Het onvindbare gevonden
Mecia:
Duitse exti
Libanese hoofdstad wil weer snel de 'Parel van de Middellandse Zee' worden
DE STEM
BUITENLAND
Fixit zoekt treinstellen, moeders en kristallen
STEM
'Schönhuber ging buit
Partij van ex-prei
Russische oppositie
herdenkt doden jc
oktober-opstand
MAANDAG 3 OKTOBER 1994
De wederopbouw van het
centrum van Beiroet be
gint. Drie jaar na beëin
diging van de burgeroor
log moet de Libanese
hoofdstad weer het Parijs
van het Midden-Oosten
worden. Maar het zal ze
ker nog een flink aantal
jaren duren voordat de
parel aan de Middelland
se Zee haar glans terug
zal hebben en het ver
woestende effect van de
strijd tussen christenen
en moslim-milities zal
zijn verdwenen.
Door Dora Rovers (anp)
Beiroet, het Plein der Mar
telaren, tegen het vallen
van de avond. Een groepje
mannen legt een kaartje.
Verderop lurkt een Liba
nees aan zijn waterpijp. In
de laadbak van een bestel
busje is koffie te krijgen.
Met een aantal kleurrijke
plastic stoeltjes is op pro
visorische wijze een ter
rasje gecreëerd. Het tafe
reel speelt zich af aan de
rand van een verder vol
strekt kale zandvlakte.
Op enkele meters afstand razen
de bulldozers die de laatste onef
fenheden in de zandwoestijn
gladstrijken. Het eens zo majes
tueuze Plein der Martelaren iS
niet meer. Al in de eerste ge-
vechtsrondes van de in 1975 be
gonnen burgeroorlog werd het
kloppende hart van Beiroet, tus
sen de ringweg en de kust, ge
troffen.
Pas drie jaar na beëindiging van
de burgeroorlog zijn de eerste
resten van de aan flarden ge
schoten wijk opgeruimd en blijft
een 1 macaber maanlandschap
over.
Het enige wat nog overeind staat
is het standbeeld van de marte
laren uit de eerste wereldoorlog.
De met kogels doorzeefde bron
zen beeldengroep zal straks deel
uitmaken van een modern nieuw
centrum. Het grootscheepse her
stelplan voor Beiroet moet de
Libanese hoofdstad weer het
zelfde bruisende elan geven als
voor 1975.
voorzieningen zijn aangebraè
CDR, de nationale Raad vo.
Ontwikkeling en Reconstruct
heeft zo'n 300 projecten op
pel staan, van herstel van
elektriciteitsnet tot de verwej
king van afval. Nog maar
klein percentage van de projel
ten wordt uitgevoerd.
Trieste resten
Het herstel van elektricitJ
heeft er inmiddels toe geleid 2
de stroomvoorziening is u%
breid van gemiddeld twaalf ut.|
naar vijftien uur per dag. In
resterende uren wordt de elefc
triciteit aangevuld door met veell
lawaai draaiende generator,
die door slimme Libanese han
delaren worden geëxploiteerd.
Het is echter niet makkelijk o®
projecten goedgekeurd te küj.
gen. De onevenredige machts-l
verhoudingen tussen de christe
nen en de moslims die in feite J
oorzaak was van de burgeroor
log, mogen niet meer terugkeren]
Dat betekent dat het geld, even
als de politieke posten, evenreJ
dig over de verschillende groepe-
ringen moet worden verdeeld
Dat wil zeggen tussen maronie
ten, Grieks-orthodoxen, Arme-I
niërs (christenen) en sunnieten,
shi'ieten en druzen (moslims).
Afgezien van het Plein der Mar-
telaren staan de trieste rested
van zestien jaar burgeroorlog!
praktisch overal nog overeind.
Tussen het onkruid en het vuil
nis dat zich inmiddels in jti
desolate straten heeft verzameld,
leven nog talloze mensen.
Door de burgeroorlog beschadigde gebouwen in Beiroet worden opgeblazen.
FOTO ANP
Beiroet legt eerste steen
voor nieuw stadshart
'Groene lijn'
In groten getale komen de Liba-
nezen van binnen en buiten de
hoofdstad een kijkje nemen bp
het nu nog kale plein. Er worden
vooroorlogse ansichtkaarten te
koop aangeboden waarop is te
zien hoe de plek er, voor de
verwoesting uitzag.
De koper heeft een keuze uit een
opname bij dag- of bij avond
licht. In het laatste geval wordt
een romantische kijk geboden op
de palmen, de opera, het Regen
cy-hotel en de bioscoop Rivoli
die het'plein eens omringden.
Tijdens de burgeroorlog
(1975-1991) liep de 'groene lijn'
die de vechtende christenen in
het oosten en de moslims in het
westen van Beiroet van elkaar
scheidde, midden over het plein.
Nu komen Libanezen van alle
gezindten hier bij elkaar en
sdlaren zich eensgezind rond
een archeologische opgraving uit
de Romeinse tijd. Met een beetje
geluk komen onder de ruïnes van
het kapotgeschoten Beiroet res
ten uit achtereenvolgens de
Turkse, Byzantijnse, Romeinse,
Hellenistische, Phoenicische en
prehistorische tijd tevoorschijn.
Met financiële steun van Unesco,
het fonds voor kunst en onder
wijs van de VN, krijgen de ar
cheologen.de kans de ruïnes on
der de ruïnes te bekijken.
Aandelen
De feitelijke wederopbouw van
Beiroet gaat pas deze week van
start. Solidere, de maatschappij
voor de wederopbouw van het
centrum van Beiroet, had enige
tijd nodig om het benodigde geld
op tafel te krijgen. De totale
kosten van het ambitieuze her
stelprogramma werden drie jaar
geleden geschat op ruim 2 mil
jard gulden.
Volgens directeur voorlichting
Rached Fayed is niet bekend wat
de totale kosten zijn van her
bouw van het centrum. In de
eerste fase bedragen die volgens
hem in elk geval 1,1 miljard
gulden. Het bedrag dat hij noemt
komt precies overeen met de som
geld die tot nu toe door private
investeerders is bijeengebracht.
Het werkkapitaal is via een aan
delenemissie tot stand geko
men. Het overgrote deel van de
140.000 aandelen is in handen
van mensen die grond bezaten in
het gebied dat opnieuw wordt
ingericht. De aandelen vormen
de compensatie voor hun ontei
gende bezit.
Veel Libanezen uitten kritiek op
de lage prijzen die zij voor hun
bezit kregen, maar namen er
veelal - noodgedwongen - ge
noegen mee.
Geen Manhattan
Onder de 19.000 Libanese en
Arabische investeerders die sa
men 1,1 miljard gulden inbrach
ten, was ook de schatrijke Liba
nese premier Rafic Hariri. De
voormalige zakenman kocht 7
proeent van de aandelen ter
waarde v59i ruim 200 miljoen
gulden.
De plannen voor de wederop
bouw van het centrum zijn in
middels meerdere malen aange
past onder kritiek van inwoners
van Beiroet die vreesden dat het
centrum in een modern Manhat
tan zou veranderen. Daarop
werd besloten tot herbouw van
de oude souk (bazaar) en renova
tie van in totaal 260 gebouwen.
Daaronder zijn het Grand
Theatre en een aantal gevels uit
de Turkse tijd.
„Misschien stuiten we zelfs nog
wel op de oude Romeinse school
van rechtsgeleerdheid van het
oude Berytus," oppert Fayed op
timistisch, beseffend dat daar-
"door de waarde van de grond
snel zou kunnen oplopen. Van
een trage start met minder geld
dan waarop was gehoopt, wil hij
niets weten.
Op een steenworp afstand van
van het kantoor van Solidere
wordt gewerkt aan de algehele
wederopbouw van het land van
de ceders waar gedurende de
zestien oorlogsjaren weinig
Veel krakers
Een actie om daklozen uit
kapotgeschoten woningen tel
krijgen is grotendeels gelukt. De|
regering bood een groot aa
van hen een uitkoopsom van I
10.000 dollar (tegen de 20.000
gulden). Het lijkt een groot be
drag maar het is nog niet vol
doende om een kamertje te ko-1
pen in Beiroet. Het is hoo„
toereikend voor bijna- twee jaar
huur van een appartement.
De krakers zijn van diverse plui
mage. Naast mensen uit het zui
den van Libanon en uit Syrië die
van de gelegenheid profiteerden,
werd het merendeel echter tot
kraken gedwongen omdat hun
eigen huizen waren gebombar
deerd. De burgeroorlog dreef
naar schatting een miljoen Liba
nezen uit hun woningen.
De strijd leidde tot kantonise-
ring; de christenen in het oosten
van Beiroet, de moslims in het
westen, de shi'ieten in het zuiden
en weer een andere groep in de
bergen. -
Veel bewoners worden nu onder
druk gezet om terug te keren
naar de wijken waar ze vandaan
kwamen. Pas als deze volksver
huizing in de omgekeerde rich
ting heeft plaatsgevonden, is de
oorlog volgens velen in Libanon
echt afgelopen.
'Alles is te vinden, als het
maar bestaat.' Onder dat
motto zoekt het Amster
damse bureautje Fixit
naar het schijnbaar on
vindbare. Het opsporen
van dingen waar mensen
soms jarenlang wanhopig
naar op zoek zijn, kost de
speurneuzen van Fixit
meestal niet meer dan
een paar dagen werk.
Een opleiding tot stunt
man, boeken waarvan al
leen de titel bekend is,
verloren gewaande fami
lieleden en een complete
trein voor in de achter
tuin: ruim honderd klus
sen wist het vindingrijke
duo het afgelopen jaar te
klaren.
Door Karen van Rijsewijk
„Ik heb altijd al van alles voor
vrienden en kennissen gezocht
en gevonden", licht Gerard van
Hemert (38) het ontstaan van
zijn bureau toe. „Aparte verjaar-
dagskadootjes, onvindbare on
derdelen voor een Sinterklaas
surprise, ik wist het altijd wel
ergens vandaan te halen. En nog
steeds kan ik me er over verba
zen dat mensen er zelf niet in
slagen het gewenste te vinden."
Voor de aardigheid besloot hij
vorig jaar om met een vriend zijn
inmiddels flink uitgebreide zoe-
kervaringen ook aan anderen be
schikbaar te stellen. Het idee
sloeg aan, en inmiddels krijgt
Fixit wekelijks zo'n drie a vier
verzoeken om iets of iemand op
te sporen. Fixit pakt het werk
uiterst serieus aan: Van Hemert
wil zelfs niet met zijn echte
naam in de krant, omdat dat
hem bij zijn speurwerk zou kun
nen belemmeren.
Fixit pretendeert alles te kunnen
vinden, zolang het maar bestaat.
Een treintjesliefhebber, die al
jarenlang op zolder met model
treinen hobbyde, wilde ook wel
eens een echte trein hebben,
schaal 1 op 1, voor in de achter
tuin. Geen probleem voor Fixit.
Via de vader van een vriendin
van een vriendin van vroeger
waren de handelaren in treinen
gauw gevonden.
Exacte kopieën van beelden uit
het Louvre, een fles die je zonder
gevaar op iemands hoofd kapot
kunt slaan, de verzadigings-
waarden van zouten waaruit
kristallen ontstaan, allemaal ge
slaagde klussen uit het afgelopen
jaar.
Behalve voorwerpen, diensten en
kennis, zoekt Fixit ook personen.
Een jonge vrouw probeerde uit
alle macht haar moeder terug te
vinden, van wie ze bij de geboor
te gescheiden was. Toen de offi
ciële instanties haar geen gege
vens wilden verstrekken, nam ze
Fixit in de arm. Na enig speur
werk vond Fixit de moeder, die
zelf ook al jaren op zoek bleek
naar haar dochter.
Maar het zijn niet altijd de moei
lijke gevallen van uiteengevallen
gezinnen die Fixit weer bij el
kaar brengt. Soms willen men
sen gewoon het contact met
vroegere kennissen weer herstel
len, of zijn ze benieuwd hoe het
nu met hun vorige relatie gaat.
Onbewust
„Om iemand terug te kunnen
vinden, vraag ik de zoekende
partij echt het hemd van het lijf:
kan de gezochte persoon autorij
den, draagt 'ie een bril, wat zijn
zijn hobby's, waar woonden de
ouders en waar kwamen ze van
daan." Daarbij merkt Van He
mert dat mensen onbewust vaak
veel meer weten dan ze denken.
Als hij na lang zoeken met een
nieuw gegeven bij de klant te
rugkomt om te checken of het
zou kunnen kloppen, blijkt vaak
dat ze dat al wel wisten, maar er
helemaal niet aan gedacht heb
ben om het te vertellen. „Het
lukt ze eenvoudig niet om die
dingen aan elkaar te koppelen."
Waarom het Van Hemert dan
wél lukt om verbanden te zien en
in korte tijd op te sporen waar
anderen vaak jaren tevergeefs
naar zoeken, weet hij zelf ook
niet. Misschien heeft zijn studie
wiskunde er iets mee te maken.
„Voor mij is het simpel: j,e hebt
een probleem, en als je maar
goed begint, komt er vanzelf een
oplossing uit rollen." Ook de
reizen die Van Hemert door
Afrika en Azië maakte, hebben
zijn vindingrijkheid gestimu
leerd. Met een kapot autootje
midden in India ben je wel ge
dwóngen snel oplossingen te vin
den.
Begin
Het is vooral een kwestie van de
juiste mensen kennen, zegt Van
Hemert, en, wat heel belangrijk
is, op de goede plek beginnen
met zoeken. „Van de week belde
er een man die op zoek was naar
een Engels boek over agnostiek.
De titel van dat boek is het enige
gegeven dat ik heb om te gaan
zoeken. Als je dan in de biblio
theek begint, wat veel mensen
zouden doen, zou het je jaren
kosten. Dat is de verkeerde weg.
Ik ga altijd op zoek naar deskun
digen, agnostici in dit geval. Die
mensen weten vaak meteen waar
je het over hebt als je de titel
noemt."
In zijn computer heeft Van He
mert inmiddels een uitgebreid
adressenbestand van specialisten
in binnen- en buitenland op al
lerlei gebied die hem helpen als
hij ergens vast komt te zitten, en
bij elke zoekactie groeit het net
werk verder.
Behalve als adresboekje, ge
bruikt Van Hemert zijn compu
ter nauwelijks bij het zoekwerk.
Elektronische netwerken die de
hele wereld omspannen en waar
in de catalogi van alle universi
teitsbibliotheken te vinden zijn,
het is allemaal leuk en aardig,
maar als hulpmiddel voor Fixit
gelooft Van Hemert er niet in.
„Ik gebruik toch vooral mijn
Fingerspitzengefühl." En stapels
telefoonboeken, nieuwe maar ze
ker ook oude jaargangen, die
met name handig zijn bij het
opsporen van 'zoekgeraakte'
mensen.
Fixit kun je volgens Van Hemert
niet vergelijken met een detecti
vebureau. Fixit doet niet aan
geheimzinnig gleufhoeden- en
regenjassenwerk, en bovendien
is een klant bij Fixit veel minder
geld kwijt. Het Amsterdamse
bureau werkt op basis van on
kostenvergoedingen en 'no cure,
no pay'.
„Wanneer we een opdracht bin
nenkrijgen, gaan we eerst twee,
drie dagen rondbellen om een
beetje een idee te krijgen van de
omvang en de kosten van het te
verrichten speurwerk. Dan stel
len we met de klant een prijs
vast, en daar doen we het dan
ook voor, ook al blijkt later
misschien dat het ons meer tijd
kost. Als je eenmaal aan het
zoeken bent, kun je ook eigenlijk
niet meer stoppen. Dan wordt
het een erezaak om het gezochte
te vinden."
Leeuw
Toch zijn er wel verzoeken die
onvervulbaar blijken. Een vrouw
wilde als hoogtepunt van haar
grote verjaardagsfeest een potje
knuffelen met een leeuw. Té ge
vaarlijk, oordeelden leeuwen
temmers van verschillende cir
cussen. Een dame wier broer in
1944 naar de V.S. geëmigreerd
was, moest eveneens teleurge
steld worden. Hij bleef onvind
baar. En de zoektocht naar een
Oosters verhaal met als enige
aanknopingspunt een korte pas-
'Ouderwetse hulpmiddelen' zoals telefoon en telefoonboeken winnen het bij het speurdersbureautje Fixit van computexs.
FOTO DIJKSTRA
sage eruit, is inmiddels op een
laag pitje gezet. „Maar zoiets
blijft in je hoofd zitten, totdat je
op een dag toevallig tegen de
oplossing aanloopt."
Sommige opdrachten neemt
Fixit uit principe niet aan. Veel
mensen bellen met het verzoek
een geldschieter voor hen te zoe
ken. Een sponsor voor een
oceaantocht of een bank die de
hoognodige lening wil verstrek
ken, dat zijn de dingen die Van
Hemert direct afwijst. Het meest
extreme geval was wel de man
die uit geldnood een nier wilde
afstaan, en aan Fixit vroeg om
een Duitse kliniek te vinden die
bereid was 40.000 gulden voor
de nier te betalen.
Van Hemert: „Dat druist in te
gen mijn gevoel, daar wil ik niet
aan meewerken. Maar algemene
normen van wat we wel en niet
aanpakken hebben we niet, we
bekijken elk geval afzonderlijk.
Heel belangrijk is ook dat de
aanvrager duidelijk kan maken
waarom hij dat voorwerp of die
persoon nou zo graag wil vinden.
Dat maakt het werk voor ons
ook erg leuk."
Filmster
Lachend vertelt Van Hemert van
de oudere man die, met medewe
ten van zijn vrouw, al jarenlang
verliefd was op de filmster Julie
Christie en haar een verjaar-
dagskadootje wilde sturen. Daar
had 'ie natuurlijk wel het adres
voor nodig.
Voorlopig verwacht Gerard van
Hemert niet van het geld dat hij
met Fixit verdiend te kunnen
leven. Tot nu toe komt het bu
reau steeds net uit de kosten.
„Het gaat me eigenlijk ook niet
om het geld. Dit is gewoon heel
erg leuk werk, het is afwisse
lend, zelfstandig, en je maakt af
en toe heel aardige uitstapjes, op
zoek naar dat ene vakantiehuis
in Spanje dat veertig personen
kan herbergen."
Bonn (ap/dpa/rtr) - Het be
stuur van de Duitse extreem
rechtse Republikaner heeft
zaterdag partijvoorzitter
Franz Schönhuber met on
middellijke ingang van zijn
functies ontheven.
Waarnemend partijvoorzitter
Alexander Hausmann zei in
Bonn dat hiertoe besloten is om
dat Schönhuber in een ontmoe-
j van onze correspondent Stevo Akkeren?
Bratislava - De parlementsverkiezi
het afgelopen weekeinde een onve1
opgeleverd voor Vladimir Meciar 1
Voor een Democratisch Slowakije).
De ex-premier, die in maart door
het parlement naar huis werd
1 gestuurd, vergaarde ongeveer 35
procent van de stemmen. Zijn
grootste rivaal, de ex-communis-
tische SDL, kwam niet verder
dan ruim tien procent.
Deze voorlopige cijfers, bekend
gemaakt door de officiële Slo
waakse verkiezingscommissie,
verschaffen Meciar een veel gun
stiger uitgangspositie voor het
vormen van een regering dan de
peilingen de afgelopen weken
hadden doen vermoeden.
De HZDS scoorde tien procent
hoger dan was voorspeld; de
SDL tien procent lager. Ook de
andere partijen die de afgelopen
zes maanden deel uitmaakten
van de brede, anti-Meciar-gezin-
de coalitie bleven ver achter bij
de HZDS. Bij elkaar opgeteld
kregen de Partij van Democra
tisch Links (SDL), de Christen
democratische Beweging (KDH)
en de Democratische Unie (DU)
niet meer dan dertig procent van
de stemmen.
De HZDS behaalde op eigen
kracht al meer en weet zich
bovendien verzekerd van de
steun van twee extreme partijen:
de natio- nalistische SNS en de
radicaal-linkse Arbeiders Alli
antie. HZDS zelf zal zo'n 60 van
de 150 parlementszetels kunnen
bezetten.
Dilemma
President Michal Kovac staat
door deze uitslag voor een enorm
dilemma. Hij was de degene die
in maart, door een vlammende
rede in het parlement, de politie
ke val van Meciar veroorzaakte.
Sindsdien is de relatie tussen
beide heren er één van openlijke
oorlogsvoering geweest. Meciar
heeft zelfs aangekondigd te wil
len nagaan of het niet mogelijk
de president af te zetten; veel
Slowaken gaan er vanuit dat hij
zelf staatshoofd wil worden.
Kovac voelt er niets voor om
Meciar te belasten met het vor-
Moskou (rtr/afp) - Bijna
20.000 Russische communis
ten en nationalisten zijn zon
dag in Moskou de straat op
gegaan om de slachtoffers te
herdenken die op 4 oktober
vorig jaar omkwamen bij een
mislukte opstand tegen presi
dent Boris Jeltsin.
Om het verzet van zijn conserva
tieve en orthodoxe tegenstanders
neer te slaan liet Jeltsin de Op
perste Sovjet, het parlement, be
stoken.
Bij het geweld kwamen meer
dan 140 mensen om het leven,
volgens de oppositie zelfs meer
dan 500.
Onder de betogers bevonden zich
vele oudere Russen die afbeel
dingen van communistische
vlaggen met hamer en sikkel met
zich meedroegen. Conservatieve
betogers hadden wit-geel-zwarte
vlaggen uit de tsaristische tijd
bij zich.
Op sommige posters werd Jeltsin
geportretteerd als een duivel met
een lange staart; anderen betitel
den hem als 'moordenaar' en
'dronken nar'. Verscheidene de
monstranten riepen anti-semiti-
sche leuzen.
De demonstranten marcheerden
naar het Witte Huis, de plaats
van het oude parlement waar
momenteel de Russische regering
zetelt. Daar werd een lange her
denkingsmis opgedragen. De be
toging werd door strenge veilig
heidsmaatregelen omgeven,
maar de politie greep niet in.
De voormalige vice-president
Aleksandr Roetskoj zei eerder op
de dag op het Smolenskaja-
plein, waar afgelopen jaar ge
welddadige botsingen plaats
hadden: „Ik buig voor jullie, hel
den van de oktoberslag. Ik buig
voor de vaders en moeders. Ik
vraag jullie om vergiffenjs om
dat ik niet in staat was jullie
zónen en dochters te redden."
'i
