VN dreigen met luchtaanvallen
Staatstv Italië krijgt premier-gezinde leiding
Herstelplan voor Haïti ligt al klaar
Le Pen eerste kandidaat Franse presidentsverkiezingen
'Wij gelov'
Finse produt
Zware gevechten in Sarajevo Bosnische Serviërs verjagen moslims uit Bosnië
DE STEM
BUITENLAND
'Moordcommando jaagt op
voorzitter Duitse jodenraad'
BUITENLAND kort
Carlsson bijna zeker premier
na kleurloze oppositiejareti
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1994
Van onze correspondent
Aart Heering
Rome - De Italiaanse staats
televisie RAI is dit weekeinde
feitelijk ondergeschikt ge
maakt aan het bewind van
premier Silvio Berlusconi.
De Raad van Bestuur heeft alle
tien de directeuren van de drie
televisiezenders en de radio, van
de nieuwsdiensten van radio en
tv, van de sport- en regionale
programma's de laan uitge
stuurd. In hun plaats komen per
sonen die over het algemeen sym
pathiseren met Berlusconi en zijn
partij Forza Italia. De premier
beschikt nu naast zijn eigen drie
particuliere zenders ook over die
van de RAI. Berlusconi's verove
ring van de RAI is daarmee de
tweede fase ingegaan. Twee
maanden stelde zijn kabinet een
nieuwe Raad van Bestuur aan die
de .premier uiterst welgezind is.
En nu heeft diezelfde Raad ook
de zakelijke en inhoudelijke lei
ding van de staatstelevisie gelijk
geschakeld. Van de tien nieuw
benoemde directeuren zijn er
drie afkomstig van de tv-zenders
en tijdschriften van Berlusconi's
eigen Fininvest-concern. Belang
rijk voor Berlusconi is verder de
benoeming van de journalist
Paolo Vigorelli tot hoofd van de
afdeling regionale programma's.
Deze voormalige volgeling van de
socialistische leider Bettino
Craxi is nu een fervent aanhan
ger van Forza Italia, dat bij de
komende gewestelijke verkiezin
gen zijn steun goed kan gebrui
ken. Drie nieuwe directeuren zijn
afkomstig uit de RAI zelf waar zij
zeker niet bekend staan als oppo
santen van Berlusconi. In de
praktijk betekent dit dat RAI 1
en RAI 2 in het vervolg garant
zullen staan voor een regerings
getrouwe informatieverstrek
king.
Alleen van het - traditioneel
linkse - derde net en zijn
nieuwsuitzending kan in de toe
komst nog een kritische noot
worden verwacht. In een eerste
plan van de voorzitter van de
Raad van Bestuur, Letizia Mo-
ratti, zouden ook hier sympathi
santen van Berlusconi worden
benoemd. Toen dit twee van de
vijf bestuurders toch te gortig
bleek, werden de beide functies
aan gematigd linkse figuren toe
bedeeld.
Naast vijf Berlusconi-gezinde
landelijke tv-zenders houdt Italië
daarmee dus nog één oppositio
neel net, zodat de schijn van de
pluriformiteit tenminste is ge
handhaafd. Het meest bekaaid
komen Berlusconi's eigen bond
genoten eraf. De radio, een me
dium dat Berlusconi zelf nooit in
hoge achting heeft gehad, is toe
gewezen aan een exponent van
het 'postfascistische' Nationaal
Verbond, terwijl de Lega Nord
geheel buiten de RAI-top geslo
ten blijft. Dat is een nieuwe klap
in het gezicht van Lega-leider
Umberto Bossi, die zijn aanhang
al geleidelijk aan ziet wegvloeien
naar Forza Italia.
Naast de journalisten van de RAI
zelf en linkse oppositie, die het
aftreden van de Raad van Be
stuur heeft geëist, heeft ook Bos
si scherp geprotesteerd tegen
Berlusconi's 'bezetting van de
RAI'. Hij heeft een 'keiharde op
positie' aangekondigd bij de be
handeling van de begroting van
de RAI, deze week in het parle
ment. Toch zal hij het daarbij
niet op een crisis durven laten
aankomen, omdat nieuwe verkie
zingen voor de Lega rampzalig
zouden verlopen, zoals Berlusco
ni heel goed weet.
Sarajevo (rtr/afp/upi/dpa)
- De Verenigde Naties heb
ben de Serviërs en moslims
bij Sarajevo gisteren ge-
dreigd met luchtaanvallen
indien zijhun gevechten
niet staken.
De Britse commandant van de
VN-vredesmacht, generaal Mi-r
chael Rose, zei dat de gevechten
in Sarajevo een schending bete
kenen van de uitsluitingszone
voor zware wapens rond de
Bosnische hoofdstad.
Rose waarschuwde de twee par
tijen per telefoon dat de VN de
Navo kan vragen om luchtacties.
Gisteren braken de zwaarste be
schietingen uit sinds de twee par
tijen in februari een bestand
overeenkwamen.
Zwijgen
De Serviërs en moslims legden
toen hun zware wapens in en
rond Sarajevo het zwijgen op,
nadat de Navo met luchtaanval
len had gedreigd.
Rose zei dat voorlopige analyses
van de VN aantonen dat de ge-
vechten uitbraken toen het voor
namelijk uit moslims bestaande
Bosnische regeringsleger het
vuur opende op Bosnische Ser
viërs. Die beantwoordden de
aanval met zware wapens.
De Britse commandant dreigde
'alle mogelijke middelen' te zul
len gebruiken als er niet een on
middellijk einde zou komen aan
de gevechten. Rose heeft de mili
taire leidersvan beide kanten
met spoed opgeroepen voor over
leg naar het vliegveld van Saraje
vo te komen.
Zuivering
De Bosnische Serviërs hebben
volgens het Rode Kruis gisteren
in Bosnië de grootste zuivering
uitgevoerd sinds ze daar in juli
mee begonnen. Een groep van
circa 1300 moslims is verjaagd
uit de streek rond Bijeljina in het
noordoosten. De vluchtelingen
moesten onder dwang de frontli
nie oversteken.
Rode-Kruiswoordvoerster Lisa
Jones toonde zich geschokt over
de grote uittocht van moslims,
mede omdat de leiding van de
Bosnische Serviërs onlangs op
nieuw beloofde een einde te ma
ken aan de zuiveringen. Uit de
stad Janja zijn sinds half juli al
3000 moslims verdreven. Volgens
Jones valt te vrezen dat er in die
plaats geen enkele moslim meer
woont.
De Bosnische Serviërs verdreven
zaterdag ook al zevenhonderd
moslims uit Banja Luka, in het
noordwesten van Bosnië. Volgens
functionarissen van de Bosnische
regering hebben de Serviërs aan
gekondigd dat zij de komende
weken nog eens 6000 moslims uit
het gebied rond Banja Luka zul
len verwijderen.
De contactgroep voor Bosnië
heeft de Veiligheidsraad twee
ontwerpresoluties voorgelegd.
De vijf landen van de groep vra
gen in het eerste voorstel de sanc
ties tegen Klein-Joegoslavië
(Servië en Montenegro) voor hon
derd dagen te versoepelen. Ver
der wil zij strengere strafmaatre
gelen tegen de Bosnische Ser
viërs.
De Veiligheidsraad zal eind deze
week over de twee voorstellen
stemmen.
Ommekeer
De eerste resolutie kan het einde
van het internationale isolement
van Belgrado betekenen en een
ommekeer teweegbrengen in het
conflict in het voormalige Joego
slavië, menen diplomaten. De
stap wordt gezien als een belo
ning voor het besluit van de Ser
vische president, Slobodan Mi
losevic, om internationale waar
nemers toe te laten.
Deze moeten erop toezien dat de
Bosnische Serviërs geen militair
materieel van Servië krijgen. En
kele weken geleden brak Milose
vic met de leider van de Bosni
sche Serviërs, Radovan Karadzic.
De ontwerp-resoluties zijn inge
diend door Frankrijk, een van de
landen van de Contactgroep, die
verder bestaat uit de Verenigde
Staten, Rusland, Duitsland en
Groot-Brittannië.
Honderden Haïtianen vluchtten dit weekeinde voor de ophanden zijnde invasie van de Amerika
nen, Zij verlieten de hoofdstad Port-au-Prince met bussen en vrachtwagens en vertrokken naar het
platteland waar ze veilig hopen te zijn. foto ap
Washington (rtr/dpa/afp/anp) - Terwijl de mi
litairen hun voorbereidingen voor een invasie
in Haïti troffen, werkten de internationale fi
nanciële instellingen aan een economisch her
stelplan.
De voedsel- en brandstofvoorraden zijn inmiddels
aangelegd en worden het land binnengebracht zo
dra daartoe de mogelijkheid ontstaat. Verzachting
van de buitengewoon miserabele leefomstandighe
den van de zeven miljoen inwoners heeft immers de
hoogste prioriteit gekregen.
Vooral de eerste-hulpacties worden bijzonder be
langrijk geacht. Zonder stabiliteit krijgt het herstel
van de democratie weinig kans, denkt men. Ook
moet een snelle verbetering van de situatie voorko
men dat Haïtianen massaal op eigen gebouwde
vlotten de zee oversteken naar de Amerikaanse kust
van Florida. Voor het eerste jaar is 550 miljoen dol
lar nodig.
Sinds het internationale embargo is zowel de eco
nomische als de sociale situatie 'dramatisch ver
slechterd', aldus de Wereldbank in Washington.
Het embargo werd drie jaar geleden ingesteld in
reactie op de bloedige staatsgreep waarbij de huidi
ge militaire machthebbers president Jean-Bertrand
Aristide verdreven. De Wereldbank spreekt van een
'sterk verouderde' infrastructuur en een 'aftands'
machinepark.
De burgers kampen met 'diepgaande' armoede en
'alarmerende' sociale omstandigheden. Volgens een
verklaring van Unicef, het kinderfonds van de Ver
enigde Naties, lijden drie op de vier kinderen aan
ondervoeding. Elke maand sterven ongeveer dui
zend kinderen. Ongeveer driekwart van de bevol
king heeft niet de beschikking over drinkwater.
De Wereldbank is met het Internationale Monetaire
Fonds (IMF), de Interamerikaanse ontwikkelings
bank, de Verenigde Naties en een aantal donorlan
den overeengekomen een noodprogramma op te
zetten zodra zij het land binnen kunnen. Krediet-
verstrekkende landen hebben verklaard schulden
van Haïti ter waarde van ongeveer 80 miljoen dollar
kwijt te schelden, zodra Jean Bertrand Aristide zijn
plaats als regeringsleider kan innemen. Hierdoor
zal Haïti tevens kunnen beschikken over een bedrag
van 150 miljoen dollar voor eerder toegezegde pro
jecten, dat momenteel nog wordt geblokkeerd.
Hoe slecht de situatie is, valt moeilijk met cijfers
aan te geven. Betrouwbare gegevens zijn niet voor
handen. Voor de machtsovername was het kleine
landje al het armste land van het Westelijk half
rond. Geschat wordt dat 80 procent van de bevol
king niet kan lezen of schrijven. Tweederde van de
veelal ongeschoolde Haïtianen is werkzaam in de
landbouw, waarbij koffie en suiker de belangrijkste
produkten zijn.
Sinds het embargo de laatste maanden is ver
scherpt, is een duidelijke versnelling van de econo
mische achteruitgang opgetreden. Het jaarinkomen
per hoofd van de bevolking is vorig jaar afgenomen
tot minder dan 250 dollar, aldus de Wereldbank.
Dat betekent dat Haïtianen moeten zien rond te ko
men van nog niet eens 1 dollar (1,75 gulden) per
dag.
Ook de tamelijk bescheiden industrie, die hoofdza
kelijk uit suiker-, meel-, textiel- en cementfabrie
ken bestaat, heeft zwaar te lijden onder het embar
go. Veel assemblagebedrijfjes kunnen zich, door het
wegvallen van de import van noodzakelijke onder
delen, niet langer staande houden. De werknemers
komen op straat te staan. Volgens schattingen zit
bijna 75 procent van de beroepsbevolking zonder
baan.
Bonn - Een Arabisch moordcommando wil Ignatz Bubis (67),
de voorzitter van de Centrale Raad van de joden in Duitsland
doden.
Op een jongerenmanifestatie in
Dortmund dit weekeinde zei Bu
bis, dat hij nog geen signalen had
gekregen dat hij nog meer doel
wit is geworden dan hij uit de
aard van zijn functie toch al is.
De afgelopen weken is de bewa
king van alle joods/Israëlische
instellingen en gebouwen in
Duitsland verscherpt. De Israëli
sche ambassade in Bonn is de af
gelopen twee weken vrijwel afge
grendeld geweest.
Duitse media melden dat de be
ruchte Fatah-revolutionairé
'Raad van Abu Nidal' nu ook
aanslagen in Duitsland voorbe
reidt. Afgelopen week zijn in to
taal zeven personen aangehou
den; zes Palestijnen met een Jor-
danisch paspoort en een Egypte
naar. In Berlijn, Brandenburg en
Hamburg werden woningen
doorzocht. De Duitse politie
heeft de zeven arrestanten na en
kele dagen weer vrij moeten laten
wegens gebrek aan bewijs. Ook
kon niet worden bewezen dat ze
tot de kringen van Abu Nidal be
horen. De leider van de beruchte
terreur-groep Abu Nidal wil
niets met de PLO en Arafat te
maken hebben omdat die volgens
hem veel te gematigd zijn en vre
de met Israël willen sluiten. Om
het vredesproces in het Midden-
Oosten te verstoren pleegt de ter
reurgroep links en rechts in de
wereld aanslagen, zoals onlangs
in Buenos Aires en Londen. Bij
de meer dan honderd aanslagen
zijn tot nu toe bijna driehonderd
mensen om het leven gekomen.
Volgens Duitse perspublikaties
zou het de bedoeling zijn Bubis
met een springlading te doden als
hij zijn huis zou verlaten. Tege
lijk zouden dan bij de ambassade
in Bonn en de synagoge in de
Oranienburgerstrasse in Berlijn
bommen moeten ontploffen.
Volgens staatsminister Bernd
Schmidbauer in Bonn is het de
afgelopen week 'misschien gelukt
om iets ergs te voorkomen, maar
het gevaar is verre van geweken'.
Volgens hem blijft de regering
zich nauwgezet bekommeren om
bewaking van joodse en Israëli
sche gebouwen en instellingen.
In alle Duitse steden waar joodse
gebouwen staan, wordt extra ge
patrouilleerd, zoals bij synago
gen, religieuze centra, kerkhoven
en scholen. Volgens het vandaag
verschijnende blad 'Focus' be
vinden zich nog steeds Arabische
terroristen op Duits grondgebied.
Van onze correspondent
Wilko Voordouw
Parijs - Jean-Marie le Pen is
de eerste Franse politicus, die
zich kandidaat heeft gesteld
voor het presidentschap van
Frankrijk. De 66-jarige heeft
daarmee als eerste de vijande
lijkheden geopend, die moe
ten leiden tot de verkiezingen
van een nieuwe Franse presi
dent.
De twee rondes in de stembus
strijd voor de opvolging van
Franfois Mitterrand zijn op 23
april en 7 mei volgend jaar.
Met de woorden 'Ik zal kandidaat
zijn bij de volgende presidents
verkiezingen met de wil om te
winnen voor Frankrijk en de
Fransen, samen met u en voor het
volk', ontlokte Le Pen een groot
enthousiasme op de Pelouse van
Reuilly in het twaalfde arrondis
sement van Parijs. Daar hield het
extreem-rechtse Front National
voor de veertiende keer zijn Bleu-
Blanc-Rouge-feest. Le Pen deed
zijn toespraak voor een menigte
van ongeveer 10.000 ultra-recht
se sympathisanten. De speech
van de grote chef is op het jaar
lijkse feest een absoluut hoogte
punt. Ditmaal was die drie kwar
tier durende toespraak, die vaak
meer weg heeft van een conféren
ce, belangrijker dan ooit omdat
'1e chef' bekend maakte opnieuw
een gooi te doen naar het hoogste
ambt. Voor Le Pens sympathi
santen zijn die verkiezingen
overbodig. Toen Le Pen was uit
gesproken scandeerden zijn par
tijleden minutenlang 'Le Pen
président'.
Le Pen is de eerste in wat waar
schijnlijk een erg lange rij kandi
daten zal worden. Verwacht
wordt dat in de komende weken
zich een tiental politici zal aan
melden die wel interesse hebben
in een zeven jaar durend verblijf
in het Elysée-paleis.
Na Le Pen zullen hoogstwaar
schijnlijk de communist Robert
Hue, de Groene Dominique Voy
net, de liberaal Raymond Barre,
de extreem-linkse Arlette
Laguiller en mogelijk ook oud
president Valéry Giscard
d'Estaing volgen. Verder is het
niet uitgesloten dat ook de ultra
conservatieve populist Philippe
de Villiers en de al even populis
tische zakenman/politicus Ber
nard Tapie zich kandidaat stel
len.
De drie belangrijkste kansheb
bers op het allerhoogste ambt, de
gaullisten Jacques Chirac en
Edouard Balladur en de socialist
Jacques Delors wachten waar
schijnlijk tot begin volgend jaar.
Maar zij schuiven nu al hun pion
nen vooruit. Vooral in het gaul
listische kamp wordt door de
'Balladuriens' en de 'Chira-
quiens' met scherp geschoten.
Volgens de opiniepeilingen is
Balladur veruit favoriet. Maar de
huidige burgemeester van Parijs,
Jacques Chirac geeft zich nog
lang niet gewonnen.
Ondanks het feit dat Le Pen weet
dat hij nooit president zal wor
den van Frankrijk is zijn kandi
datuur verre van onbelangrijk.
Le Pen is in Frankrijk een poli
tieke factor van belang. Bij de
verkiezingen in 1988 haalde hij
14,41 procent van de stemmen.
Het was zijn hoogste score ooit:
meer dan 4,3 miljoen Fransen
brachten hun stem uit op de
voorman van extreem-rechts.
Voor de tweede ronde, die ging
tussen Mitterrand en Chirac,
weigerde hij hardop een stemad
vies aan zijn kiezers te geven. In
tussen is duidelijk geworden dat
alle lokale afdelingen van het
Front National hun sympathi
santen het geheime advies gaven
om tegen Jacques Chirac te stem
men. Chirac had zich tijdens de
campagne laatdunkend uitgela
ten over Le Pen. Hij verloor de
verkiezingen, mede door het ge
mis aan de stemmen van ex
treem-rechts.
Dit jaar ziet het er naar uit dat Le
Pen niet tot de veertien procent
van de stemmen zal komen. Op
dit moment varieert zijn score in
de opiniepeilingen tussen de 7 en
10 procent.
Dat is nog altijd belangrijk. En
Europarlementariër Jean-Marie
le Pen zal dat stemmenkapitaal
heel duur verkopen. Zo liet hij
zaterdag in een interview in dag
blad Le Figaro al weten dat Jac
ques Chirac wederom niet op de
steun van het Front National
hoeft te rekenen. Hij gaf ook toe
dat Edouard Balladur positiever
werd beoordeeld dan zijn partij
genoot.
Duitse soldaten in kamp Auschwitz
Auschwitz - Voor de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlo»
hebben ongeveer honderd Duitse soldaten gisteren een bezoekje-
bracht aan het voormalige concentratiekamp Auschwitz. Ze bei
wezen eer aan de slachtoffers van de Holocaust. Namens bei
Duitse ministerie van Defensie legden ze een krans.
Doden door vliegtuigongeluk Algerije
Algiers - Bij een ongeluk met een Nigeriaans passagiersvliegtuig
in de Algerijnse Sahara zijn gisteren vier mensen om het leven ge.
komen. Volgens het Algerijnse ministerie van Transport raakten
23 mensen gewond toen het toestel neerstortte in de regio Taman-
rasset, op 2000 kilometer ten zuiden van Algiers.
Oorzaak van het neerstorteh was het wegvallen van het zicht voor
de piloot als gevolg van een zandstorm, aldus het ministerie in Al-
giers.
Duitse politie beschermt Linda de Mol
Bonn - De in Duitsland zeer populaire tv-presentatrice Linda de
Mol krijgt sinds enige tijd politiebewaking. Het Duitse boule
vardblad 'Bild' publiceerde zaterdag dat De Mol sinds een halt
jaar bedreigend achtervolgd wordt door een man die haar onop.
houdelijk brieven schrijft. Hij eist dat Linda - die op het Duitse
tv-scherm het glitter-huwelijks-programma 'Traumhochzeit'
presenteert - hem een levenspartner bezorgt.
De politie kent de achtervolger van De Mol. Hij is volgens haar
niet acuut crimineel-gevaarlijk is; eerder wat gestoord.
IMF wil steun aan Rusland vrijmaken
Washington - Het Internationaal Monetair Fonds buigt zich over
het vrijgeven van een fonds van 6 miljard dollar dat Rusland ruim
twee jaar geleden is toegezegd. Rusland kreeg het geld echter pas
als zijn economie zou verbeteren. Er zijn tekenen dat dat het ge-
val zou zijn, aldus het IMF. Behalve het fonds van 6 miljard dol-
lar wordt ook gesproken over het vrijgeven van nog eens 4 miljard
dollar aan kredieten.
Tegenstanders van de kredietverstrekking stellen dat Moskou
nog te weinig maatregelen heeft genomen om de overgang van een
centraal geleide planeconomie naar een vrije-markteconomie t
bespoedigen. Zij vrezen dat het geld in een bodemloze put ver-
dwijnt. Voorstanders onderstrepen de noodzaak van de hulp.
Juist door de leningen te verstrekken kunnen de hervormingen I
worden ondersteund.
Filosoof sir Popper (92) overleden
Londen - De filosoof sir Karl Popper is zaterdag op 92-jarige I
leeftijd overleden in een ziekenhuis in Zuid-Londen. De in Wenen
geboren wijsgeer woonde sinds 1949 in Groot-Brittannië waar hij
tot 1969 hoogleraar was aan de Londen School of Economics.
Binnen de filosofie is Popper een van de belangrijkste vertegen
woordigers van het neo-positivisme. Hij noemde zichzelf liever
een kritisch rationalist.
Popper meent dat men op grond van waarnemingen nooit tot ab
solute uitspraken kan komen. De bewering 'alle zwanen zijn wit'
bijvoorbeeld blijft onzeker, in zijn optiek, omdat men nooit alle I
zwanen die ooit geleefd hebben, of nog zullen leven, kan waarne
men. Het is echter wel mogelijk de uitspraak met stelligheid te
weerleggen. Daarvoor hoeft men maar een niet-witte zwaan te
hebben gezien, aldus Popper.
Botsing tussen Harnas en Palestijnen
Gaza - In de Gazastrook heeft zich zondag voor het eerst een I
bloedige botsing voorgedaan tussen strijders van de extremis
tische organisatie Harnas en leden van de Palestijnse politie. Een
Palestijnse officier is gedood en een Hamas-strijder raakte zwaar
gewond, is uit Palestijnse bron gemeld.
De gevechten braken uit toen de Palestijnse politie probeerde
twee activisten van de islamitisch-fundamentalistische organisa
tie te arresteren.
Hamas is tegen het vredesproces in het Midden-Oosten. Ook op
zondag hebben Israëlische soldaten op de door Israël bezette wes
telijke oever van de Jordaan één Palestijn gedood en één ver
wond. De Palestijnen die in een auto zaten, zouden kort tevoren
hebben geprobeerd de soldaten omver te rijden.
De Zweedse sociaal-democraat Carlsson.
FOTOEPA
Stockholm (dpa/afp) - Ingvar Carlsson, de lijsttrekker van de
Zweedse sociaal-democratische SDP, wordt na drie jaar oppo
sitieleider hogstwaarschijnlijk opnieuw premier van het Scan
dinavische koninkrijk.
Hij kreeg het vertrouwen van de
kiezers, ondanks de voortdu-
rendende spottende kritiek van
de media op zijn houterig optre
den. 'Een grijze partijbureau
craat' met 'het charisma van
knackebröd' wordt hij genoemd.
De 59-jarige Carlsson is al eerder
de baas geweest in Rosenbad, de
kanselarij van de Zweedse pre
miers in Stockholm. Toen op 28
februari 1986 de populaire Olof
Palme werd doodgeschoten, wa
ren de sociaal-democraten het
snel eens over diens opvolger: vi
ce-premier en minister van Mi
lieu Carlsson gold als een trouwe
en betrouwbare dienaar van par
tij en staat.
Carlsson is de zoon van een ar
beider uit Boraas, een kleine
Zuidzweedse industriestad vlak
bij Göteborg. Hij heeft geen mak
kelijke jeugd gehad. Zijn vader
verdiende weinig als magazijn
werker en overleed toen de kleine
Ingvar twaalf was. Zijn moeder
Ida werkte in een textielfabriek-
je-
Zo heeft Carlsson de moeilijke si
tuatie van de arbeidersklasse aan
den lijve ondervonden en was
zijn politiek engagement voor
hem 'bijna natuurlijk', zoals hij
zegt.
Na zijn studie politicologie, die
hij in 1958 afrondde, werd Carls
son voorzitter van de Jonge So
ciaaldemocraten. In het begin
van de jaren '60 ging hij in de VS
studeren. Hij maakte kennis met
Olof Palme en werd in 1965 op
31-jarige leeftijd de jongste par
lementariër in de Riksdag. Hij
werkte in talrijke partij- en rege
ringsfuncties op de achtergrond.
Toen de schijnwerpers in 198®
plotseling op de kersverse pre
mier werden gericht, wist hij vol
gens waarnemers de Zweden een
gevoel van zekerheid te geven, na
de traumatiserende moord op
Palme. Mede dankzij deze bonus.
won hij de parlementsverkiezin
gen in 1988. Ook zijn kalm en
weloverwogen optreden, zijn or
ganisatietalent en gevoel voor
tactiek droegen bij aan zijn suc
ces.
Drie jaar later verloor hij echter
de verkiezingen, met de slechtste
uitslag voor de SDP sinds 1928.
Vlak voor de verkiezingen had
Carlsson persoonlijk in Brussel
het Zweedse verzoek tot toetre
ding tot de Europese Gemeen
schap ingediend, wat de ver
strekkendste ommezwaai was in
de Zweedse buitenlandse politiek
van deze eeuw. Dat hij in 1991 in
de oppositiebankjes moest
plaatsnemen, is echter vooral te
'wijten aan het gebrek aan visie in
zijn economisch en binnenlands
beleid.
Tijdens de verkiezingsstrijd dit
jaar heeft Carlsson de Zweden
vooral magere jaren beloofd-
„Wij moeten hard werken en be
zuinigen om Zweden uit de crisis
te halen." -
Carlsson is getrouwd en heen
twee dochters. Hij houdt van
wandelingen in familiekring en
mist nooit een wedstrijd van de
voetbalclub van Tyresoe,
de
voorstad van Stockholm waar hij
woont.
v/ati onze redactie economie
Wvchen Met behulp van
september te introduceren mu
dia-systeem verwacht de l
kaanse computerfabrikant Pa>
Rell zijn produktie in Wyche
jaar op te voeren tot 200.000 st
in betrekkelijke stilte is de Eu|
nroduktievestiging van Packard!
actief sinds drie jaar, daarmee I
groeid tot de grootste pc-produc;
Nederland.
Net bedrijf presenteerde gistere!)
personal computer met ingebouwd'1
Jjjtor, radio, televisie, stereo, CDl
Noki
-Door Chris Paulussen
Bochum - Harde concurrent
ducenten van consumenten-!
gen. Het Franse Thomson he
lijkt in eigen huis grotendeels
steld, maar worstelt nog met i
dig. Het Finse Nokia - een
Thomson - verwacht dit jaar
tronica uit de verliezen te koi
Het is in de elektronica-industrie
niets bijzonders om produktie uit
te besteden aan een concurrent,
al lopen de betrokken onderne
mingen daarmee meestal niet te
koop. Het Finse Nokia heeft er
echter helemaal geen problemen
mee om te laten zien dat het in
zijn gemoderniseerde tv-fabriek
in het Duitse Bochum toestellen
fabriceert voor de Japanse mer
ken Hitachi, Akai en Pioneer.
Nokia is er zelfs een beetje trots
op dat het uitgerekend de Japan
ners, die het hun concurrenten
elders in de wereld zo moeilijk
hebben gemaakt, als klant heeft.
Nog trotser is Nokia erop dat het
erin is geslaagd om de produktie
van kleine tv-toestellen vanuit
het Verre Oosten terug te halen
naar Europa.
„Het is goedkoper om de toestel
len in Bochum te maken dan in
Singapore," aldus dr. Helmut
Steun, die bij Nokia Consumer
Electronics belast is met onder
zoek en ontwikkeling. Onder zijn
leiding heeft Nokia zijn produk-
ten-range bijna compleet ver
nieuwd. Van de produkten die dit
jaar worden verkocht was 80%
anderhalf jaar geleden nog in de
ontwikkelingsfase.
Wat de tv-produktie betreft is bij
Ide ontwikkeling uitgegaan van
drie verschillende chasis, die de
basis vormen voor alle toestellen.
Door beperking van het aantal
componenten (met 40 procent) en
door een hoog niveau van auto
matisering (96 proeent) is Nokia
erin geslaagd de produktiekosten
drastisch te verlagen.
Rode cijfers
Van een leien dakje is de her
structurering van Nokia Consu
mer Electronics niet gegaan, er
kent divisie-president Hannu
Bergholm. Het waren vooral de
slechte resultaten in de consu-
tnenten-elektronica -goed voor
29 procent van de omzet - die het
hele Nokia-concern in de periode
1991-1993 diep in de rode cijfers
drukten.
Daartegenover stond een succes
volle groei in telecommunicatie
(19 procent van de omzet) en mo
biele telefonie (26 procent). De
kabel- en machine-activiteiten
nemen 20 procent van de verko
pen voor hun rekening. De overi
ge activiteiten (energie en auto
banden) maken 6 procent van de
omzet.
Be totale omzet van Nokia steeg
vorig jaar met 30 procent tot 23,7
miljard Finse marken (tegen de
huidige koers ongeveer 8 mil
jard). Het ruim 25.000 werkne
mers tellende concern haalde
voor het eerst in drie jaar weer
een winst uit de gewone bedrijfs
voering van 767 miljoen Finse
marken 255 miljoen).
Dat er uiteindelijk toch nog een
verlies van 1.150 miljoen Finse
marken 383 miljoen) uit de bus
kwam, was volledig te wijten aan
een forse voorziening voor her
structurering van de divisie con-
sumenten-elektronica.
Overcapaciteit
Vorig jaar boekte Nokia Consu
mer Electronics op een omzet van
6,9 miljard Finse marken (ƒ2,3
m^ard) een negatief bedrijfsre-
jjmlaat van 747 miljoen mark
250 miljoen). Inmiddels is fors
gesnoeid in de kosten. Het aantal
werknemers van de divisie liep
jaar terug van 9.386 naar
«■268. Vier van de zes tv-fabrie-
ken zijn gesloten.
Ue volume-produktie is gecon
centreerd in Bochum, waar vorig
rar 850.000 toestellen van de
and kwamen. De high-end pro
nkten worden gefabriceerd in
aet Fmse Turku, waar in 1993
riïun 300.000 toestellen de fa
briek verheten. In Motala in
weden produceert Nokia Con-
t Jeef ^lectronics onder meer sa
chet-ontvangers.
it jaar kapt Nokia met de kapi-
«aiintensieve produktie van
