boekenlegger
kinderboeken
theater
poppodia
Verzwegen vloeken, ingehouden drift
Het sociale gezicht van drugbaron Pablo Escobar
peSTEM
Twee cadeautjes
Dans-hommaj
van Merce Cu
Normaal in Ze
DE STEM
BOEKEN
Een lendenschort
van bananeschillen
Toon Kortooms is terug
Mooie herhalingsoefening van Adriaan van Dis
Frankfurt elektronisch
Jules Verne en de fax
Redactie Maatstaf weg
komedie met Nijh
Concertagenda
Dull S chicks al ir
VRIJDAG 7 OKTOBER 1994 M
Door Y. Né
Genesis laat er geen twijfel over
bestaan hoe de Schepper over
zijn schepping oordeelde: 'En
God zag dat het goed was'.
Nachoem M. Wijnberg lijkt hier
op een toespeling te maken in de
titel van zijn recente dichtbun
del: Is het dan goed. De mens
ervaart het leven nu eenmaal
anders. Voor Wijnberg kan de
'naakte' mens niet doen alsof hij
zeker weet. Zomin kunnen ze
kerheden het kind obsederen.
Geërgerd kan het tegen een vol
wassene zeggen: 'Is het zo goed
dan'. Oók zonder vraagteken.
Alle gedichten kenmerken zich
door een rustige verteltoon. De
vaak lange zinnen lezen als
spreektaal in een onopvallend
ritme. 'Gedragsregels helpen zo
veel als prachtige muziek, in het
beste geval', schreef hij in zijn
vorige bundel Langzaam en
zacht. Hij zoekt dus niet naar
schone muziek en niet volgens
voorschriften. Hij voelt zich deel
van dé vertelcultuur. Cultuur Is
ijnmers toehoren en vertellen.
Maar Wijnberg wil niet gevan
gen raken in 'welsprekendheid'.
'Liever ga ik dood dan dat ik
mooi spreek', zegt hij in het
gedicht Podium, waar een situa
tie in het oude Rome geduid
wordt en indirect de bespotting
van Christus.
Het is niet zo dat de spreektaal
van Wijnberg gemakkelijk te
doorgronden is. Het zijn raadsel
achtige gedichten, waar pas na
herhaalde lezing context en be
tekenis gaan dagen. Tot een de
finitieve duiding kan de lezer
niet komen. Maar is dat niet zo
bij elke goede vertelling? In
Wijnbergs woorden is dat 'wat in
het donker verteld wordt aan
een die nog niet kan spreken,
niet meer kan spreken, niet wil
spreken'. Van de lezer wordt
gevraagd te lezen zoals een kind
hoort 'als vanuit een paleis over
een woestijn/ en een man daarin
met een ander, leugenachtig en
edelmoedig'.
Wijnberg zei ooit, dat hij wil dat
de eerste betekenis van zijn ge
dichten meteen begrepen wordt.
De gedichten komen de lezer in
Nachoem M. Wijnberg
foto bezige bij
eerste instantie onbegrijpelijk
voor. Misschien wil die te veel
ineens. Deze kleine 'vertellingen'
zijn ongebruikelijk en ze lijken
misschien niet op wat hij van
poëzie verwacht. Maar ze geven
telkens iets meer van hun bete
kenis en atmosfeer prijs. Ze blij
ken goed in elkaar te zitten.
In het gedicht Toen was het
avond geweest en ochtend (hier
is opnieuw het scheppingsver
haal), zegt Wijnberg het over een
nacht te willen hebben, zoals een
ander over een dag spreekt.
Nacht is: voordat alles netjes
binnen vaste grenzen zichtbaar
wordt. Er is sprake van 'tasten'
in dichtvorm. Hij ervaart dit
alsóf hij 'in een lege zak graait'
en intussen 'het licht meet'. In
Tien zijn er geen tien geboden,
maar 'tien ideeën'. En in Of hij
iets kan doen lijkt de God die
'daar maar staat' vervangen
door iemand 'die hem ip zijn
armen neemt', alleen 'Een als hij
is genoeg'. Het gedicht Bericht is
duidelijk een toespeling op het
bijbelboek Job. Een schort van
bananeschillen verwijst naar de
zondeval.
Als in het bijbelverhaal de eerste
mensen van de boom van de
kennis van goed en kwaad heb
ben gegeten, ontdekken zij dat
ze naakt zijn en maken ze len-
denschorten van vijgebladeren.
Bij Wijnberg zijn die van bana
neschillen gemaakt. Het verber
gen van je schaamte, van- je
naaktheid is dus iets waar je
uiteindelijk over uitgüjdt. Sha
kespeare's relativering van het
menselijk bestaan 'te zijn of niet
te zijn, ziedaar de vraag' wordt
hier nog meer gerelativeerd:
'Veèl of weinig schaamhaar,/ en
hoeveel haar waar verder?/ Dit
klinkt als een vraag die het mo
gelijk is te beantwoorden.'
Er is een rijkdom aan betekenis.
Maar poëzie gaat ook om erva
ring van atmosfeer. Die is hier
van een wondere melancholie en
ontheemdheid in zinnen waarin
'schaamtes nog een keer worden
geprobeerd'. Een bundel die na
herhaalde lezing bij mij een ster
ke indruk achterliet.
P.ODIUM
Om de jaren die ik aan welspre
kendheid besteedde
gevraagd de grenzen te verdedi
gen,
als ik die kan vinden,
mij bewegend naar het spreekge
stoelte
door de menigte opstandige sol
daten die willen kronen.
Liever ga ik dood dan dat ik
mooi spreek.
Nachoem M. Wijnberg: 'Is het
dan goed'. Uitg. De Bezige Bij, prijs
ƒ34,50
Van de trilogie Beekman en Beekman, die Toon Kortooms zo'n 45
jaar geleden schreef, zijn ondertussen zo'n twee miljoen exemplaren
verkocht. Kortooms verklaarde keer op keer dat je zo'n boek maar
één keer kunt schrijven, maar nu komt hij toch met een vervolg,
Terug naar Beekman en Beekman.
De humor-auteur uit de Peel voert zijn helden opnieuw op in een
boek dat het leven schetst op een katholiek internaat 60 jaar geleden.
De gebroeders Beekman doen hun best te ontkomen aan het ijzeren
bewind van de baas, die Farmer wordt genoemd.
Door Johan Diepstraten
Hij heeft zijn pen niet in tranen
gedoopt, maar het leven van
Nathan Sid met vrolijke bitter
heid beschreven. Zo brak
Adriaan van Dis met de traditie
van klaaglijke jeugdherinnerin
gen en schreef zonder senti
ment sprankelende verhalen
over kinderkwel. In deze trant
werd de al haast klassiek ge
worden novelle Nathan Sid in
1983 aangekondigd. Ruim tien
jaar later komt dezelfde 'kin
derkwel' terug in Indische dui
nen.
Wil Nathan aan het einde van
de novelle voor altijd wegkrui
pen onder moeders jurk en dro
men van een veilige wereld
waarin hij niets meer fout kan
doen, dezelfde Nathan maakt
nu, naamloos en bijna vijftig
jaar, de balans van zijn jeugd
op. De eerste grote roman van
Van Dis komt op de lezer over
als een afrekening met zijn fa
milie, ook al beweerde de
schrijver onlangs dat Indische
duinen gezien moet worden als
'een document van genegen
heid'.
De familie is bekend van Na
than Sid. De grootvader heeft
een kogel door zijn hoofd ge
schoten van verdriet om zijn
vrouw, de Roos van Soerabaja.
De KNIL-vader, Pa Sid, be
taalde zijn trouw aan koningin
Wilhelmina met zijn gezond
heid en kreeg niets terug. De
moeder van Nathan verliest
zich in astrologische en antro
posofische beschouwingen. Zijn
drie halfzusjes hebben met zijn
moeder in een kamp gezeten en
lijken, in Nathan Sid althans,
daar weinig last van te onder
vinden. In Indische duinen
blijkt het tegendeel, zoals de
hele roman een ontmaskering is
van de leugens en tegenstrijdi
ge verhalen van de familie.
Harde hand
In Nathan Sid komt zijdelings
aan de orde dat de vader met
harde hand regeert. 'Nu hield
hij echt van zijn vader,' klinkt
het nog op de laatste pagina
van de novelle, maar aan- het
begin van Indische duinen is de
toonzetting anders: de vader
smijt geld over de balk, kleedt
zich als een fat,voert geen
donder uit en wordt getypeerd
als een verwend koloniaal
kreng. Hij is een man met een
oorlogssyndroom, die er een
merkwaardige opvatting over
opvoeding op na houdt: 'De
hand die altijd slaat, een hand
die als hij strelen wil me onver
wacht knijpt.'
De dood van zijn halfzusje Ada
doet de hoofdpersoon plotse
ling beseffen dat hij niet rouwt
om haar, maar om zijn vader
die hij als elfjarig kind verloor.
'Ik dacht dat ik hem goed in
bedwang had, vastgestampt on
der de zoden van cynisme, en
nu piepte hij plotseling uit zijn
graf. 'Jaren was' mijn haat een
houvast, alles wat ik deed of
naliet kwam voort uit verzet
tegen mijn vader. Hij be
roepsmilitair, ik lakte mijn na
gels om aan de dienst te ont
snappen. Mijn haat was een
bron van energie.'
Adriaan van Dis
Het zal wel psychologisch zijn
te verklaren dat Adriaan van
Dis, nu hij het televisiewerk
heeft verwisseld voor een be
staan als full-time schrijver,
eerst een grote autobiografi
sche roman moest maken, a la
Kind tussen vier vrouwen van
Vestdijk. Alles wat al jaren
zeurt in zijn hoofd, moest eruit.
Dat is te merken aan de compo
sitie van de roman die halver
wege steeds meer begint te lij
ken op een journalistieke re
portage.
Na het verschijnen van een ver
haal over zijn jeugdjaren aan
zee werd Van Dis benaderd
door mensen' die zijn vader
werkelijk hebben gekend. Een
aantal van die ervaringen is in
Indische duinen terechtgeko
men, opgetekend uit de monden
van 'stramme meneren die 's
middags onder de thee voor mij
opnieuw in de Indische oceaan
wilden duiken.' Het werkelijk
heidsgehalte is daarmee groter,
maar tegelijk vraagt de lezer
zich af of dit allemaal wel voor
hem is bedoeld.
Verwijten
Niet alleen de interviewpassa
ges, ook de werkelijk gevoerde
gesprekken met zijn familie lij
ken eerder geschikt als ruw
materiaal voor een roman,
maar Van Dis heeft ze 'gewoon'
opgenomen. Kan de lezer op
veilige afstand de gebeurtenis
sen bezien in Nathan Sid, in
Indische duinen lijkt het of hij
in de huiskamer aanwezig is.
Pijnlijk aanwezig, dat moet ge
zegd/want de verwijten van de
hoofdpersoon aan de familie
zijn niet gering.
Uiterst confronterend is de
passage aan het einde van de
roman waarin de moeder ter
verantwoording wordt geroe
pen. 'Waarom liet je me in de
foto anp
steek?' vraagt de ik-figuur on
gedurig nadat hij haar heeft
voorgerekend hoeveel dagen in
het jaar hij door zijn vader
werd aangepakt. 'Je zwelgt in
zelfmedelijden. Hoe durf je,
aansteller!' antwoordt de moe
der. Hier valt geen woord fictie
te ontdekken.
Begrip
'Tijdens het schrijven begon ik
ontzettend van mijn vader te
houden,' verklaarde Van Dis en
inderdaad is die langzame om
mekeer van haat naar genegen
heid zo duidelijk terug te vin
den. In werkelijkheid zal Van
Dis steeds meer begrip op zijn
gaan brengen voor het gedrag
van de vadeb en het was na
tuurlijk ongelooflijk Wat hij
ontdekte: overlevende van een
scheepsramp, gevochten voor
Nederland, uitgekotst door de
maatschappij, een oorlogssyn
droom, een hartkwaal en ook
nog voorgelogen door zijn eigen
familie. Maar de lezer blijft,
hoe aanwezig ook, tamelijk on
gevoelig voor de vergoelijking
waarvan sprake is. Dat geeft
iets onevenwichtigs aan de ro
man.
Dat de romanpersonages - de
zusjes vooral - veel te verwer
ken hebben, is begrijpelijk. Het
is geen wonder dat Van Dis,
volgens de 'Aantekeningen' aan
het einde, geïnspireerd is door
boeken waarin de ervaringen
van tweede-generatie oorlogs
slachtoffers centraal staan.
Zijn halfzusje Saskia 'loopt bij
vijfenveertig', Centrum '45, dat
volgens de hulpverlenersclichés
zoveel onverwerkt leed open
legt. 'We hebben ons voor de
buitenwereld aangepast, maar
vanbinnen ging de oorlog ge
woon door,' zegt Saskia in de
roman. Met deze ene zin is de
drijfveer aangegeven voor de
hoofdpersoon die in feite even
goed een slachtoffer is. Want de
oorlog ging in Holland natuur
lijk door vanwege alls wat de
vader is aangedaan, en de geu
ren en de kleuren van Indië
bleven overal nadrukkelijk
aanwezig in het huis aan de
Bergse duinen van dit KNIL-
gezin.
Bastaard
Tijdens de zoektocht naar wat
de vader is overkomen, komt de
hoofdpersoon veel tragiek te
gen uit het verleden. De oor
logsdrama's, de overtocht naar
Holland en de ontvangst: 'Een
groet kon er niet af'. Maar was
Nathan niet een bastaard? Had
de moeder haar wettige echtge
noot niet voor het laatst in '42
gezien en was Nathan, denkend
aan Indië, 'er nooit geweest,
maar wel gemaakt'? De hoofd
persoon van Indische duinen
reconstrueert dat hij voor het
vertrek naar Holland moet zijn
verwekt, in Palembang, waar
honderden repatrianten op ver
scheping wachtten. 'Je doet wat
om de tijd te doden,' verwijt hij
nu zijn vader.
Als de hoofdpersoon elf jaar is,
sterft zijn vader. 'Ma Sid was
nu voor de tweede keer wedu
we, maar omdat zij niet met Pa
Sid getrouwd was, mocht dat
niet in de krant,' herinnert de
lezer zich van Nathan Sid. In
Indische duinen blijkt waarom
de hoofdpersoon ten onrechte
als een bastaard door het leven
is gegaan met alle vervelende
consequenties van dien. Het is
een uit de hand gelopen leugen,
zijn vader had gewoon met zijn
moeder kunnen trouwen omdat
hij al weduwnaar was zonder
dat hij het zelf wist.
De vele problemen en de uitge
sponnen verhoudingen die,
naarmate het boek vordert,
steeds duidelijker worden, ge
ven de roman de allure van een
allesomvattende familiekroniek
waarin de geschiedenis van de
repatriantengezinnen is ver
werkt. In één opzicht wijkt Van
Dis af van wat er in de eerder
verschenen romans van tweede
generatie Indische auteurs (Alf
red Birney, Ernst Jansz, Fkans
Lopulalan) is te vinden: de haat
ten opzichte van zijn vader is
des te meer ontluisterend om
dat de hoofpersoon zich reali
seert dat hij een exacte kopie
van zijn verwekker is. 'Mijn
vriendelijkheid was een pose,
ik kende de dwang achter mijn
stem, de verzwegen vloeken,
het zwart in mijn ogen en mijn
ingehouden drift.'
Indische duinen mag op het
eerste gezicht een roman zijn
waarin de hoofdpersoon afre
kent met zijn familie, meer nog
is het een relaas waarin Van
Dis de tekortkomingen en de
onmacht van de hoofdpersoon
ventileert. De autobiografische
onderdompeling in het diepe,
vol zelfhaat die weggeschreven
moest worden, is voltooid: de
weg is vrijgemaakt voor een
nieuw begin van wat ongetwij
feld een belangrijk oeuvre gaat
worden.
Adriaan van Dis: 'Indische dui
nen'. Uitg. Meulenhoff, prijs
39,90.
Door Gerard van den Broek
DE VREUGDE die eind 1993 in
alle uithoeken van de wereld
opklonk over de dood van de
Colombiaanse drugbaron Pablo
Escobar, sloeg al snel om in
verbazing toen bleek dat de Co-
lombianen zelf helemaal niet
blij waren met zijn dood. De
man die door het Westen gezien
werd als de grootste drugdealer
van de wereld, stond in eigen
land als een Robin Hood te
boek. Wat ontbrak, was een
deugdelijke beschrijving hoe
het tot zulke uiteenlopende
reacties kon komen. Die is er nu
met Don Pablo Escobar: Dood
van een drugbaron van de Co
lombiaanse schrijver Hernando
Calvo Ospina.
„Hoe ik in de drughandel te
rechtkwam? Wel, ik was jong,
levenslustig en ambitieus zoals
de meeste jongeren. Ik kende
niets van de business, tot ik op
een dag in een discotheek in
Medellin kennismaakte met een
jonge gringo..."
„Hij wilde dat ik hem voorstel
de aan iemand die in de handel
zat. Hij had een vliegtuig en
wilde hier cocaïne kopen. Ik
twijfelde geen seconde, ging op
zoek'naar contacten en stelde
die voor aan de gringo. Zo
kwam ik samen met een hoop
vrienden in de drughandel te
recht."
„De handel leek gemakkelijk,
zonder veel risico's en bovenal:
je moest er niemand voor do
den. In die tijd zorgde de drug
handel niet voor schandalen of
grote krantekoppen; het was
iets normaals, de handel had
nog geen slechte naam."
Deze bekentenis komt uit een
Pablo Escobar poseerde ooit trots voor deze foto's. Links staat
hij met zijn broer Roberto afgebeeld als Chicago-gangster,
rechts is hij een Mexicaanse bandiet. foto ap
'Open Brief aan de Colombiaan
se bevolking' die eind '89 in de
straten van Medellin en Bogota
werd verspreid. De brief was
niet ondertekend, maar ieder
een in Colombia kende de au
teur: Pablo Emilio Escobar, op
dat moment nog de meest ge
zochte drughandelaar van de
wereld.
Overleven
Het is ook het citaat waarmee
het boek van Hernando Calvo
Ospina mee begint. Ospina pro
beert in Pablo Emilio Escobar -
Dood van een drugbaron een
objectief beeld te geven van het
milieu waarin de gevreesde
drugdealer opgroeide en hoe het
mogelijk was dat de man zich
zo vrij kon bewegen in zijn
land, Colombia. Daarin is hij
goed geslaagd. Met veel details
en citaten laat hij zien hoezeer
de Colombianen in hun maag
zaten met de Westerse bemoeie
nis met 's lands drugbeleid.
Escobar groeide op in een tijd
dat de Colombiaanse boeren
niet eens wisten dat de bladeren
van de coca-plant te verwerken
waren tot een verslavend mid
del. Zij leerden dat van Ameri
kaanse CIA-agenten en leden
van het Peace Corps, Ameri
kaanse ontwikkelingswerkers.
Dat was eind jaren zestig, toen
de VS het verdovende middel
goed konden gebruiken voor de
gedesillusioneerde soldaten in
Vietnam en cocaïne ook bij de
thuisblijvers opgang maakte als
de nieuwe wonder-drug.
De Colombiaanse boeren wer
den bovendien door voorschrif
ten van de Wereldbank en de
vraag op de vrije markt ge
dwongen af te zien van hun
traditionele landbouwgewassen
en om te zien naar nieuwe 'ga
ten in de markt'. De coca-plan-
ten gaven de uitkomst. Dat ver
klaart dat de overheid in die
beginjaren toeliet dat er hon
derden coca-plantages ontston
den en daarmee ook een
bloeiende export op gang
kwam.
De vreemde valuta stroomden
eindelijk massaal Colombia
binnen, hetgeen de bevolking de
zolang verlangde persoonlijke
luxe verschafte. Want een kilo
cocaïne was evenveel waard als
een scheepslading marihuana.
Salvo's
Voor de jonge Pablo gold toen
wat voor een groot deel van de
jongeren gold: hij nam alles aan
om te kunnen overleven. Begon
nen als kleine contactman tus
sen Amerikaanse kopers en Co
lombiaanse handelaars, startte
hij al snel zelf een handeltje. Hij
verzamelde mensen om zich
heen, begon aan zijn eigen plan
tages en groeide al snel uit tot
een van de voornaamste cocaï-
ne-handelaars. Zijn macht be
stendigde hij met smeergeld en
kogels.
Ondertussen maakte hij zich
onsterfelijk bij de Colombiaan
se bevolking, door de drugdol
lars royaal te besteden aan ver
betering van de sociale positie
van het volk.
Hij liet in Medellin een woon-,
wijk bouwen voor 500 families
die vroeger op de vuilnisbelt
woonden. Ook startte hij een
bouwproject om alle krotten
van de stad te vervangen,
schonk hij de stad duizenden
boompjes voor aanplant in par
ken en tuinen, bouwde hij een
nieuwe sport-infrastructuur en
zorgde voor onderhoud en ver
lichting van de oude. Hij kocht
een voetbalclub en organiseerde
kampioenschappen in de armste
wijken. Hij maakte Medellin tot
de gemeente met de beste socia
le voorzieningen van het land,
de enige gemeente met een
hulpprogramma voor bejaarden
en werklozen.
Kogels
Voor de regering werd Escobar
echter een steeds groter pro
bleem. Het Westen zette Bogota
onder druk om de drugbaron uit
te leveren, in ruil voor kwijt
schelding van de buitenlandse
schuld (circa 15 miljard dollar).
Escobars vluchtweg - Congres-
lid worden en zo parlementaire
onschendbaarheid verkrijgen -
was dan ook niet genoeg. Steeds
meer politici trokken de handen
van hem af en ook stapels
drugdollars als smeergeld en
salvo's kogels om hen van ge
dachten te doen veranderen,
hielpen niet meer.
Even leek het erop dat Escobar
opnieuw zou ontkomen, toen. hij
met de nieuwe president Cesar
Gaviria overeenkwam dat hij
zich over zou geven als hij niet
aan de VS werd uitgeleverd.
Zijn verblijf in de gevangenis
was immers geen detentie: hij
leefde er als een prins, met alle
luxe en voorrechten vandien.
Washington zette echter pre
miejagers in om Escobar te ont
voeren en dat deed de drugba
ron opnieuw op de vlucht slaan.
De jacht op Pablo Escobar zou
echter nog 2,5 jaar duren, om
dat de drughandelaar de agen
ten en het leger steeds te slim af
was. Het duurde uiteindelijk tot
2 december 1993, toen de drug
baron zelf een fatale fout maak
te.
Een telefoongesprek met zijn
zoon, die hem vertelde dat Pa
raguay hem wilde opnemen,
duurde te lang, zodat de politie
zijn adres kon traceren. Specia
le veiligheidsagenten omsingel
den het huis en voor Pablo
Escobar was er geen ontsnap
pen meer aan. Hij stierf in een
plas bloed op het dak.
Dood van een drugbaron is
daarmee een heel informatief
boek geworden en biedt tevens
een aardige kijk op de Colombi
aanse kant van de zaak. Ospina
laat duidelijk blijken dat de
Colombianen zich beroofd voe
len van een regelrechte Robin
Hood, niet van een dood-en-
verderf-zaaiende drugterrorist.
En hij geeft aan dat het Westen
mede schuld was aan het ont
staan van een handel-stimule-
rend klimaat in Colombia.
Het enige vervelende van dit
boek is dat Ospina sommige
delen van zijn verhaal laat ver
tellen door getuigen of mede
werkers van Escobar, zonder
een duidelijke scheidslijn aan te
brengen in deze citaten en zijn
eigen commentaar. Dood van
een drugbaron leest daarmee
niet altijd even soepel en vaak
moet je terugbladeren om te
kijken wie er ook alweer aan
het woord is.
Hernando Calvo Ospina: 'Don
Pablo Escobar - Dood van een
drugbaron'. Uitg. EPO, prijs
39,90.
De jaarlijkse Frankfurter Buchmesse, de grootste boekenbeurs
wereld, staat dit jaar formeel in het teken van Brazilië, maar
werkelijke accent ligt op de opkomst van elektronische media.
Ongeveer 450 van de 8.628 kraamhouders op de beurs present!
zogeheten elektronische boeken, voor het merendeel in CD-jj
formaat. Onder de exposanten uit 105 landen is Franklin Electro:
Publishers Inc. uit Mount Holly, New Jersey, die zegt de groo,
uitgever op de wereld te zijn van draagbare elektronische boekë
Franklin is momenteel actief in de Verenigde Staten, Cai
Groot-Brittannie en Frankrijk ên zegt in de afgelopen acht jaar
acht miljoen titels te hebben verkocht. De firma levert woordenl
ken, bijbels, medische en financiële naslagwerken en encyclopedii
De voorzitter van raad van uitgevers voor de Buchmesse, Klaus S:
zei te verwachten dat elektronische boeken, inclusief digitale tj|
op CD-ROM voor de computer, tegetl het jaar 2000 eenvijfde van
boekenomzet zullen vormen.
Op de beurs zijn 2.215 uitgevers vertegenwoordigd, waarvan
Groot-Brittannie. Het aantal deelnemers uit Oost-Europa is g
tot 181. De Frankfurter Buchmesse duurt tot en met maar
oktober.
Wie nog twijfelt aan de voorspellersgeest van Jules Verne nt
vooral Paris au XXe Siècle lezen. Het laatste boek van de negentien
de eeuwse meester ligt nu in de Franse boekwinkels. Het geeft e
blik in het Parijs van heden, gezien met een bril uit 1863. Enki
profetiën zijn van verbluffende aard.
Dat Paris au XXe Siècle pas nu gelezen kan worden komt omdat
manuscript nog niet zo lang geleden werd gevonden. Het lag in
hutkoffer, in het huis van de achterkleinzoon van Verne. De uitga
van Verne, Jules Hetzel, had geweigerd het uit te geven, omdat
het boek beneden de maat vond.
Het verhaal uit 1863 is op zich niet erg interessant. De jonge dicht
Michel raakt in het door Verne gedroomde Parijs zijn huis kwijt.)
wordt dakloos in een wereld waar het geld de absolute heerser is
waar de technologie ver ontwikkeld is. De mens komt op de twi
plaats. Het Frans maakt langzaam plaats voor het Engels.
Verne bedacht voor het openbaar vervoer in de lichtstad de
Auto's bewegen zich voort door middel van een onzichtbare 1
bron, 'een motor die gas verbrandt'. Jules Verne introduceert vi
de 'ascensoir', tegenwoordig ascenseur geheten, ofwel de lift.
meest verbazingwekkend is wel de 'télégraphie photographiquè'
fotografische telegraaf, het handige communicatiemiddel dat wij
noemen.
De gehele redactie van het literaire tijdschrift Maatstaf is ontboJ
den. Directeur Ronald Dietz van uitgeverij De Arbeiderspers heeft èF
negen redactieleden per brief laten weten dat voor hen in een nieuw
opzet van het tijdschrift geen plaats meer is.
De redactie van Maatstaf bestond uit Gerrit Komrij, Peter de Boel
Ethel Portnoy, Harry Prick, Henk Romeijn Meijer, Rob Schoutel
Martin Ros, Koen Koch en Bart Tromp. Alleen de laatste heeil
zitting in de groep die zich buigt over de nieuwe formule voel
Maatstaf. Het nieuwe Maatstaf wordt volgend jaar in de tweede hel|
uitgegeven als kwartaaltijdschrift.
JtaTER IS te laat' (Present
11 aughter) is volgens auteur Noël
I coward 'een zeer lichte komedie,
opschreven met het praktische
Hoel mezelf van een bravoure-rol
|,e voorzien. Tot mijn verba-
17ing en ontzetting werd het stuk
ook nog toegejuicht'
I Het is een stuk rond een egocen
trische maar geestige ster-ac
teur ooit inderdaad gespeeld
door Coward zelf, later gestalte
ge
Pe
bel
vel
lal
is J
Sri
del
w<[
Vc
Door Muriel Boll
De veertigste kinderboekenweek
is van start gegaan. Dit jaar is
het thema 'In het holst van de
nacht'. In die kinderboekenweek
is er altijd een cadeautje, dat wil
zeggen een prentenboekje te
koop voor 3.95. Tony Ross
maakte voor de gelegenheid
Towser neemt de zon mee. Tony
Ross, die in voorbije wilde jaren
met John Lennon optrok, is een
grijsharige, beminnelijke Brit.
Dat grijze haar heeft hij al jaren
en het hoort net zo bij hem als de
kunst van het beminlijk conver
sen.
Veel minder beminlijk is zijn
tekeripennetje waarmee hij
scherpe, humoristische tekenin
gen maakt, met kleine verborgen
weerhaakjes erin die maken dat
je de plaatjes goed bekijkt. Tek
sten van Ross zijn kort en krach
tig, gemengd met een tikkeltje
kwaardaardigheid. Die scherpe
kantjes vind je niet in Towser
neemt de zon mee-, het ligt mis
schien aan het zachtere materi
aal, kleurpotlood, of gewoon aan
het ouder worden van de auteur.
Het verhaal is kort en het loopt
langs een mooi spanningsboogje
van het ene ontbijt naar het
andere. Towser maakt een mon
ster, net uit het ei, wijs dat hij de
zon aan en uit kan doen. Het
dagelijkse natuurverschijnsel
van op- en ondergaande zon,
maakt dat het monster Towser
op zijn woord gelooft en in een
mak lammetje verandert. Het
monster pikt kersen, verricht in
het holst van de nacht huishou
delijke klusjes, als Towser alsje
blieft de zon dan weer wil aan
doen.
Bij het laatste plaatje staat:
„Heb je de zon al aangedaan?"
vroeg het monster. „Nog niet",
zei Towser. „Blijf je gezellig bij
ons tot we ontbijten Dan krijg
je een lekkere boterham." Sa
menspannend vult de lezer het
'nog niet' in gedachten aan met
een hele berg andere karweitjes,
want Ross zet je wel op het
malicieuze been.
De tekeningen zijn uitgevoerd in
heldere, aantrekkelijk kleuren,
de voorstellingen zijn heel be
weeglijk, en bij een tweede keer
kijken vind ik het zachtere ka
rakter van de tekeningen een
goede keus voor zo'n klein for
maat boekje. Hardere en donke
re lijnen zou de hele zaak onrus
tig hebben gemaakt. Een uitste
kend boekje voor een heel klein
prijsje.
Het andere geschenk, echt gratis
bij aankoop van boeken ter
waarde van 19.50, is een ver
haal van Anke de Vries, Fausto
Koppie. Eenvoudige taal gekruid
met smaakmakende ingrediënten
als verliefdheid, pesterij, sport
en vriendschap. Op de achter
grond, klein mysterie dat de ge
beurtenissen kleurt en bij elkaar
houdt. Al met al een boekje dat
iedereen met plezier zal lezen en
dat is precies de bedoeling van
io'n presentje.
Stijn, een gewone aardige jongei|
van 11 jaar, spaart voor
echte racefiets. Hij wast autoi|
en brengt folders rond. Hij
dekt een nieuwe fietsenwinkel
efl sluit vriendschap met de eigej
naar. Achterin de winkel ont
dekt hij de fiets der fietsen]
Fausto Koppie, ontworpen doo.T
de fietsenmaker zelf, en niet tf|
koop.
De fiets is genoemd naar del
beroemde Italiaanse wielrenneil
Fausto Coppi, die in de jaren]
vijftig fuore maakte. Stijn en|
zijn vriendinnetje Sabien voel
dat er iets is met de fiets en
fietsenmaker. Aan het eind van|
het verhaal waarin die twee
regeld te maken krijgen r
twee pestkoppen, volgt eindelijli|
de ontknoping van een tragische
geschiedenis, die weer mooi
wordt afgezwakt door een ver-|
rassing voor Stijn.
Anke de Vries gebruikt het zusje]
van Stijn, Jackie, als het door-]
Snee type hedendaagse jc
althans als het beeld dat mes
daarvan heeft. Jackie gebruikl
woorden al$ pokkegriet, shit
krijg de stress, dat kansarm
kapsel van jou. De verhalen van
De Vries gaan meestal over goe1
en kwaad,, zoals Stijn en Sabien
en tegenover treiteraars;
diep gaat, kan in de fietsenma-1
ker de inspiratie zien voor hoe je
tegen het leven aankijkt. Maar]
zo diep hoef je niet te g:
Fausto Koppie met veel
te lezen.
T. Ross: 'Towser neemt de zon
mee'. Uitg. CPNB 3.95
Anke de Vries: 'Fausto Koppie-
Uitg. CPNB, tijdens de boekenwee*
gratis bij aankoop van kinderboe
ken ter waarde van 19.50
Choreograaf Merce Cunningham
DE SINGEL in Antwerpen pre- g'
senteert een dubbelluik met cho- G
reografiën van de 75-jarige Mer- ld
ce Cunningham. Deze choreo- ge
graaf begon 50 jaar geleden met ve
de eerste stille aanzetten tot een vr
oeuvre dat een revolutie in de S
wereld van de dans zou veroor-se
zaken. Dankzij hem werd de D
dans een autonome kunst. Dans u
was niet langer een illustratie,
maar een eigen expressievorm.
Cunningham was bevriend met
avant-garde componist John Ca- Ir
ge en ook hij werd beïnvloed g<
door het Zenboeddisme. Op 11, sc
12 en 13 oktober wordt 'Enter' li
gedanst, een hommage aan Cage. N
Op 14 en 15 oktober worden F
Inlets 2 en het explosieve Sound- V
dance naar James Joyce ge- d<
bracht, beide op muziek van Ca- a'
ge, et
Eeklo
Toneelgroep De Tijd speelt vol- 2\
MET DE brutaliteit van jonge
vlerken en de vitaliteit van bron
stige avonturiers beleeft de Ach- ll
terhoekse rockgroep Normaal dit tg
jaar het ene spetterende hoogte
punt na het andere. De groep
had een top-tien notering in de
hitlijsten, maakte twee goed ont
vangen cd's en trekt wekelijks
volle zalen en feesttenten tijdens
hun 'Veldtocht 1994' en dat alles
onder het motto 'Gas d'r bi-j'.
,De groep is veelvuldig op radio
en tv en zanger Bennie Jolink
-Randy Newman, tot 31 oktober
op bezoek in ons land. o.a. in
Urecht (8-10 in Vredenburg),
Den Bosch (10-10 in Theater aan
de Parade), Eindhoven (15-10 in
MC Frits Philips), Amsterdam
(16-10 in de Stadsschouwburg)
in Rotterdam (31-10 in
Luxor)
-Youssou 'n Dour, 12 oktober in
Utrecht (Vredenburg)
-John Denver, 13 oktober in
Rotterdam (Ahoy)
Diana Ross, 17 en 18 oktober
in Rotterdam (Ahoy) en 19 okto
ber in Brussel (Vorst-Nationaal).
-Nanci Griffith, 18 oktober in
Utrecht (Tivoli)
-Mary Black, 31 oktober in Den
Haag (Congresgebouw)
- Zap Mama, 3 november in Am
sterdam (Carré)
-Status Quo, 5 november in
Arnhem (Rijnhal).
-George Benson Buddy Guy,
Tekening van Tony Ross in
'Towser neemt de zon mee'
DE ROTTERDAMSE viermans-
Sroep Dull Schicksal schrijft al
ben jaar muziekgeschiedenis,
door middel van een reeks ob
scure uitgaves. De muziek van
de groep ontwikkelde zich vari
rammelpunkpop' tot 'Kurt
Weil-achtige diamantjes' op hun
voorlaatste cd, 'Dikke Mannen.
