Zeeland verzilvert grondwater
De Engelsen bleken Polen te zijn
Augustus bracht zeldzame vlinders in Oost-Zeeuws-Vlaanderen
Jonge fuchsiakwekers beloond
POLITIE RAPPORT
PLAATSELIJK NIEUWS
DAG KLAPPER
J) OFFICIEEL GEOPEND
Nieuwe heffing levert provinciaal bestuur kleine vier ton op
ZEELAND
Toneelvereniging
van St.-Jansteen
herdenkt hopman
het niet
Ontsnappen
15 september
Banketterie Verspassage
CC met tal van SPECIALE AANBIEDINGEN
DE STEM
WOENSDAG 7 SEPTEMBER 1994 C2
Van onze verslaggever
Hulst - In de maand augustus is
een groot aantal vlindermeldingen,
waaronder enkele zeer zeldzame,
binnengekomen bij de insekten-
werkgroep van de Steltkluut.
Nadat er al op 2 augustus in de
Braakmanden kleine parelmoervlinder
was gesignaleerd, is er op 6 augustus
voor het eerst in oost Zeeuws-Vlaande
ren een duinparelmoervlinder waarge
nomen.
Dat gebeurde in een tuin in de Amstel-
straat te Terneuzen. De vlinder kon
worden gevangen en toen de leden van
de insektengroep er bij kwamen was
de conclusie unaniem. Het was de in de
regio nog nooit eerder waargenomen
duinparelmoervlinder. Voordat de
vlinder weer de'vrijheid kreeg konden
er als 'bewijs' voor de Vlinderstichting
in Wageningen nog een paar fraaie
dia's worden genomen. Deze vlinder is
aan de bovenzijde oranje met donker
bruine stippen of vlekjes. Op de onder
kant van de achtervleugels hebben ze
parelmoerkleurige vlekken. De vlinder
komt in Nederland vooral voor in de
kop van Noord-Holland en op de Wad
deneilanden.
Van de mooiste Nederlandse dagvlin
der, de koninginnepage, kwamen er
veel minder meldingen binnen dan de
afgelopen twee jaar. „Toch mogen we
met 21 waarnemingen in augustus niet
klagen in vergelijking met de rest van
Nederland," vindt E. Taelman van de
insektenwerkgroep.
Wat de trekvlinders betreft belooft
1994 volgens Taelman geen slecht jaar
te worden. Vooral met waarnemingen
van de oranje luzernevlinders en de
doodskopvlinder zijn de leden van de
werkgroep in hun nopjes. De luzerne-
vlinder komt wisselvallig voor in Ne
derland. De laatste tien jaar zijn er in
Zeeuws-Vlaanderen bijna geen gezien
en vorig jaar geen enkele.
Losse waarnemingen van de luzerne-
vlinder kwamen deze maand uit Oost
burg enlang de weg Axel-Sluiskil.
„Maar het meest verheugend was toch
wel dat er 7 exemplaren rondvlogen op
het kruidenteeltbedrijf van de familie
Van de Winckel in Zaamslag," zegt
Taelman. Op het bedrijf waren in au
gustus honderden trekvlinders te zien.
Vooral op rode zonnehoed telde men
op 15 augustus 68 distelvlinders en 47
atalanta's.
Vooral het gamma-uiltje, een overdag
vliegende nachtvlinder, vloog hier met
honderden tegelijk. Nog nooit eerder
zijn er zoveel gamma-uiltjes geteld als
dit jaar. Zo werd op 10 augustus op de
liniedijk in Hulst geschat dat er meer
dan 3500 exemplaren rondvlogen.
Een andere trekvlinder, de kolibrie
pijlstaart of meekrapvlinder, is in au
gustus tien keer gezien in Zeeuws-
Vlaanderen. In september zijn deze
vlinders vooral te vinden bij fuchsia's.
Opletten dus.
Een opzienbarende waarneming kam
van Cris de Roover uit Vogelwaarde.
Die kreeg op 4 augustus bezoek van
een doodshoofdvlinder, waarvan er
sinds 1980 in de regio maar zeven
exemplaren zijn gezien. Het is een
grote nachtvlinder met een spanwijdte
van veertien centimeter en hij maakt
een hoog piepend geluid.
Van onze verslaggever
Middelbrug - Gedeputeerde Staten willen dat gebrui
kers van het Zeeuwse grondwater voortaan gaan betalen
voor deze tot nu toe gratis grondstof. Boeren, industrie
baronnen en het drinkwaterbedrijf moeten voortaan 0,6
cent per kubieke meter gaan betalen, wat de provincie-
kas jaarlijks 392.000 gulden oplevert.
CJit de Zeeuwse bodem wordt
per jaar zeven miljoen kuub ge
pompt. Boeren en tuinders ge
bruiken het grondwater om ge
wassen te besproeien in droge
tijden, industrie-ondernemers
gebruiken het water als koelwa
ter of als proceswater en het
drinkwaterbedrijf (onder meer
bij pompstation St.-Jansteen)
verkoopt het aan de consumen
ten.
Controles
Al jaren broedt de provincie op
een heffing, want het oppompen
kost de provincie geld. Er moe
ten vergunningen worden uitge
schreven en controles worden
uitgevoerd. Tevens moet in de
gaten worden gehouden dat er
niet te veel water wordt opge
pompt.
Er is wel een grens getrokken,
zodat niet elke boer die een
beetje water nodig heeft moet
gaan betalen. Ongeveer 95 pro
cent van de gebruikers valt dan
al af. Wat overblijft zijn de grote
onttrekkers, tussen de 15 en de
25 bedrijven. Die zullen met el
kaar de kosten moeten gaan be
talen.
Van onze correspondent
St.-Jansteen - De Steense to
neelvereniging Camere van Rhe
torics St.-Jan ten Steene hield
de jaarvergadering in gemeen
schapscentrum De Warande. Tij
dens deze bijeenkomst werd de
in februari overleden eerste offi
ciële hopman van de vereniging
George Verstraeten herdacht
met een minuut stilte.
Tevens werd stilgestaan bij het
feit dat Verstraeten de schrijver
was vari het jubileumboek dat
bij het 65-jarig bestaan van de
vereniging was verschenen. To
neelvereniging Camere van Rhe-
tonca had dit jaar nog met een
grote verandering te maken. Na
een periode van zo'n 24 jaar had
regisseur Piet Verwer te kennen
gegeven er mee te willen stop
pen.
„Op markante wijze heeft Ver
wer gestalte gegeven aan onze
vereniging," zei griffier Georges
Martens. „Zo'n kleine dertig
produkties staan op zijn naam.
Het was dan ook noodgedwon
gen dat wij naar een andere
regisseur uit moesten kijken
Uiteindelijk is die gevonden in
de persoon van Danni Heylen.
Deze regisseuse is bekend van de
serie FC De Kampioenen en The
Championnets."
Tegenstand
Vanaf het begin is er tegenstand
geweest tegen de heffing. Het
nutsbedrijf Deltan heeft gepro
testeerd tegen deze extra kosten,
evenals bijvoorbeeld een grote
conservenfabriek in Kapelle en
de Kamers van Koophandel, die
stellen dat de heffingen voor
bedrijven wel in de tienduizen
den guldens kunnen lopen.
Gistermiddag was het zover in de basisschool St.Jozef te
Hengstdijk. Door een deskundige jury, een tweetal fuchsia-kwe
kende dames uit Hengstdijk, waren alle 24 exemplaren beoor
deeld.
De in het voorjaar aan leerlingen van de school verstrekte
fuchsiastekken waren door de kinderen goed verzorgd. Zij waren
nu na de zomervakantie weer mee naar school genomen om er de
mooiste uit te laten kiezen. Het was een bonte mengeling van
kleur en afmetingen. Enkele kinderen hadden hun plantje
verspeeld door bezoek van beestjes of door droogte. Alle meege
brachte planten waren voorzien van een mooi gedicht. Voor alle
kinderen was er een oorkonde, een lekkernij en natuurlijke de
mooie plant.
De jury kwam tot de volgende uitslag: Ï.Gert-Jan Dophemont
2.Sander de Roos 3.Nikkie Vinke. De fuchsiawedstrijd was een
iniatief van de Ouderraad van de St.Jozefschool.
foto camile schelstraete
NIET HET BEKENDE zwarte
plus-kruis op een wit kruisvor
mig veld sierde de tanks die
half september 1944 de grens
tussen België en Oost-Zeeuws-
Vlaanderen passeerden, maar
een witte vijf puntige ster. Geen
Duitsers dus. maar 'Engelsen'.
De tweede verrassing kwam di
rect daarna: de militairen in die
tanks waren geen Engelsen,
maar Polen. Oost-Zeeuws-
Vlaanderen ten oosten van het
Kanaal van Gent naar Terneu
zen was niet bevrijd door de
Engelsen of Amerikanen, maar
door de Polen. Niet zomaar een
stuk of wat die toevallig ergens
ingedeeld waren, nee, een heel
legeronderdeel. Hun militaire
training hadden ze in Engeland
en Schotland gekregen. Er gaat
natuurlijk een verhaal aan
vooraf.
Op 1 september 1939 viel
Duitsland Polen binnen met het
smoesje dat er vanuit Polen
aanvallen gedaan waren op
Duits grondgebied. Op 31 au
gustus werd het radiostation
van Gleiwits - vlakbij de Pools-
uitse grens - door de 'Polen'
overvallen. In werkelijkheid
waren het Duitsers in Poolse
uniformen. Niettemin was het
voldoende om een inval te
rechtvaardigen.
?P 17 september viel Rusland,
oen nog een bondgenoot van
Duitsland, de Polen in de rug
aan. Opnieuw werd het land,
at pas sedert 1921 weer een
vrije natie was na vanaf 1772
door vreemde volkeren over- of
beheerst te zijn geweest, onder
de voet gelopen. Op 1 oktober
daaraanvolgend moest het
j e leger zich neerleggen bij
e overmacht en het capituleer-
•itr. Ai van de Poolse
strijdkrachten werd krijgsge-
Obgen gemaakt; ruim 230.000
terecht"611 1™amen in kampen
In de Oekraïne werden plusmi
nus 10.000 Poolse officieren in
zulke kampen gevangen gehou
den. In april 1940 werden deze
ontruimd en de militairen ver
wachtten dat ze overgedragen
zouden worden aan de gealli
eerden. Ze verdwenen echter in
het niet. In 1943 werden bij
Katyn massagraven ontdekt.
Daarin bleken de 10.000 ver
miste officieren te rusten, ver
moord, naar de Duitsers be
weerden door de Russen, maar
die hielden vol dat het tegen
deel het geval was. In oktober
1992 kwam de waarheid aan
het licht: het zijn de Russen
geweest die deze mensen geli
quideerd hebben.
Een ander deel van het versla
gen Poolse leger ging in het
ondergrondse verzet of ont
vluchtte het land. Tot de laatste
categorie behoorde een groot
deel van de Tiende Gemotori
seerde Cavaleriebrigade, ook
bekend als de 'Zwarte Brigade',
onder bevel van kolonel Mac-
zek, geen onbekende in onze
streek. Via Roemenië, Honga
rije, Joegoslavië en Italië kwam
de overgrote meerderheid in
Frankrijk terecht, waar de mi
nister-president van de rege
ring in ballingschap, generaal
Sikorski, een nieuw leger for
meerde.
De gevluchte onderdelen sloten
zich daarbij aan, evenals vluch
telingen die langs andere routes
ontsnapt waren en Poolse emi
granten die in Frankrijk woon
den.
Begin 1940 had Sikorski een
leger op de been dat bestond uit
twee infanteriedivisies en één
in opbouw en de Tiende Pant
serbrigade van Maczek. Die
brigade bestond uit een tank
bataljon, een anti-tank-eska
dron en een eskadron Dragon
ders, alles bij elkaar 1500 man,
uitgerust met R-35-tanks. Het
Poolse leger streed in Frankrijk
tegen de oprukkende Duitsers,
onder andere aan de Somme,
maar op 17 juni 1940 moest ook
Frankrijk het hoofd in de
schoot leggen.
De Polen dreigden ingesloten te
worden. Door hun zware wa
pens achter te laten, konden ze
in kleine groepen ontsnappen,
meestal 's nachts verder mar
cherend en zich overdag schuil
houdend in de bossen. Lang
niet allemaal echter: het groot
ste gedeelte van één divisie
werd gevangen genomen en van
andere werden de manschappen
geïnterneerd in Zwitserland.
Wie wel wist te ontsnappen,
bereikte uiteindelijk via Zuid-
Frankrijk, Noord-Afrika, Span
je en Gibraltar Schotland.
Daar werd een nieuw leger op
gebouwd. Ook de Poolse marine
bevond zich voor tachtig pro
cent in Engeland, heel veel pi
loten hadden daar eveneens
hun heil gezocht en emigranten
die zich elders ter wereld be
vonden, sloten zich ook aan. Na
een moeilijke aanloopperiode
werd uiteindelijk in februari
1942 de Eerste Poolse Pantser
divisie geformeerd. Als wapen
spreuk werd gekozen 'Za Wasza
i nasza wolno's'c: Voor Uw en
onze Vrede'.
De divisie werd ingedeeld bij
het Eerste Canadese Leger .Tus
sen 20 juli en 5 augustus 1944
werden de Polen ontscheept in
Normandië. Ze leverden bloedi
ge en zware gevechten, maar
wisten op te rukken tot ze half
september vastliepen bij Gent.
De volgende opdracht was het
vrijmaken van de zuidelijke
oever van de Westerschelde ten
oosten van het Kanaal van Gent
naar Terneuzen. Dat hield dus
de bevrijding van Oost-
Zeeuws-Vlaanderen in.
Over Sint-Niklaas en Stekene
rukten ze op in noordelijke
richting. Op 15 september over
schreden ze de Nederlndse
grens bij Kapellebrug. Veelal
wordt daarvoorde 16e aange
houden. Verschillende oogge
tuigen zijn daar echter heel
duidelijk over, onder meer C.
Jansen-De Windt uit Hulst, die
toen op 'D'Ou'kapel' tussen de
twee grenskantoren woonde:
„Op 15 september hebben we al
'Engelsen' gezien op de grote
weg, de Gentsevaart dus, niet
op de achteraf-straten. In de
Stroperstraat, naar de Tromp
toe en in de Buitenstraat tussen
De Paal en Belgisch Klinge za
ten nog Duitsers. We zagen ze
duidelijk achter een huis zitten.
Ook al stond er ten zuiden van
Hulst heel wat land onder wa
ter, toch was er vanaf Kapelle
brug een droge, doorgaande
verbinding naar Hulst. Dat is
de Polen kennelijk ontgaan."
Het is uiteindelijk voor de wa
terlinie tussen Axelse Sassing
en Hulst dat ze vastlopen. Ze
moeten echter een doorbraak
forceren. Dat kost 25 van hen
het leven. Ongeveer een jaar
later, in de week van 16 tot 22
september 1945, hebben de
overlevenden daar voor hun ka
meraden een door henzelf ver
vaardigd kruis ogpericht. Het
Het Poolse kruis aan de Hulsterweg. foto camile schelstraete
was van ijzer, vijfhonderd kilo
zwaar en het materiaal was
afkomstig van een Duits vlieg
tuig. Omdat het begon te roes
ten is het later vervangen door
het huidige kruis.
Bij het Poolse kruis aan de
Hulsterweg onder Axel horen
twee gedenkplaten, beide ge
steld zowel in het Pools als in
het Nederlands, zij het met een
licht Duitse inslag.
Aan de voet van het kruis staat:
- 17-9-1944 zijn hier 25 Poolse
dragonders v/h 10e Reg-in de
strijd voor Polen gevallen Ne
derland de vrijheid brengende -
De plaat die op het muurtje, dat
het gehele monument omringt,
is aangebracht, draagt de
schrijnende tekst: - Den 17 Sep
tember 1944 stierven op deze
plaats den heldendood bij het
forceren van het Kanaal Axel-
Hulst, 25 Poolse soldaten vom
het 10de Regiment Dragonders
brengende zoo de vryheid vom
Holland op hunne terugtocht
naar Polen. -
Drijfmest in sloot Vrouw lichtgewond
Biervliet - Gistermorgen om
streeks elf uur kantelde bij het
inrijden van een perceel lan-
bouwgrond aan de Helenaweg
te Biervliet de oplegger van
een vrachtwagencombinatie
die was geladen met verdunde
drijfmest. Een deel van de la
ding kwam daardoor in de
sloot terecht, die moest wor
den leeggepompt. Het ongeval
gebeurde doordat de bestuur
der, een 33-jarige man uit
Oostkamp, bij het inrijden van
het perceel de bocht te kort
nam waardoor de oplegger
met de wielen in de sloot
raakte en kantelde.
Lekkend vat
Breskens - Maandagmiddag
werd op het Veerplein te Veer-
plein te Breskens ontdekt dat
op een met gevaarlijke stoffen
geladen vrachtwagen een van
de vaten lekte. Het personeel
van de PSD weigerde de trek
ker met oplegger te vervoeren.
De brandweer van Breskens
plaatste het lekke vat met 200
liter naftenaten (een soort
verfverdunner met als hoofd
bestand white-spirit) in een
groter vat dat hermetisch
werd afgesloten, waarna het
transport over de Westerschel
de normaal kon doorgaan.
Ook op het wegdek lagen ver
schillende plasjes van deze
vloeistof, die overigens niet
schadelijk is voor het millieu
en bij mensen die er mee in
aanrakinng komen hooguit
wat lichte prikkelingen aan de
slijmvliezen tot gevolg kan
hebben.
De gelekte vloeistof werd met
zand afgedekt en vervolgens
als chemisch afval afgevoerd.
Videorecorder
gestolen
Hulst - Vanuit een winkel aan
de Gentsestraat is maandag
middag een videorecorder ont
vreemd.
Dat gebeurde tussen 14.00 en
14.15 uur toen het erg druk
was in de winkel en iemand
onopgemerkt zijn slag kon
slaan.
Snelheidscontroles
Hulst De politie in Oost-
Zeeuws-Vlaanderen heeft
maandagavond bij twee snel
heidscontroles gehouden te
Hulst en Kapellebrug 131 au
tomobilisten bekeurd wegens
het ovetreden van de maxi
mum-snelheid van 50 kilome
ter per uur.
Gecontroleerd werden in to
taal 549 voertuigen, met als
hoogstgemeten snelheid 99 ki
lometer per uur.
Schoondijke - Op de kruising
Sasputseweg-Gateernisseweg
te Schoondijke werd maan
dagavond een 37-jarige auto
mobiliste uit Hoofdplaat licht
gewond aan een been. De
vrouw kwam met haar voer
tuig in botsing met een perso
nenauto bestuurd door een
74-jarige man uit St.-Lau-
reins, die verzuimde voorrang
te verlenen.
Bij de aanrijding werden bei
de auto's zwaar beschadigd.
Dronken chaufeur
tegen lichtmast
Sluiskil - Bij een eenzijdig
ongeval op provincialeweg
N252 te Sluiskil werden gis
ternacht omstreeks half twee
een lichtmast en een perso
nenauto vernield.
Het ongeval gebeurde doordat
de bestuurder van de perso
nenauto, een 24-jarige inwo
ner uit Gent, vermoedelijk
door het gebruik van alcohol
even het spoor bijster raakte
en de macht over het stuur
verloor. Een ademanalysetest
gaf als uitslag 260 microgram
alcohol aan per uitgeademde
liter lucht. Hij kreeg een tijde
lijk rijverbod opgelegd en een
boete van 320 gulden.
Sleutelbeen
gebroken
Terneuzen - Op de kruising
Axelsestraat-Van Cantfort-
straat te Terneuzen verleende
maandagmiddag een 49-jarige
automobilist uit Terneuzen
geen voorrang aan een
16-jarige bromfietsbestuurder.
Bij de aanrijding brak de
bromfietser een sleutelbeen.
Computers weg
Terneuzen - Gisternacht is in
gebroken in de dependance
van de Terneuzense brand
weer aan de Haarmanweg.
Ontvreemd werden twee com
puters.
Brand in container
Terneuzen - Gistermorgen
omstreeks kwart voor vier
werd een brand ontdekt in een
plastic afvalcontainer aan de
Burgemeester Geillstraat te
Terneuzen.
Toen de gewaarschuwde
brandweer van Terneuzen ar
riveerde sloegen de vlammen
hoog op. Die had het vuur snel
onder controle. Door de hitte
was enige schade ontstaan aan
de luiken van een dicht bij de
vuurhaard gelegen café.
Clinge
HENGELEN - De Clingse
Hengelaarsvereniging hield
een zomeravondwedstrijd
waaraan 27 personen deelna
men.
Uitslag: 1. R. Bertram, Clinge
2900 gram; 2. F. van Meirvenne,
Moerzeke 2760; 3. L. IJzewijn,
Clinge 2300; 4. R de Koek,
St.-Gillis 1760; 5. M. Kegels,
Kiedrecht 1020 gram. De eind
stand van de zomeravondcom
petitie is daarmee bekend.
Kampioen is Frankey van Meir
venne uit Moerzeke, tweede
Ronny de Koek uit St.-Gillis en
derde Reneé Bertram uit Clin
ge-
HENGELEN - De Clingse Hen
gelaarsvereniging houdt zater
dag 10 september de laatste
wedstrijd zoetwatervisen van
het seizoen die meetelt voor het
clubkampioenschap. De wed
strijd wordt gehouden aan De
Witte Bergen. De loting van de
plaatsen gebeurt een uur voor
het begin van de wedstrijd aan
het viswater. De prijsuitreiking
is om ongeveer 18.00 uur in
clublokaal café De Troubadour.
Het clubkampioenschap gaat
over vier wedstrijden waarbij
de uitslagen van de drie beste
wedstrijden meetellen.
SPELEN - De ANBO hield een
gezelschapsspelenmiddag in ge
meenschapscentrum Malper-
tuus.
Uitslag vrouwen: 1. M. Wijn-
acker, Clinge 573 punten; 2. M.
Smet, St.-Jansteen; 3. M.
Govaert, Clinge. Mannen: 1. A.
Wijnacker, Clinge 534 punten;
2. F. Junier, Axel; 3. R. Smet,
St.-Jansteen.
Graauw
EHBO - De EHBO-vereniging
Graauw houdt weer een cur
sus eerste hulp bij ongeluk
ken. De cursus wordt gehou-
den^ in samenwerking met de
buurverenigingen Clinge,
Nieuw-Namen en St.-Jan-
steen. Belangstellenden kun
nen informatie krijgen of zich
opgeven bij G. Weemaes,
Zandbergstraat 47 of J. de
Block, Rozenstraat 27A.
OUD PAPIER - Leden van de
voetbalvereniging Graauw ha
len zaterdag 10 september
weer oud papier op.
Ossenisse
BILJARTEN - Op camping
Mussenist werd een biljart
wedstrijd gehouden waaraan
twintig personen deelnamen.
Uitslag: 1. P. Rijk, 2. C. Verbist,
3. O. de Bruyne.
CLINGE
- Malpertuus, 13.30 uur, KBO,
handwerken, kaarten, perga-
mano, biljarten.
- Malpertuus, 13.30 uur, AN
BO, koersbal.
OSSENISSE
- Café De Jachthoorn, 14 uur,
vleeskaarting.
ST.-JANSTEEN
-Café 't Centrum, 13.30 uur,
schieting voor bejaarden.
- De Warande, KBO, 13.30
uur, bieden
TERNEUZEN
- 't Schelpenhoekje, 19.30
uur, jokeren.
AXEL
- Gregoriuscentrum, 13.45
uur, koersbal.
SAS VAN GENT
- De Engelenroos, 14 uur,
kaarting.
(ADVERTENTIE)
wordt morgen
Let op onze advertenties donderdag 8 sept.
in deze krant
