DE STEM
STADS
EWEST
BREDA
gen v/m
1ENEMENTEN
In 1991 scheidde Tsjetsjenië zich af
van de Russische Federatie.
Internationale erkenning heeft deze
islamitische bergrepubliek in de
Noord-Kaukasus nooit gekregen. In
het olierijke Tsjetsjenië is inmiddels,
tegen de achtergrond van een
'mogelijke Russische invasie, een
machtstrijd gaande. Aan de ene kant
staat de huidige president Doedajev.
Zijn belangrijkste tegenstrever van
Doedajev is evenwel Roeslan
Chasboelatov, de voormaligè
voorzitter van de Russische
Opperste Sovjet die samen met
Roetskoj in opstand kwam tegen
Jeltsin en uit het Witte Huis in
Moskou werd verjaagd. Vanuit zijn
geboorterepubliek Tsjetsjenië
bereidt Chasboelatov een terugkeer
in de politiek voor.
Voormalige
coup-pleger
Chasboelatov
bereidt zijn
terugkeer voor in
een
bergrepubliekje
'Er zal veel bloed
vloeien, maar als
het niet anders kan
zullen we die hoge
prijs betalen'
H
umm
Dolle Dinsdag 'nekte' de NSB
De islam: een verdeelde cultuur
Nazi-burgemeester zonder berouw
sizen en Rekreatie is een
izamenlijke rubriek van de
slU Dagbladengroep.
Jvertentiereserveringen:
I. 073-125225, fax 073-157281 L
istbus 449, 5201 AK Den Bosy I
Te huur en te koop 4.5 J
pers. HYMERMOBILE hi
93/94. ANWB voorw. inn, I
mogelijk 076-145488 1
T.k. div. KAMPEERAUTO'S!
v.a. 10.000,-. Ook verhuuj
Linders Kampeerauto's
Benthem 11, Bakel. Tell
04924-2508. - 1
De vakantierubriek REIZEmI
EN REKREATIE boordevol
prettige aanbiedingen.
Al zin in de sneeuw?
dan HTC Super reizen I
(ANVR/SGR) voor de gr
wintersportbrochure metl
o.a.: pensions LVO in Oos|
tenrijk al v.a. 199,- p.p
appt. in Frankrijk al v.a I
277,- p.p. incl. skipasI
Tel: 040-436600.
Op zoek naar een IDEALE I
vakantiebestemming? Lees I
Reizen en Rekreatie.
VNU Dagbladengroep]
073-125225(
fax 073-
■157283
if
imeente Breda is van
s gebaseerd op
iet BBRA;
t hoofd van de
ans, tel. 076 - 282207;
ten 14 dagen na het
chten aan de directie van
rus 3215,4800 DE Breda.
Het ritmische gezang en
het opzwepende trom
geroffel brengt de
groep gewapende
mannen voor het par
lementsgebouw bijna
in extase. In twee cirkels dansen ze
de 'ziker', een oude moslimdans
waarbij Allah wordt gebeden om
welzijn voor het Tsjetsjeense volk
en de nederlaag voor zijn vijanden.
Wie die vijand is, blijft voor een
bezoeker van de hoofdstad Grozny
niet lang een vraagteken. Sovjet
dictator Jozef Stalin deporteerde
de hele bevolking in 1944 naar
Kazachstan wegens vermeende col
laboratie met de Duitsers. Tijdens
het transport en de barre omstan
digheden in ballingschap kwam
bijna de helft om het leven.
ing maakt van al die duizenden
gewoon nèt iets meer in hun
mars. U mag, daar best 'ns
aan denken, als u de krant
torgers is uw krant nergens.
N S
Door Kees Elenbaas
Pas in 1957 mochten de Tsjetsjenen
terugkeren naar hun geboorte
grond. Generaal Doedajev maakte
in 1991 de droom van veel Tsjetsje
nen werkelijkheid door de repu
bliek eenzijdig onafhankelijk te
verklaren van de Sovjet-Unie en
alle Russische militairen en autori
teiten het land uit te gooien. De
meeste mannen die zich onmiddel
lijk in drommen op het centrale
plein om ons heen verzamelen, blij
ken in ballingschap in Kazachstan
te zijn geboren.
„Als de Russen hier opnieuw bin
nenvallen wurg ik mijn zoon en
schiet me daarna een kogel door
mijn kop," roept een van hen geë
motioneerd. Het plein, met aan de
ene kant het parlementsgebouw en
aan de andere kant het regerings
gebouw van president Dzjochar
Doedajev, is iedere dag het toneel
van demonstraties vóór het bewind
van de voormalige luchtmachtge-
neraal.
Want de Tsjetsjenen hebben niet
alleen een gemeenschappelijke vij
and, maar de kleine bergrepubliek
wordt ook nog eens verscheurd
door onderlinge politieke tegen
stellingen. President Doedajev
heeft een paar weken geleden een
algehele mobilisatie afgekondigd
onder het mom van een op handen
zijnde Russische invasie.
Moskou heeft inderdaad nadrukke
lijk duidelijk gemaakt dat het ge
duld met de opstandige republiek
Week ?nd
ten einde is. De Russen steunen
daarom openlijk de oppositie tegen
Doedajev, maar lijken voorlopig
nog niet van plan om ook werkelijk
direct militair in te grijpen. Doeda
jev heeft de mobilisatie vooral af
gekondigd om zich in de hoofdstad
te versterken tegen de oppositie die
Grozny langzaam maar zeker om
singelt. Het is hoe dan ook een
welkome afleiding voor de manne
lijke bevolking, waarvan ongeveer
de helft werkeloos is.
De Tsjetsjenen zijn traditiegetrouw
dol op wapens, een echte man heeft
altijd al een vuurwapen onder de
oksel of tussen de broekriem. Maar
de oproep van de president geeft
hen nu de kans om massaal sol
daatje te spelen. In en om het
regeringsgebouw wemelt het dan
ook van mannen in een uniform dat
varieert van de complete comman
do-uitrusting tot het eenvoudige
zwarte spijkerpak. Stuk voor stuk
zijn ze met meer wapens behangen
dan ze in één keer in de hand
kunnen houden.
Merkwaardig genoeg legt niet een
van deze vervaarlijk uitziende ty
pes ons ook maar een strobreed in
de weg bij het betreden van het
regeringsgebouw. We stappen zon
der gecontroleerd te worden de lift
in om ons op de vierde verdieping
te vervoegen bij Mavladi Oedoegov,
de minister van informatie van
Doedajev. Die wil ons niet te
woord staan, voordat we bij zijn
secretaresse 25 dollar hebben be
taald voor het door onszelf inge
vulde papiertje dat zij een persac
creditatie noemt, die we later nooit
meer nodig blijken te hebben.
Het is een wat vreemde ervaring
om met een minister te spreken die
een pistool in een holster met een
sheriffster op de heup heeft han
gen. Op de vraag waarom hij het
wapen draagt, glimlacht minister
Oedoegov meewarig om zoveel on
begrip. Hij zegt dat hij altijd een
wapen heeft gedragen en begint
vervolgens demonstratief met het
pistool te spelen.
Oedoegov is weinig toeschietelijk
en geeft namens zijn president
blijk van minachting voor de Wes
terse pers die volgens hem alleen
maar leugens verspreidt over
Tsjetsjenië, door het af te schilde
ren als een broeinest van maffia en
terrorisme. Dat Oedoegov met zijn
uiterlijk en gedrag druk doende is
om alle vooroordelen over zijn land
te bevestigen, ontgaat zijne excel
lentie blijkbaar.
Voor informatie de politieke
situatie worden we verwezen
naar het hoofdbureau van
Tsjetsjeen Pers. Dat beheerst
de lokale nieuwsvoorziening op te
levisie en in de kranten en is zo
onpartijdig dat het kantoor naast
diverse ministeries in het rege
ringsgebouw is gevestigd. De
hoofdredacteur houdt een voor
spelbaar betoog over de oppositie
tegen Doedajev die naar zijn me
ning nauwelijks iets voorstelt. Op
ons aandringen schat hij de steun
van de oppositie onder de bevol
king op hooguit twintig procent.
Het is in het chaotische Tsjetsjenië
moeilijk te achterhalen hoe de ver
houding ligt tussen de voor- en
tegenstanders van het regime van
Doedajev. Maar een graadmeter
zou kunnen zijn dat de president
en de oppositie tijdens hun bijeen-
De Tsjetsjenen
vrezen niemand,
hooguit elkaar
-• Bejaard Tsjetsjenië balt de vuist in Grozny.
Geflankeerd door een lijfwacht spreekt Roeslan Chasboelatov vanaf een vrachtwagen de menigte toe.
komsten de volgende dag vrijwel
eenzelfde aantal mensen op de
been krijgen.
Doedajev spreekt zijn aanhangers
toe op centrale plein dat bijna
helemaal is volgestroomd. Hij haalt
onder luid gejuich van de menigte
fel uit naar de man die zich meer
en meer aftekent als de leider van
de oppositiebeweging, Roeslan
Chasboelatov.
De voormalige voorzitter van de
Russische Opperste Sovjet beland
de als een van de leiders van de
parlementsopstand in oktober vo
rig jaar in de gevangenis, nadat hij
door de troepen van president Jelt
sin uit het Witte Huis was gescho
ten. Chasboelatov kwam in februa
ri weer op vrije voeten door de
amnestiemaatregel van het nieuwe
parlement en heeft zich nu in zijn
geboorteland aan het hoofd ge
plaatst van de oppositie.
Roeslan Chasboelatov maakt een
sensationele entree op een groot
stuk braakliggend terrein aan de
rand van de hoofdstad, waar dui
zenden supporters al twee uur in
de brandende zon op hem staan te
wachten. Met gillende sirenes en in
grote stofwolken komt een kolonne
auto's het terrein opscheuren. Om
geven door een haag van tot aan de
tanden gewapende lijfwachten met
zwarte banden in het haar en zon
nebrillen op wordt Chasboelatov
op een vrachtwagen gehesen om de
menigte toe te spreken. Hij spreekt
in het Russisch en afwisselend, on
der luid gejuich, in het Tsjetsjeens.
Hij noemt Doedajev een aardige
man, die echter in de drie jaar van
zijn bewind niets heeft gedaan aan
de gigantische economische crisis
in het land, zodat zijn tijd is geko
men om te vertrekken.
Bovendien moet Doedajev volgens
hem aftreden om een Russische
interventie te voorkomen. Hij roept
op om binnen twee maanden ver
kiezingen te houden, waarbij wat
hem betreft Tsjetsjenië het wel af
kan met alleen een parlement en de
post van president kan komen te
vervallen. „Maar we hebben een
leider nodig die voor de mensen
staat," roept iemand uit het pu
bliek. „Hier sta ik toch, ik sta toch
met ergens achteraan," zegt Chas
boelatov lachend onder luid ap
plaus.
Het blijkt de volgende dag geen
probleem om de oppositieleider in
zijn hoofdkwartier op te zoeken.
Aan de rand van de stad worden
we nog staande gehouden door een
post van de troepen van Doedajev.
Maar tien kilometer verder stuiten
we al op pantserwagens, jeeps en
vrachtwagens van de oppositie. Ze
wijzen ons de weg naar een dorpje
verderop waar we Chasboelatov
kunnen vinden.
Het boerderijtje van de moeder van
Chasboelatov valt op door de pant
serwagen die voor de ingang is
geparkeerd. Op de kleine binnen
plaats hurken een aantal mannen
tegen de muur met automatische
geweren in de hand. Vijf oude
vrouwtjes zitten in een hoek onze
aankomst mommelend van com
mentaar te voorzien. We krijgen
thee en watermeloen aangeboden,
waarna de tafel onmiddellijk wordt
omgeven door een dichte zwerm
vliegen. De oudere broer van Chas
boelatov, journalist voor een regio
nale krant, opereert blijkbaar tij
delijk als zijn perschef.
Hij kondigt ons bezoek aan en
nadat we door twee gewapende
mannen zijn gefouilleerd worden
we een van de kleine kamers bin
nengeleid.
„Het is iets minder comfortabel
dan het Witte Huis, maar ga zitten
en maak het u gemakkelijk,"
grijnst Chasboelatov terwijl hij zijn
pijp neerlegt. Hij ziet er moe uit en
lijkt een beetje op een Tsjetsjeense
versie van Napoleon zoals hij daar
zit aan een schrijftafel vol papieren
en de muren behangen met staf
kaarten.
Hij leest een handgeschreven
briefje voor, waarin staat
dat er met zijn komst ein
delijk licht gloort aan het
eind van tunnel. Chasboelatov be
nadrukt dat hij op een vredesmissie
is en probeert om boven de gewa
pende groepen te staan. Hij zegt
dat hij met zijn vredesgroep een
alternatief wil geven en probeert te
onderhandelen met alle partijen
om een vreedzame oplossing te vin
den. Hij ontkent niet dat de situa
tie door de enorme hoeveelheid
wapens zeer gevaarlijk is. Ieder
moment kan de vlam in de pan
slaan en de burgeroorlog uitbre
ken.
Dat vuurtje wordt volgens Chas
boelatov nog eens aangewakkerd
FOTO'S OLEG KUMOV
door de Russen die geïnteresseerd
zijn in een burgeroorlog, omdat
hen dat een excuus geeft om in te
grijpen. Maar we willen toch graag
weten wat binnen deze ingewikkel
de context de persoonlijke ambities
zijn van de sluwe en doorknede
politicus Chasboelatov.
Probeert hij via Tsjetsjenië in de
toekomst toch weer een rol te spe
len in de Russische politiek?
„Ik zeg u eerlijk, dat ik me daar
niet eerlijk over uit zal laten,"
lacht Chasboelatov. Hij trekt zijn
gezicht weer in een plooi als hij
benadrukt dat hij als een onafhan
kelijke figuur wil blijven opereren
en geen ambities heeft om als lei
der of als president aan te blijven.
Maar als we hem voorleggen dat
indien zijn missie slaagt om de
oppositie op één lijn te krijgen en
Doedajev uit het zadel te wippen,
hij automatisch die nieuwe leider
is, verschijnt die grijns weer op zijn
gezicht. „Tja, ik weet op dit mo
ment ook geen ander die deze rol
op zich kan nemen en eigenlijk is
dat heel slecht," is zijn ontwijken
de antwoord.
Terug op de binnenplaats van de
boerderij komt een man in trai
ningsbroek en KLM-shirt op ons af
en schudt ons de hand. Joeri is de
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1994 DEEL
Russische lijfwacht van Chasboela
tov die in oktober in het Witte Huis
tot het laatste moment niet van de
zijde van zijn baas week. Hij heeft
er geen moment over getwijfeld om
Chasboelatov ook in Tsjetsjenië te
volgen. Joeri grapt dat hij een
toekomstbeeld voor zich ziet waar
in Alexander Roetskoj de nieuwe
president is van Rusland en
Roeslan Chasboelatov de leider van
de Kaukasus.
De volgende dag verlaten we Groz
ny in oostelijke richting en ook
daar blijkt dat de troepen van
Doedajev zich niet verder wagen
dan de stadsgrens. Een paar kilo
meter buiten de stad worden we
staande gehouden door dezelfde
Rambo-types met zwarte banden in
het haar die optraden als lijfwach
ten van Chasboelatov. Het zijn de
troepen van Roeslan Labazanov en
voor de eerste keer worden onze
papieren gecontroleerd. Dan sprin
gen vier man in een witte Lada en
stuiven met alle knipperlichten aan
voor ons uit, terwijl hun automati
sche wapens dreigende uit de geo
pende ramen .steken. Ze brengen
ons naar het dorpje Argoen waar
we halt houden voor een ijzeren
omheining. Daarachter ontrolt zich
een tafereel dat grote vergelijkin
gen vertoont met beelden uit de
film Mad Max. Op het grote mid
denterrein staan gloednieuwe Mer-
cedessen en BMW's geparkeerd,
vrijwel allemaal zonder nummer
platen. Een blond meisje staat een
zwart met gouden Nissan Super
Safari-jeep te wassen. Op de auto
is een hele batterij zoeklichten be
vestigd. Iets verderop staat de aan
hangwagen voor de jeep waarop
een zware mitrailleur is gemon
teerd. Op de achterklep prijken de
woorden 'Big Boss'. De manschap
pen van de grote baas nemen ruim
de tijd om hun hele arsenaal aan
automatische wapens en raketwer
pers ten toon te stellen.
Ze dragen allemaal de zwarte ban
den in het haar, als teken van de
bloedwraak die de groep heeft ge
zworen aan president Doedajev. De
troepen van Doedajev hebben La
bazanov en zijn mannen een paar
maanden geleden uit de hoofdstad
Grozny verjaagd. Bij die gevechten
namen ze drie man gevangen onder
wie de neef van Labazanov.
Doedajev liet de gevangenen ont
hoofden en stelde de afgehakte
hoofden als afschrikwekkend voor
beeld ten toon.
Een eerbiedig gemompel on
der de manschappen kon
digt de komst van Laba
zanov aan. Hij loopt op ons
toe in een spijkerpak, een pistool
op de heup, een ander pistool onder
de linkeroksel en of dat nog niet
voldoende is een groot pistool in de
hand. Hij zet met een theatraal
gebaar zijn zonnebril af en vraagt
wat we willen.
Met een hoofdknik worden we uit
genodigd in zijn huis waar deze
gevaarlijke man met de psyche van
een achtjarig jongetje weinig ver
standigs te vertellen blijkt te heb
ben. Op de vraag of hij veel naai
films van Silvester Stallone of Jean
Claude Van Damme heeft gekeken,
zegt Labazanov lachend: „Van
Damme is een acteur, ik ben echt."
Hij heeft zelfs ambities om latei
nog eens te gaan acteren.
Breed lachend kondigt hij aan dat
hij Rambo TV wel zou willen pro-
duceren. Labazanov ontkent dat
hij in Rusland voor moord is ver
oordeeld, de meeste Tsjetsjenen ge
loven hem graag en vergeten het
misdadige verleden van deze mar
liever. Hij heeft zich inmiddels het
imago van Robin Hood aangeme
ten, omdat hij benzine steelt van de
maffia en die aan arme. boeren
geeft en het geld dat hij bij de
rijken wegrooft aan de bouw var
scholen en andere sociale projecter
besteedt.
Labazanov is somber over de na
bije toekomst, hij denkt dat er ir
ieder geval een burgeroorlog komt
omdat Doedajev nu eenmaal niel
vrijwillig zal vertrekken. „Er zai
veel bloed vloeien, maar als het
niet anders kan zullen we die hogi
prijs betalen, wij zijn er klaai
voor," zegt hij met een diepe stem
Buiten bij het afscheid lost Laba
zanov onverwacht een schot in de
lucht. Iedereen springt verschrikt
opzij en de stoere kop van Laba-
zonov glimt van kinderachtig ple
zier.
m.
ZIE WEEKEND 2
-ZIE WEEKEND 3
ZIE WEEKEND 4
