Week nd
De grote irahi-trek
0^
klein
BEL
'N KLE
E
Ansink P
Tapijttegelc
Wasko Se
ItWVKli
DE STEM
Te koop aang<
De Parketzaak in 0
Alle soorten parket en I;
Prefab Betonbouw
Voorraad 125.0
Heuga-Esco-Desst
Reeds vanaf 5
Vakkundig advies
Vijf jaar geleden, in de nacht van 10
op 11 september 1989, bood
Hongarije duizenden Oostduitse
'vakantiegangers' de kans naar
Oostenrijk uit te wijken. Het was de
aanzet tot een enorme omwenteling
in Oost-Europa.
'We willen
vrijheid,' riepen ze.
Later werd dat:
'We willen een
Mercedes'
DDR-burgers vijf
jaar geleden
massaal over
Hongaars/
Oostenrijkse grens
F
ZATERDAG 10 SE
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1994
Ook voor onderhoud en reparaties
Heuvelstraat 4(centrum) Oosterhr
voor garages, loodsen, schuui
Ook in houtcomb.! Div. modellen,
Vraag vrijblijvend onze c
Tel. 040-863058, c
aan Postbus 348, 5660
Speciaalzaak in tapijtteg
1e Keus org. Heugav.a.
Novilon, Marmoleum, Lame
Min. Nelissenstr. 37, Breda.
Piusplein 17, Bergen op Zoc
Huishoudelijke en inbouwappara
Reparaties en electrotechnische
Maan., woens., dond., 10.00-12.31
'Jd- 10.00-12.30/13.30-20.00, za
Wasko Service, Aalstraat 60,
Een schier onafzienbare rij Trabants onderweg naar de grens, richting het vrije westen.
DoorTwan van den Brand
De grap werd. overal
verteld. In het café in
Oost-Duitsland, op het
werk, in familiekring.
Het was zo'n mop die
je achter de hand
fluisterde, en de lach moest een
besmuikte zijn. Immers, onderwerp
van de spot was een nationaal
symbool, een produkt waar de ar
beiders- en boerenstaat trots op
behoorde te zijn, zo exclusief dat je
na bestelling vijftien jaar reikhal
zend moest uitkijken naar levering.
„Als jij een auto bent," zei de ezel
tot de Trabant, „dan ben ik een
paard". Grinnik, grinnik.
In Hongarije kon wat openlijker de
neus worden opgehaald voor het
stinkende autootje, een tweetakter
die op een mengsel van benzine en
olie liep en de godganselijke omge
ving verpestte. De Hongaren zagen
deze Trabi's al jarenlang komen,
uitgerekend 's zomers, als ze de
vervuiling het beste konden ruiken
en zien. Want bij gebrek aan uitrei
spapieren voor het Westen karden
de Oostduitsers het liefst richting
Boedapest en Balatonmeer.
In de (na)zomer van '89 was het
ongehoord. Boedapest stond vol
Trabants. Vooral in de straten in de
nabijheid van de Westduitse am
bassade was nauwelijks nog een
parkeerplaats te vinden. De bol
derwagens met de stickers DDR
stonden bumper aan bumper.
Ze kwamen uit alle hoeken van
Oost-Duitsland. Links van de weg
stond een Trabi uit Rostock. Dat
kon je zien aan het kenteken dat
met de letter A begon. En even
verderop had een bestuurder uit
Karl Marx Stadt een plekje gevon
den. Je zag het aan de X.
Bij veel van die Trabants stonden
de portieren bij wijze van spreken
nog wagenwijd open. Chauffeurs
en passagiers hadden kennelijk
haast toen ze uitstapten. Of het
was ze een zorg dat de eerste de
beste Hongaar er plankgas tussen
uit zou trekken. De Oostduitsers
lieten hun rijke bezit van weleer,
de auto waarvoor ze jaren hadden
gespaard en waarop ze jaren-, ja
renlang hadden gewacht, achter in
de hoop hem nooit meer terug te
zien. Nooit meer.
Ze waren de Westduitse missie bin
nengevlucht, met zijn heel velen
tegelijk. Met de bedoeling om een
paspoort voor en een weg naar het
Westen, het vrije Westen te vinden.
Dat eerste lukte snel, het tweede
vooralsnog niet. En daarom bleven
ze maar zitten; in de ambassade,
waar het op den duur een mieren
hoop werd, en in een ijlings opge
slagen tentenkamp.
Och, zei een van de Oostduitsers, ik
had geen slecht leven in de DDR.
Alleen, ik had het gevoel dat er
Fax 076-236405, afd Rubrieksa
Postadres: De Stem. Antwoordni
4800 VB Breda, afd. Rubrieksad
(geen postzegel nodig).
Rubrieken
02 Vermist/gevonden 46 W:
03 Te koop aangeboden 47 Sp
04 Personeel-aanbod 48 Va
06 Personeel-vraag 49 Ce
07 Onroerend goed 51 (H
11 Autoverhuur/leasing 53 In
13 Oproep/reünie 54 Op
14 Brumkuren/sauna 56 Hl
16 Bedrijfsruimte 57 Re
18Woningruil 58 Mc
20 Kamers 59 Ba
23 Bouwmaterialen 62 Wc
24 Onderhoud/reparatie 64 Ra
25 Speelgoed 65 (Hi
26 Hobby/doe-het-zelf 66 TV
28 Geldzaken 67 Hl
29 Zaken en transacties 69 Ml
30 Landbouw/veeteelt 70 Fo
32 Auto's 72 Ve
33 Sloopauto's 73 Bo
34 Auto ABC 74 Ku
35 Bedri|fswagens 76 Br:
38 Motoren/scooters 77 Bir
39 (Brom)fietsen 79 Te
42 Te huur aangeboden 80 Di\
43 Te huur gevraagd 81 Ve
44 Wintersport 82 Pri
Fotokleintje
Een Kleintje mët foto/logo en/of a
van foto/logo en/of afbeelding 20
1 of 2 kolommen.
Kleurkleintje
Een Kleintje met kleur in de Klein
onder de rubrieken: Te koop aan
Onroerend goed, Caravans/Kam
Brieven onder nummer
Als u wilt reageren op een advert
briefnummer, vermeldt dan het b
envelop en stuur deze naar De E
4800 MB Breda t.a.v. afd. Brievei
Afsluittijden
2 dagen voor plaatsing 17.00 uui
zaterdag: donderdag 16.30 uur
Tarieven
Voor particuliere rubrieksadverte
opgavebon elders in deze Kleintj
zakelijke rubrieksadvertenties: ta
Voor advertenties onder nummer
'incl. B T W. De rubrieken 18 Won
Te huur gevraagd, 82 Privé/Club:
tegen contante betaling en/of me
geplaatst Na plaatsing ontvangt
contante betaling is mogelijk d m
girobetaalkaart of een éénmalige
opgavebon).
Bij 3 ongewijzigde plaatsingen bi
3e plaatsing gratis.
Zundertseweg 14a - Etten-Leur
vrijdag koopavond
Een Oostduitse vluchteling zwaait met een Duitse vlag
Hongaars/Oostenrijkse grens.
het passeren van de
FOTO AP
Ooit was de Trabant voor DDR-burgers het summum van materieel bezit. Tegenwoor
dig worden ze bij het oud vuil gezet.
voor mijn huis een hele hoge berg
stond waar ik niet tegenop kon
klimmen.
Dat machteloze gevoel hadden veel
van zijn landgenoten. Je kon rede
lijk leven in Oost-Duitsland, zo
lang je gehoorzaam was en niet de
held wilde uithangen. Arbeids
plaats en woonruimte waren gega
randeerd, net als het pensioen.
Maar het leven was sober, onge
meen sober en vrijheid een taboe.
„Het leven in een verpauperde po
litiestaat is op de allereerste plaats
verpletterend saai," beschreef een
andere Oostduitser.
De staat, partijchef Honecker
Co, dacht na voor de burgers, dat
hoefden ze zelf niet te doen. En een
reisje naar familie of vrienden in
West-Duitsland, dat kostte moeite,
heel veel moeite. Een aanvraag
voor een visum alleen al, zorgde
ervoor dat de Staatssicherheits-
dienst, de alles-controlerende Sta
si, een archiefmap voor je reser
veerde.
Nee, verklaarden vluchtelingen la
ter, de pracht en praal die de
Westduitse tv-zenders naar de
Oostduitse huiskamers over sein
den, was niet de gangmaker van de
Trabi-trek. Het was veel meer de
glasnost in de Sovjet-Unie (Gor-
batsjov), Polen (Solidariteit) en
'vakantieland' Hongarije, een
glasnost waaraan Honecker c.s.
weigerden mee te doen.
„Wanneer je buurman zijn huis
opnieuw behangt, hoef jij dat toch
ook niet te doen," had chef-ideo-
loog Kurt Hager al eens gezegd. De
DDR-top hekelde glasnost en pe
restrojka, begon de redes van Gor-
batsjov te censureren, verbood het
Russische blad Spoetnik en flirtte
meer en meer met Albanië, het land
dat zo lang streng in de leer bleef.
Het was Gorbatsjov zelf die
Honecker later, op de zevende ok
tober, in Berlijn voorhield: „Wie te
laat komt wordt door het leven
gestraft."
Eind augustus, begin september
gonsde het van de geruchten in
Oost-Duitsland. Hongarije had de
grens met Oostenrijk geopend, de
weg naar de vrijheid lag daar.
Maar het zou niet lang duren of de
regering in Boedapest zou de poor
ten weer sluiten, onder druk van de
'vrienden in Berlijn'. Die konden
op een verdrag uit 1969 wijzen
waarin stond dat Oostduitsers zon
der geldige papieren vanuit Honga
rije niet naar een derde land moch
ten reizen. Aldus de verhalen.
En dus stapten vele DDR-burgers
in hun Trabants, in de hoop op tijd
in Hongarije te arriveren. Ze suk
kelden in hun tweetakter, maxi
mum-snelheid 104 kilometer, niet
alleen naar Boedapest maar ook
rechtstreeks naar de Hongaars/
Oostenrijkse grens. Daar bleken de
douaniers in tegenstelling tot de
geruchten niet te vermurwen.
Weliswaar was Hongarije in mei al
begonnen het IJzeren Gordijn, de
prikkeldraadversperring aan de
grens met Oostenrijk, te slopen en
weliswaar waren sinds die tijd al
honderden Oostduitsers illegaal de
grens over geglipt, de controle
werd vervolgens weer even streng
als in kwade tijden.
De omgeving van de grensstad So-
pron, waar half augustus nog 500
DDR-burgers kans zagen de grens
te passeren, werd door de Honga
ren zelfs tot 'verboden gebied' ver
klaard voor Trabants, voor alle
Oostduitsers.
En voor het kamp bij Zugliget, een
van de plaatsen waar de aspirant
vluchtelingen hun kans afwacht
ten, zetten Dieter Grahmann en
Wolfgang Foster demonstratief hun
caravan neer. De twee medewer
kers van de Oostduitse ambassade
in Boedapest waren naar het bivak
gekomen om met hun landgenoten
te discussiëren. Iedereen was wel
kom in hun caravan om in alle
vrijheid meningen en ideeën uit te
wisselen. Maar de animo was uiter
mate gering. In de caravan zaten
Grahmann en Foster elkaar slechts
in de weg.
De Trabi-trek - ook in de richting
van de Westduitse missies in War
schau en Praag - zorgde voor een
diplomatiek offensief dat zich ui
teraard in stilte voltrok. De Hon
gaarse premier Nemeth en minister
van buitenlandse zaken Horn on
derhandelden in Bonn over de op
vang van vluchtelingen en polsten
ook de houding van de leiders in
Moskou, alvorens naar Oost-Duits
land te reizen om Honecker mee te
delen dat de grenzen open zouden
gaan. Op 4 september is het zover,
meldde Horn koeltjes.
De Oostduitsers eisten respijt en
kregen van Hongarije een week de
kans om met mooie beloftes hun
landgenoten terug te lokken. Geen
enkele Republikflüchter zou wor
den bestraft - in het verleden
draaide je voor een vluchtpoging al
gauw anderhalf jaar het cachot
in -, ze zouden allemaal woning en
baan terugkrijgen en alles zou an
ders worden.
Maar de poging was vergeefs. In de
nacht van 10 op 11 september 1989
konden de eerste zevenduizend van
de in totaal zestigduizend Oost
duitse 'vakantiegangers' de grens
met Oostenrijk passeren. Hongarije
zet de poort uit humanitaire over
wegingen open, verklaarde minis
ter Horn. „We kunnen het ook niet
helpen als sommige buren en bond
genoten geirriteerd raken."
En, uiteraard, irritatie was er in
Oost-Duitsland. „Zilverlingen voor
Hongarije in ijskoude handel in
DDR-burgers," kopte een krant.
En later zou het tv-programma
Aktuelle Kamera de vluchtelingen
zelf beschimpen: „Zij allen hebben
door hun gedrag de morele waar
den met voeten getreden en zich
zelf buiten onze maatschappij ge
plaatst. Daarom moet men om hen
geen traan laten."
Ook binnen de inmiddels ontwaak
te oppositiekring in de DDR kwam
er in de loop van september kritiek
op de vluchtende landgenoten.
Neues Forum, de verboden organi
satie van Barbel Bohley en Jens
Reich die droomde van een 'derde
weg', een soort democratische so
cialisme, riep de burgers op te
blijven en in eigen land voor vrij
heden te vechten.
Vechten op een manier zoals dat in
augustus en september bijvoor
beeld al in Leipzig gebeurde, waar
op maandagavond na de dienst in
de Nikolaikirche het 'vredesgebed'
werd gehouden, een protest tegen
het heersende regime. „Weg më
het staatsgeweld, het wordt oi
draaglijk," zei voorganger Christi
an Führer in zijn Nikolaikirche. Ei
het volk in de 'heldenstad' Leipal
ging de straat op, ondanks intimi
daties en arrestaties.
Maar de vluchtelingenstroom wis
niet meer te stoppen, niet
mooie woorden, niet met de
De Oostduitsers die in de 1
duitse opvangkampen arriveerde!
maakten het veelbetekenende V-t
ken. „We willen vrijheid," riepffl
ze, een kreet die pas later veraf
derde in: „We willen een Merce
des."
Hoe groot de animo was om hel
land te ontvluchten, bleek nadruk
kelijk toen de Republikflüchter t
de ambassades te Praag en Wi
schau met speciale treinen -4
DDR-Express - naar het vrije Wee
ten werden gebracht, dwars dot
hun vaderland heen. Ijlings wer
den Oostduitse troepen opgetrom
meld om de stations te ontruim®
die langs de route lagen. Want daar
- en vooral in Dresden - haddei
zich nog eens tienduizenden inwo
ners opgesteld die met één t"
kiende sprong wilden meelift®
naar het beloofde land.
Op 30 november 1989 meldden s
Westduitse kranten dat sinds 1 ja
nuari van dat jaar 277.000 DDK-
burgers hun heil hadden gezocht in
de Bondsrepubliek. De Muur was
toen al gevallen, Honecker verdwe
nen en de Wende in volle gang. ,J>
was sprake van een heldendom
zonder helden, een heldendom zot-
der pose, heldendom zonder decla
maties," beoordeelde de Oostduiw
schrijver Joachim Seyppel achter
af. Het volk dat een oppositieleider
als Walesa of Havel mistte, was
massaal de straat op gegaan,i*
verzet gekomen.
En de Trabi's? Die bleven achter
In Boedapest, in Praag en in War
schau. De uittocht zorgde ervoor
dat de levertijd van de tweetakW
in de DDR snel terugliep. In
1990 kon je al direct zo'n bolder-
ding meenemen, in juli was er
geen vraag meer naar.
Momenteel wordt de Trabant al
leen nog voor deOstmarkt go-
maakt. Vorig jaar degd het stad
bestuur van Boedapest eein oprw
aan alle bezitters om het vervuild-
de vervoermidcfèl' ter vernietig®,
aan te bieden. Daar stond de bel®'
te tegenover dat de milieubew®1
Hongaar twee jaar lang gratis g®
bruik mocht maken van het opd'-
baar vervoer in de hoofdstad.
Bronnen: Henri Beunders: 'De dran9
naar Duitsland' ('90); Peter Michielse
'Verworpen en Ontwaakt' ('90); Joos^
Niemoller: 'Over de Muur' ('911:
Robert Darnton: 'Berlijns Dagboek
('90); Albert de Lange: 'Voorbij de
Muur' (94); verschillende nummers
van Der Spiegel.
o.a. 500 soorten uit voo
altijd de goedko(
eigen imp<
Ook voor onverwoestbc
kantoorvloer
Continue voorraad van
Keukens - Badkame
