Gouda, Stadskanaal, Aln
Tiel, Zaanstad, Haarlen
meer, Amstelveen en Over]
stel. Van de 62 resterende scH
banen zouden er slechts 2:1
aanmerking komen voor renj
I tie.
Schokkend
De NPB-voorzitter noemt dd
cente onderzoeksresultl
ronduit schokkend. Van D|
„Weliswaar is het moeilijk]
relatie te leggen tussen de kv
teit van de schiettraining el
zijds en de praktische self
vaardigheid anderzijds, maan
blijkt dat politiemensen op]
slissende momenten louter 1
vallig de juiste keuze makei|
er duidelijk iets mis. Als
bond mogen we ons er nietl
neerleggen dat met de veiliglf
van zowel de politie als de I
ger een loopje wordt genomeH
Van Duijn heeft de indruk j
het ministerie de voorkeur
aan de aanschaf van goed
schietsimulatoren boven durd|
nova ties van schietbanen.
Aanvulling
Volgens Van Duijn echter kl
nen die simulatoren - de zq
naamde Fire Arm Traiy
Door Pieter Willemsen
DE BELANGRIJKSTE pro
blemen in het land kunnen
snel worden opgelost, vinden
de werkgevers. Over vier jaar
zijn er 600.000 mensen meer
aan de slag dan nu. VNO en
:NCW hebben het recept
'i klaarliggen waarmee de
hardnekkige kwaal van de
hoge werkloosheid met suc
ces kan worden bestreden.
Het kabineDKok komt in zijn
regeerakkoord niet verder dan
•>350.000 banen extra tussen nu
en 1998. Dat is maar net genoeg
om de extra toestroom van men
sen die de komende jaren werk
zoeken te verwerken. De werk
loosheid zal niet wezenlijk dalen
en voor de ex-arbeidsongeschik
ten ziet het er op de arbeids
markt in het scenario van Kok
derhalve ook niet goed uit.
Eind volgende week vormt de
werkgelegenheid het belangrijk
ste thema tijdens de eerste ont
moeting van het nieuwe kabinet
met werkgevers en vakbeweging.
Grootscheepse nieuwe plannen
komen daar niet aan de orde,
verwachten de deelnemers. Toch
hebben de beide grote werkge
versorganisaties deze week nog
getracht verwachtingen te wek
ken door een rozig beeld te
schetsen voor de werkgelegen
heid.
Banenplan
Heeft zich plotseling een tomelo
ze vernieuwingsdrift meester ge
maakt van de ondernemersorga
nisaties? Dat valt mee. VNO en
NCW blijven hun belangrijkste
kaart zetten op economische
groei. Als de vruchten van die
groei worden omgezet in ver
nieuwingen bij de bedrijven en
in investeringen en niet in hoge
re lonen, levert dat meer werk
gelegenheid op dan welk gekun
steld banenplan dan ook.
Het bewijs voor die stelling is
volgens voorzitter dr. A. Rin-
nooy Kan van het VNO begin
jaren tachtig geleverd toen loon
matiging en ontkoppeling maar
liefst vierhonderdduizend banen
hebben opgeleverd. Herhaling
van die operatie moet mogelijk
zijn, meent Rinnooy Kan.
Maar er is meer nodig dan alleen
loonmatiging, erkent Rinnooy
Kan nu ook: „We hebben teveel
alleen op het paard van de loon
matiging gewed." Nu moet er
ook gewerkt worden aan ge
rechtvaardigde beloningsver-
schillen, een activerend stelsel
van sociale zekerheid en aan
bevordering van technologie.
In alledaags Nederlands: loon
matiging hoeft niet te gelden
voor de goedopgeleiden die flin
ke prestaties leveren. Maar aan
de onderkant van de arbeids
markt zien VNO en NCW graag
een hardere toepassing van de
wetten van vraag en aanbod in
combinatie met een aanzienlijk
hardere opstelling van de over
heid tegenover mensen met een
uitkering.
Het valt niet te ontkennen dat
het grootste knelpunt op de ar
beidsmarkt zich voordoet bij de
laagstbetaalden. Het NCW heeft
daarom al vele jaren geleden
gepleit voor het afschaffen van
het minimumloon. Tot nu toe
zonder succes.
De hoogte van het minimumloon
wordt door de politiek bepaald.
Het minimumloon moet genoeg
zijn om van te leven. Probleem is
dat steeds duidelijker wordt dat
er te weinig werk is dat het
minimumloon waard is. De rede
nering van de werkgevers is sim
pel en moeilijk te weerleggen:
een bedrijf kan nooit meer beta
len aan een werknemer dan
diens werk oplevert. En veel
werk is het minimumloon niet
waard.
VNO en NCW redeneren vervol
gens: als de overheid vindt dat
mensen tenminste het minimum
loon moeten verdienen, dan
moet de overheid ook het ver
schil tussen het bedrag dat ie
mand kan verdienen en het mi
nimumloon maar betalen. Om
dat het toch een beetje raar staat
als iemand op vrijdagmiddag
met zijn weekloon bij de sociale
dienst langs moet om het aan te
laten vullen tot het wettelijk
minimum, is de omweg van de
vouchers bedacht, waarmee
goedkoop werk kan worden ge
kocht.
Verwachtingen
Maar dat systeem komt in wezen
neer op het loslaten van het
minimumloon: mensen gaan een
voudig werk verrichten tegen
minder dan het minimumloon.
Dat werk zou bijvoorbeeld on
derhoud aan huizen en tuinen
kunnen zijn, menen VNO en
NCW. Maar of schilders en hove
niers blij zullen zijn met colle
ga's die minder dan het cao-loon
verdienen, valt te betwijfelen. Ze
zullen met recht vrezen voor een
neerwaartse druk op hun loon.
Volgende week vrijdag zal het
VNO/NCW-plan ter sprake ko
men tijdens het eerste overleg
van een grote kabinetsdelegatie
met de ondernemers en de vak
centrales. Dat overleg zal gaan
over_ loonmatiging, het terug
dringen van de langdurige werk
loosheid, industriebeleid en cao
onderhandelingen.
Hooggespannen verwachtingen
over de uitkomst van het overleg
van het kabinet met de sociale
partners leven er zelfs bij de
FNV niet, hoewel die er als enige
krachtig op aangedrongen heeft.
Het gaat ook voor de grootste
vakcentrale meer over 'afstem
men van beleid' en 'eikaars in
spanningen versterken' en niet
om 'een frontale aanval op de
werkloosheid', zoals vroeger de
inzet nog wel eens wilde luiden.
Volgens de laatste cijfers van het
CBS is er in het derde kwartaal
van dit jaar een onverwacht ein
de gekomen aan de daling van
de werkloosheid. Er zijn nu nog
bijna een half miljoen werklo
zen. De helft van die mensen zit
al langer dan een jaar thuis en
dreigt blijvend uit de boot te
vallen.
Daarom wil de FNV extra maat
regelen proberen af te spreken
met kabinet en werkgevers die
kunnen leiden tot meer banen
groei. Maar de voorstellen van
VNO en NCW zullen de FNV
waarschijnlijk te ver gaan. Het is
voor een samenleving ook wel
een hard gelag vast te moeten
stellen dat er enkele honderd
duizenden mensen zijn die niet
op eigen kracht de kost kunnen
verdienen.
Te laat
De drie andere vakcentrales,
CNV, MHP en AVC, zien niet
veel in het overleg, maar menen
niet met goed fatsoen weg te
kunnen blijven. Ook VNO en
NCW staan niet te popelen. Al
leen MKB Nederland (de vroege
re midden- en kleinbedrijfsorga-
Rinnooy Kan.
nisaties KNOV en NCOV) heeft
vanaf het begin positief gestaan
tegenover beraad over de werk
loosheidsbestrijding.
MKB Nederland vindt wel dat
het overleg rijkelijk laat is; te
laat om nog effect te kunnen
hebben op het overleg over de
[cao's die voor volgend jaar moe-
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
ten worden afgesloten. Of erv0'
gende week vrijdagavond w
zenlijke afspraken kunnen wo
den gemaakt is niet duidelijk-
meeste betrokkenen gaa®,
voorlopig vanuit dat de hooioi j
'nen van het beleid van kabin
en sociale partners worden va
gehouden.
'GROOT NIEUWS' melden d
de arbeidsongeschiktheid
werken boven verwachting,
minder dan indertijd begroc
kas houden. In de staart va
juichtonen, een tegengelui
minder florissant. Voor de
er geen banen. Ze verzeilen r
De dag erna weer nieuws ov
Bureau voor de Statistiek lc
gestegen is. In het tweede k
gedaald.' De deskundigen ve
sies aan. De economie, bewe
Het derde kwartaal zet een d
Het aantal werklozen neer
begrijpt niemand, zeggen
Experts geven natuurlijk niet
van drie maanden geleden o
Cijferaars zijn geneigd hun
tien. Wat erachter steekt, is r
dat ze de suggestie dat
minstens voor een deel v
herkeuring van arbeidsong
nebben?
Wat het betekent voor indivi
huishoudens dat ze nu van
naar het sociale vangnet ge
yan Haagse discussie te voi
interpretaties gaat een kille
els er over niet meer dan ovi
