6Gooit God de kinderen
dan zó uit de hemel?'
Rapport
Jodiumpil verdeelt Vlaamse ministeries
Denen voelen nietl
voor verandering
Oplichter
zaait ver»
Lijn
AbvaKabo:
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Hollandse emigranten leven
voort in archief New York
LJ
Hugo Röling schreef de geschiedenis van de seksuele voorlichting
PESTEM
J
Milieuvereniging Benegora
vreest run van Belgen op
Nederlandse jodiumpillen
DE STEM
Halszaak
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1994
Door Diederik Kramers (anp)
Albany/Den Haag - Politiek geruzie over defensiekosten,
etnische spanningen, dronkenschap en sportvandalisme.
Het klinkt de hedendaagse
Nederlander allemaal bekend
in de oren, maar zijn zeven-
tiende-eeuwse voorouders in
Noord-Amerika hadden er ook
al mee te maken. De Ameri
kaanse historicus Charles Ge-
hring heeft er zijn levenstaak
van gemaakt de archieven van
Nieuw Nederland openbaar te
maken. Wegens het 20-jarig
bestaan van zijn New Nether
lands Project is hij het afgelo
pen weekeinde benoemd tot
officier in de orde van Oranje
Nassau.
Het verhaal van Nieuw Neder
land is een unieke episode in
de Amerikaanse geschiedenis,
zegt Gehring, werkzaam in de
New York State Library te
Albany. „Het is net een spiegel
van het huidige New York.
Nieuw Amsterdam was, even
als het Amsterdam van de
Verenigde Provinciën, een be
langrijke handelsstad en een
smeltkroes van verschillende
culturen, net zoals New York
City dat nu is."
Het Hollandse verleden is er
bewaard gebleven in namen
als Harlem (Haarlem) en
Brooklyn (Breukelen). De
Westindische Compagnie
(WIC) vestigde de kolonie in
1662 in wat nu New York en
delen van New Jersey en Con
necticut is. De Engelsen an
nexeerden het gebied in 1664
om het acht jaar later weer te
moeten prijsgeven aan een
Hollandse invasievloot. Uit
eindelijk gaf de WIC het ge
bied in 1674 op in ruil voor
Suriname.
Mede door z'n korte geschie
denis is er over het algemeen
niet veel bekend over Nieuw
Nederland. „Het zijn altijd de
overwinnaars die de geschie
denis schrijven," aldus Ge
hring. „De Britse tijd werd
bepalend voor het beeld van
ons koloniale verleden, terwijl
het Nederlandse aandeel werd
weggemoffeld."
Ook in Nederland was er maar
weinig belangstelling voor
Nieuw Nederland toen Ge
hring rpet zijn project begon.
„Ze vonden het maar een kor
te episode die weinig sporen
had nagelaten. Men had meer
aandacht voor de koloniale
geschiedenis in Indië en de
huidige derde wereld."
Het ontcijferen van de docu
menten, geschreven in het
moeilijk leesbare zeventiende-
eeuwse Nederlandse schrift,
maakt het werk er niet ge
makkelijker op. Na twintig
jaar heeft Gehring 7000 van
de 12.000 stukken (WIC-ar-
chieven, raadsminuten, recht
bankverslagen) getranscri
beerd, vertaald, geannoteerd
en uitgegeven.
Hij ziet zijn werk echter be
loond door het groeiend aantal
onderzoekers aan weerszijden
van de oceaan dat uit zijn
bronnen put. Universiteiten en
scholen in New York, New
Jersey en Connecticut hebben
Nieuw Nederland inmiddels in
hun lesprogramma's opgeno
men. „We hebben hier in Al
bany zelfs een stel liefhebbers
dat in eigen gemaakte unifor
men van de compagnie-solda
ten rondloopt," alus Gehring.
Uit de vergeelde en fragiele
papieren blijkt dat Nieuw
Amsterdam in het midden van
de zeventiende eeuw met zijn
circa 1000 inwoners een mul-
ticülterele metropool 'in de
dop was. Gouverneur Willem
Kieft vertelde een gast in 1643
dat er wel achttien talen wer
den gesproken. Uit heel Euro
pa vluchtten mensen via Am
sterdam voor de dertig-jarige
oorlog naar de Nieuwe We
reld: Franse en Waalse protes
tanten, Engelsen, Duitsers,
Polen, Scandinaviërs, tot
Kroaten en Litouwers toe.
„Zij namen allen de Neder
landse taal en cultuur over en
werden al snel verneder
landst," zegt Gehring.
Met de Indianen werd veel
handel gedreven, al waren er
vaak spanningen. Zo kwam
het in 1655 tot een uitbarsting
toen de vroegere schout Hend-
rick van Dijck een Indiaanse
doodschoot die een perzik uit
zijn boomgaarde gapte. Daar
op trokken zo'n 900 Indianen
plunderend en brandstichtend
over Manhattan en Statenei
land.
„Het is een groote stoutigheyt
van de wilden dat se soo veel
schoone gelegentheyten van
bouwerijen (boerderijen),
menschen ende vee hebben
durven destrueren (vernieti
gen)," aldus een functionaris.
De krachtdadige gouverneur
Peter Stuyvesant deed zijn
best om de verdediging van de
kolonie tegen Indianen en
Britten te verbeteren. Fort
Amsterdam op het zuidelijkste
punt van Manhattan leek vol
gens hem 'meer op een mols
hoop dan op een fort'. Omdat
de burgerij er geen geld voor
over had, liet hij uit eigen
middelen een verdedigingswal
bouwen, die langs de huidige
Wallstreet loopt.
De manuscripten tonen het
dagelijkse leven van de kolo
nisten van Nieuw Nederland
en hun vrijetijdsbestedingen,
waarbij niet zelden slachtof
fers vielen. Vooral de drank
zucht eiste zijn tol. Zo meldt
het strafblad van Jacob Jansz
Stol, veerman bij Rensselaer,
in 1649 dat hij in de taveerne
'zonder reden Hans Vos met
een kroes in het gezicht sloeg
zodat deze twee maanden niet
kon werken. Vervolgens sloeg
hij Willem Jeuriaensz met een
kroes, en Abraham Pietersz op
het hoofd'.
Zelfs het 'kolven' of golfen
leverde gevaar op: de stads
raad van Beverwijck (Albany)
verbood het mensen op straat
dit spel te spelen, omdat er te
veel ruiten sneuvelden en
voorbijgangers door rondvlie
gende golfballen werden ge
troffen.
Golfen en drinken - Philip
Schuyler kon het niet laten,
zelfs niet op zijn huwelijksdag
in 1650 te Beverwijck. Voor
dat hij in de echt werd ver
bonden met Margaretha van
Suchtenhorst, schaatste hij
eerst met zijn vrienden de be
vroren Noordt-rivier (de
Hudson) op voor een partijtje
'ijskolven'. Vervolgens doken
ze de kroeg in. Maar na enkele
kroezen drank kreeg een aan
geschoten Philip ruzie met ene
Gijsbert van den Berg. Er
brak een gevecht uit, en Gijs
bert liep een messteek op.
Dankzij zijn invloedrijke
schoonvader, die commandant
van het district was, kwam
Philip er genadig vanaf en kon
de trouwerij gewoon door
gaan.
Brugge eert een grote zoon. De schilder Hans Memling is 500 jaar
dood. Een goede gelegenheid voor een overzichtsexpositie en
tegelijk een oppepper voor de noodlijdende toeristische industrie.
Brugge pakt het groots aan: arrangementen voor overnachtingen,
maaltijden en een bezoek aan de schilderijen. Maximaal rendement
verzekerd. Voor wie wil reserveren, staan er twee telefoonnummers
open. Een voor losse toegangskaarten en een ander voor een
all-in-pakket. Met beide nummers wordt ruim geadverteerd.
De belangstellende belt en krijgt in gesprek. Hij probeert het
vervolgens een half uur later weer: in gesprek. Een half uur later
nog eens: in gesprek. Zo veertien dagen lang, op beide nummers.
Alsof in paniek geraakte telefonistes de haak naast het toestel gelegd
hebben.
Een bevriende instantie geeft uitleg. Het museum heeft één nummer
en zes lijnen beschikbaar. Alsof er slechts een gelimiteerd aantal
geïnteresseerden uitgemolken hoeft te worden. (CH)
f"
Noteer als nieuwe abonnee:_
Naam:
Adres:
Postcode:_
Telefoon (voor controle bezorging):
De nieuwe abonnee betaalt per:
p kwartaal acceptgiro 87.20 c
o maand automatisch 29.05
De Parkerpen zenden aan:
Naam:
Adres:
Postcode:
Plaats:.
kwartaal automatisch
bank/gironr.
84.70
Plaats:.
In de pen moet komen te staan: (max. 15 letters)
De pen wordt opgestuurd zodra wij het eerste abonnementsgeld ont
vangen hebben. Stuur deze bon in een open envelop zonder postze
gel naar Dagblad De Stem, Antwoordnummer 112, 4800 VB Breda.
DE STEM. EEN KRANT DIE JE WAT ZEGT.
Er waren ouders die over
bijtjes en bloemetjes be
gonnen... Er waren
ouders die iets vaags ver
telden over geslachtsge
meenschap... Er waren
ouders die volhielden dat
de ooievaar de baby's
bracht... En er waren
'ouders die werkelijk niet
wisten wat ze aan moes
ten met die vraag waar
alle kinderen eens mee
komen: 'mama, papa,
waar komen de kinderen
vandaan?' Dr. Hugo Röl
ing, docent historische
opvoedkunde aan de
Universiteit van Amster
dam, zette alle antwoor
den op een rij en schreef
de geschiedenis van de
seksuele opvoeding. Een
vraaggesprek.
Door Mick Salet
HET SPROOKJE van de ooie
vaar gelooft geen kind meer.
Baby's komen uit de buik van
mama. Maar hoe komen ze daar?
Dat is een vraag waar heel wat
ouders nog altijd een beetje mee
in de maag zitten. Wat vertel je
een kind? En wanneer?
Vertel je een basisscholiertje al
les, van voorspel tot nageboorte,
öf zeg je vlak voor het spannend
wordt, net als volksopvoedster
Elise van Calcar aan het eind
van de vorige eeuw: 'dat kan ik u
nog niet uitleggen; gij weet ook
niet hoe het komt dat de zon ons
allen verwarmt en licht geeft; gij
weet ook niet hoe de locomotief
of de telegraaf werkt - wees
tevreden met te weten dat alles
door God gegeven wordt. Het
staat leelijk als kinderen over
allerlei zaken willen meepraten,
daar ze nog niets van vatten
kunnen'.
Hoe hebben ouders en opvoeders
het door de jaren heen verteld?
De pedagoog Hugo Röling, 49
jaar, ging op onderzoek en
schreef er een boek over: 'Ge
vreesde vragen, de geschiedenis
van de seksuele opvoeding in
Nederland.'
Eerst even uw eigen ervaring.
Hoe kreeg u seksuele voorlich
ting van uw ouders?
„Ik kan me niet herinneren dat
ik thuis seksuele voorlichting
heb gehad. Op mijn twaalfde
had ik nog geen flauw idee. Nu
komt dat niet meer voor. Kinde
ren worden op televisie met seks
gebombardeerd. Maar ik groeide
op zonder tv. In een intellectua
listisch en burgerlijk gezin. Erg
geïsoleerd. Zonder vriendjes op
straat die me vertelden hoe man
nen en vrouwen met elkaar
vrijen. Pas op het gymnasium
ben ik in de encyclopedie gaan
zoeken en ben er zo uiteindelijk
zelf achter gekomen. Achteraf
vind ik dat mijn ouders me wel
iets meer hadden mogen vertel
len."
Toch maakt het volgens u nau
welijks uit of een kind nou veel
v» ,/.v -
- V.
Hogo Röling
of weinig seksuele voorlichting
krijgt.
„Er is lang gedacht dat er ont
zettend veel mis kon gaan door
slechte seksuele voorlichting. Er
ging natuurlijk ook van alles mis
- ongewenste zwangerschappen,
geslachtsziektes, seksuele frus
traties - maar over het algemeen
viel het allemaal wel mee. De
meeste mensen hebben er geen
trauma's aan overgehouden. Hoe
meer ik erover ben gaan lezen,
hoe duidelijker het me is gewor-'
den dat het niet dondert of
ouders er nou uitvoerig of sum
mier over vertellen.
„De inhoud van de seksuele op
voeding maakt niet uit. Als er
maar systematische en sympa
thiserende aandacht is voor de
seksuele ontwikkeling van het
kind èn de mogelijkheid bestaat
dat jongeren zelf van alles kun
nen ontdekken. Dat zeg ik ook
tegen mijn zoons van twaalf en
veertien: verken alles maar zelf.
In andere woorden natuurlijk,
maar dat is de kern van de
boodschap: ontdek het zelf. Je
probeert kinderen natuurlijk tot
verantwoord seksueel gedrag te
brengen, maar met welke seksu
ele opvoeding en voorlichting je
dat nou het best bereikt, dat is
onduidelijk."
Aan de ene kant heeft dat iets
geruststellends: je doet het als
ouder niet gauw fout. Aan de
andere kant heeft het iets teleur
stellends: de pedagogen weten
het ook niet.
„Ja, maar de ideale seksuele op
voeding bestaat nou eenmaal
niet."
Wel heeft elke tijd zijn idealen
gehad. Zo was het tot ver in deze
eeuw het ideaal om kinderen zo
lang mogelijk onschuldig te hou
den, maar ze ook weer niet te
laat voor te lichten.
„Dat is lang het tragische ge-1
weest. Dat men kinderen aan de
ene kant niets wilde vertellen,
om ze onschuldig te houden, en
ze aan de andere kant wel iets
moest vertellen, om ongelukken
te voorkomen. Maar dat gaat
niet samen. Het is onmogelijk
om kinderen voor te lichten en
tegelijkertijd onwetend te hou
den. Dan krijg je van die rare
verhalen. Zo kregen kinderen tot
een jaar of acht te horen dat de
kinderen door de ooievaar wer
den gebracht. Dat leek een aar
dig sprookje, maar bleek achter
af volkomen inadequaat. Zo
gauw kinderen aan de weet kwa
men hoe het werkelijk zat, raak
ten ze in de war. Ze voelden zich
bedrogen als ze ontdekten dat ze
door hun ouders voor de gek,
gehouden waren. Dat gaf een
enorme breuk in het vertrouwen.
„Daar werd ook voor gewaar
schuwd. Door de bekende opvoe
der Jan Ligthart bijvoorbeeld.
Die waarschuwde in 1914 voor
de kloof die er tussen ouders en
kind kon ontstaan door blijvend
zwijgen over seks. 'Het kind
vraagt en zal blijven vragen, en
ontvangt het geen antwoord van
zijn ouders, dan zullen vriendjes
en vriendinnetjes het zelfs onge
vraagd inlichten. Hoe? Dat is
toch wel algemeen bekend: on-
FOTO VNU
juist, onrein, met zeer gevaarlij
ke bijmengselen vóór gemoed'en
verbeelding, die - en men vergete
dit toch niet - het kind in een
apart wereldje doen leven, ver
wijderd van zijn ouders.'"
Het verhaal van de ooievaar die
de baby's brengt, is het bekendst.
Wat werd er nog meer verzon
nen?
„Er is een betrekkelijk klein re
pertoire. Er werd onder meer
verteld dat kinderen uit het wa
ter werden gehaald of door de
schoorsteen kwamen vallen. Er
werd verteld dat ze, net als plan
ten, in de boerenkool groeiden.
Er werd verteld dat ze bij de
baker of de dokter gekocht wer
den. En er werd natuurlijk ook
verteld dat ze van God kwamen.
„Maar het waren allemaal mis
leidende verklaringen, die voor
veel onbegrip konden zorgen. Zo
vroeg een kind dat van haar
moeder te horen had gekregen
dat de kinderen van God komen:
'Gooit God het kindje dan zó uit
de hemel?'"
Zouden er nu nog ouders A
kleine kinderen van die verfo
tjes vertellen?
„Ik geloof het niet. Dat nan[tl
niet meer. De seksualisering
onze samenleving heeft oudei!'
hoge mate de mogelijkheid
nomen zelf te bepalen hoe
wanneer de seksualiteit ter sop
ke komt. Op de k"'
wordt er al vroeg over
en op televisie krijgen
kinderen, ook vóór acht
vrijende mensen en beelden ij
bevallingen te zien."
Seksuele voorlichting is gee
boe meer, maar veel ouders.,
ben er nog wel moeite mee.
zou dat komen?
„Er bestaat zoiets als schaam!
Als je over seks praat, danpu
je over iets dat met opwind»
en schaamte te maken heeft, Pg
is dus niet zo gek dat je daarnï
zo makkelijk over praat. In
tijd van de seksuele revolutie, j
zogenaómde seksuele revoli
vond men dat die schaamte J
lijk stond met fout. Alle schaad
te moest afgeworpen wordtj
Maar dat was een misvatti
Seksualiteit kan niet zondi
schaamte. Seks is, niet,
Lenin beweerde, net zo gewooj
was als het drinken van een
water. Gelukkig niet. Dat zoi
toch doodzonde zijn?"
Het zijn niet alleen ouders dia,
wel eens moeite mee
Ook kinderen vinden het nisi
altijd prettig om met hun oiéij
over seks te praten.
„Ja, je kunt misschien wel metjt
kinderen over verliefdheid
seks willen praten, maar «J
schien willen zij er niet met ju
over praten. Met iedereen,
juist niet met jou. Het is nitj
ongewoon dat kinderen hi
ouders het liefst als aseki
wezens zien. Daar had de
Ben Premséla in de jaren dertij
een grapje over, dat nog sta
actueel is. Vraagt vader:
jongen, hebben jullie op i
al geslachtelijke voorlichting ge-|
had?' Zegt de zoon: 'Zeker vak
zegt u maar wat u weten will',
Maar goed, misschien kun je lid
toch proberen, in een rustig ge
sprek. Eerst even aftasten wata]
al weten en dan
gewoon zeggen: 'Heb je
te vragen?' Want goede seksuele!
voorlichting helpt uiteindelijkj
wel degelijk."
Tot slot. U lijkt af en toe
beetje heimwee terug te /tijtal
naar de seksuele opvoeding ia ij
dagen dat er nog geen aids m
„Het is niet echt heimwee, maar|
de verboden van vroeger
ten seks spannender dan nii|
Vroeger werd er heel h,
pen: Pas op! Niet doen! End»
heel zachtjes: Maar het is
dig. Nu zet iedereen een vrolijk!
gezicht: Seks is heel mooi, ees|
bron van geluk, maar denk aai
de regels en pas op voor aids. Ik
erger me ook wel eens aan al dit
aandacht voor seks op tv,
tegenwoordig seksueel niet te
vreden is, is een sukkel, terwijl
het vroeger een lot was dat ten
minste ook nog in de geur van
deugdzaamheid stond."
I 'Gevreesde vragen' van I
Röling - uitgeverij Amsterdam I
University Press - kost f 39,50.
Van onze verslaggeefster
Leiderdorp - Justitie is een ui
termate slechte informatie
verschaffer als het om incest,
slachtoffers gaat. SlachtofJ
fers die voor justitie van be-
lan2 zijn voor de bewijsvoe
ring worden zelden op de
hoogte gehouden van het ver-1
loop van de zaak.
Uit het Belevingsonderzoel
Slachtoffers van de Rijksuniver
"~l
Van onze verslaggever
Antwerpen - Over de hoof
den van burgers zijn in Bel
gië twee ministeries in con
flict over het nut van jo
diumpillen bij een kern
ramp.
Wanneer ze niet beschikbaar
worden gesteld, zoals het mi
nisterie van Binnenlandse Za
ken van de Vlaamse gemeen
schap wil, voorziet milieuver
eniging Benegora bij een even
tuele kernramp in Doel een run
op jodiumpillen in de Neder
landse grensgemeenten waar de
pillen wel voor handen zijn.
De pillen moeten de schildklier
van de mens beschermen na een
ramp met de kerncentrale in
Doel. Zeven Nederlandse ge
meenten rond de centrale heb
ben wel pillen klaarliggen 'voor
het geval dat'.
Binnenlandse Zaken van de
Vlaamse gemeenschap denkt er
niet over geld voor het aanko
pen en verstrekken van pillen
beschikbaar te stellen. Het mi
nisterie van Gezondheid dringt
aan op het beschikbaar stellen
van pillen aan gemeenten.
„Het staat in de wet, dat de
pillen er moeten zijn," aldus
een voorlichter van de gemeen
te Antwerpen. Ook al acht het
ministerie van Binnenlandse
Zaken bij een ramp het evacue
ren van de bevolking verstandi
ger, hij behoort de wet gewoon
uit te voeren.
Conform de wettelijke ver
plichting zeggen Belgische bur
gemeesters de beleidsgroep
Doel, bestaande uit Nederland
se burgemeesters en hogere
overheden, toe tot distributie
op voorhand te zullen over
gaan. „Hebben de Belgen altijd
gezegd," weet directeur H.
gora. „Ik zie bijvoorbeeld in
woners van Belgisch Putte en
masse naar Nederlands Putte
komen voor pillen." Zo'n pa
niekreactie is volgens Van
Rijen op twee manieren te
voorkomen.
Enerzijds zou de Belgische
overheid ook pillen beschik
baar moeten hebben voor de
eigen bevolking. Anderzijds
Hendriks van de GGD in het
streekgewest. „Die toezeggin
gen hebben ons aangezet tot
opslag en verspreiding van jo
diumpillen," aldus burgemees
ter H. Klitsie van de gemeente
Woensdrecht.
„Als de Belgen uit de grens
streek nu maar niet massaal
naar hier komen als er een
ramp met de kerncentrale ge
beurt," verzucht A. van Rijen,
voorzitter van milieuclub Bene-
zou aan beide kanten van de
grens vroegtijdige evacuatie
overwogen moeten worden.
„Volgens burgemeester G.
Swillens van Ossendrecht weet
de overheid uit contacten met
de kerncentrale lang van tevo
ren dat er iets gaat gebeuren,"
vervolgt Van Rijen. „Evacuatie
behoort niet tot de onmogelijk
heden."
Swillens heeft altijd verkon
digd, dat een ongeluk in de
kerncentrale tot 48 uur eerder
bij hem bekend is dan bij de
buitenwacht. Mislukt het be
strijden van een aankomende
ramp in de centrale dan weet
de club van burgemeesters mi
nimaal zeven uur voor het los
barsten van nucleair materiaal,
dat de bevolking gewaar
schuwd moet worden: Ramen
en deuren dicht, binnen blijven
en pillen slikken.
„Waarom de vele uren voor een
ramp niet gebruikt om de be
volking uit de gevarenzone te
laten vertrekken?" vraagt Van
Rijen zich af. „Een dorpsbevol
king moet toch gemakkelijk
naar veiliger oorden te brengen
zijn. En wie achter blijft, bij
voorbeeld politie en andere
hulpverleners, kan een pil slik
ken. De politie beschikt trou
wens voor zo'n geval over mas
kers."
Van Rijen kan zich een nachte
lijke situatie voorstellen, waar
in evacuatie moeilijk tot onmo
gelijk is. „In dat geval liggen er
pillen klaar om in ieder geval
de schildklier van de mens te
beschermen."
Burgemeester Swillens was gis
teren niet bereikbaar om een
toelichting te geven op de hou
ding van het Belgische ministe
rie van Binnenlandse Zaken en
de suggestie van Benegora om
in vroegtijdig stadium de be
volking te evacueren.
Ami
Van onze Haagse redactie
Den Haag - De ambtenare
nietigend geoordeeld ovei
voor volgend jaar. De FN
cao-onderhandelingen bij
1 onmogelijk zijn, nu het kal
wil bezuinigen door onder
De CNV-ambtenarencentralij
CCOOP wijst erop dat de bezui
nigingen de dienstverlening en di
kwaliteit ernstig zullen aantas
ten, door het verlies van duizen
den banen. Ook de Algemeei
Christelijke Politiebond (ACP) i
bitter ontgoocheld.
De bond heeft grote probleme'
met het feit dat er maar 50 mil
joen gulden extra is uitgetrokkei
voor de politie. „Politie en bur!
gers zijn bedrogen omdat niet i
gerealiseerd wat in de verkie
zingsstrijd is beloofd. Puur kie
zersbedrog."
Ook de grootste onderwijsvak
bond ABOP noemt de voorgeno
men bezuinigingen op de arbeid
svoorwaarden bij de overhei
niet acceptabel. De extra uitge
trokken 35 miljoen gulden voo
de verbetering van de positie va
leraren betitelt de ABOP al
'schamel'. Ook de christelijke oii
derwijsbonden PCO en KOV vir
den dat bedrag veel te laag.
Landbouw
De overhëidswerknetners ware
over het algemeen het hardst
hun reacties temidden van de gi
bruikelijke stroom van op- et
aanmerkingen op de kabinet:
plannen.
De belangenorganisaties voi
kunstenaars herhaalden hun bi
zorgdheid over de voorgenomi
bezuinigingen in hun sectoi
Landbouw- en natuurorganisi
ties hebben weinig goede wooi
den over voor de plannen. Voel
Door Aad Jongbloed
Met Denemarken gaat het in verhouding tot het bijna
zieltogende Zweden redelijk goed. Het is daarom meer d:
waarschijnlijk dat de regerende sociaal-democraten na i
verkiezingen vandaag met hun coalitiepartners mogen doorre-1
geren.
Wel zal de centrum-linkse coali
tie van vier partijen een dusda
nig verlies lijden (van iets meer
dan 50 naar 45 procent) dat zij
steun moet zien te krijgen van de
Volkssocialisten om een meer
derheid te houden. Een andere
mogelijke partner is de Een
heidspartij van ex-communisten
en Groenen, die wellicht voor de
eerste keer de kiesdrempel van 2
procent overschrijden.
Het rechtse blok van liberalen,
conservatieven en de extreem
rechtse 'Vooruitgangspartij', de
oppositie vormend, komt volgens
de opiniepeilingen samen op
ruim 38 procent uit.
De economie van Denemarken
behoort sinds enige tijd tot de
sterkste in Europa. De jaarlijkse
inflatie komt niet boven de 2
procent en de economische groei
haalt al enkele jaren het percen
tage van 3. Hoewel de regering
een groot aantal nieuwe banen
heeft weten te creëren blijft de
werkloosheid op 12 procent, net
iets onder het Europees gemid
delde. De sociaal-democraten
van premier Nyrup Rasmussen
blijven volgens de peilingen
bijna 35 procent (5 procent mie-
der) de grootste partij, waardoor
Rasmussen opnieuw premier W
worden.
De grootste partij van de rechts®
oppositie, de liberalen van
voormalige minister van Buiten
landse Zaken Uffe Ellemann-
Jensen, komt maar op ruim -
procent. Waarschijnlijk als g®'
volg daarvan wil Ellemaiin-J®;
sen de Deense politiek vaai*
zeggen en zal hij door de niew®®
Deense regering voorgedrag®
worden voor de functie van se
cretaris-generaal van de Na'0-
Zijn kansen daarop zijn echt®
gering, omdat de Belg
Claes veruit favoriet is.
Zowel de conservatieven als
liberalen maakten tijdens
campagne de fout te flirten m
extreem-rechts. Toen zij m®
ten dat dit kiezers ging koste-
probeerden zij zich van extreem-
maar
n het tij
rechts te verwijderen
waarschijnlijk te laat om
te keren. Extreem-rechts
volgens de peilingen rekenen
ruim 6 procent.
Van onze verslaggever
Breda - Meester-oplichter Ja
de Kuiper heeft verdeeldhei
gezaaid onder zijn slachtoj
fers. Zo ligt de Essense har
delaar in roerend en onroi
rend goed J. van der Eijken
de clinch met de curator
het faillissement van De Ku
per, C. van Leuven.
Van der Eijken leende in apl
1992 150.000 gulden bij wijze vi
eerste hypotheek aan De Kuipe
Hij liet bij de notaris vastleggi
EEN DISCUSSIE valt nooit te s
al meer dan een eeuw geen
een grote minderheid voorsta
derheden te vinden.
Tegenstanders beroepen zich
blijkens buitenlandse ervarin
king ervan of op de onomkee
nauwelijks indruk. Twintig ja<
af te schrikken, is eveneens c
zo onomkeerbaar. Niet alleen
vergissing, niet teruggegeven
neidsberoving evenmin.
Het enige argument dat telt, i
om eert staat of individu, het i
een ander te beschikken. En ze
Als zou het gaan om een v
voorkoming van eigen onder
een ander nemen mag, word
minaliteit het laatste middel c,
of dood. Eigen ondergang tec
En met dit argument is de ver
bat gegeven. Het publiek voel
naliteit en geweld, heeft het
bescherming door overheid e
te gaan. Vandaar dat men de
gebracht ziet.
Het pleidooi voor de doodstr
ten van de radicaalste aller st
van de bevolking en zeker d
teisdadigheid, en in het bijzo
volg is van drugs, is verloren.
9sn oplossing. Even gruwelij
U.e discussie dient daarom ni
Riet humane karakter van d
ten overheid die iets weet t
beid, creëert een klimaat w
teeer weerklinkt.
