0 uur iep voor :inderen Dubbel eerbetoon aan Wim schippers Amsterdam krijgt Pianola Museum Derrick beleeft reeks records en jubilea oktober: joet op de sn tal van |assingen. ig voor de ies erbij W. BAKKER él. 295, 25,- M£r VE**AZ,NG IRATIS 'LAATSEN KAMER PLANTEN oncordia 6Bewogen Beelden': het volwassen worden van het poppentheater Scapino Ballet van plan tekorten weg te werken |§f| Tuincentrum sieve modellen JVVL v.a. cleding v.a. ft- (isjesjurkjes pESTEM GROTE GIDS prijs van Prins Bernard Fons en tv-interview met opmerkelijke kunstenaar Ritus Horst Tappert (71) blijft doorgaan met politieserie 1994 X 53 ST NT Guido Gezellestraat 27 Terneuzen Tel. 01150-17911 iiverse accessoires Bel voor info: 8380-23577 23 okt. van 14.00 tot 17.30 uur. VRIJDAG 21 OKTOBER 1994 D4 r\ l 1 1 1 - TW7 Cl* volwassen worden Van onze kunstredactie Amsterdam - De veelzijdige kunstenaar Wim T. Schippers staat op twee fronten in de schijnewerpers. Prins Bernhard reikte hem gisteren in de Oude Kerk in Amsterdam een van de zes prijzen van het Prins Bernhard Fonds uit. Burgemeester Patijn van Amsterdam en de commissaris van de koningin van ^oord-Holland Van Kemenade woonden de bijeenkomst bij. Vanavond wordt Schippers uitvoerig geïnterviewd op Neder land 3. Wim T. Schippers kreeg in Am sterdam de David Röell Prijs, Henry Kammer de Martinus Nij- hoff Prijs, het Veenkoloniaal Museum in Veendam de Museum Prijs, Peter Smids de Muziek prijs, dr. N. van Sas de Prijs voor de Geesteswetenschappen en het team van het VARA-pro- gramma 'Vroege Vogels' de Prijs voor Natuurbehoud. Aan elke prijs is een bedrag van een ton verbonden. De laureaten mogen een kwart van het prij zengeld vrij besteden. De rest inoet in overleg met het fonds naar één of meer projecten op liet werkterrein gaan. Dat geldt niet voor de Museum Prijs. Schippers (1942) krijgt de David Roell Prijs voor zijn gehele oeuvre. Zijn werkterrein is breed. Van de performance als het leeggieten van het flesje li monade in zee, tot toneelvoor stellingen als 'Going to the dogs' met zes Duitse herdershonden in Je hoofdrol, televisieprogram ma's als 'Hoepla', de Fred Ha- ché- en Van Oekel Shows, We zijn weer thuis, en het ontwerp voor de trouwzaal in het Am sterdamse stadhuis. Beeldende kunst van hem bevindt zich in de collecties van onder meer Boy mans-Van Beuningen en het Ste delijk Museum. Konrad Deoeuvreprijs voor literaire ver talingen, de Martinus Nijhoff Prijs, gaat naar Henry Kammer (1943) voor zijn vertaling van Hongaarse literatuur. Kammer vertaalde onder meer 'Tuinfeest' van György Konrad en 'Het boek der herinneringen' van Péter Na- das. Vooral voor die laatste ver taling krijgt hij de onderschei ding. Voor de tweejaarlijkse Museum Pnjs beoordeelde de jury 160 musea die zich bezighouden met de geschiedenis van stad of streek. Het Veenkoloniaaal Mu seum viel in de prijzen wegens de 'voorbeeldige en doordachte opstelling die bovendien voort durend wordt vernieuwd'. De Muziek Prijs is voor Peter Smids (1942), sinds 1976 direc teur van het Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht. Hij werd bekroond omdat het Muziekcen trum zich onder zijn leiding heeft ontwikkeld tot één van de belangrijkste, levendigste en veelzijdigste podia van Neder land. Geschiedenis Voor de historicus Van Sas (1950), universitair hoofddocent aan de Universiteit van Amster dam, is de Prijs voor de Geestes wetenschappen bestemd. Hij verdient de onderscheiding om dat hij zich volgens de jury als één van de weinige historici sterk heeft gemaakt voor een heroriëntering en hernieuwde waardering van de 19de eeuwse geschiedenis van Nederland. De prijs wordt dit keer voor het eerst uigereikt. Dat zal elk even jaar gebeuren. Datzelfde geldt voor de Prijs voor Natuurbehoud. De eerste onderscheiding gaat naar de ma kers van het radioprogramma 'Vroege Vogels', dat dit jaar 15 jaar bestaat. De VARA zendt het elke zondagmorgen uit. Het team ontvangt de prijs 'wegens de interessante en informatieve wijze waarop het mensen, we tenschappers en leken over het brede terrein van de natuur in formeert'. Het leven, koningshuis, pollens, kunst, sex, Green Spot, de dood en de zee. Dat zijn de onderwer pen die Max Pam vanavond aan snijdt in zijn tv-interview met Wim T. Schippers. Onlangs nam deze de ere-Nipkowschijf in ont vangst voor zijn gehele oeuvre. Ook viel hem de David Roëll- prijs 1994 ten deel. De NOS wijdt een portret aan hem: 'Ver domd interessant, maar gaat u verder'. Schippers is een veelzijdig man. Maakt spraakmakende tv- en ra dioprogramma's, kunstobjecten (te zien in het Stedelijk Museum) Bloot leidt af. De slecht voorbe reide tentamenkandidaat weet het. Met diepuitgesneden blouse neemt ze plaats tegenover de examinator, wetend dat hij zo geboeid wordt door de inkijk (___Door Camiel u dat hij nauwelijks nog haar ant- Hamans woorden hoort. De kans op een zes stijgt. De van god en kerk over de mensheid gestelden wisten het ook. Ze waarschuwden daarom voor te veel onbedekt lichaam. Het verstoorde niet alleen de concentratie van de werkenden en hield hen zodoende af van een gerede produktie, het bracht hen ook op slechte gedachten. Die tijd is voorbij, niet die van de slechte gedachten, maar die van het waarschuwen. Er is geen beginnen meer aan. De zondige gedachte is het verkoopargument bij uitstek. Geen sigaret, zeep, drankje of voertuig wordt nog gepresenteerd zonder blote verleidingskunst, haakt is 'gesunkenes Kulturgut' en vandaar dat een modebewuste dame zich niet langer met ontblote borsten op het strand vertoont, maar in een aan de eisen van deze tijd aangepaste variant van het vijjiiger jaren badpak. Hoog uitgesneden in de liezen, zodat er wat epileerkunst nodig is om niet al te natuurlijk vulgair over te komen, maar met ver opgetrokken borststuk. Toneel onttrekt zich aan de wetten van de voorjaarsmode. Daar is bloot nog altijd in. De kleine wereld van de culturele upper class staat boven alle wetten en commerciële smaak. Wat elders plat of gewaagd u, moet daar kunnen. Affiches van Erwin Olaf met een ziekelijk groot mannengeslacht hangen open en bloot op de aanplakborden. 7e zijn nog net ongewoon genoeg om aandacht te trekken. Geen voorstelling van modern toneel of het acteursbestand gaat geheel of gedeeltelijk uit de kleren. Gaat het om De Trust, Hollandia of het Zuidelijk Toneel, de anatomie van de geslachtsorganen wordt vertoond. Een ingenue als Eva, van top tot teen ingesmeerd met zwarte schoensmeer, als was ze een Pieternel in een politiek correct, maar naturistische variant op de Sinterklaasintocht, is niet voldoende voor een vermelding in de recensie. Een jeun premier met een uit zijn lendedoek bungelende harige bal, evenmin. Toch is het publiek minder door de wol geverfd dan de toneelleiders veronderstellen. 'Rijkemanshuis' van O'Neill toert langs de provin- eteschouwburgen. Het Zuidelijk Toneel bewijst ermee in de top van het lage-landentheater mee te draaien. Drie bloteriken staan ineens op de biihne, twee vrouwen en een man. Als de eerste dame de borsten vertoont, gebeurt er niets. Schouwburg bezoekers zijn wel wat gewend, maar als vervolgens ook de slip uitgaat, houdt de zaal hoorbaar de adem in. In de pauze is het bloot het gesprek van de avond. De een noemt het klantenbinding. De ander vergelijkt de flens-tietjes van de ene actrice met de wipneus borstjes van de ander. Over zijn kopje koffie heen becommentarieert ven heer het kleine blondje toefje schaamhaar van de hoofdrolspeel- vter: net een speldekussen uit een retsnècessaire.Ook het mannelijk "rgaan blijkt gezien. 'Een tuit-lul', klinkt het met depreciatie in het gedrang voor het buffet. Bi] het uitgaan van de voorstelling verzucht een oudere dame dat het meest dramatische moment niet het onthullen van de geslachtsdelen was, maar de scène waarin Joop Doderer, in driedelig herenkostuum gehuld en van wandelstok voorzien, ineens laat zien wat oude komediantentechniek vermag. Hij liet een paar stiltes vallen en toen wist ik weer waarvoor ik naar het theater ga. Bloot leidt af. Het publiek vergelijkt de maat, vorm en kwaliteit van ae organen met die van het eigen of van het meest begeerde lijf. raagt zich af hoe het voelt ongekleed te staan voor duizend ogen. Is verbaasd dat borsten en piemels niet van kou samentrekken en realiseert zich dat er veel oefening of nudistische praktijk vereist is °m zonder steun van ondergoed natuurlijk te bewegen. Waar het stuk "fjer Baa', verwijnt uit de aandacht. aar misschien telt dat ook niet meer en is toneel nog slechts bedoeld s "jooudsloze ritus van gelijkgestemden. en Trajekt en individuën als Frans Malschaert, Peter Zegveld en Rieks Swarte zijn hiervan goede voorbeelden. Zij verhullen nergens, dat hun theater een kunstmatig spel is, waarin illusie van de werkelijkheid geen rol speelt. Wim T. Schippers (geheel rechts) met Clous van Mechelen en Elsje de Wit in actie voor de radio. en stripboeken (over Sjef van Oekel). Verrijkt de taal met nieuwe woorden. Leent zijn stem aan Ernie uit 'Sesamstraat'. De nalatenschap van Schippers bevat tv-programma's als 'Hoepla' (met de eerste blote dame. Phil Bloom), 'Waldolala' (met het debuut van Luv en een spruitjes schoonmakende konin gin), de Fred Haché-Show, de Barend Servet-Show en de soap 'We zijn weer thuis'. Dankzij Schippers werden Dolf Brouwers, IJf Blokker en Harry Touw bekende Nederlanders als Sjef van Oekel, Barend Servet en Fred Haché. In het radiopro gramma Ronflonflon introdu ceerde Schippers figuren als Jac ques Plafond, Jan Vos en Wilhel- mina T. Kutje. De kreet pollens werd een begrip FOTO ANP door toedoen van Schippers, uit wiens koker onder meer ook ko men: Ik word niet goed: Jammer maar helaas; Reeds; Een peu nerveux en Wordt het toch nog gezellig! 'Verdomd interessant, maar gaat u verder', Nederland 3, 23.25 uur Amsterdam (anp) - Het eerste Pianola Museum opent op 30 oktober in de Jordaan. Met 35 instrumenten en ruim 10.000 mu ziekrollen bezit het museum de grootste Nederlandse collectie op dit gebied. Het Museum van Speelklok tot Pierement in Utrecht heeft wel e.en aantal exemplaren, maar die verzameling is veel kleiner, zegt Fokke Baarda, bestuurslid van het particu liere muziekmuseum. De collectie werd de afgelopen twintig jaar bijeengebracht door Theo de Boer en Kasper Janse. Begin vorig jaar wisten ze de hand te leggen op een pand aan de Westerstraat dat tot museum kon worden ingericht. De ver bouwing is nog niet geheel klaar, erkent Baarda, maar toch kan het publiek er eind deze maand terecht. Voor geld is het mu seum afhankelijk van donateurs en subsi dies. Verscheidene fondsen, maar ook de gemeente Amsterdam zijn benaderd voor een financiële bijdrage. In de-grote benedenzaal staan enkele.instru menten opgesteld. Op het eerste gezicht lijken het gewone vleugels waar een soort doos met een stofzuigerslang onder staat. Maar nadat Baarda de muziekrollen aan brengt, speelt een onzichtbare pianist een stuk van Chopin. De toetsen bewegen, het pedaal wordt bediend. Afgezien van de vleu gels, met een vakterm reproduktiepiano ge noemd; staan er ook instrumenten die een pianist zelf moeten bedienen met trappeda- len. Dat zijn de pianola's. Bij die halfauto- maten zijn alleen de tonen in de muziekrol voorgeprogrammeerd. Voor de rest is de musicus zelf verantwoordelijk. Vanaf 1900 tot ongeveer 1935 zijn er hon derdduizenden pianola's en reproduktiepia- no's gemaakt, vertelt Baarda. Daarvan staan er in Nederland nog een paar honderd bij mensen thuis. Vooral de rijken kochten de zelfspelende machines. Goedkoop waren ze niet. Een reproduktiepiano kostte destijds al gauw 2.500 gulden, nu ongeveer een halve ton. Veel instrumenten verdwenen met de komst van de radio De eigenaren waren erop uitgekeken. De pianola's gingen naar scho len, kerken en bejaardentehuizen. Sommigen belandden op de sloop. De pianola en reproduktiepiano stammen uit dezelfde tijd als de uitvinding van de gram mofoon, maar het duurde nog zeker dertig jaar voordat er goede plaatopnamen konden worden gemaakt. Dat betekent dat er van stukken uit de eerste jaren van deze eeuw alleen pianolaversies bestaan. De kwaliteit van de eerste plaatopnamen is vaak heel slecht. Dat probleem kennen de pianola en reproduktiepiano niet. Die ruisen nooit dankzij het systeem waarbij gaatjes op de muziekrol de toon bepalen. Het geluid is sowieso beter dan bij een grammofoonplaat omdat het uit het instument zelf komt en niet uit luidsprekers. Door Véronique Damoiseaux Arnhem - Vandaag gaat in Arnhem het Festival IMAGES van start. En morgen wordt in de Eusebiuskerk in Arnhem het boek 'Bewogen beelden - beeldend theater, poppentheater en object theater sinds 1945' gepresenteerd. Geen toeval, eerder een welkome inventarisatie van de ontwikkeling van deze kunstvorm. Poppentheater roept bij velen nog steeds het beeld op van een oubollige poppenkast en goed koop kindervermaak. Een ver haaltje of sprookje, dat geïllus treerd wordt door poppen, ma rionetten, schimmen of andere objecten. Nog steeds vormt een verhaal vaak het uitgangspunt van pop penspelen. Maar de manier waarop dit verhaal wordt vorm gegeven heeft grote veranderin-' gen ondergaan sinds de tweede wereldoorlog. Het verhaal verbeelden via de beweging van de poppen werd door Feike Boschma belangrij ker geacht dan het vertellen van het verhaal. Hij liet de taal weg en liet de poppen voor zichzelf spreken. Het was beeldend thea ter avant-la-lettre, want pas eind zestiger jaren bedacht Hin- derik de Groot, oprichter van Studio Hinderik, die term voor zijn eigen werk. De Groot verliet de poppenkast en legde, in de lijn van Boschma, de nadruk op zijn poppen. Onder invloed van de Pop-art werd echter ook het materiaal waar de poppen van werden gemaakt be langrijk. Zo belangrijk, dat alle daagse voorwerpen, als schoenen en bezems, de poppen vervingen en een eigen leven gingen leiden. De geboorte van het object-thea ter. Naast deze ontwikkeling vanuit het traditioneel epische theater, bevindt het poppentheater zich sinds de jaren zeventig in een spanningsveld met de moderne beeldende kunst. In deze vorm van theater wordt vorm bena drukt ten koste van het verhaal. Dat gaat zelfs zover, dat het leven van alledag niet meer her kenbaar is en het theater nog slechts naar zichzelf verwijst. Een autonoom kunstwerk dus. De spektakels van de Dogtroep Kandinsky In 'Bewogen Beelden - Beeldend theater, poppentheater en ob jecttheater sinds 1945' wordt de bewogen geschiedenis geschetst van het Nederlandse poppen theater vanaf de tweede wereld oorlog. Er zijn kunstenaars die niet in één van de tradities zijn onder te brengen. Christiene Boer be schrijft dit tussengebied, waar toe bijvoorbeeld ook Hinderik de Groot behoort. Het beeldend theater van Studio Hinderik heeft weinig meer van doen met zijn eerste voorstellingen. In zijn nieuwste produktie 'Regen' staat bijvoorbeeld de sensatie van re gen voorop. Puur vorm is het niet. Maar vorm en inhoud zijn onlosmakelijk met elkaar ver bonden. Poppentheater, beeldend theater en object theater is allang niet meer alleen bedoeld voor kinde ren. Het idee, dat poppentheater slechts dient 'tot leringhe ende vermaeck' heeft echter stevig wortelgeschoten. Hoe moeilijk de emancipatie van het poppen theater - zowel vanuit de volks traditie als uit de moderne tradi tie - verliep en de gevolgen daarvan voor professionalisering en de toekenning van overheids subsidies, zet Eliane Attinger helder uiteen. 'Bewogen Beelden - beeldend theater, poppentheater en object theater sinds 1945'. Uitgave Thea ter Instituut Nederland, Nederland. Tijdens Festival IMAGES 22,50, daarna 27,50. Rotterdam (anp) - Het Scapino Ballet Rotterdam wil de komende jaren het tekort van 1,6 miljoen gulden wegwerken. Het heeft daarvoor een plan opgesteld dat uitgaat van een bezuiniging van jaarlijks vier ton. Harold Moes, waarnemend zakelijk leider van het gezelschap, heeft dat woensdag beves tigd. Scapino verhuisde onlangs van Amsterdam naar Rotter dam. Jaarlijks ontvangt het 5,2 miljoen gulden aan subsidie. Mainz (ap) - De populaire televisieserie 'Derrick' viert jubilea die geen enkele Duit se serie ooit heeft gehaald: op 20 oktober 1974 werd de eerste aflevering 'Waldweg' uitgezonden. In augustus volgend jaar zal de 250e af levering over het scherm gaan. Zoals te verwachten was is ook deze aflevering geschreven door Herbert Reinecker, die op 24 december 80 wordt. Horst Tap pert, die Derrick speelt, is 71, Harry Klein (gespeeld door Fritz Wepper) is al 25 jaar as sistent en zal dat naar verwach ting ook. in het 30e dienstjaar 1999 nog zijn. Tappert heeft ondanks zijn leeftijd meer dan eens gezegd door te zullen gaan met de serie. Ook Wepper maakt geen aanstalten naar een andere be trekking om te zien. De beide 'vaders' van Derrick, auteur Reinecker en producent Helmut Ringelmann, werken nog langer samen: in 1963 le verde Reinecker aan Ringel mann een aflevering voor de spionageserie 'Die 5. Kolonne'. Reinecker maakte de ZDF-serie 'Der Kommissar', waarin Harry Klein zijn debuut maakte, ech ter alleen. Na de eerste afleve ring „Toter Herr im Regen", die in januari 1969 werd uitgezon den, volgden nog 97 andere. In januari 1976 viel het doek voor commissaris Keiler (Erik Ode), zijn vier inmiddels volgroeide leerlingen en zijn secretaresse 'Rehbeinchen'. Al in 1971 had Ringelmann het ZDF voorgesteld een opvolger voor Der Kommissar te maken. Als werktitel werd voor de serie de naam 'Das Revier' gebruikt, maar op 27 juli 1973 werd defi nitief voor 'Derrick' gekozen. Oberinspektor Stephan Der rick, die ook in het Guinness r;£z.~ i Derrick en Harry Klein lossen hun zoveelste zaakje op. Book of Records te vinden is, heeft ondertussen al zo'n 240 moorden opgelost. In de serie is het 'waarom' belangrijker dan de klassieke vraag: 'Wie heeft het gedaan?'. De moordenaars, vaak van goe de komaf, komen tot hun daad uit pure hebzucht, jaloezie of wraak. De consequenties aan vaarden ze niet; ze willen niet naar de gevangenis. Het zwij gen na de moord en het verber gen of ontkennen van de daad lijkt Derrick de daders het meest kwalijk te nemen; tege lijk vormt dat de grootste uit daging voor de inspecteur. Voor Derrick moet echt de on derste steen boven als de dader meent in zijn recht te staan en op schijnbaar ethische gronden een minderwaardige, door en door verdorven persoon heeft gedood. Hoe begrijpelijk het ook kan zijn, dat is volgens Derrick het toppunt van arro gantie en daar moet tegen ge streden worden. Het lukt Derrick altijd. Ook al heeft de dader het meest on doorgrondelijke pokerface ter wereld, Derrick herkent hem met een zekerheid die bij tijd en wijlen op helderziendheid lijkt. Om de dader met bewijzen te kunnen confronteren en tot een bekentenis te brengen, moet die aan het spreken gebracht wor den. Hoe Derrick aan zijn rijke mensenkennis komt, wordt niet helemaal duidelijk. Een prive- leven heeft de inspecteur niet. Bij een biertje aan de bar wordt naar de kern van de zaak ge zocht: „Er klopt iets niet, Har ry", zegt Derrick steevast. „Wat vind jij ervan Stephan?", vraagt Harry regelmatig aan zijn baas. „Ik denk dat hier zeker iets niet klopt." De piekerende inspecteur, die begin deze maand in Nederland met de publieksprijs de Zilve- FOTO KIPPA ren Tulp werd onderscheiden, is ondertussen een wereldster. De serie wordt in 101 landen uitge zonden. In Zuid-Afrika, de VS, China, Canada, Australië, Ja pan, Zuid-Korea, Rusland en de meeste Europese landen is Der rick een bekende figuur. In Noorwegen, waar Tappert een tweede huis heeft, is Der rick zo vanzelfsprekend dat fle schrijver Jostein Gaarder in zijn bestseller 'De Wereld van Sofie' een persoon zonder uitleg kan laten zeggen: „Laten wij een pizza uit de vriezer halen en naar Derrick kijken". De bezuinigingsronde gaat op 1 januari 1995 in. Dan duurt het nog zeker vier jaar voordat het tekort is ingelopen, zegt Moes. Dit jaar zal Scapino 'schoon' werken. Dat betekent dat het budget niet zal worden over schreden. Sinds twee jaar draagt de gemeente Rotterdam voor 1,7 miljoen gulden bij aan het bud get. De rest, 3,5 miljoen, komt van het ministerie van OCW. De schuld van 1,6 miljoen gul den is onstaan doordat het bud get elk jaar met enkele tonnen werd overschreden. Eerder dit jaar ontsloeg het gezelschap de verantwoordelijke daarvoor, za kelijk directeur Jan Schretzme- ijer. De vier ton aan bezuinigingen hoopt het gezelschap te bereiken door goedkoper te werken. Dat moet volgens Moes lukken door dat het relatief goedkoper wer ken is vanuit het pand in Rotter dam dan dat in Amsterdam. Ook kan het bezuinigen op de pro- duktiekosten. Tot dusver werden bijvoorbeeld de decorstukken buiten de deur gemaakt. Dat kan nu in het eigen atelier. Ook zal er jaarlijks minder wor den uitgegeven aan personeels kosten. Vóór de verhuizing werkte er in totaal 55 mensen bij Scapino. Nu zijn dat er vijf - vooral de dure krachten - min der. Verder wil het gezelschap het aantal voorstellingen per seizoen verhogen van 100 naar 130. Dit jaar waren er oveigens door de verhuizing minder uitvoeringen. Ook zal het aantal optredens in Rotterdam verdubbelen en ko men er meer voorstellingen in het buitenland. Jaarlijks biedt Scapino vier pro gramma's van nieuwe en oude stukken. Moes benadrukt dat er niet meer reprises komen om de kosten te drukken. „We willen het repertoire uitbreiden", stelt hij. Volgend jaar viert het gezel schap het 50-jarig jubileum met het avondvullend ballet 'Romeo en Julia', dat algemeen directeur Ed Wubbe speciaal voor het feest maakt. Van die produktie zullen 60 voorstellingen worden gegeven.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 19