Nokia terug uit Verre Oosten
Vertaalwarenhuis mikt op een miljardenmarkt
nd KORT
4Wij geloven in een computer waarmee men ook tv kan kijken'
Finse producent van consumenten-elektronica bijna uit verliezen
Luchtvaart in kaart
Duitse bouwgigant Holzmann zet successen voort
Tegenpolen voldoen in top
software-bedrijf BSO/Origin
Nieuw reizigersrecord in
Britse Kanaalhaven Dover
A4
ter premier
)sitiejareri
ECONOMIE
PTEMBER 1994
uschwitz
de Tweede Wereldoorloe
en gisteren een bezoek ge
ekamp Auschwitz. Ze be
Holocaust. Namens het
.e een krans.
luk Algerije
iaans passagiersvliegtuig
r mensen om het leven ge!
ie van Transport raakten
stortte in de regio Taman.
Algiers,
gvallen van het zicht voor
aldus het ministerie in Al-
inda de Mol
tv-presentatrice Linda de
aking. Het Duitse bou]e.
at De Mol sinds een half
r een man die haar onop-
Linda - die op het Duitse
ramma 'Traumhochzeit'
zorgt.
Mol. Hij is volgens haar
er wat gestoord.
vrijmaken
tair Fonds buigt zich over
d dollar dat Rusland ruim
kreeg het geld echter pas
jn tekenen dat dat het ge-
t fonds van 6 miljard dol
ven van nog eens 4 miljard
king stellen dat Moskou
en om de overgang van een
n vrije-markteconomie te
n een bodemloze put ver-
noodzaak van de hulp.
kunnen de hervormingen
verleden
is zaterdag op 92-jarige
uid-Londen. De in Wenen
Groot-Brittannië waar hij
en School of Economics,
de belangrijkste vertegen-
"ij noemde zichzelf liever
aarnemingen nooit tot ab-
ring 'alle zwanen zijn wit'
iek, omdat men nooit alle
zullen leven, kan waarne-
tspraak met stelligheid te
r een niet-witte zwaan te
Palestijnen
ondag voor het eerst een
trijders van de extremis-
de Palestijnse politie. Een
mas-strijder raakte zwaar
estijnse politie probeerde
amentalistische organisa-
t Midden-Oosten. Ook op
de door Israël bezette wes-
estijn gedood en één ver
aten, zouden kort tevoren
te rijden.
n. foto epa
son, de lijsttrekker van de
wordt na drie jaar oppo-
!uw premier van het Scan
de in talrijke partij- en rege-
sfuncties op de achtergrond.
de schijnwerpers in 1986
seling op de kersverse pre-
werden gericht, wist hij vol
waarnemers de Zweden een
el van zekerheid te geven, na
traumatiserende moord op
ne. Mede dankzij deze bonus
hij de parlementsverkiezin-
in 1988 Ook zijn kalm en
iverwogen optreden, zijn or-
satietalent en gevoel voor
ek droegen bij aan zijn suc-
jaar later verloor hij echter
erkiezingen, met de slechtste
ag voor de SDP sinds 1928.
c voor de verkiezingen had
Isson persoonlijk in Brussel
Zweedse verzoek tot toetre-
tot de Europese Gemeen-
ip ingediend, wat de ver-
kkendste ommezwaai was in
Iweedse buitenlandse politiek
deze eeuw. Dat hij in 1991 in
oppositiebankjes moest
tsnemen, is echter vooral te
en aan het gebrek aan visie in
economisch en binnenlands
id.
ens de verkiezingsstrijd dit
heeft Carlsson de Zweden
ral magere jaren beloofd-
j moeten hard werken en be-
ligen om Zweden uit de crisis
alen."
Isson is getrouwd en heelt
dochters. Hij houdt van
idelingen in familiekring en
nooit een wedstrijd van de
.balclub van Tyresoe, de
"stad van Stockholm waar hp
int.
PESTEM
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1994
Van onze redactie economie
ffvchen Met behulp van een in
september te introduceren multime-
^a-systeem verwacht de Ameri
kaanse computerfabrikant Packard
Bell zijn produktie in Wychen dit
jaar op te voeren tot 200.000 stuks.
In betrekkelijke stilte is de Europese
produktievestiging van Packard Bell,
actief sinds drie jaar, daarmee uitge
groeid tot de grootste pc-producent in
Nederland.
Het bedrijf presenteerde gisteren een
personal computer met ingebouwde mo
nitor, radio, televisie, stereo, CD-ROM
en fax. De complete versie zal te koop
zijn voor ongeveer 5300; een simpele
uitvoering met softwarepaketten (spelle
tjes, educatieve programma's) en radio
komt op 3300.
Packard Bell heeft geen boodschap aan
de crisis in de consumenten-elektronica.
„Wij geloven dat de consument is geïnte
resseerd in een pc, waarmee hij ook naar
de radio kan luisteren en op zijn scherm
kan kijken naar Nederland-Ierland," al
dus Korstiaan van Kleef van Packard
Bell Nederland. „Zeker als hij dat alle
maal kan krijgen voor een prijs die lager
ligt dan wanneer hij de onderdelen los
moet kopen."
Packard Bell gokt vooral op de markt
van consumenten die een tweede televi
sie willen aanschaffen. Het bedrijf is
overtuigd van zijn succes in het moeder
land, waar multimedia-pc's lang en
breed zijn geaccepteerd.
Apparatuur met toevoegingen als CD-
ROM, fax of telefoon-beantwoorder is
daar al goed voor 85 procent van de tota
le pc-verkopen.
In Europa ligt dat percentage momenteel
op 30. Het nieuwe 'alles ineen'-systeem
moet het aandeel van multimedia dit
jaar nog opstuwen in de richting van de
50 procent.
Het concern zegt zich al langere tijd als
geen ander te richten op het positioneren
van de computer als consumentenpro-
dukt in plaats van als kantoorartikel.
Packard Bell zet zijn apparaten af via de
detailhandel.
De pc's van het bedrijf staan op de
schappen van onder meer Makro en
Dixons naast de televisies. De mogelijk
heden om de ombouw een kleurtje te ge
ven (grijs, groen, oranje) passen ook in
het concept om de computer in de thuis-
omgeving te plaatsen.
Packard Bell meent zijn succes ook te
ontlenen aan het service-apparaat.
Klanten uit geheel Europa worden in
Wychen in de eigen taal te woord ge
staan; reparatie wordt in elk land afzon
derlijk geregeld.
De verkopen via grote warenhuizen
groeien volgens marketing-directeur
Isaac Hillel van Packard Bell Europa in
populariteit.
Volgend jaar wordt naar verwachting
bijna 45 procent van alle pc's in de Vere
nigde Staten op deze manier aan de man
gebracht.
Packard Bell heeft er in eigen land een
marktaandeel mee bereikt van 6,7 pro
cent en is daarmee nummer vier achter
de giganten IBM, Apple en Compaq. De
verwachte jaaromzet zal uitkomen op
2,3 miljard dollar 4 miljard).
■Door Chris Paulussen
Bochum - Harde concurrentie bezorgt de Europese pro
ducenten van consumenten-elektronica al jaren kopzor
gen. Het Franse Thomson heeft het nog moeilijk. Philips
Sjkt in eigen huis grotendeels orde op zaken te hebben ge
steld, maar worstelt nog met de Duitse deelneming Grun-
dig. Het Finse Nokia - een maatje kleiner dan Philips en
Thomson - verwacht dit jaar met zijn consumenten-elek
tronica uit de verliezen te komen.
Het is in de elektronica-industrie
niets bijzonders om produktie uit
te besteden aan een concurrent,
ai lopen de betrokken onderne
mingen daarmee meestal niet te
koop. Het Finse Nokia heeft er
echter helemaal geen problemen
mee om te laten zien dat het in
zijn gemoderniseerde tv-fabriek
in het Duitse Bochum toestellen
fabriceert voor de Japanse mer
ken Hitachi, Akai en Pioneer.
Nokia is er zelfs een beetje trots
op dat het uitgerekend de Japan
ners, die het hun concurrenten
elders in de wereld zo moeilijk
hebben gemaakt, als klant heeft.
Nog trotser is Nokia erop dat het
erin is geslaagd om de produktie
van kleine tv-toestellen vanuit
het Verre Oosten terug te halen
naar Europa.
„Het is goedkoper om de toestel
len m Bochum te maken dan in
Singapore," aldus dr. Helmut
Steun, die bij Nokia Consumer
Electronics belast is met onder
zoek en ontwikkeling. Onder zijn
leiding heeft Nokia zijn produk-
ten-range bijna compleet ver
nieuwd. Van de produkten die dit
jaar worden verkocht was 80%
anderhalf jaar geleden nog in de
ontwikkelingsfase.
Wat de tv-produktie betreft is bij
:de ontwikkeling uitgegaan van
drie verschillende chasis, die de
basis vormen voor alle toestellen.
Door beperking van het aantal
componenten (met 40 procent) en
door een hoog niveau van auto
matisering (96 procent) is Nokia
erin geslaagd de productiekosten
drastisch te verlagen.
Rode cijfers
Van een leien dakje is de her
structurering van Nokia Consu
mer Electronics niet gegaan, er
kent divisie-president Hannu
Bergholm. Het waren vooral de
slechte resultaten in de consu
menten-elektronica -goed voor
29 procent van de omzet - die het
hele Nokia-concern in de periode
1991-1993 diep in de rode cijfers
drukten.
Daartegenover stond een succes
volle groei in telecommunicatie
(19 procent van de omzet) en mo
biele telefonie (26 procent). De
kabel- en machine-activiteiten
nemen 20 procent van de verko
pen voor hun rekening. De overi
ge activiteiten (energie en auto
banden) maken 6 procent van de
omzet.
De totale omzet van Nokia steeg
vorig jaar met 30 procent tot 23,7
miljard Finse marken (tegen de
huidige koers ongeveer 8 mil
jard). Het ruim 25.000 werkne
mers tellende concern haalde
voor het eerst in drie jaar weer
een winst uit de gewone bedrijfs
voering van 767 miljoen Finse
"arken 255 miljoen).
Dat er uiteindelijk toch nog een
verlies van 1.150 miljoen Finse
"arken 383 miljoen) uit de bus
'"vam, was volledig te wijten aan
een forse voorziening voor her
structurering van de divisie con
sumenten-elektronica.
Overcapaciteit
Jj°rig jaar boekte Nokia Consu
mer Electronics op een omzet van
miljard Finse marken (ƒ2,3
miljard) een negatief bedrijfsre-
Si van 747 mikj°en mark
miljoen). Inmiddels is fors
gesnoeid in de kosten. Het aantal
arknemers van de divisie liep
•,®8 iaar terug van 9.386 naar
Vier van de zes tv-fabrie-
ken
aJn gesloten.
beeldbuizen. Als gevolg van
overcapaciteit kampt de fabriek
in het Zuidduitse Esslingen met
onderbezetting. Nadat onder
handelingen met mogelijke part
ners - onder meer de Zuidkore-
aanse ondernemingen Samsung,
Daewoo en Goldstar- op niets
zijn uitgelopen, heeft Nokia de
knoop doorgehakt en besloten
om zijn beeldbuizen voortaan el
ders in te kopen.
Nokia pakte ook zijn merkenbe
leid aan. Door links en rechts ac
quisities te doen kreeg het con
cern een aantal merknamen -
Luxor, Finlux, Salora, ITT,
Graetz en Oceanic - in huis met
elk hun eigen marktpositie. De
kosten, die het instandhouden
van al die merken meebracht,
groeiden Nokia de afgelopen ja
ren boven het hoofd.
„Het is beter om één sterk merk
te hebben dan drie zwakke", con
cludeerde Bergholm dan ook.
„Daarom voeren wij nu in de
meeste markten een drie-mer
kenstrategie: Nokia, Nokia, No-
kia."
Gebruiksvriendelijk
Met zijn nieuwe produkten wil
Nokia zich vooral onderscheiden
door veel aandacht te besteden
aan design en gebruiksvriende
lijkheid. Als door de introductie
van digitale televisie het aantal -
interactieve - mogelijkheden
sterk toeneemt zal een eenvoudi
ge bediening alleen maar belang
rijker worden, meent onderzoe
ker Stein. Nokia kan volgens
Bergholm door zijn omvang snel
ler dan veel grotere concurrenten
inspelen op nieuwe ontwikkelin
gen. Dit najaar komt het concern'
op de markt met een breedbeeld-
tv (16:9 in plaats van 4:3) volgens
de PALplus-standaard, die de
Europese Unie steunt na de mis
lukking van het kostbare HD-
MAC-project.
In Europees verband blaast No
kia samen met onder meer Phi
lips en Thomson zijn partijtje
mee bij de ontwikkeling van digi
tale televisie. Het Finse concern
denkt daarbij zijn voordeel te
kunnen doen met zijn kennis op
het gebied van telecommunicatie.
Het jaar 1994 is voor Nokia goed
'begonnen. De omzet steeg in de
eerste vier maanden met ruim 20
procent tot een kleine 8,6 miljard
Finse marken 2,85 miljard).
De nettowinst kwam uit op 752
miljoen Finse marken 250 mil
joen) tegen 56 miljoen in dezelfde
periode van 1993. Alle activitei
ten verbeterden hun bedrijfsre
sultaat, ook de consumenten
elektronica die in de loop van dit
najaar weer zwarte cijfers denkt
te schrijven.
„De omstandigheden zijn echter
nog steeds moeilijk", aldus Berg
holm. „De prijsdruk blijft. Maar
we vertrouwen erop dat we de
concurrentie aankunnen. Wij zijn
groot genoeg om efficiënt te kun
nen produceren. Tegelijkertijd
zijn we niet te groot en kunnen
we daardoor snel reageren op
nieuwe technologische ontwik
kelingen. Daarvan moeten we
profiteren."
In het nieuwe bezoekerscentrum van de luchthaven Schiphol worden op een grote wereldbol de diverse internationale luchtverbindin-
gen aangegeven. Mei kan in het pas geopende centrum allerlei informatie krijgen die verband heeft met de luchtvaart: milieu, economie,
geluid en de mainport-ontwikkeling van Schiphol. foto anp
Van onze correspondent
Frans Wijnands
Frankfurt - 'Het is de moeite
waard met Holzmann te wer
ken', is de zelfverzekerde slo
gan van de Duitse multi-na-
tionale bouwgigant Philipp
Holzmann AG. Dat uitgere
kend de vereni
gingen ter be
scherming van
klein-aandeel-
houders en be
zitters van
waardepapieren
daarop onlangs
varieerden met
'Het loont de
moeite om bij
Holzmann aan
deelhouder te
zijn', heeft de re
putatie van het
concern nog eens
extra opgevij
zeld. Op de jong
ste aandeelhou
dersvergadering
kreeg de directie
uitstekende rap-
port-cijfers.
Holzmann is een
florerend, internationaal vertakt
bedrijf, met een jaaromzet van
twaalf miljard mark, een even-
hoog bedrag aan lopende op
drachten, een jaarwinst van 43'
miljoen en een personeelsbestand
van zo'n 44.000 werknemers, bij
na fifty-fifty verdeeld over
Duitsland en de rest van de we
reld, waar het bedrijf nevenvesti
gingen en hele of halve dochters
heeft.
Zoals in Nederland. Euroga bv in
Den Haag en Hillen Roosen bv
in Amsterdam zijn volle dochters
van de Duitse onderneming. In de
Nederlandse Energie en Milieu
bv in Leiden participeren de
Duitsers voor 37,5 procent.
De Dubbers Malden Groep bv in
Malden, die de bruggen bij Venlo
en Zaltbommel bouwt, is een hal
ve dochter van Holzmann. Dub
bers heeft volgens het concern-
teiten; de laatste jaren vooral in
oostelijk Duitsland waar het be
drijf bijzonder actief is.
Toch is het concern het openbare
verkeer trouw gebleven. Overal
ter wereld werden en worden
spoorlijnen, wegen, viaducten,
bruggen en tunnels gebouwd.
Het Amsterdamse Centraal Station was in 1882 Holzmanns eerste grote opdracht buiten
Duitsland.
jaarverslag '93 een bevredigend
gevulde order-portefeuille. De
tot voor kort sterk verlieslijdende
Franse tak 'Nord France' is in
middels volledig gesaneerd.
Het Duitse bouwbedrijf is 145
jaar oud; opgericht door Johann
Philipp Holzmann, die met groot
zakelijk gevoel onderkende dat
de aanleg van spoorlijnen een ui
terst lonende bezigheid was.
Intussen vormen de algemene
bouw-activiteiten het zwaarte
punt, van woningbouw tot kan
toren en fabrieken. Die vormen
driekwart van de bedrijfsactivi-
Andere werkterreinen binnen het
concern zijn de grondstofwin
ning en energie- en milieutech
nieken.
Holzmann heeft een goede naam
op het gebied van het leerlingen
stelsel en de opleiding van vak
krachten binnen het eigen be
drijf.
Holzmann is in meer dan 70 lan
den vertegenwoordigd. In de VS,
het Nabije en Verre Oosten, èn in
Zuid Afrika wat het Komitee
Zuidelijk Afrika en andere anti
apartheidsbewegingen niet zo
kunnen waarderen. Volgens een
woordvoerder van Holzmann
heeft het bedrijf in Zuid-Afrika
altijd en uitsluitend ten gunste
van de binnenlandse belangen
gewerkt.
Voornamelijk op het gebied van
energie-voorziening. ,En dat
vindt men bij Holzmann wezen
lijk anders, dan dat je
als bedrijf de zwarte ar
beidskrachten zou uit
buiten en daarmee -
buiten het land zelf -
winst te maken. Boven
dien is de actuele poli-
tiek-economische situa
tie onvergelijkbaar ge
worden met het verle
den.
Holzmann en Frankfurt
zijn altijd nauw met el
kaar verbonden geble
ven. De toen nog jonge
firma bouwde tussen
1873 en 1878 de Opera
van de stad; en kreeg na
de oorlog de bijna van
zelfsprekende opdracht
het zwaar beschadigde
gebouw te herstellen.
De eerste klus buiten
Duitsland was de aan
leg van een brug in Ba
sel, maar de doorslagge
vende buitenlandse op
dracht betrof de bouw van het
Centraal Station in Amsterdam,
in 1882. Aanvankelijk bedoeld
als kopstation, met een techni
sche Holzmann-primeur: niet
twee, maar drie sporen tussen de
perrons zodat de lokomotieven
van binnenkomende treinen - via
wissels - gemakkelijker konden
worden afgekoppeld en weer aan
de voorzijde van de vertrekkende
treinen konden worden aange
koppeld. Sinds 1917 is Holzmann
geen familiebedrijf meer, maar
een nv waarvan de aandelen zeer
gewild zijn.
Door Chris Paulussen
Eindhoven - Onder leiding van de creatieve Eckart Wintzen
(1939) groeide BSO/Origin uit tot een wereldwijd opererend
softwarebedrijf met 5000 werknemers en een omzet van 700
miljoen. Maar voor de verdere internationale groei en vooral
voor de winstgevendheid heeft BSO/Origin een orthodoxe ma
nager als Henk Cohen (1944) nodig.
Veel meer dan hun gymnasium-B
opleiding hebben Eckart Wint
zen en Henk Cohen niet gemeen.
De verwachting dat de twee te
genpolen elkaar versterken is
waarschijnlijk de belangrijkste
reden geweest om Cohen medio
vorig jaar te benoemen tot direc
tievoorzitter van BSO/Origin.
Wintzen richt zich sindsdien als
president op 'het cultiveren van
de concernfilosofie en identiteit
van de groep en op het verder uit
breiden van het internationale
netwerk'.
De benoeming van Cohen kwam
niets te vroeg, bleek bij de pre
sentatie van het jaarverslag. Óver
1993 maakte BSO/Origin een
verlies van 9,3 miljoen, dat gro
tendeels te wijten was aan een
buitengewone last van 10,9
miljoen voor reorganisaties in
met name Engeland, Frankrijk,
Zwitserland, Spanje en Taiwan.
De aanloopkosten voor nieuwe
buitenlandse vestigingen, onder
bezetting, hoge kosten voor het
verwerven van internationale
contracten, het faillissement van
de Duitse participatie MCP en de
hogere belastingdruk worden
voorts aangevoerd als oorzaken
van het teleurstellende resultaat.
En - Cohen kwam daar rond voor
uit - een aantal problemen in het
buitenland zijn ook te wijten aan
'zelfgemaakte frutpartijen,
waardoor nogal wat rommel
moest worden opgeruimd'.
Geoliede machine
Eckart Wintzen slaagde erin om
van de Nederlandse tak van
BSO/Origin een -zoals hij het
zelf uitdrukt-- 'geoliede machine'
te maken. Wintzen studeerde en
kele jaren wis- en natuurkunde
voordat hij bij verschillende mul
tinationals gedurende tien jaar
actief was in het toen nog jonge
vakgebied van de computer-au
tomatisering.
In 1973 richtte hij in Nederland
een dochterbedrijf op voor het
Amerikaanse General Telephone.
In 1976 nam hij het bedrijf via
een management buy-out over en
noemde het BSO.
De onderneming groeide voor
spoedig volgens de door Wintzen
ontwikkelde cel-filosofie, een or
ganisatiemodel dat uitgaat van
kleine eenheden met een grote
mate van zelfstandigheid. v
Als de een cel te groot wordt,
vindt er een splitsing plaats
waardoor twee nieuwe cellen
ontstaan. Doel van de cel-filoso
fie is om een cultuur te ontwikke
len, waarin individuele mede
werkers een grote mate. van ver
antwoordelijkheid en betrokken
heid hebben.
De grote stap naar het buiten
land maakte BSO/Origin in 1990
door de buitenlandse automati
seringsactiviteiten van Philips
over te nemen. „Daar was visie
en een grote dosis moed voor no
dig," stelde Cohen na zijn bin
nenkomst vast.
Volgens Wintzen was de stap
naar het buitenland noodzakelijk
om te overleven. BSO/Origin
richt zich nadrukkelijk op de
grote ondernemingen die steeds
internationaler opereren.
„Er ontstaan nieuwe manage
mentstructuren, waarbij hiërar
chische piramides plaatsmaken
voor internationale netwerken.
Dat heeft gevolgen voor de infor
matie-industrie, want om binnen
zo'n netwerk te kunnen commu
niceren is standaardisatie nodig
bij de automatisering. Maar de
knooppunten moeten ook worden
aangepast aan de lokale cultuur,
de lokale manier van denken en
met elkaar omgaan. Dat lukt niet
door iemand vanuit Utrecht naar
het buitenland te sturen. Daar
voor is lokale présentie nodig."
BSO/Origin is er de afgelopen ja
ren in geslaagd de activiteiten in
het buitenland sterk uit te brei
den. De onderneming heeft in
middels vestigingen in negentien
landen. Van de 5000 werknemers
zijn er 2600 actief in het buiten
land. Van de omzet komt 300
miljoen van buiten Nederland.
Met de winstgevendheid van de
buitenlandse activiteiten wil het
minder vlotten. Een groot deelt
van dé in Nederland behaalde
winst is de afgelopen jaren opge
soupeerd door de verliezen in het
buitenland. Afgelopen jaar bleef
van het Nederlandse bedrijfsre
sultaat van 40 miljoen zelfs he
lemaal niets over.
Om daar verandering in te bren
gen is Cohen binnengehaald,
geen automatiseringsdeskundige
maar bovenal een degelijke ma
nager.
Hoe hoog de nood gestegen was
blijkt uit het feit dat BSO/Origin
om zijn -ook volgens Cohen-
succesvolle groeistrategie te kun
nen voortzetten op zoek moest
naar versterking van zijn vermo
genspositie.
Met de Rabobank en de ABN
Amro is inmiddels overeenstem
ming bereikt over een achterge
stelde lening van 25 miljoen die
kan worden omgezet in aandelen.
Daardoor stijgt het eigen vermo
gen weer tot een acceptabele 33
procent.
Omslagpunt
Forse reorganisaties en een strin
gente kostenbewaking hebben
ertoe geleid dat in het eerste
kwartaal voor het eerst ook bui
ten Nederland een positief resul
taat werd behaald.
„Het omslagpunt is bereikt," al
dus Cohen. „Resultaat en omzet
ontwikkelen zich in het eerste
jaar beter dan gepland."
De aandeelhouders - Philips (41
procent), management en perso
neel (36,6 procent), Rabo 13,6
procent en NPM (8,7 procent) -
zullen er blij mee zijn.
Van onze correspondent Bob van Huët
Dover - Havenmanagers en veerexploitanten in Dover zijn niet
gerust op de herhaaldelijk uitgestelde dienstregeling van de
Kanaaltunnel. Het laatste wat men zou willen is een - niet on
mogelijk - faillissement van Eurotunnel, de grote concurrent
en zo geplaagde exploitant van de vaste oeververbinding tussen
Engeland en Frankrijk.
„We hopen echt dat Eurotunnel
binnenkort kan gaan beginnen.
Ons nachtmerriescenario is dat
ze bezwijken onder de schulden
en dat dan een nieuwe exploitant
de zaak overneemt, zonder de
lasten van de bouwkosten," zegt
Michael Krayenbrink, directeur
ferry-zaken in de Dover Harbour
Board.
De drukste haven van Engeland
voelt zich in de aanstaande com
petitie met de Kanaaltunnel ge
sterkt door de beste kwartaalcij
fers ooit behaald. In de eerste
drie maanden van dit jaar wer
den door Dover 687.890 perso
nenauto's 'verwerkt', 24.581 bus
sen en 285.742 bussen. Stijgingen
van respectievelijk twaalf, acht
en drie procent vergeleken met
het eerste kwartaal van 1993.
l' volume-produktie is gecon
fereerd in Bochum, waar vorig
LarJ50'000 toestelien van de
Ai?/ ™amen- De high-end pro-
kworden gefabriceerd in
et Finse Turku, waar in 1993
I® 300.000 toestellen de fa-
miek verlieten. In Motala in
^eclf®, Produceert Nokia Con
sumer Electronics onder meer sa-
«üet-ontvangers.
t'Jaar kapt Nokia met de kapi-
mtensieve produktie van
Hoofddorp (anp) - De Europese Unie
mag de grenzen binnen Europa na
genoeg hebben uitgewist, de taal
barrières blijven voor velen onneem
baar. En dat vormt voor veel bedrij
ven weer een gat in de markt.
De Europse Commissie meent zelfs dat
het Europese bedrijfsleven ten opzichte
van Japan en de Verenigde Staten een
serieuze concurrentie-achterstand heeft
door de hoge vertaalkosten bij interna
tionale samenwerking.
Volgens een onderzoek in opdracht van
de Europese Commissie is met documen-
tenproduktie en -beheer een bedrag ge
moeid van meer dan 500 miljard ECU
(1200 miljard gulden). Van dat bedrag
wordt 8 miljard ECU (18 a 19 miljard
gulden) besteed aan vertalingen. Een gat
in de markt, waarin het nieuwe bedrijf
Polydoc met volle overtuiging is gedo
ken.
Bedrijven kunnen met hun computers
direct contact maken met de vertaai-
computer van Polydoc, die de zo aange
boden teksten vertaalt en direct terug
stuurt. Vervolgens kunnen er spellings
controles en andere verfijningen op wor
den losgelaten.
Deze dienstverlening lijkt vooral inte
ressant voor bedrijven die bij hun pro
dukten programma's of handleidingen
moeten leveren, die dienen te voldoen
aan internationale standaarden. Offertes
en contracten vragen om juridisch slui
tende vertalingen en ook daarin wil Po
lydoc een rol spelen.
Een honderd procent correcte tekst kun
nen we niet bieden, aldus Frans Peeters,
de grote man achter de in september vo
rig jaar opgerichte nv. Maar wel zestig
tot tachtig procent.
Daarmee kan een bedrijf al heel wat
mensuren uitsparen.
Polydoc, een onderneming in Hoofddorp
die bestaat uit zes mede-eigenaren, heeft
ambities die verder reiken dan het sim
pelweg vertalen van een aangeboden
tekst. Volgens Peeters doet een bedrijf er
goed aan om zich al tijdens de ontwikke
ling van het produkt te buigen over de
eisen waaraan handleidingen en derge
lijke moeten voldoen om het produkt
goed en vooral tijdig aan de man te kun
nen brengen. Polydoc beperkt zich voor
alsnog tot Nederlands, Engels en Frans.
De nieuwe onderneming werkt samen
met universiteiten en bedrijven in Ne
derland, Duitsland en Oostenrijk en ont
vangt subsidie uit het internationale Eu-
reka-programma, dat bedrijven moet
aansporen nieuwe slimmigheden te ver
werken in produkten of diensten. Daar
naast mikt Peeters nog eens op subside
van de Europese Unie in het kader van
het vierde kaderprogramma, dat nieuwe
technologie moet stimuleren.
Polydoc richt zich niet alleen op interna
tionaal opererende grote ondernemin
gen, maar ook op het midden- en klein
bedrijf.
Het ligt in de bedoeling om in samen
spraak met bedrijfstakken te komen tot
standaard-documenten en dus ook stan
daard vertalingen. Dat kan via proefpro
jecten in een aantal branches of bedrij
ven, waarbij onder meer gedacht wordt
aan chemie.
Polydoc maakt gebruik van bestaande
gespecialiseerde, electronische, techni
sche en wetenschappelijke woordenboe
ken, maar bij een presentatie van de on
derneming kwamen de geïnteresseerden
ook de naam Van Dale tegen.
Snellere registratieprocedures en
een soepeler douanebeleid heb
ben volgens Krayenbrink een
grotere frequentie aan veerboten
mogelijk gemaakt. Binnen 35 mi
nuten wordt gelost, geladen en
weer uitgevaren voor de 75 minu
ten durende reis naar Calais. Vo
rig jaar passeerden in Dover
18.466.019 reizigers, een record.
Ruim dertig miljoen gulden is
door het havenbestuur geïnves
teerd in een zevende ferry-aan
legplaats met dubbeldeks oprij
wegen. Verdere uitbreiding van
de faciliteiten wordt momenteel
besproken met operator Stena
Sealink die vanaf volgend jaar
met een nieuwe generatie 'hoge-
snelheidsferries' wil varen.
„De toekomst van Dover hangt
nauw samen met de ontwikkeling
van grotere, comfortabeler en
stabielere schepen. Veel meer na
druk zal worden gelegd 'op de
service die men moet ontberen in
de treinen van de Kanaalshutt
le," zegt Krayenbrink.
De havendirecteur dweept met
de vernieuwde registratieproce
dure voor de ferry's. „Heel ge
bruikersvriendelijk. Mensen die
hier voor het eerst kwamen wer
den weieens nerveus van zoveel
bedrijvigheid. Maar nu kunnen
we reizigers perfect de weg wij
zen en volkomen geruststellen
dat ze op de goede boot zitten. De
laatste vijftien jaar is het overi
gens maar in twee gevallen mis
gegaan".
Van hun kant hebben P&O en
Stena Sealink recent respectieve
lijk 1,2 miljard en 750 miljoen
gulden geïnvesteerd in nieuwe
boten en serviceverbetering.
