DE STEM
Strip-festival Breda start met prijsuitreiking
'Het rare is
dat het altijd
weer goed
komt met mij'
Bredaas Bach-koor op reis naar het grootste genie
Onbevredigd gevoel
treedt op na Bertje
Uitgever De Geus in Breda
heeft 'poot' in Amsterdam
Documentaire over het
bankroet van Suriname
Dieuwertje Blok
na negen jaar
terug op het
oude KRO-nest
Land van Ooit te DruneN
„Er is bijna geen satire meer op de
radio, terwijl het daarvoor juist zo'n
geschikt medium is."
Marcel Verreck, cabaretier
Gids
ZATERDAG 15 OKTOBER 1994 DEEL
Van onze verslaggever
Hans Rooseboom
Breda - De Bredase Stripda-
gen 1994 zijn gisteren geo
pend met de uitreiking van
de Prijs van de Stad Breda
voor Strips. De prijs werd dit
Pieter van Oudheusden
(rechts) ontvangt de Prijs van
de Stad Breda voor Strips uit
handen van loco-burgemeester
Van Raak. foto cor viveen
jaar voor het eerst toegekend,
en wel aan de strip-scenario
schrijver Pieter van
Oudheusden.
De Bredase loco-burgemeester
H. van Raak noemde in zijn
prijsrede 'de warme en langduri
ge relatie van de stad Breda met
het medium strip' als reden voor
deze nieuwe culturele prijs.
De uitreiking vond plaats in de
histroische trouwzaal van het
oude stadhuis aan de Bredase
Grote Markt. „De Stripdagen
worden dit jaar voor de 15e maal
in Breda gehouden", aldus loco
burgemeester Van Raak. „De
Stripdagen zijn het grootste eve
nement op dit gebied in Neder
land en misschien wel in West-
Europa, maar dat laatste heb ik
niet nagechequed".
De laureaat Pieter van Oudheus
den is in de stripwereld bekent
als tekstschrijver voor tekenaars
als Fred Marschall, Lian Ong,
Ruud de Grefte en Ulli Bürer. De
jury prijst vooral zijn 'ambach
telijke degelijkheid'.
De gelukkige winnaar mocht een
geldbedrag van 2000 gulden mee
naar huis nemen en zich boven
dien eigenaar noemen van een
wisselbeker. Een trofee die,
maar dit terzijde, in de prijzen-
kast van de biljartvereniging of
tafeltennisclub niet zou mis
staan.
Behalve de uitreiking van de
prijs en de opening van de Strip
dagen was de plechtigheid in het
oude stadhuis ook nog bedoeld
als opening van de Don Lawren-
ce-tentoonstelling in Breda's
Museum. Een eerbetoon aan
veertig jaar arbeid (1954-1994)
van de Britse striptekenaar Don
Lawrence. Het is de grootste
tentoonstelling van Lawrence's
werk ooit gehouden.
Twee hoofdfiguren waren niet
bij de plechtigheid gisteren ir
Breda aanwezig. Burgemeestei
Ed Nijpels moest voorrang gever
aan de begrafenis van ex-minis-
tef en ex-collega Jan de Koning
En striptekenaar Don Lawrence
zat wegens mist vast op de Lon-
dense luchthaven Heathrow. Bij
leven en welzijn zou hij de
nachtboot nemen en zaterdag
morgen in Breda arriveren.
Dieuwertje Blok: „Nu ben ik
een heel regelmatig levend
mens." foto dijkstra
Door Maarten van de Rakt
aar weelderige
haardos, die spre
kende ogen, die
aanstekelijke
lach. De eerste
grijze haar heeft zich onlangs
aangediend. De tijd heeft nau
welijks grip op Dieuwertje Blok.
Na wat omzwervingen is ze te
rug op het oude nest, de KRO.
„Daar waar het ooit allemaal
begon", ginnegapt ze. Vanaf vol
gende week maandag neemt ze
de presentatie van Ontbijt-TV
Ier hand, bij toerbeurt met Roc
ky Tuhuteru.
Dieuwertje Sarah Blok. In 1980
verovert ze de harten van vele
Nederlanders. Een jong en onbe
dorven omroepstertje van 23
jaar met een wild kapsel, zo
weggeplukt bij het KRO-blad
Studio. Onbevangen en nietsver
moedend van wat haar boven
het hoofd hangt, belandt ze op
de buis.
Op haar pad treft ze een heuse
tanclub, kammen bij de post, een
liedje op de radio, t-shirts, pro
gramma's als Wordt Verwacht,
KRO's Middageditie, Sport op
Maandag, gevolgd door de Vara-
magazines Filmnieuws en Video-
nieuws en voor RTL4 de 5 Uur
Show en de talkshow Dieuwer
tje. „En toen ging het helemaal
mis Na een rechtszaak wacht
haar de luwte, in de vorm van
een wekelijks ochtendje school
televisie.
Dieuwertje is nu 37 jaar, ge-
ta°uwd. twee kinderen, Sam en
"ick, haar wilde haren kwijt en
e° blij als een kind over de
terugkeer in de moederschoot.
„Alsof je in een warm bad ploft,
het is een beetje thuiskomen.
Mijn eerste echte baan was foto
redactrice bij Studio. Hier werd
ik ontdekt, ahum, voor televisie
en heb ik waanzinnig veel erva
ring opgedaan. Iedereen vindt
het hartstikke leuk dat ik terug
ben. Niets is zo prettig als wer-'
ken tussen mensen die blij met je
zijn. Dat is bijna een voorwaarde
om te kunnen functioneren."
Eindredacteur Jan van Galen
van Ontbijt-TV had Dieuwertje
bovenaan zijn lijstje staan.
„Waarom? Geen idee. Ik was
meteen wild-enthousiast. Het is
'ook belangrijk met wat voor
programma je terugkomt op de
buis. Het is zalig als dat een
programma is dat je ligt. Live,
dagelijks én actualiteiten, sport,
cultuur. Wat wil je dan nog
meer? Bovendien was ik niet in
de positie om veel te weigeren."
„Veel te saai", velt Dieuwertje
een oordeel over het eerste en
experimentele seizoen Ontbijt-
TV. „Het gaf veel te veel het idee
van: we hebben alle tijd van de
wereld, gaat u er maar eens
rustig voor zitten. Dit is juist een
soort terloopse televisie. Je moet
mensen snel laten weten wan
neer ze wat kunnen verwachten.
Korte onderwerpen met snelheid
brengen. Het wordt levendiger.
Zo zit elke ochtend een verslag
gever in het land met een straal
zender. De dag komt op gang,
die vaart moet het programma
hebben."
„Een journalistieke achtergrond
heb ik niet, wel een goede redac
tie en een journalistiek gevoel. Ik
ben nieuwsgierig genoeg. Een
goede ploeg achter je, een pretti
ge sfeer, da's al de helft van het
werk. Ik ben op mijn best als het
moet. Live tv maakt je net die
fractie beter."
Dieuwertje mag voortaan op
donderdag en vrijdag aan de bak
en om de week op woensdag.
Dat betekent vroeg uit de veren.
Vier uur zegt ze zonder te blik
ken of te blozen. „Moet je luiste
ren, ik houd nog zat dagen over.
Ik ben om tien uur weer thuis, 's
Middags kan ik even een tukkie
doen, tegelijk met mijn kinder
tjes. En 's avonds na het nieuws
van tien uur naar bed. En dat
kan ik ook, ik neem een boek en
ben zo weg. Vijf jaar geleden zou
ik daar een zwaar hoofd in heb
ben gehad. Maar nu ben ik een
heel regelmatig levend mens."
Destijds was Dieuwertje een
aangename verrassing op de
buis. „Ik was' geen keurig gekap
te dame", zoekt ze een verkla
ring. „Ik was een meisje met een
krullekop. Dat viel op. En mijn
manier van presenteren was an
ders, losser. Vooral bij jongeren,
studenten sloeg het aan."
Van de populariteit die enorme
vormen aannam, schrok ze zich
rot. „Het werk vond ik enig,
maar ik vond het verschrikkelijk
moeilijk ineens publiek bezit te
zijn. Daar moest ik heel erg aan
wennen. Dat kan je van tevoren
ook niet bedenken. Het is ook
een raar gegeven dat jij niet
meer mensen kent door het feit
dat je op tv komt, maar dat een
heleboel mensen jou wel ineens
kennen. Menen te kennen. Ze
doen alsof je van hen bent."
„Na een paar jaar heb ik me er
niet veel meer van aangetrok
ken. Er zoveel mogelijk van ge
noten. Ik ben me aan gaan pas
sen. Ben en plein public niet
minder in mijn neus gaan peute
ren, bij wijze van spreken. Bleef
in Amsterdam naar het café
gaan. Ik leef gewoon mijn eigen
leven. Het verbaast me dat de
bekendheid heel lang blijft han
gen." Dieuwertje schuift wat
naar achteren; haar handen her
schikken haar haar.
In 1985 vertrok ze bij de KRO
toen ze bij de Vara een film- en
videoprogramma kon krijgen.
„Dat was zoiets als op je zestien
de het huis uit willen. We waren
een beetje op elkaar uitgekeken.
De KRO had niets te bieden.
Bovendien zag het ernaar uit dat
omroepsters gingen verdwijnen.
Ook speelde mee dat ik niet
katholiek was. De KRO was zich
aan het bezinnen over de K en
kort daarvoor had ik een verhaal
geschreven in Vrij Nederland,
waaruit bleek dat ik een over
tuigd atheïst was. Dat kwam op
een ongelukkig moment."
Via de Vara en andere stations
kwam ze bij RTL4 terecht. En
toen ging het goed fout. „In een
talkshow is de druk op je schou
ders heel zwaar. Van kijkcijfers
en scoren. Het was zwemmen
voor ons. We hadden geen goede
begeleiding. Achter mijn rug om
schreef Feike Salverda een de
sastreus rapport over mij en de
show. Ik werd bij Ruud Hen
driks geroepen. Het programma
moest stoppen. Je begrijpt niet
eens dat het mogelijk is, zo ach
ter je rug om." Dieuwertje buigt
voorover, haar verontwaardiging
groeit. „Ik barstte in een ver
schrikkelijke huilbui uit."
Het kwam daarna niet meer
goed tussen RTL4 en Dieuwertje.
De presentatrice kreeg minder
waardige programma's aangebo
den. Het conflict mondde uit in
een kort geding. Dieuwertje won
en kreeg de resterende contract-
tijd uitbetaald, 150.000 gulden.
„Gelijk krijgen was het belang
rijkste. Ik lag er af en toe wak
ker van."
„Achteraf heeft Ruud Hendriks
ons gelijk gegeven dat we een
rechtszaak waren begonnen,
maar die had ook niks te vertel
len. De mensen in Luxemburg
zijn niet gewend dat een presen
tator zoiets in zijn hoofd durft te
Van
Breda
onze verslaggever Hans Rooseboom
'Een echte pelgrimstocht' noemt
eert van den Dungen de reis die hij volgende
Bra g?at ma^en met het Bach Collegium
tnj!»3' k°or waarvan hij dirigent is. De
Ui voert naar Eisenach, Weimar, Arnstadt,
Joh"11 oVLeipzig, allemaal plaatsen waar
Fn T e"ashan Bach werkzaam is geweest,
allemaal in de voormalige DDR,
vl^ach Collegium maakt niet alleen maar een
cultm, lerelsle langs de talrijke Bach- en andere
k3?™Tm,enten in oostelijk Duitsland. Het
eedt ook zelf op. Eerst in Weimar (de stad
waar ook Goethe woonde) en twee keer in Leipzig.
„Voor mij zullen die optredens het hoogtepunt van
de reis worden", aldus dirigent Geert van den
Dungen. „Ik ben er erg trots op dat ons de eer te
beurt valt om te mogen zingen in Bachs eigen
Thomaskirche, waar hij meer dan 25 jaar de
scepter zwaaide, van 1723 tot 1750. Overigens
waren die optredens van ons niet zonder slag of
stoot geregeld. Ze wilden ons eerst horen. Ik heb
onze cd opgestuurd en een programma-voorstel.
Dat werd geaccepteerd, hoewel alles waar Maria in
voorkwam eruit is gegooid. Want ze zijn recht in
de protestantse leer, daar in die streken. Net als in
de tijd van Bach".
Met de excursie van het Bach Collegium gaat een
grote wens in vervulling, van de dirigent, en van de
koorleden. „Want dat zijn ook allemaal Bach-fa-
naten", aldus Geert van den Dungen. „Zelf ben ik
tien jaar met Bach bezig, elke dag. Nog altijd
ontdek ik nieuwe vondsten, geniale invallen in
harmonie en contrapunt. Bachs muziek beweegt
zich op een dusdanig hoog niveau dat wij gewone
mensen er ons hele leven mee kunnen vullen.
Niemand is genialer dan hij. Niet alleen in de
muziek, ook daarbuiten eigenlijk".
De bedevaart naar Thüringen en Saksen duurt zes
dagen. „Ik ben erg benieuwd naar die plaatsen.
Wat zal er van over zijn? Het voordeel van deze
Van onze verslaggever Hans Rooseboom
Breda/Amsterdam - Uitgeverij De Geus in Breda heeft de
Amsterdamse uitgeverij Sua overgenomen. De nieuwe uitge
verij heet Babylon-De Geus. Aan de overname is twee jaar
onderhandelen vooraf gegaan.
De Geus in Breda concentreert
zich voortaan geheel op fictie
(literatuur), terwijl Babylon-De
Geus in Amsterdam zich specia
liseert in non-fictie, zoals reis
boeken en actuele journalistiek.
„Sua was een progressieve uitge
verij van non-fictie, opgericht in
1972, met een goede naam", al
dus Eric Visser, uitgever van De
Geus. „Helaas bleek Sua niet in
staat om goede auteurs vast te
houden. Na deze overname, en
de naamsverandering in Baby
lon-De Geus, wordt de opzet
commerciëler. Met name marke
ting en promotie krijgen meer
kans".
De Geus is nu dus een uitgeverij
met een literaire poot in Breda,
en een niet-literaire poot in Am
sterdam. „Wij willen graag ons
literaire fonds versterken, en ook
het non-fictie-fonds", aldus Eric
Visser. „Maar die twee gaan niet
samen in één huis. Non-fictie
vereist enorm veel begeleiding
van auteurs. Of goede onderwer
pen gaan de mist in omdat we
niet de juiste auteur kunnen vin
den. Dat vergt tijd. Met Baby
lon-De Geus hebben we al die
mogelijkheden wel. Afgezien
daarvan is het gunstig om een
pied-a-terre in Amsterdam te
hebben".
Babylon-De Geus gaat zich rich
ten op historische, sociaalweten
schappelijke, psychiatrische en
milieu-onderwerpen. Daarnaast
wordt de serie stedenboeken
'Een passie voor...' voortgezet
met delen over Brussel (Eric de
Kuyper) en Wenen (Jan Blok
ker).
„En we stellen ons veel voor van
de serie actuele journalistiek. De
bedoeling is dat de auteur de
diepte in gaat, zoals in tijd
schriften als Vrij Nederland,
maar dan dieper". Beide vesti
gingen van De Geus zijn via een
elektronische snelweg verbon
den. „Het is alsof we in belen
dende kantoren zitten te wer
ken", aldus een tevreden Eric
Visser.
halen. Alleen geld verdienen telt.
Ze vergeten dat ze met mensen
te maken hebben. Dat het ook
gaat om sfeer en warmte. Creati
viteit ontstaat niet alleen in re
kenkamers. Voor die Luxembur
gers maakt het geen verschil of
ze handelen in kolen, suiker of
televisie", klinkt het bitter.
Dieuwertje kon haar wonden
likken. „Een tv-seizoen ging ver
loren. En het blijft aan je kleven,
Dieuwertje Blok, lastig persoon,
rechtszaak, heel veel geld. Er
hangt iets om je heen, je wordt
niet meer gevraagd. Bovendien
waren de omroepen in die tijd
driftig aan het bezuinigen."
De presentatrice kwam op haar
pootjes terecht. Terug aan het
front. „Het rare is dat het altijd
weer goed komt met mij, ook al
sla ik soms hevig aan het twijfe
len. Ik heb kennelijk de mazzel
aan mijn kont hangen. Anders
had ik mezelf nog een jaar gege
ven, was ik misschien iets gaan
doen achter de schermen. Als je
lang wacht, word je zo'n zielig
geval. Dat is mijn eer te na."
In 1980 kon ze de wendingen in
haar loopbaan niet bevroeden.
„Nee, maar nu weet ik ook niet
waar ik over veertien jaar zal
zijn. Dat weet ik nooit", grinnikt
ze. En de bekendheid en publici
teit die ze in het verleden soms
vervelend vond, neemt ze nu op
de koop toe.
„Och, het is ook reclame voor
het programma. Ik vind het nu
niet zo erg, wat misschien wel
wil zeggen dat ik het toch een
beetje gemist heb", schatert ze.
„En dit is ook leuke publiciteit,
want ik heb alleen maar leuke
dingen te melden. En natuurlijk
is ijdelheid mij niet vreemd."
Haar handen woelen nog eens
door haar haar.
Door Archie Sumter
'Het bankroet van Suriname' zou een toepasselijke titel zijn
voor de documentaire 'Maandi' (Ingehouden woede) die ci
neast Frank Zichem over zijn geboorteland Suriname heeft
gemaakt.
Het is een aanklacht van 50
minuten tegen de regering-Vene-
tiaan, die nog steeds niet in staat
is de verpaupering van Suriname
te stoppen. De cineast maakt de
schrijnende situatie duidelijk
door Rinia Markiet, haar man en
zes kinderen met de camera te
volgen.
Volgens de cineast beschikt de
Surinamer over een ongelooflijk
vermogen om te goochelen met
het waardeloze geld en de enor
me schaarste.
Deze manier van bestaan ge
bruikt Zichem als kern om zijn
aanklacht tegen de bestuurders
van het land duidelijk te maken.
'Maandi, met ingehouden woe
de', zondagNederland 3, 14.15
uur)
reis is dat alles dicht bij elkaar ligt. Dus je kunt in
een dag of vijf een uitgebreid programma afwer
ken".
Het Bach Collegium, dat in het afgelopen voorjaar
de Matthaus Passion heeft uitgevoerd, beperkt zich
tijdens zijn optredens in Bachs bakermat niet tot
muziek van de eigen 'afgod'. „We nemen muziek
uit Breda mee", zegt Van den Dungen. „Namelijk
van Herman Hollanders, die in de 17e eeuw
dirigent van de Grote Kerk was. Muziek van hem
hebben we ook op onze cd opgenomen. De muziek
van Hollanders zal klinken in Weimar en Leipzig.
Vandaar dat we onze pelgrimage de woordspelige
titel hebben kunnen geven: Hollanders naar
Bach".
Breda - Theater Achterom,
'Heerlijk dat Bertje d'r niet is'
door Erna Sassen en Wivineke
van Groningen. Gezien op 14
oktober 1994. Nog te zien op
15 oktober 1994 in Breda, 16
december 1994 in Etten-Leur
en 21 februari 1995 in Roosen
daal.
Door Theo van Drunen
Erna Sassen en Wivineke van
Groningen hebben beiden be
wezen best iets in hun mars
te hebben als het om schrij
ven, acteren en zingen gaat.
Samen hebben ze nu het pro
gramma 'Heerlijk dat Bertje
d'r niet is'.
Een programma over eenzaam
heid en vriendschap. De dialo
gen van beide vrouwen zijn vaak
scherp en diepgaand, maar aan
het einde van de voorstelling
resteert een onbevredigd gevoel.
'Waar ging het nu eigenlijk pre
cies om?'
Het programma van Erna en
Wivineke bestaat grotendeels uit
dialogen, hier en daar afgewis
seld met een liedje. In het eerste
lied wordt meteen de toon gezet:
„Ik kan niet leven met jou en
zonder jou durf ik niet."
Erna speelt een zojuist geschei
den vrouw, die niet zozeer haar
man verloren heeft, alswel de
'illusie dat iemand anders je ge
lukkig kan maken."
Wivineke is haar buurvrouw,
nog wel getrouwd, maar niet
gelukkig. Erna lijkt de zelfstan
dige vrouw te zijn die keuzes
heeft kunnen maken. Maar dui
delijk wordt dat ook zij niet
gelukkig is.
Ze oefent druk uit op de veel
onzekerder Wivineke, die uitein
delijk toch behoorlijk in staat
blijkt te zijn voor zichzelf op te
komen. De twee vrouwen ont
wikkelen langzaamaan een in
dringende vriendschap.
Die ontluikende vriendschap is
de rode draad in het verhaal en
de vele zijwegen maken het stuk
helaas vaak warrig en moeilijk
te volgen. Angst, echtscheiding,
seks, zelfstandigheid, afhanke
lijkheid, zelfmoord, vriendschap,
sleur, vertrouwen, dood, macht:
het zijn allemaal thema's die de
revue passeren en die tamelijk
chaotisch door elkaar lopen.
Vandaar die vraag aan het begin
van dit stukje. Het lijkt er ook
op, dat de twee vrouwen ieder
een deel van één persoonlijkheid
vormen. Zeker als blijkt dat ze
allebei Hettie heten.
De burgerlijke, onzekere kant en
de brutale en zelfstandige kant.
Maar als de dames dan vriend
schap met elkaar sluiten en dat
zelfs kunnen zonder elkaar
angstvallig vast te houden,
wordt er dan ook bedoeld dat die
twee verschillende kanten, die
ieder mens wel in zich heeft,
goed samen kunnen gaan?
Of wordt er iets anders bedoeld?
Of mogen we zelf uitmaken als
toeschouwers wat we in het stuk
willen zien? Als dat laatste het
geval is, kun je in ieder geval
alle kanten op.
Het programma van Erna en
Wivineke is toch intrigeren'd,
vooral door de flitsende en
scherpe dialogen. Maar de alge
hele hjn van het stuk zou zeker
wat duidelijker moeten zijn. Nu
dachten veel mensen na vijf
kwartier dat het pauze was. Die
gingen koffie drinken. Maar de
voorstelling was al afgelopen.
