Sur,
Kohl gelikt
Irak buigt: Grens
met Koeweit erkend
TONIGHT
Anthony®
Hartticmv
Zeeland wil speciale
tolwet voor de WOV
Akkoord omroepen
op losse schroeven
Bergen op Zoom mist investering van 100 miljoen en 80 banen
lifOVffOTTEROA
ntiaeic dance-acts i
*U$(indsurprise)
'Conciërge waakhond tegen geweld op school'
Vliegtuig
stort neer
in Iran:
66 doden
Ambulances
„iet paraat
Vrecle in
Noord-Ierland
dichterbij
RTL-directeur
naar Veronica
Kunst uit fabriek
Design per postorder
Japanner wint
Nobelprijs
Bergkamp niet
blij in Oranje
Dijkstal bindt in
over politie
Aannemer zet
mensen op straat
I3t/mmite GROOTSTE
n„rJJJbl ski-happening
'van Nederland
Athe Blazer''
Nederlands
export-record
X 62
DE STEM
134e JAARGANG
Temeuzen - De paraatheid van
de Zeeuwse ambulances is niet
langer optimaal. Dat is een ge
volg van bezuinigingen van het
gijlt, In Zeeuws-Vlaanderen
tempt de ambulancedienst met
een financieel gat van zo'n 2,5
t0n, waardoor er te weinig zie
kenwagens paraat kunnen wor
den gehouden. De problemen
spelen voornamelijk in de avon
duren en tijdens het weekeinde.
(ZIE ZEELAND-Cl
Belfast - In Noord-Ierland lijkt
de vrede dichterbij dan ooit. Zes
weken na het bestand van de
IRA, hebben nu ook de protes
tantse terreurgroepen UFF en
UVF besloten de wapens neer te
leggen. Ze hebben er wel bijge
zegd die weer op te nemen als de
IRA het bestand schendt.
ZIE BUITENLAND A4
Hilversum - Bert van der Veer,
programmadirecteur van RTL 4,
treedt in dienst bij concurrent
Veronica. Hij gaat zich bezighou
den met de voorbereidingen van
de nieuwe commerciële zender.
Van der Veer (43) was twee jaar
programmadirecteur. „Mijn affi
niteit met Veronica, waar ik in
1976 mijn tv-loopbaan begon, en
de heren Van den Ende en De Mol
bleek te overheersen."
HET WEER
MIN /MAX. tl
6
VANDAAG IN DEZE KRANT
Afbeeldingen van arbei
ders, fabriekshallen en
respectabele bazen ver
dwenen in de loop der
jaren uit het zicht. In het
Tilburgse Textielmuseum
vindt nu eerherstel
plaats van het portret
'van iemand die vroeger
directeur was' en andere
kunst uit bedrijven.
zie grote gids - deel d
Het Museum of Modern Arts
in New Vork bezit niet alleen
een enorme kunstverzame
ling, maar 09k een winkel
waar je design-gebruiksvoor
werpen kunt kopen. Voor wie
New York te ver is, is er een
speciale postorder-catalogus.
zie deele
INHOUD
4 katernen
Binnen-/Buitenland A2
Binnenland A3
Buitenland A4
Economie A5/A6
Beurs A6
Sport deel B
Zeeland deel C
Grote Gids deel D
RTV-programma's D5
Surplus deel E
Duits geld lokt GE weg
Eerst mist, dan mooi
Het weer wordt een herhaling
ven gisteren.
Eerst langzaam optrekkende
mist, daarna vrij zonnig.
Het kan wel wat nevelig
blijven.
Stockholm - De Japanse roman-
en essayschrijver Kënzaburo Oë
heeft de Nobelprijs voor litera
tuur gewonnen, heeft de Konink
lijke Zweedse Acedemie gisteren
bekendgemaakt. Oë is na Yas-
unari Kawabata (1968) de tweede
Japanse schrijver die de Nobel
prijs wint. Hij versloeg kandida
ten als Hugo Claus en Cees Noot-
eboom.
ZIE GROTE GIDS-D4
Milaan - Dennis Bergkamp gaat
een gesprek aan met bondscoach
Advocaat over zijn positie in het
Nederlands elftal. De aanvaller
wil niet meer zo 'diep' spelen als
tegen Noorwegen. „Dan komt
"lijn spel niet tot zijn recht."
ZIE SPORT-B1
Den Haag - Het onder curatele
stellen van zes politiekorpsen,
zoals minister Dijkstal van Bin
nenlandse Zaken aanvankelijk
™de, gaat voorlopig niet door.
|hj geeft de korpsen nu nog enke
le weken de tijd om financieel or
de op zaken te stellen. Dat gaan
e korpsen proberen.
■ZIE BINNENLAND - A3
Steenbergen - Het bouwbedrijf
Monteny in Steenbergen heeft
'entallen werknemers zonder
■metaling van loon op straat ge-
Volgens de bonden hebben
«J nog drie ton tegoed. Het per-
wl c'e b°ns nu Dank
net bedrijf geen krediet meer wil
geven. De bonden gaan Monte
rs faillissement aanvragen.
■ZIE ECONOMIE - A5
Mark toch
hoe sterk
Van onze verslaggever
Bergen op Zoom - GE Plas
tics in Bergen op Zoom
heeft de slag om een inves
tering van honderd miljoen
mark en tachtig arbeids
plaatsen verloren. Een sub
sidie van 23 miljoen DM
heeft de nieuwe fabriek
naar het voormalige Oost-
duitsland gelokt.
Volgens directeur U. Wascher
van GE Plastics Europe zou het
con.cern onder gelijke condities
voor Bergen op Zoom hebben ge
kozen. Het Nederlandse aanbod
haalde echter de tien procent nog
niet. Rechtstreekse contacten met
de toenmalige minister van Eco
nomische Zaken Andriessen
mochten niet baten.
De betekenis van de investering
was groot: de tachtig, hoogwaar
dige, directe banen staan in de
chemie voor nog eens tweehon
derd banen in de omgeving bij
onder meer toeleveranciers.
GE Plastics en de Duitse chemie-
gigant BASF gaan nu samen een
joint-venture aan voor de pro-
duktie van polybuthylene te-
rephthalate (PBT), een hoog
waardige thermo-kunststof. De
fabriek verrijst bij het chemie-
complex in Schwarzheide, dat
door BASF wordt geëxploiteerd.
De ondernemingsraad van GE
Plastics in Bergen op Zoom be
treurt dat de investering in (oost-
)Duitsland plaatsvindt.
Bij het complex in Bergen op Zi-
oom ligt al dik vijf jaar honderd
hectare GEP-grond te wachten
op behoorlijke investeringen. De
Nederlandse overheid heeft, zo
bleek uit woorden van de toen
malige wethouder economische
zaken van Bergen Zoom P. Stu
art, in die tijd de grond via subsi
dieregelingen feitelijk gratis
weggegeven aan GE Plastics, in
de hoop dat de Amerikaanse mul
tinational er belangrijke investe
ringen zou plegen.
Behalve een kleinere investering
in de joint-venture Azdel, die aan
dertig mensen werk biedt, heeft
GE Plastics echter nog niets met
de enorme lap grond gedaan.
Vlak na de aankoop maakte de
kunststof-fabrikant zelfs bekend
miljarden te zullen investeren in
Spanje. Later ging onder druk
van de recessie ook de rem'op die
investeringen.
'Ferme handdruk'
Topman U. Wascher van GE
Plastics Europe zei al begin dit
jaar in De Stem te vrezen dat Ne
derland de slag om de nieuwe fa
briek zou verliezen. Hij verweet
de Nederlandse overheid bij de
subsidieverlening Roomser te
zijn dan de paus.
Hij stelde van de Spaanse over
heid veertig en in Oostduitsland
dertig procent van de investe
ringssom terug te krijgen. „En in
Nederland krijg je een ferme
handdruk."
Wascher zei verder dat de nor
men voor subsidies in Nederland
achterhaald zijn. Nederland geeft
subsidie per arbeidsplaats. Hij
wees erop dat de investering voor
hoogwaardige werkgelegenheid
zou zorgen (belangrijk in de mon
diale concurrentiestrijd) en ook
buiten het bedrijf een behoorlijke
impuls zou betekenen.
ADVERTENTIE
Bagdad (afp/dpa) - Irak heeft gisteravond ingestemd met een
Russisch vredesplan dat voorziet in een erkenning door Bagdad
van Koeweit en zijn grenzen.
ADVERTENTIES
Met deze erkenning, gemeld door
het officiële Iraakse persbureau
INA, komt Irak tegemoet aan een
eis van de VN-Veiligheidsraad.
De concessie van Irak volgt na
bemiddeling van de Russische
minister van Buitenlandse Za
ken, Kozyrev. Die sprak gisteren
twee uur lang met de Iraakse pre
sident Hussayn in Bagdad.
Irak weigerde tot nu toe Koeweit
als een onafhankelijke staat met
eigen grenzen te erkennen. Na de
Golfoorlog van 1991 stelden de
VN in 1992 een nieuw grens ver
loop vast tussen de twee landen.
Erkenning van die grens door
Bagdad is voor de VN een be
langrijke voorwaarde om de
sancties tegen Irak, ingesteld na
de Iraakse inval in Koeweit in
augustus 1990, te heroverwegen.
Eerder gisteren maakten de VS
bekend dat zij doorgaan met de
versterking van hun troepen in
de Golf, ofschoon Irak zijn naar
het zuiden gestuurde versterkin
gen op een brigade na weer heeft
teruggetrokken.
30.000 man
Amerika beperkt de op te bou
wen macht echter tot dertigdui
zend man, zei Defensieminister
Perry. Terugtrekking kan begin
nen binnen enkele weken nadat
Irak het grensgebied bij Koeweit
heeft verlaten.
Wel blijft er voor de naaste toe
komst een sterkere Amerikaanse
luchtmacht in het gebied, om te
verzekeren dat de Iraakse leider
de Golfstaten niet opnieuw be
dreigt, aldus Perry. Washington
wil Irak - om nieuwe Golfcrises
te voorkomen - via een resolutie
van de VN-Veiligheidsraad ver
plichten zijn elitetroepen ver van
de grens met Koeweit te houden.
mo.mooZ nzm-16 ok'^
- oratyepleiti u-PrfökenS-
Van onze verslaggever
Hans van den Broek
Amsterdam - Conciërges op
scholen moeten als toezicht
houder ingezet worden in de
strijd tegen het toenemend
geweld in het voortgezet on
derwijs. Bij elk geval van fy
siek geweld moet aangifte bij
de politie gedaan worden. En
voor docenten moeten cursus
sen komen om te leren om
gaan met agressie.
Dat zijn enkele hoofdpunten uit
het plan van de grootste onder
wijsbond, Abop, tegen geweld op
school. Voorzitter Tichelaar pre
senteert vandaag dit plan op een
onderwijsbijeenkomst in Den
Haag. De Abop verzet zich tegen
rigoreuze oplossingen als het in
stalleren van metaaldetectoren.
Ervaringen in Amerika hebben
geleerd dat zulke methoden 'geen
snars' helpen.
De onderwijsbond kiest voor een
meer gematigde koers, waarbij
het verbeteren van het sociaal
klimaat op school voorop staat.
Docenten en leerlingen moeten
weten wat ze aan elkaar hebben,
beide partijen moeten afspraken
nakomen. Zo niet, dan moet
overtreding van regels conse
quent bestraft worden.
Docenten zullen ook kritisch
naar hun manier van lesgeven
moeten kijken. Saaie lessen kun
nen vervelen, autoritair optreden
van de docent kan leiden tot ver
zet. „Het is niet een van de meest
populaire bezigheden om hier
over te praten, maar toch is dat
een van de manieren om te ko
men tot wederzijds respect," al
dus Tichelaar.
En geweld, zowel op als buiten
school, moet uit de taboesfeer ge
haald worden, mag niet in de
doofpot verdwijnen uit angst
voor een slechte naam van de
school. „Elk geval van geweld is
er een te veel. Vooral het thuis
lastigvallen van docenten is heel
erg. Hem of haar opbellen en
weer snel neerleggen, het bekras
sen van z'n auto, zichtbaar voor
z'n huis lopen." Dat moet een le
raar op school kunnen bespreken
met collega's, zonder bang te zijn
dat hij zelf in het beklaagden
bankje terecht komt, vindt de
Abop-voorzitter.
Nu worden vormen van geweld in
veel gevallen niet bij de politie
aangegeven, uit angst voor de re
putatie van school of leraar.
De Abop wil dat de vertrouwens
persoon op school, nu veelal aan
spreekpunt bij seksueel geweld,
voortaan ook open staat voor
klachten over ander lichamelijk
en verbaal geweld. En dat hij die
informatie, hoe vervelend voor dg
school ook, doorspeelt aan de on
derwijsinspectie. Bovendien pleit
de onderwijsbond voor het in
stalleren van telefoons in elk
klaslokaal, zodat een docent snel
8 710311 000218
VRIJDAG 14 OKTOBER 1994
LOS EXEMPLAAR: MAANDAG T/M VRIJDAG: 1,75 - ZATERDAG: 2,00
Van onze verslaggever Cees Maas
Middelburg - Het Zeeuws provinciebestuur onderzoekt de mo
gelijkheid om de Tweede Kamer een speciaal op Zeeland toege
sneden tolwet te laten aannemen, waarmee Zeeland toch 200
miljoen gulden btw op de tol tunnel onder de Westerschelde kan
besparen.
Deze tot nu toe vertrouwelijk ge
houden optie wordt vandaag be
sproken tijdens de maandelijkse
zitting van provinciale staten.
„Het is een mogelijkheid, maar er
zitten veel zware juridische beren
op die weg en of we dat gaan
doen, dat moet de politiek dus
uitmaken," aldus een zegsman
gisteren.
De tolwet is een nieuwe kans
voor het provinciebestuur, nu het
nutsbedrijf Deltan de exploitatie
van'de tunnel heeft afgewezen
met het argument dat de zaak to
taal onrendabel is. Deltan werd
als financier aangezocht omdat
het dan mogelijk is de btw, bijna
een vijfde van de totale kosten
van 1,17 miljard gulden, te be
sparen.
Direct na de weigering vertelde
de Zeeuwse gedeputeerde Henne-
keij (waterstaat) dat hij ook nog
een kans ziet door geld van het
ene naar het andere ministerie te
sluizen. Dat, of de nieuwe optie
over de tolwet, wordt momenteel
in bestuurlijk Zeeland als de al
lerlaatste strohalm gezien waar
het megaproject aan hangt.
In principe komt het hier op neer:
de overheid irjag op openbare we
gen geen tol heffen zonder daar
toe apart bij wet gemachtigd te
zijn.
De Zeelandbrug is een ander ver
haal omdat dit geen openbare
weg was, toen de tolhokjes er nog
stonden. De veren met hun tarie
ven zijn ook een ander verhaal,
omdat daar aparte regels voor
gelden.
Als de speciale tolwet wordt aan
genomen is het mogelijk de tun
nel met overheidsgeld te finan
cieren en toch de btw te ontlopen.
Maar het vergt nog veel juridisch
onderzoek. Duidelijk is bijvoor
beeld niet of, als het binnen de
Nederlandse wet kan, dit ook in
de Europese wetgeving past.
Den Haag (anp) - Nederland ste
vent dit jaar af op een export-re-
cord. In de eerste helft van dit
jaar nam de uitvoer toe met 8
procent tot 136 miljard gulden en
als dit doorzet zal die over heel
1994 uitkomen op 260 miljard
gulden. Daarmee wordt het re
cord van 1991 van 248,8 miljard
dus overtroffen.
Na het recordjaar 1991 viel de
export in 1992 licht terug naar
245,9 miljard gulden en vorig
jaar ging het weer iets omlaag
naar 243,6 miljard gulden. De
groei van de export in de eerste
helft van dit jaar overtrof overi
gens de groei van de import, die
met 7 procent steeg tot 125,9 mil
jard. Er lijkt dus een groot har>
delsoverschot te ontstaan.
Door Anja van den Akker
Hilversum - De overeenkomst tussen Veronica, Endemol en de
publieke omroepen staat onder zware druk, nu de meerderheid
van de omroepvoorzitters op het laatste moment ernstige be
denkingen heeft gekregen. Struikelblok is het vrijgeven van
programmmagegevens aan het commerciële Veronica.
De Duitse bondskanselier Kohl gaat een spannend verkiezingsweekeinde tegemoet. Zijn afbeelding op eem mega-poster in Düsseldorf
is in ieder geval gelikt, door koeien. Maar is-ie dat ook bij de kiezer? foto epa
Teheran (afp) - Een Iraanse
Fokker-28 met 66 mensen aan
boord is gisteren tijdens een
binnenlandse vlucht neerge
stort.
Alle inzittenden, 59 passagiers en
zeven .bemanningsleden, zijn om
het leven gekomen, aldus de
Iraanse burgerluchtvaart-orga-
nisatie. Volgens het Iraanse pers
bureau IRNA zijn de resten van
het vliegtuig gevonden in berg
achtig gebied 300 kilometer ten
zuiden van Teheran.
De Fokker van de binnenlandse
maatschappij Asseman onder
hield een lijndienst tussen Isfa
han en Teheran. Het vliegtuig
verdween 35 minuten na vertrek
van het radarscherm. Het is het
derde vliegtuig binnen twintig
maanden dat in Iran is veronge
lukt. De twee eerdere ongelukken
kostten aan 151 mensen het le-
De NOS-bestuursvergadering
van vandaag, waarop het besluit
tot samenwerken zou vallen, is
gisteravond afgeblazen. Veroni
ca, dat inmiddels contractueel
aan Endemol vastzit, overweegt
juridische stappen.
Dat bevestigen woordvoerders
van de publieke omroepen en an
dere betrokkenen, die niet willen
worden genoemd. Vooral uitge
ver VNU is volgens hen een
machtige partner in wat wordt
omschreven als 'het grootste pact
uit de omroepgeschiedenis'.
Deze overeenkomst bestaat uit
drie pijlers: Veronica mag delen
in de exclusieve sportrechten van
de NOS, de publieke omroepen
garanderen voor 70 tot 80 mil
joen gulden per jaar bij Endemol
af te nemen. Bovendien zijn zij
bereid het monopolie op de om
roepgegevens op te heffen.
Hinderpaal is nu het vrijgeven
van deze programmagegevens
aan Veronica, zodat zij haar pro
grammablad - goed voor 18 mil
joen gulden winst per jaar - kan
blijven uitgeven.
RTL kan volgens de mediawet en
de auteurswet verstoken blijven
van deze gegevens. Maar de pu
blieke omroepen vragen zich af
welke zekerheid ze hebben dat
dit ook in de toekomst zo blijft.
Ze willen daarover keiharde ga
ranties van de politiek.
„De publieke omroepen weigeren
hun lot zomaar in handen van de
politiek te leggen," aldus de
Avro, KRO en NCRV, die zich ge
steund weten door de Tros en de
VPRO.
Ook de VNU heeft, volgens een
woordvoerder, ernstige beden
kingen, vanwege haar belangen
in de omroepgidsen van Avro,
KRO, NCRV en Vara. VNU is
voor 25 procent aandeelhouder in
de bladen van Avro, KRO en
NCRV en verzorgt de adverten
tie-acquisitie. Ook voor Vara's
TV Magazine. Dit in ruil voor de
afspraak niet zelf een omroep
blad te lanceren, bijvoorbeeld
voor RTL. VNU is namelijk voor
38 procent aandeelhouder van
RTL.
Dit commerciële station heeft ju
ridische stappen aangekondigd
zodra Veronica de gegevens wèl
krijgt en RTL niet. Ook Veronica
wil desnoods via de rechter de
programma-gegevens van de pu
blieke omroepen afdwingen.
Met een dergelijk besluit valt of
staat het publieke bestel. Pro
grammagegevens zijn nodig om
een radio- en tv-gids te maken.
Iedere abonnee is automatisch lid
van de betreffende omroep en le
den vormen weer de basis voor
een omroepvergunning.
ongeregeldheden kan melden.
Het geweld in de samenleving
neemt toe, en dat heeft zijn weer
slag op het onderwijs. Tichelaar
verklaart die toename uit het
meer en meer verdwijnen van so
ciale controle. „Die sociale con
trole moeten we in ere herstellen
om de geweldsspiraal te doorbre
ken. En dat moeten we samen
doen. Niet alleen de mensen bin
nen de school, maar ook daarbui
ten." De wijkagent, de leerplicht
ambtenaar, hulpverleners, alle
maal kunnen en moeten ze hun
steentje bijdragen, aldus de voor
zitter. Voor de conciërge ziet de
Abop een rol weggelegd als toe
zichthouder. Hij of zij kan in de
gaten houden wie allemaal de
school binnenkomt, leerlingen
tijdens tussenuren op hun gedrag
wijzen. Maar, waarschuwt Tic
helaar, 'de conciërge mag geen
bufferfunctie gaan vervullen,
met als gevolg dat alle agressie
op hem afgewenteld wordt.'
i m
ERLAND
Dit woord is vandaag in het nieuws. Een van de vele. Een krant vol. Nu de
daad bij het woord: een echte Parker Roller-pen voor u, met uw woord(en)
naar keuze erin gegraveerd, als u een nieuwe abonnee opgeeft. U de pen,
de nieuwe abonnee om te beginnen twee weken de krant gratis.
Noteer als nieuwe abonnee:
Naam:1
Adres:
Postcode:..Plaats:.
Telefoon (voor controle bezorging):
De nieuwe abonnee betaalt per:
kwartaal acceptgiro 87.20
maand automatisch 29.05
De Parkerpen zenden aan:
Naam:
o kwartaal automatisch
bank/gironr
84.70
Adres:
Postcode:.
Plaats:.
In de pen moet komen te staan: (max. 15 letters)
De pen wordt opgestuurd zodra wij het eerste abonnementsgeld ontvan
gen hebben. Stuur deze bon in een open envelop zonder postzegel naar
Dagblad De Stem, Antwoordnummer 112, 4800 VB Breda.
l_i
E STEM. EEN KRANT DIE JE WAT IEGT
