De zee gaf de Estonia geen enkele kans
Niei
tesr»
Homo
CJyertffetur-i
Geredde Nederlander: 'Dit is het ergste dat ik ooit heb meegemaakt'
Zeevaart stuk veiliger, maar menselijke factor blijft bepalend
Motoren van Estonia
vielen plotseling uit
Bisschop
-DE STEM-
Waarschuwing Vosnack
Grondkosl
DESTEM
Eindelijk el;
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Helgers
Dioxinen
Doodstraf
Veilig
DE STEM
Toch pensioei
voor vrouwen
die in deeltijd
gewerkt hebb
Curator var
moet geleer
DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1994 /\2
CDA: tel onze zegeningen!
Wat fijn dat een jonge vent be
reid is gevonden het CDA-
voorzitterschap op zich te ne
men.
Wat verfrissend dat de com
missie en het bestuur iemand
'van de vloer - uit de achter
ban' gevonden heeft die niet
belast is met kamer- en raads-
denken maar wel behoorlijke
bestuurlijke ervaring in zijn
ransel heeft.
Laten wij vooral een volkspar
tij blijven, waar ongeacht leef
tijd en politieke carrière capa
bele mensen uit de maatschap
pij worden ingezet.
De 'jongeren' in het CDA zijn
prima in staat het welzijn van
jong én oud in het vizier te hou
den. Er wordt nu een duidelijke
weg zichtbaar hoe het CDA in
de toekomst denkt om te gaan
met de wensen en noden van de
bewoners van de stad en plat
teland, van jong en oud. Hierbij
is een coach nodig. Laten wij,
als CDA, Hans Helgers vol
doende ruimte van handelen
geven en hem waar nodig met
onze politieke ervaring steu
nen.
Zevenbergen,
Piet Nefs, 74 jaar;
Noud Krijnen, 66 jaar;
Betty Gehéniau, 54 jaar;
Leo Smid, 46 jaar;
Bep van Opstal, 36 jaar.
In de berichtgeving rond dioxi
nen in het milieu en in borst
voeding, wordt een belangrijk
aspect vergeten.
Meer dan 95 procent van de di
oxinen die mensen via de voe
ding binnen krijgen, zit in
melkprodukten en vlees.
Vrouwen die willen kiezen voor
een zo schoon mogelijke voe
ding voor him toekomstige kin
deren, met een minimum aan
dioxinen, PCB's en andere vet-
oplosbare verontreinigingen,
doen er dan ook goed aan om
geen of zeer weinig dierlijke
produkten te gebruiken. Zo'n
plantaardige voeding is, mits
verstandig gepland, niet alleen
mogelijk, maar kent zelfs dui
delijke voordelen voor.de ge
zondheid.
Voor het effectief verkrijgen
van een schone borstvoeding, is
het wel nodig dat de vrouw al
langere tijd - meerdere maan
den tot enige jaren - een plant
aardige voeding gebruikt: Het
lichaam kan de oude gifresten
dan langzaam opruimen.
Nu zijn er natuurlijk andere,
meer voor de hand liggende
voordelen aan de keuze voor
een plantaardige, veganisti-
sche, voeding. Toch wordt óók
op grond van de wens om ver
ontreinigende stoffen als dioxi
nen, PCB's en dergelijke te ver
mijden, wel degelijk die keuze
gemaakt.
Het is opmerkelijk dat er zo
weinig bekendheid wordt gege
ven aan deze belangrijke direc
te mogelijkheid voor vrouwen
om te zorgen voor een schone
voeding voor hun kinderen.
Arnhem,
Cor Nouws,
secretaris
Nederlandse Vereniging voor
Veganisme.
i '""AM,
e korten en te
bewerken.
G«-" brieven op ri/m
1 au, beteke"t niet
automata, de
star>H tme,uw
f standpunt eenc
Doodstraf is wreed en het is het
einde.
Het gezag, dat zulk een maat
staf hanteert, moet wel heel
zware motieven hebben, om de
doodstraf te kunnen verant
woorden, als zij zelf bij de
Schepper van het leven komen.
Terecht mag men trachten het
leven van een landgenoot nog
te redden van de strop.
Maar de intellectuele ontwik
keling in Nederland moet wel
zeer tragisch onder peil zijn,
dat men het doden van honder
den ongeboren kinderen, per
dag, een verworvenheid noemt.
Dat politici daar wetten voor
maken, waardoor de aborteurs
ongestoord hun daden kunnen
plegen.
Bovendien het gehele volk ver
plichten mee te betalen aan het
doden van de bloem van ons
volk, dat is niet te verantwoor
den ('Wat gij aan de minste der
mijnen hebt gedaan...').
Een kleine evaluatie:
Het Bestuur van de Koninklij
ke Maatschappij van Genees
kunde is in de jaren '90 door de
bocht gegaan en pleitte voor
abortus. Zij bewerkten de poli
tici zelfs zó, dat al in maart
1973 een aborteur in de Haagse
Post kon zeggen, dat hij toen al
2000 abortussen had gepleegd,
en dat een officier van justitie
hem had gezegd, dat er tegen
hem 72 aanklachten waren ge
seponeerd.
Het Nederlandse volk is verra
den!
De moeder heeft recht op hulp,
mét behoud van het leven van
haar kind. De Stichting 'Recht
•zonder onderscheid' eist on
middellijke buiten werking
stellen van de goddeloze abor
tuswet.
Nijmegen,
namens de stichting
Pater Koopman s.s.s.
In diverse media wordt aan
dacht geschonken, en terecht,
aan de veiligheid op de wegen.
Zo ook weer in verband met de
bietencampagne aan de aktie
'Slik op de weg'. In uw editie
van 23 september plaatste u
een foto van een boer/landbou
wer die met een tractor de
modder weg schraapte. De af
beelding is echter een slecht
voorbeeld van veiligheid.
Waar was de veiligheidsbeugel
op de tractor of de valhelm van
de boer
Over 'veiligheid' op de weg ge
sproken.
Oostburg,
S.A. v.d. Meulen
Heel de wereld kan in een boek en op alle vragen is door lezen een
antwoord te vinden. Dat suggereert de openbare bibliotheek van de
hoofdstad tenminste. Op de aanplakborden hangt een fleurig roze af
fiche. In gekrulde letters wordt een vraag gesteld: 'Ben ik homo?'
Onderaan staat het antwoord: 'Zoek het op in de bibliotheek'.
Altijd gedacht dat een stoffige boekensnuffelaar daar eerder biblio-
dan homofiel van werd.
(CH)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie; H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor; Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie;
Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis)
ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Postbus 65, 4600 AB;
01640-36850, fax 01640-40731redactie 01640-37253.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751fax 01140-19698.
Oosterhout, Bredaseweg 108B,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 01184-19910, fax 01184-11446.
Openingstijden; van 8.30-17.00 uur.
(Middagpauze van 12.30-13.30 uur m.u.v. Oosterhout)
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05,
per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881. Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911.
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de
Algemene Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. als
mede de Regelen voor het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345."
Van onze verslaggever
Eindhoven - De slachtoffers
van de ramp met de veerboot
Estonia hebben in feite geen
schijn van kans gehad.
Zelfs de sterkste zwemmers on
der hen moeten kansloos zijn ge
weest, niet alleen door de storm
achtige wind die de golven tot
grote hoogte opstuwde, maar
vooral door het koude zeewater.
De meeste van de slachtoffers
zijn waarschijnlijk ten prooi ge
vallen aan onderkoeling. Dit ver
schijnsel treedt op als de
lichaamstemperatuur zakt onder
het normale gemiddelde van 37'.
Met name in koud water kan dat
erg snel gaan, doordat warmte-
uitwisseling plaatsvindt tussen
het lichaam en het omringende
water. Het lichaam wil, als een
kacheltje, het water verwarmen
tot zijn eigen temperatuur, maar
dat is natuurlijk onbegonnen
werk. Een van de grote gevaren
van onderkoeling is het gevoel
van fatalistische berusting waar
mee ze gepaard gaat. Dat kan
zich zelfs uiten in een euforisch
geluksgevoel, zoals de Neder
landse vrachtwagenchauffeur
Stefan Duyndam ervoer, Duyn-
dam is een van de ongeveer hon
derd opvarenden die de ramp
hebben overleefd.
„Dit is het ergste wat ik ooit heb
meegemaakt." Duyndam vertelt
dat hij lag te slapen toen het
schip begon te kapseizen. „Ik lag
op het bovenste bed van een sta
pelbed. Opeens viel ik op de
grond. Toen moet ik even buiten
westen zijn geweest. Ik liep ver
volgens de gang op met alleen een
onderbroek aan. Het was een
enorme chaos. Met veel moeite
ben ik op het dek beland waar ik
een zwemvestje heb aangedaan."
Tijd om overboord te springen
had hij niet, want een golf spoel-
Duyndam: 'Ik dacht dat ik verdronk'.
FOTO ANP
de Duyndam van het dek. „Ik
dacht dat ik verdronk. Hoelang
ik onder water ben geweest weet
ik niet maar toen ik boven kwam,
was ik vlak bij een omgekeerde
reddingsboot. Daar ben ik opge
klommen." De Estonia was toen
al aan het zinken. „Dat ging heel
snel. Binnen een kwartier was het
verdwenen."
Een half uur was hij alleen op het
vlot tot een Zweedse man er ook
op klom. „Samen hebben we
ruim vier uur rondgedreven. Af
en toe doezelde ik gewoon weg, of
ik raakte buiten westen, dat weet
ik niet. Die Zweed sloeg en
schopte mij dan wakker. Ik deed
hetzelfde bij hem. De kou was
verschrikkelijk. Door de golven
raakte ik zelfs mijn onderbroek
kwijt." Na zo'n twee uur zag
Duyndam opeens hulpboten. „Ze
waren nog geen tweehonderd me
ter van ons vandaan, maar door
de golven zagen ze ons niet," ver
telt de 23-jarige chauffeur. Een
helikopter met zoeklichten vond
hen uiteindelijk. „Daarna weet ik
niets meer, ik werd wakker in het
ziekenhuis." Duyndam heeft ge
luk gehad. Bij onderkoeling gaat
het hart steeds langzamer slaan
Daardoor neemt ook de bloedtoe-
voer naar de hersenen af en dat
leidt er weer toe dat overle
vingsinstincten het laten afwe.
ten. Slachtoffers van onderkoe'
ling berusten dan ook opvallend
snel en gemakkelijk in hun lot
vooral omdat het doezelige
voel waarmee dat gepaard gaat
niet zo onaangenaam is.
Overigens is er altijd hoop, aldns
G.P. Welling, hoofd van de am.
bulancedienst van de GGD Val-
kenswaard. „Een gevleugelde
medische term in dit verband i<
iemand is pas dood als hij doo
én warmis."
„Zelfs als iemands lichaamstem-
peratuur gedaald is tot 27 of
graden, is er een redelijke kans
op succesvolle reanimatie. Dat
komt doordat ook de zuurstofbe-
hoefte van het lichaam onder
dergelijke omstandigheden
enorm afneemt."
Van onze verslaggever
Turku - De regen komt nog al
tijd in bakken naar beneden
in Turku. Finlands meest wes
telijke havenstad kreunt on
der de najaarsstormen.
En dus spookt het andermaal in
de Finse archipel, waar de verra-
delijke zee in de nacht van dins
dag op woensdag in vijf minuten
korte metten maakte met de reus
achtige veerboot Estonia.
„Mijn leven breng ik al door op
zee. Dus ik weet hoe het kan spo
ken in de wateren hier. Maar dit!
Dit heeft geen mens voor moge
lijk kunnen gehouden," verzucht
schipper Gustav H'Agglund.
Op .de kade van Turku maakt de
vergrijsde zeeman zich opnieuw
op om het zeegat te kiezen. Een
half uur na het eerste alarmsig
naal van de Estonia voer H'Ag
glund met zijn vissersschip al uit
in een poging hulp te bieden.
Uren ploegde hij rond in het
rampgebied, zonder ook maar
één drenkeling aan te treffen te
midden van de stampende gol
ven.
Ontgoocheld haakte hij samen
met zijn moegestreden beman
ning af.Maar eenmaal terug
dreeg het verdriet over al die
stakkers daar op zee hem op
nieuw terug naar zijn boot.
„Ik ga weer kijken. Al is er maar
één die ik nog het leven kan red
den," hakkelt de schipper, terwijl
de storm aan zijn pet rukt. Maar
dan: „Diep in mijn hart weet ik
wel beter. Ik reken nergens meer
op. Het zeewater is min 10 gra
den, daar houdt geen sterveling
het langer dan twee uur in uit.
Het lijkt wel of iedereen samen
met de Estonia van de aardbo
dem is verdwenen. Geen wrak
hout en geen lijken. Niets heb ik
aangetroffen op zee. Die ramp
moet zich gruwelijk snel hebben
voltrokken.
Het is alweer uren later wanneer
luitenant-kapitein Montonen,
commandant van de Finse red-
dingdienst, in het crisiscentrum
in Turku de voorlopige balans
opmaakt.
Een Finse reddinghelikopter vliegt naar een bootje om te kijken of zich daarop overlevenden van de ramp bevinden.
FOTO EPA
Zojuist heeft hij de melding bin
nengekregen dat drie helikopters
van de marinebasis Utö, het ei
land op veertig kilometer voor de
kust dat vlakbij de plaats van de
ramp ligt, onverrichter zake zijn
teruggekeerd.
Zijn boodschap lijkt de genade
klap voor iedereen die tegen be
ter weten in bleef hopen. Monto
nen: „Er zijn veel reddingboten
uitgegooid waar mensen zich aan
vast zouden kunnen houden.
Maar er is niemand meer aange
troffen. Zelfs bij daglicht is het
moeilijk speuren door die onrus
tige zeegang. Laat staan bij
nacht! Wij zijn getuigen van een
ramp en kunnen eigenlijk niets
uitrichten. De zee heeft de Esto
nia en allen die op haar voeren
geen enkele kans gegeven."
Olli Hokkanen (53) was meerdere
jaren kapitein op de Estonia. In
die jaren had het schip nog Finse
eigenaar in plaats van een Est-
landse en heette Viking Cally.
Kapitein Hokkanen, nog steeds
in de actieve vaart maar nu op de
route Travemünde-Helsinki, „Ik
heb nooit problemen met de boot
gehad. Het was een door en door
betrouwbaar schip. Zeer prak
tisch en zeer betrouwbaar. Van
een storm met windstoten van
nog geen 100 km/uur had het
nooit geen last. Ik ben verbijs
terd. Op de één of andere manier
moet het schip in een heel kort
tijdsbestek heel veel water heb
ben gemaakt. Iets anders kan ik
niet bedenken. Waar ik aan denk?
Een kabel waarmee een aantal
vrachtwagens was vastgemaakt
is misschien gebroken, waardoor
die lorry's zijn gaan schuiven en
een gat in de wand hebben gesla
gen. Nogmaals, het is maar een
suggestie. Maar ik kan mij eerlijk
gezegd niets anders voorstellen."
Niettegenstaande de lof van ka
pitein Hokkanen over zijn vroe
gere schip, blijkt uit de scheep-
sanalen dat de Estonia in de veer
tien jaren van haar bestaan twee
keer eerder betrokken was bij een
ongeluk.
In 1984 liep het schip in ongeveer
dezelfde omgeving waarin het nu
naar de kelder is gegaan - bij het
eiland Aland - op enkele rotsen,
maar kon haar weg vervolgen. In
1989 strandde het schip op 30
zeemijlen van Stockholm toen de
voortstuwing hetbegaf nadat
men gepoogd had een andere
boot vlot te trekken.
Volgens één van de weinige over
levenden, een 64-jarige Zweed
die met zware onderkoelingsver-
schijnselen en een shock in het
universiteitshospitaal van Turku
werd opgenomen, werd iedereen
op de Estonia volledig verrast.
Van het ene op het andere mo
ment zou het schip zwaar sl
hebben gemaakt. „Voor mijn ge
voel was het secondenwerk. Hel
ene moment lag ik nog in bed
het volgende stond ik bij de deur
en dreef in het water. Ik had niets
anders aan dan mijn onderbroek.
Iemand daarboven moet het goed
met mij voorhebben, want terwijl
ik al begon te verzwakken was er
opeens die helikopter die mij op
pikte uit het ijskoude water."
Finse reddingsexperts hebben in
middels al laten weten dat
Estonia om praktische redenen
z'n zeemansgraf zal behouden.
Het schip ligt te diep (80 meter)
om het te kunnen bergen.
Helsinki overgevlogen duikers op
hun beurt betuigen dat men
geen pogingen in het werk zal
stellen nog lijken te bergen uit
het rampschip.
Want: „De ravage in de boot
maakt het ten enen male onmoge
lijk voor een duiker om met goed
fatsoen zijn weg te vinden. Van
eerdere ongelukken weten wij
dat de gangen geblokkeerd zullen
zijn. En door de zware uitrusting
kun je je als duiker zo diep onder
water onmogelijk efficiënt bewe
gen. Hoe verschrikkelijk de feiten
ook zijn, we zullen ons erbij neer
moeten leggen."
De autoriteiten hebben inmiddels
een commissie van onderzoekin-
gesteld, die is samengesteld uit
Esten, Finnen en Zweden. Als
eerste taak wacht het identif
ren en in kaart brengen van
aantal slachtoffers. Men gaat er
van uit dat de meeste stoffelijke
overschotten niet meer te herken
nen zullen zijn, zodat men ertoe
is overgegaan alle tandartskaar-
ten van de vermisten op te vra
gen.
Van onze verslaggever
Rinze Brandsma
Hoek van Holland - Tijdens
het gesprek schuift de zojuist
van wal gestoken Koningin
Beatrix langs, op weg naar
Harwich.
Zo'n zeekasteel van een jumbo
ferry, een van de kanjers van de
Noordzee, groot en hoog, is die
niet vreselijk kwetsbaar met al
die gigantisch grote autodekken?
Met een capaciteit van 1800 pas
sagiers zou de ramp onvoorstel
baar groot zijn.
Technisch directeur W. de Lange
van Stena Line ontkent die gro
tere kwetsbaarheid. „Het is als
met een duikelaartje. Gewicht en
stabiliteit zitten onderin. Elke
reis wordt vooraf met behulp van
de computer de stabiliteit bere
kend en wordt indien nodig extra
ballastwater ingenomen of uitge-
pompt. Ik durf te zeggen dat juist
dat grote veerschip een van de
veiligste schepen op de Noordzee
is."
Ook De Lange is geschokt door
de ramp in de Oostzee. „Onvoor
stelbaar. Verschrikkelijk voor de
mensen die het aangaat. Slecht
voor de industrie," zegt hij in de
telefoon die onophoudelijk ratelt.
Toch zijn volgens hem gisteren
geen annuleringen voor de over
tochten naar en van Engeland
binnengekomen. Na de ramp met
de Herald of Free Enterprise voor
Oostende in 1987 was de terug
slag wekenlang merkbaar.
VERVOLG VOORPAGINA
Een opengeslagen boegdeur of
laadklep op volle zee, zoals bij de
Estonia, hoeft geen gevolgen te
hebben.
De veerschepen van de Stena Li
ne varen niet met 'bow visors',
boegdeuren die als een vizier om
hoog scharnieren, maar met deu
ren die naar opzij open gaan.
„Die kunnen hooguit door ruwe
zee vastgeslagen worden. Daar
achter zit een stuk rijdek dat met
rubbers rondom als een water
dicht schot de boeg afsluit, hy
draulisch geborgd. Bij een veer
schip met een vizierboeg kunnen
klappen van golven, als de klam-^
pen het niet zouden houden, de
neus omhoog slaan. Als er dan
geen waterdicht schot achter zit,
hou je het niet."
Motoruitval op zich is niet ramp
zalig. Volgens internationale ei
sen hebben de Stena-veersche-
pen twee afzonderlijke, als wa
terdichte compartimenten uitge
voerde, motorkamers met elk
twee hoofdmotoren en twee
hulpmotoren.
Zelfs op een motor kan het schip
blijven varen.
In de buik van de vrachtferry
Stena Seatrader die net uit Har
wich is aangekomen demon
streert de stuurman hoe elke
truck en trailer standaard met
minstens vier zware kettingen
vastgesjord wordt.
„Die staan zo strak, dat je ze na
een ruwe overtocht soms niet
meer met de hand loskrijgt. Er
mag in de lading geen beweging
zitten. Het ergste wat ik meege
maakt heb, was een storm vorig
jaar met windkracht tien, met
uitschieters naar 12. Geen truck
op oplegger was van zijn plaats
geraakt, er was alleen een trailer
door zijn bok gezakt. De lading
van de vrachtwagens zelf kan wel
eens losschieten, maar blijft dan
in het dekzeil hangen, of tegen de
wagen die er vlak naast staat."
De Stena Line-directeur wil niet
speculeren op wat precies fout
ging bij de Estonia. „Daar is het
gebeurde te verschrikkelijk voor.
Maar alleen lading die is gaan
schuiven...er moet meer aan de
hand zijn geweest. Met alleen
schuivende lading kan zich nor
maal niet zo'n ramp voordoen."
Hij haast zich te zeggen dat de
schepen in de Oostzee net als de
zijne moeten voldoen aan alle in
ternationale eisen. „Ik zeg ook
niet: er kan bij ons nooit iets ge
beuren." In de Oostzee varen
gangbare types veerschepen.
Door de merendeels Scandinavi
sche moedermaatschappijen
worden die ook op de Noordzee
wel ingezet. De Stena Line zelf
vaart niet in de Oostzee.
De veerdienst Hoek van Holland-
Harwich van Stena Line (voor
heen Stoomvaart Maatschappij
Zeeland) vaart een dikke hon
derd jaar. In al die tijd was de
ergste calamiteit de stranding
van de Mecklenburg, voor de oor
log. Ook North Sea Ferries (van
uit Europoort) kent geen rampen.
De voormalige Olau Line Vlissin-
gen-Sheerness had ooit een aan
varing met de Mont Louis, maar
daarbij vielen op de veerboot
geen slachtoffers. Volgens De
Lange valt het aantal ongelukken
met veerschepen zeker de laatste
20 jaar, vergeleken met de lucht
vaart, sterk mee.
„Het is beroerd dat na de ramp
met de Herald zo snel weer een
veerboot kapseist. Maar wij ver
voeren jaarlijks 1,2 miljoen pas
sagiers de Noordzee over. Via het
Kanaal gaan ettelijke miljoenen.
Er zal mogelijk even een schrik
reactie komen. Maar ook na
vliegtuig- en busongelukken blij
ven mensen vliegen en de bus ne
men."
De storm, met golven van zes me
ter op de Oostzee was niet ex
treem. „Wij varen altijd uit, de
laatste jaren hebben wij geen dag
stil gelegen voor slecht weer.
Zelfs bij windkracht tien, elf zit
ten we op zee. Op de Noordzee is
het veel ruwer dan op de Oostzee.
Golven van een meter of tien,
daar moeten de schepen tegen
kunnen. Het is vooral een kwestie
van goed sjorren. De trailers wor
den bij ons ook bij goed weer ge
sjord, met zware kettingen. Bij
slecht weer gaan er desnoods tien
sjorringen op zo'n ding."
Volgens hem kan zelfs een enkele
losgeraakte trailer geen ketting
reactie van schuivende lading
veroorzaken. Daarvoor staat bij
grote drukte de lading te dicht op
elkaar en is in rustiger tijden het
gewicht te gering om het schip te
laten kenteren.
Het is niet zo dat veerschepen,
met hun enorm grote open ruim
tes op de autodekken, per defini
tie kwetsbaar zijn: een inge
bouwd noodlot dat het mis gaat,
zodra daar water in komt. Want
als, zoals bij de Herald, een grote
massa water op het autodek komt
en er niet meer uit weg kan, dan
is er met een veerboot geen hou
den meer aan.
„Het grootste gevaar is een aan
varing. Vroeger gebeurde dat
meestal in dichte mist. Niet in
een storm, dan is het gevaar van
op de kust lopen het grootst. Bij
mist is de zee vaak rustig. En
door de sterk verbeterde radar
en navigatie-apparatuur is de
kans op aanvaringen enorm ver
minderd. Dat zie je aan de ber
gingsmaatschappijen, die de
laatste jaren steeds harder hun
nood klagen. Zeevaart is veel vei
liger geworden."
De 'factor mens' blijft bepalend.
„In 90 procent van de rampen
gaat het om operationele fouten
van de bemanning. Menselijke
fouten moet je met goed zeeman
schap zien te voorkomen."
Uit rampen wordt lering getrok
ken. Ook van de ramp van de He
rald is, na intensieve studie, veel
geleerd. Waar veerschepen die
nog niet hadden, zijn controle
systemen en camera's bij de
boegdeuren aangebracht. Stabi
liteitseisen zijn verscherpt. Voor
2004 moeten alle bestaande pas-
sagiersferries zijn aangepast: bij
voorbeeld met een dubbele wand
op het autodek of 'sponsoons',
waterdichte extra compartimen
ten buitenom om bij botsingen
meer drijfvermogen te geven. De
schepen van Stena Line voldoen
al aan de huidige eisen; als aan
passing is wel een waterdetectie
systeem aangebracht.
„Maar de bemanning is het be
langrijkst. De een moet van
ander weten wat hij doet. En niet,
zoals bij de Herald, denken dat
de ander de boegdeur wel sluit
Eén man moet de deur sluiten en
rapporteren dat die dicht is.
dan kan gevaren worden. Alles
moet gecontroleerd dicht zitten
voor er een tros los gaat."
VERVOLG VOORPAGINA
De Estse veerboot kampte ook
met andere problemen. De moto
ren van het schip vielen plotse
ling uit, waardoor het schip on
bestuurbaar raakte en automa
tisch dwars op de golven kwam te
liggen. Ook was de lading op het
autodek niet gesjord, meldden
ooggetuigen.
Het Deense Instituut voor Mete-
reologie meldde op het moment
van de ramp geen zware storm.
Die barstte pas drie uur later los
toen het schip al was gezonken.
De Estonia ligt op een diepte van
tachtig a negentig meter. De
Zweedse marine wil vandaag met
een onbemande duikboot, uitge
rust met camera's, het gezonken
schip onderzoeken. De beelden
moeten helpen bij het opstellen
van een bergingsplan, aldus de
Nederlandse berger Wijsmuller.
De Estonia kapseisde op onge
veer veertig kilometer van het ei
land Utö.
Het schip had dinsdagavond de
Estlandse hoofdstad Tallinn ver
laten en zou woensdag om 10.00
uur in Stockholm arriveren. Om
00.24 uur ontving de Finse kust
wacht in Turku, een stad aan
zuidkust, een noodsignaal. Daar
na viel de stroom op het schip ml
Ongeveer twintig Finse, Zweed®
en Deense helikopters en circa
tien schepen namen deel aan
reddingsacties.
Ook de Russische marine bc
hulp aan.
Rond de plaats van het ongeil»
dreven zo'n veertig lege
dingsboten van de Estonia en tal
rijke reddingsvesten en onderde
len van het schip.
De president van Estland, Le®'
art Meri, kondigde een dag w*
nationale rouw af. Ook in Zwe
den gingen de vlaggen op ha'
stok 'voor de grootste catastrofe
die ons land in de moderne tif
trof', aldus premier Bildt.
De veerboot (ruim 15.500 ton)js
gezamenlijk eigendom van »E
Estlandse staat en de Zweedse
rederij Nordstrom Thulin eC
heeft een verzekerde waarde «r'
ruim honderd miljoen guld®
Het schip was in februari 19-»
gebruik genomen door de reden]
Estline, die maar één boot exploi
teert. De Estonia is in 1980 in»
Duitse Papenburg gebouwd.
Den Haag (anp) - Een 1
seksueel is als mens
gelovige gelijkwaardig
een heteroseksuele men
zegt bisschop H. Ernst
interview met de Gay
die vrijdag verschijnt
„Die gelijkwaardigheid
zwaar," aldus de bissch;
op 26 november wordt
volgd door mgr. M. Musk
bisschop van Breda.
„Het is in mijn ogen vanze
Van onze verslaggever
Amsterdam - Nieuw
jaren flink in prijs
niet-gesubsidieerde k
vraagd worden, omda
bouwrijp maken va:
bodemverontreiniging
Gemeentelijke grondbec
houden nu al als regel aa
een verhoging van zo'n
procent nodig is om de grc
ploitatie in de nieuwe sta
ken dekkend te krijgen. Vc
kavel grond in de vrije
met een éénmalige bij draf
het Rijk betekent dit al sr
kostprijsverhoging van
4.000 gulden. Wie een huis
in de geheel ongesubsid
sector moet rekenen op ee
hoging van zo'n 10.000 gul
Dat bleek gisteren op eer
gres in Amsterdam over d
komst van de plekken waa:
Den Haag (anp) - Het Eur
Hof van Justitie kent vn
die in het verleden in d(
hebben gewerkt en daardoc
ren uitgesloten van dee
aan een bedrijfspensioen
met terugwerkende kracht
april 1976 recht op pensioe
Het hof heeft dit gisteren I
ten.
Als de Nederlandse pen
fondsen de vrouwen die tc
rechte waren uitgesloten
deelname aan pensioenvo
ningen alsnog volledig pen,
rechten moeten toekenne
1976, kost hen dat naar
ting 1,2 miljard gulden.
Van onze rechtbankverslag»
Breda - Curator mr. C
meester-oplichter Jan de
uit het Belgische Essen
uitgeleend aan De Kuijper
op diens woning in Roosenc
Dat heeft de Bredase reel
geding bepaald. De Kuijpei
hoeft uit de boedel voorals:
boetes en rente aan Van
bedrag is opgelopen tot 122
Het totale bedrag van
doordat Van der Eijken
verkopen. Mr. Van Leuven
opbrengst van 277.000 gu
tussen Van der Eijken en D»
1
AAN ELAN zou het
fantasie, dat is de klacht,
tering-naar-de-nering-zc
dat bij een zo historisch
van Mierlo lijkt zich nu
ontworstelen. Weliswaar
vernieuwend idee.
De minister van Buitenlan»
[jog van de Verenigde
bijzonders. Al zijn
oen doen dat in u»
doorgaans obligaat
woorden.
Voor de net aang
komst nog nieuw
[donk. Hoe het ook
yan Mierlo greep
zich bezorgd en verontwa
aantal landen, dat t
vredesmacht, schrok
resultaat was dat in pia
zich verontschuldigend
die zich niet voor herhal,
Urn dat te voorkomen
Buitenlandse Zake
korps' krijgen. Een
de wapenen zijnde v.ijw
crises van 'konijnengekte'
niet blijven wachten
"et idee is te
internationale a
werkt moet worden, is v
[?a9 geen belemmering
van Mierlo moet zien zi!
ren, zodat zijn historisch
agenda van het i
t bij paó
acht.
l-zettf
ini
nu al
collega
deze tijc
op. He
aangetreden
en we!
zij: zijn
terug 0|
"~ontwa
beloo
k toer
plaats
..3jnd af
herhalini
voor,
multin;
vrijwi
op eei
goed on
ambtenarij
is we
zi
zien zijn
-torisch ir
internation
