De jonge keuken-helden
Audio Zoom voor verstaan in lawaai
AwC
r&'jb
De opvolgers van Cas, Joop, Robert, John John komen eraan
Femina: voorlichting
Van wieg tot graP
Woonbeurs in
Amsterdam
P)
Hodgkin
VERDER*'
LANDINWAARTS
DE STEM
CONSUMENT
BUITENDIJK
Consumentenbeurs
in Ahoy' hoopt op
200.000 bezoekers
DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1994 D3
Er bestaat een onge
schreven wet die
zegt dat we voor elk
stapje vooruit een prijs moe
ten betalen. Schoenen bezor
gen ons zweetvoeten, auto's
verwondingen die negentig
jaar geleden nog vrijwel onbe
kend waren en ijskasten bo
ren gaten in de ozonlaag.
Alles wat werkt, heeft bijwer
kingen en de merkwaardigste
bijwerking is wellicht die van
de levenreddende therapie.
De late complicaties van dia
betes kwamen pas aan het
licht toen men 'type 1' patiën
ten met insuline-injecties in
leven kon houden. Een ander
voorbeeld is de afdoende be
handeling van de ziekte van
Hodgkin, een van de schaarse
succesverhalen in de kanker
therapie.
Nog maar dertig jaar geleden
had je, als eenmaal de dia
gnose Hodgkin was gesteld,
geen schijn van kans. Dat, zo
schreef een deskundige on
langs, was toen een doodsvon
nis. De vijfjaarsoverleving
- het percentage patiënten dat
na vijf jaar nog in leven is -
was bij Hodgkin net zo on
heilspellend laag als nu bij
longkanker.
Sindsdien is er een Grote
Sprong Voorwaarts gemaakt:
Hodgkin is nu in vrijwel alle
gevallen te genezen als men
hel maar op tijd ontdekt. Een
beetje merkwaardig, want
over de oorzaak van deze
ziekte, welke lichaamscel pre
cies op hol geslagen is en
waarom, weet men nu net
zoveel als in 1832. Niets dus.
In dat jaar beschreef de En
gelse dokter Thomas Hodgkin
voor het eerst de naar hem
genoemde afwijking van de
lymfeklieren als een op zich
zelf staand ziektebeeld.
Een knappe prestatie. Want
Hodgkins ziekte is - gelukkig -
zeer zeldzaam, dus moeilijk te
vinden, en ook nog buitenge
woon grillig in zijn sympto
men. Geen wonder dat, ach
teraf gezien, van de zeven
door hem beschreven patiënt
waarschijnlijk slechts twee,
hooguit drie patiënten ook
daadwerkelijk 'zijn' ziekte on
der de leden hebben gehad.
Hodgkin (vanaf nu de ziekte)
is dus zeldzaam: de kans dat
hij toeslaat is dertig op de één
miljoen. Elk jaar komen er in
Nederland dus ongeveer drie
honderd patiënten bij. Meest
al zijn dat jonge mensen, zo
tussen de twintig en dertig
jaar. De verschijnselen, ook al
gezegd, zijn grillig. Klassiek is
de pijnloze lymfeklierzwel
ling, meestal in de hals en
ietwat minder vaak ook bo
ven het sleutelbeen of in de
oksel. Maar ze kunnen overal
optreden, in de lymfeklieren
langs de aorta, m de liezen of
in de ruimte tussen de longen.
In een vergevorderd stadium
kan de ziekte ook in organen
doordringen bij voorkeur in
de milt. De plek waar die
zwellingen zitten bepaalt veel
al de aard van de symptomen.
Wanneer, zoals bij een min
derheid, ook nachtzweten,
koorts boven de 38 graden en
gewichtsverlies optreedt, dan
verloopt de ziekte meestal
ernstiger.
Het rare is dat er onder de
microscoop betrekkelijk wei
nig is te zien. Je zou bij deze
in principe dodelijke lymfe
klierkanker bizar gevormde
woekerende cellen verwach
ten, maar die zijn er niet o{
nauwelijks. Wel, bij de gun
stigste vorm, een enorme toe
name van normale lymfocyten
zoals bij een zeer heftige ont
steking met af en toe een voor
de ziekte kenmerkende Reed-
Sternbergcel.
Dat is ook de reden waarom
men al jaren vagelijk ver
moedt dat Hodgkin een uit de
hand gelopen virale infectie
ziekte is al heeft men ondanks
nijver speuren dat virus nooit
kunnen vinden.
Het succes van de behande
ling van Hodgkin berustte op
een mengeling van dom geluk
Verder Landinwaarts is een ru
briek met toeristische en culture
le uitgaanstips.
Amsterdam - Van dinsdag 4
tot en met zondag 9 oktober
vindt in de RAI de Woonbeurs
plaats. Een beurs waar alles
op het gebied van wonen te
vinden is. De beurs is geopend
van dinsdag tot en met vrijdag
van 10.00 tot 21.00 uur en op
zaterdag en zondag van 10.00
tot 18.00 uur.
Leiden - Van zaterdag 1 tot en
met maandag 3 oktober vindt
het Leidens Ontzet plaats. De
3-oktoberfeesten tellen drie
traditionele hoogtepunten: de
uitreiking van haring en wit
tebrood aan Leidenaren bij de
versierde Waag, de grote op
tocht en het lunapark.
Den Haag - In het Haags Ge
meentemuseum is vanaf zater
dag 1 oktober de tentoonstel
ling Frank Govers - Haute
U RUBRIEK
tn
Q Cs
4
Door Jan Paalman
en intelligent medisch beleid.
In de jaren zestig bleek een
maximale bestraling van de
aangetaste lymfeklieren sa
men met de MOPP-kuur, een
cocktail van anti-kankermedi
cijnen, boven verwachting
goed aan te slaan. Dat was
geluk.
Omdat de ziekte zeldzaam is.
ziet de behandelende specia
list niet genoeg patiënten om
het effect van de behandeling
te kunnen meten. Die kan
namelijk ook op toeval berus
ten. Vandaar dat men al heel
vroeg, in 1966, een strak sche
ma opzette om de ziekte in
graden van ernst in te delen.
Deze zogeheten 'Ann Arbor
classificatie', die loopt van
stadium I (zeer gunstig) tot
stadium IV (zeer ernstig) en
die om de zoveel jaar weep
wordt bijgesteld, maakt het
mogelijk om de behandelings
resultaten bij alle patiënten
van waar ook ter wereld met
elkaar te vergelijken. Van
daar dat de behandeling be-
gint met een zeer uitgebreid
onderzoek om het exacte sta
dium te bepalen. Weet men
dat, dan wordt aan de hand
van een vrij strak protocol de
behandeling ingezet die bij
dat stadium past.
Door dit beleid weet men nu
vrij nauwkeurig welke patiënt
bij welke behandeling het
meeste baat heeft. Dat met
het stijgen van leeftijd en aan
tal aangetaste lymfeklieren de
kansen dalen. Men kent nu
ook de succespercentages: in
de lagere stadia (I en II) is de
overlevingskans 80 tot 90 pro
cent en in een ver gevorderd
stadium nog steeds 60 tot 70
procent. Dat is niet slecht
voor een ziekte die 30 jaar
geleden nog in negen van de
tien gevallen doodvonnis was.
Die medaille heeft helaas een
keerzijde.
Uit diezelfde medische admi
nistratie. die men nu al een
jaar of vijfentwintig zo nauw
gezet bijhoudt, blijkt steeds
duidelijker dat de behande
ling zelf ook nadelige gevol
gen kan hebben. Achteraf was
dat te verwachten, want zowel
bestraling als een aantal cyto-
statica, middelen tegen kan
ker dus, zijn zelf ook kanker
verwekkend. Men weet nu dat
genezen Hodgkinpatiënten
een extra kans lopen op mede
door de therapie veroorzaak
te kankers zoals leukemie, an
dere gezwellen van de lymfe
klier, borstkanker en andere
tumoren. Bovendien is nu
duidelijk geworden dat de
vaak gebruikelijke zeer inten
sieve bestraling bij sommige
mensen de kransslagaderen
heeft beschadigd.
Wat nu? Men is nu druk
doende om op geleide van al
die verzamelde cijfers en on
derzoeken de intensiviteit van
de behandelingen te vermin
deren zonder dat het maxima
le gunstige effect verloren
gaat. „Minder schade bij ge
lijkblijvende overleving," is
nu het motto. Dat hoopt men
nu te bereiken door niet ie
dereen meer 'standaard' te
behandelen, maar integendeel
een 'therapie op maat' te ge
ven. Zo zie je maar weer.
Elke medische oplossing
schept weer zijn eigen medi
sche probleem. Maar zolang
er meer wordt opgelost dan er
aan problemen bij komt is er
sprake van medische vooruit
gang. En dat is bij de behan
deling van Hodgkin ondanks
die tegenvaller nog steeds
zeer overtuigend het geval.
r Ijgw
Couture 1975-1995 te zien.
Het Haags Gemeentemuseum,
aan de Stadhouderslaan 41, is
geopend van dinsdag tot en
met zondag van 11.00 tot
17.00 uur.
Den Bosch - In de Brabant
hallen in Den Bosch vindt za
terdag en zondag de tiende
Nationale Dierenshow plaats.
De Nationale Dierenshow is
geopend op beide dagen van
10.00 tot 18.00 uur. De toe-
gangs- prijs is 12,50 voor vol
wassenen en 7,50 voor Pas 65
houders en kinderen van 5 tot
en met 12 jaar.
EMBER 1994 D2
oor Mariëtte Mulkens
co, de groentewinkels,
erijen en de (weg)res-
ts.
geven, de keus is vaak
heel groot en je moet
en gekke dingen willen
ik ooit om een aubergi-
eg bij de groente-afde-
de supermarkt keek de
ge verkoper me aan als-
water zag branden),
voor de basis-dingen
het dorp niet uit.
bben' zelfs zo'n zaakje,
e altijd een beetje doet
n aan de winkel van
Pietje uit Swiebertje, zij
een moderne uitvoe-
oit begonnen als siga-
keltje is het nu een
gepropt pand waar je
ste dingen kunt krijgen,
pistolen, stenen beeld-
êpe-papier, emmers, vi
nden, fotokopieën,
n, multomappen, voet-
vlaggetjes voor konin-
ag, theepotten, carna-
tikelen, computerpapier
m maar op.
eer je iets niet in de
1 kunt vinden, vraag je
n de eigenaresse, waar-
te horen krijgt: 'Ik zal
p zolder kijken'. Na wat
mei en gestommel in de
verschijnt negen van de
eer het gevraagde arti-
.oals een ding om ver
ingselementen schoon te
n. En als ze het niet
n is de volgende vraag:
k het bestellen?'
dat kan altijd.. Wat er
s, kan er komen. Dat is
et voordeel van die ver
wegen.
ien (3)
s père (1802-1870), nog
sketiers', was naast een
boek, Le Grand Diction-
usante getuigenis,
pedie, van A tot Z. Het is
nlijke herinneringen aan
Onder 'Truffels' vind je:
iet sacrum sacrorum der
r de fijnproevers uit alle
tonder de hand aan het
rm of lycoperdon guluso-
:eerden geraadpleegd, hen
eeduizend jaren redetwis-
3 geantwoord: 'Wij weten
vraagd en de truffel heeft
te besluiten: 'De truffel is
1 in de positieve zin en
elegenheden de vrouwen
naken.'
'an de weinige winkels in
ipen, is slagerij Fred de
■dam. De zomertruffel, die
kost vier gulden per tien
eb je zo'n tien gram per
prijsje.
de handel komt, kostte
meest verfijnde, de witte,
het werk voor de echte
i en de zomertruffel kopen
truffels te koop, maar u
rmende kraan schoon met
hem af. Kook de pasta
rverwarmde) borden, giet
en rasp tot slot met een
We wisten niet wat we
m truffel over. Zodoende
te fabriceren.
maken het eenvoudigste
ndstoffen zo'n 25 gulden,
i stukken weggeven aan
lapjes, 500 gram kippele-
iraspte truffel, borrelglas
peper naar smaak, 6-
ïam.
joter en truffel, op smaak
oge ovenvaste vorm gieten
om te proeven hoe zout hij
e twee plakken ham.
atig verwarmde oven (1?'
worden. Zet een schotel
ertollig vet en sap weg.
Door Henny Zetteler
Ooit hoopt directeur Andy
Rihs van de Zwitserse fabriek
van gehoorapparaten Phonak
in Stafa bij Zürich dat zijn
mensen een toestel zullen
maken waarmee een slecht
horende op rumoerige recep
ties beter hoort dan de bezit
ter van goede oren.
Die dag lijkt nog ver, maar de
fabriek introduceert deze maand
in Nederland wel een 'hoorcom-
puter' waarmee slechthorenden
voor het eerst spraak kunnen
verstaan in lawaai. Die door
braak heet PiCS (Personal Inte
grated Communication System)
Audio Zoom. een toestel waar
mee je in lawaaiige ruimtes als
het ware kunt 'inzoomen' op je
gesprekspartner.
Volgens directeur Rihs geeft.de
naam PiCS aan wat het nieuwe
systeem pretendeert: geen ge
middeld apparaat voor de door
snee slechthorende, maar een
persoonlijk computergestuurd
systeem, dat wordt ingesteld op
de individuele gebruiker
Het revolutionaire van Audio
Zoom schuilt in het feit dat in
het digitaal gestuurde hoortoe-
stel niet één maar twee minuscu
le microfoons zitten, die in com
binatie één extreem richtgevoeli-
ge microfoon vormen. De 'com
municatie' tussen beide micro
foons wordt geregeld door een
microchipset. En omdat de Multi
Microfoon-Technologie elektro
nisch wordt gestuurd is het mo
gelijk verschillende richtingge-
voelige karakteristieken te defi
niëren en te programmeren; af
hankelijk van de akoestische
omgeving waarin ze gebruikt
worden.
Conventionele toestellen waren
tot voor kort behept met allerlei
technische onvolkomenheden. Ze
versterken zowel de gespreksge-
luiden als het aehtergrondru-
moer met als gevolg een geluids-
brij. waarin de stem van de ge
sprekspartner praktisch verloren
gaat. Met de Audio Zoom moet
dat probleem een stuk minder
worden.
De prijs van twee apparaatjes en
de afstandsbediening van de
PiCS Audio Zoom ligt volgens
de Nederlandse agent van
Phonak, M. Veenhuis, Medical
Audio BV in Gouda, rond de
5000 gulden. Afhankelijk van de
verzekeringsmaatschappij en
met aftrek van de AWBZ-bijdra-
ge 2600,-) moet een gebruiker
rekening houden met gemiddeld
een eigen bijdrage van rond de
2000 gulden.
Door Janny Kok
Rotterdam - De 47e consu
mentenbeurs Femina, die van
morgen tot en met 9 oktober
in Ahoy' Rotterdam wordt
gehouden, belooft consumen
teninformatie te geven 'van
de wieg tot het graf'.
Daarin blijken de ruim driehon
derd standhouders - al dan niet
met commerciële bijbedoelin
gen - behoorlijk ver te willen
gaan Beursbezoekers kunnen
worden geïnformeerd over de
verzorging van baby's, esthe
tische en reconstructieve plasti
sche chirurgie, het vinden van
een partner en daarna trouwen
en het onvermijdelijke levens
einde.
Beursorganisator John van Stra
ten hoopt dit jaar zeker 200.000
bezoekers naar de Femina te
trekken. Zij moeten onder meer
worden geboeid door de gebrui
kelijke beursonderdelen: de pre
sentatie van nieuwe huishoude-
hjke artikelen, moderne
woonstijlen, modenieuws, eten
en drinken, beeld en geluid, hob
by en doe-het-zelf.
Trouwen
Dat er in onze samenleving weer
meer wordt getrouwd moet blij
ken uit een opvallend groot aan
tal stands waar aanstaande
bruidsparen inspiratie voor de
grote dag kunnen opdoen. Vol
gens de beursorganisator is een
even opmerkelijke ontwikkeling
dat er dit jaar veel presentaties
komen, die vooruit lopen op de
Kerstviering. Een ander beursfe-
nomeen is een groot paviljoen
voor baby-, peuter- en kleuter
artikelen.
De Femina toont een voor Ne
derland nieuwe vorm van winke
len; het teleshoppen. Op het tv-
scherm worden produkten ge
toond die direct telefonisch of
■via het kabelnet kunnen worden
besteld. Er zijn twee grote teles-
hopping-kanalen, die zich op de
Femina presenteren en daar la
ten zien dat je voor winkelen de
deur niet meer uit hoeft.
Dat zou voor de consumenten
beurs een slechte zaak zijn en
dus presenteren standhouders
zaken, die mensen uit huis moe
ten lokken. Dat kunnen presen
taties zijn van nieuwe trends in
keukeninrichting, woninginrich
ting en elektronische appara
tuur, maar ook informatie over
een carrière bij Defensie of als
astroloog om maar eens een paar
uiteenlopende loopbanen te noe
men.
Air Shops
Op zijn minst opmerkelijk is de
presentatie van de eerste zoge
noemde Air Shops, die binnen
kort in Nederland worden geo
pend. In dat soort winkels zal
Kijken naar mode: een van de
voorlichting worden gegeven
over de mogelijkheden om de
kwaliteit van de lucht te verbe
teren. De winkels zullen ook ap
paratuur voor luchtverbetenng
en ademtherapie op de markt
brengen. Die moeten leiden tot
een betere luchtkwaliteit.
Als de stelling klopt dat de kwa
liteit van de lucht die mensen
inademen, bepalend is voor hun
biologische en sociale gedragin-
iderdelen van de beurs Femina h
gen moet de wereld er vriendelij
ker uitgaan zien met een verbe
terde luchtkwaliteit.
Donald Duck
Op de Femina is een aparte
plaats ingeruimd voor Donald
Duck, die op de consumenten
beurs zijn 60-jarig jubileum als
tekenfilmster viert. Dat begint al
bij de opening van de Femina op
Ahoy'.
vrijdag 30 september als de we
reldberoemde eend een naar hem
vernoemde tulp officieel ten
doop zal houden. Dat doet hij
door in een met pootaarde gevol
de 'doopvont' een aantal Donald
Duck-bollen te poten. Daarna
gedraagt de tekenfilmheld zich
als Sint Nicolaas door tijdens de
duur van de beurs meer dan 750
cadeautjes te laten uitdelen. De
60.000e en de 100.000e bezoeker
FOTO FOTON DEN HAAN
krijgen een geheel verzorgde reis
voor vier personen aangeboden
naar Eurodisneyland bij Parijs.
De openingstijden van de Femi
na zijn van 11.00 tot 17.00 uur en
van 19.00 tot 22.30 uur. Op de
beide zondagen in de beurspe-
riode is de Femina van 11.00 tot
17.00 uur open. Toegangsprijzen
zijn 14,- per persoon,
65-plussers 12,- en kinderen
tot en met 12 jaar 11,-.
Cas Spijkers, Robert
Kranenborg, John Sister
mans, Joop Braakhekke,
John Fagel. Dat zijn zo'n
beetje de namen. Ze re
geren culinair Nederland
al van voor dat Lubbers
zijn eerste kabinet in el
kaar timmerde. Maar zo
als Lubbers uiteindelijk
het veld heeft geruimd
voor Kok, zal ook aan de
hegemonie van deze he
ren een keer een eind
komen. Welke Kok gaat
Cas Spijkers opvolgen?
Michel van der Krof t is
een serieuze kandidaat.
Door Nico Koolsbergen
Hij is nog maar 25. Brutale kop,
zelfverzekerd, sous-chef in Le
Garage in Amsterdam. Inder
daad. het restaurant van Joop
Braakhekke. Michel van der
Kroft weet wat hij wil: koken,
een eigen restaurant runnen. „Ik
heb grote ambities," zegt hij on
gevraagd. Zulke typen zijn er
wel meer. Maar Michel van der
Kroft gaat ze ook realiseren. Hij
straalt het uit. De eerste stappen
naar het grote succes zijn al
gezet.
Hij mag jong zijn, zijn ervaring
overtreft-die van veel van zijn
oudere collega's. Van der Kroft
staat al vijf jaar full time in de
keuken. Heeft jaren zelfstandig
gekookt in Zwitserland; de pol
lepel gezwaaid in het Ballymore
House in Ierland, de thuisbasis
van Mvrtle Allen, en het mekka
van de culi's. Nooit van Myrtle
Allen gehoord? Foei! Zij is voor
zitster van de meest prestigieuze
koks-organisatie van Europa,
Eurotocques.
Het Ierse uitstapje duurde
slechts drie weken, maar Michel
van der Kroft deed er voor jaren
ideeén op. De reis was een ca
deau van Baileys Young Chef of
the Year Competition, een nieu
we wedstrijd voor veelbelovende
jonge Nederlandse koks, die dus
door Van der Kroft werd gewon
nen. Opgepast, Cas, Robert,
Joop. John en John: The Young
Ones komen er aan.
Op 10 oktober is de 'Dag van de
Smaak'. Befaamde koks gaan die
dag kookles geven op een basis
school. Ook Michel van der
Kroft. Hij is opgegroeid in
Michel van der Kroft: „Ik heb grote ambities.
Hoorn en woont daar nu nog.
Geestdriftig: „Ik ga koken op
mijn eigen oude basisschool."
Als hij over koken praat, loopt
de toehoorder het water in de
mond. Niet eens door wat hij
vertelt, maar door de manier
waarop. Je hóórt hem genieten.
Over zijn prijswinnende schotel:
„Het hoofdgerecht was een pot
au feu van rog en mosselen. In
een pot au feu zijn mosselen een
nieuw idee. De rog is een onder
gewaardeerde vis. Met een
prachtige structuur, maar je ziet
ze nooit. Ik heb het gekookt in
het sap van de mosselen. Daar
ben ik gek op." Het gerecht heeft
op de kaart gestaan van Le Ga
rage. De gasten waren er zeer
over te spreken.
Accenten
De jonge kok heeft uitgesproken
opvattingen over zijn vak: „Je
moet alleen met goede produk
ten werken, van eerste kwaliteit.
Daar niet te veel aan doen. Al
leen wat accenten geven." Over
de Ierse en de mediterrane keu
kens: „Ze zijn simpel, maar dat
is juist de kracht. Je weet nog
wat je eet." En: „Koken is met
een schilderijtje op het bord ma
ken. Alles draait om de smaak."
Ierland was een openbaring:
„Myrtle Allen is van huis uit
boerin. Ze begon te koken toen
ze met bed&breakfast startte.
Haar filosofie is: altijd eigen in
grediënten gebruiken. Kruiden
en groenten kweekt ze zelf. Vlees
haalt ze bij boeren in de buurt.
De vis is heel vers. Om half zes 's
middags gevangen, een paar uur
later op tafel."
Pas op de LTS, toen hij een
richting moest kiezen, kwam Mi
chel van der Kroft op het idee te
gaan koken. „Maar vanaf de eer
ste les was ik verkocht." Met zijn
ambities en energie zag hij kans
een jaar korter over de opleiding
te doen. Met twintig was hij
afgestudeerd. Deed ervaring op
in binnen- en buitenlandse res
taurants. Tussendoor moest hij
in dienst en natuurlijk werd hij
daar leider van een keuken-
groep. Uiteindelijk belandde Mi
chel van der Kroft in Le Garage.
In de wedstrijd voor jonge chefs
stak hij veel energie. De deelne
mers - 25 in totaal - moesten
eerst een schriftelijk werkstuk
indienen, met hun visie op het
vak en een suggestie voor een
viergangen lunchmenu. De jury
koos vier finalisten die samen
zo'n menu moesten realiseren.
„Mijn broertje was ook finalist",
zegt Michel van der Kroft. „Hij
kookt bij restaurant Au-
jourd'hui, hier vlakbij."
FOTO FOTOPERSBUREAU DIJKSTRA
