Stichting Weerzien werkt aan bootreis naar 'Indië' Plasprobleem man nog vaak een taboe De man met de gouden handen Body Bolw T-shirt vaak ten onrechte als 'groen' aangeprezen Joodse feestdagen DE STEM CONSUMENT D2 Academisch Ziekenhuis Maastricht start contactgroep voor prostaat-patiënten Jan van Rijbroek maakt zelf onderdelen voor uitgestorven machines DE BUITENDIJK pg STEM Muggen WIJZER Heftig verweer Volksw DONDERDAG 1 SEPTEMBER 1994 Het moeten honderdduizenden Ne derlanders geweest zijn die tot de jaren vijftig per schip naar Neder- landsch-Indië reisden. Maar Neder- landsch-Indië is niet meer hetzelf de, net zoals het reizen dat niet meer is. Het vliegtuig heeft de oude trotse passagiersschepen verdron gen. De Stichting Weerzien i.o. wil begin volgend jaar opnieuw een eenmalige zeereis organiseren naar Indonesië, een reis 'om de Oost' vol nostalgie. Daartoe zou een boot van Scandinavian Seaways gecharterd worden. De reis moet plaatsvinden tussen 6 januari en 15 maart 1995. De heenreis duurt drie weken, het verblijf in Indonesië twee weken (het schip dient dan als hotel) en de terugreis vergt ook weer drie weken. Maar de organiserende stichting sluit de ogen niet helemaal voor de eisen van de moderne tijd: het is ook mogelijk om heen- of terugreis met het vliegtuig te maken. H. Uijlenbroek van de stichting Weer zien schat dat er nog altijd 100.000 Nederlanders in leven zijn die in het verleden zo'n Indië-reis gemaakt heb ben. „Het is een gekkenhuis, zo veel mensen als er reageren. De boot zit al half vol." Maximaal kunnen er 800 passagiers mee. Kosten per persoon: zo'n 10.000 11.000 gulden voor het volledige traject. Geïnteresseerden moeten voor eind sep tember contact opnemen met de Stich ting Weerzien, telefoon 05615-1485. Door Ber Crouzen Maastricht - „Ik had het veel eerder moeten doen. Maar ja, je weet hoe het gaat. Je hebt gr wel last van, maar je praat er niet over. Tot het niet meer gaat." Pierre (71) had piasproblemen. Hij wil niet met zijn echte naam in de krant. „Ben je gek, dat is nergens voor nodig. Zijn kinde ren wisten niet eens dat hij pro blemen had met plassen. Hoor den het pas vlak voordat hij geopereerd werd. En zijn kennis sen keken ook al vreemd op: „Die Pierre, al de ouwe-mannen- kwaal, dat hadden we niet ge- 'dacht." Achteraf kan hij erover lachen. Maar leuk was het niet. „Slecht kunnen plassen is al vervelend. Je durft niet eens meer een pilsje te drinken. Maar erger is dat je denkt dat er veel meer aan de hand is. Je denkt dat je kanker hebt. En dat je impotent wordt. Dat zijn allebei geen dingen waar je vrolijker van wordt. Een van de eerste dingen die de specialist onderzocht was of hij inderdaad kanker had. „Geluk kig niet," zegt Pierre, nog steeds opgelucht. Seksueel is er wel wat veranderd na de operatie. „De erectie is er nog wel, maar er komt geen sperma meer uit. „Maar goed ik ben 71 en als ik moet kiezen tussen piasproble men en dat andere, weet ik wat ik kies." Patiënten Pierre is een van de mannen die deel uitmaken van de contact groep Prostaatklachten. „Ik weet uit eigen ervaring dat je vol vragen zit, als je piasproblemen hebt. Je wilt erover praten, maar tegelijk durf je niet zo goed. Dan is het prima dat er lotgenoten zijn, die je kunt bellen." De groep mikt op informatie avonden. De eerste is gepland op '18 oktober in het AZM. Als er behoefte is aan gespreksgroepen, komen die er ook. Er is ook een telefoonnummer beschikbaar (046-596291) waar patiënten zich kunnen aanmelden voor de avond en in de naaste toekomst met vragen terecht kunnen. Piasproblemen. Bijna alle oudere mannen krijgen ermee te maken. De Maastrichtse uroloog dr. H. Rollema: „Van de mannen boven de 75 heeft negentig procent plasproblemen, van de mannen boven de vijftig al de helft." Zakelijk zet hij de klachten op een rij: „De voornaamste zijn: een slappe straal, de straal komt moeilijk op gang, mannen moe ten hard persen voor er iets komt, de plassen de blaas niet goed leeg en tenslotte moeten ze heel vaak. Dat laatste speelt hen niet alleen overdag, maar ook 's nachts parten. Ze moeten een paar keer per nacht het bed uit." Wanneer die klachten ernstiger werden, zag men tot voor vijf jaar maar één remedie: Opere ren. Rollema: „Dat hing vooral samen met de gebrekkige dia gnostiek. De specialist voelde met de hand of de prostaatklier groter was dan normaal en keek via een buisje in de penis of de uitgang door die vergrote klier afgesloten was. Als dat het geval De uroloog baseert zijn stelling op de verfijning van het onder zoek: „De laatste vijf jaar is het praktische onderzoek van pa tiënten met piasproblemen aan zienlijk verbeterd. Daardoor kunnen we veel beter nagaan of de problemen inderdaad veroor zaakt worden door de prostaat of door andere factoren zoals de knijpkracht van de blaas." „Ik vermoed dat veel mannen hun plas te lang ophouden. Dat kan op de duur leiden tot, over- rekking van de blaasspier en een slechtere knijpkracht. Met medi cijnen en een aanpassing van het piasgedrag kunnen de klachten vaak verholpen worden," zegt Rollema. Als een van de eerste, klinieken in de wereld paste de afdeling Urologie van het Academisch Ziekenhuis Maastricht een on derzoeksmethode toe waarbij de werking van de blaas en de ver nauwing van de piasbuis met behulp van een computer wer den onderzocht. De' methode „Mannen praten niet over hun piasproblemen. Het is echt een van de laatste taboes." Dat zegt de Maas trichtse uroloog dr. H. Rollema. „Tegelijk maken ze zich daar grote zorgen over. Ze zijn bang dat ze kanker hebben. Of impotent worden. Toch hebben veel mannen ermee te maken. Dat was voor de 'prostaat-kliniek' van het Academisch Zie kenhuis Maastricht aanleiding om een contactgroep op te richten, waar patiënten het onderwerp be spreekbaar maken. Een gesprek met uroloog Rollema en een patiënt-lid van de contactgroep. was, ging de patiënt onder het mes. De prostaatklier werd dan verwijderd. Men veronderstelde dat daarmee de problemen ver holpen waren." Dat was lang niet altijd het geval. Rollema: „Wij hebben sterke aanwijzingen dat in het verleden bij een kwart van de mannen die een goedaardige prostaatvergroting hadden, een operatie achterwege had kunnen blijven. Bij deze mannen was niet de prostaat de oorzaak van de klachten. Die lag in die geval len in de kwaliteit van de blaas." wordt nu verder ontwikkeld en ook in andere ziekenhuizen ge bruikt. Als de Ziekenfondsraad toestemming geeft start begin volgend jaar bij een aantal zie kenhuizen een grootschalig on derzoek met behulp van het pro staat-computerprogramma Binnen het AZM bestaat sinds kort een Prostaat Screening Centrum. Daar wordt volgens de modernste technieken een dia gnose gesteld. Standaard bij het onderzoek is een echogram. Daarbij wordt de prostaat in beeld gebracht en het weefsel ervan beoordeeld. Natuurlijk moet er ook geplast worden, in een computer-toilet. Daarna wordt bekeken hoeveel urine er in de blaas overblijft. Rollema: „In het computer-toilet wordt de piaskracht gemeten en vergeleken, met normale waar den. Nu reeds is duidelijk dat door toepassing van de compu terprogramma's een veel nauw keuriger indeling gemaakt kan worden van patiënten die op zich dezelfde klachten hebben. Op deze manier kan voor iedere patiënt de juiste behandeling ge kozen worden." Medicijnen Die behandeling is allang niet meer alleen opereren. Rollema: „Medicijnen worden steeds be langrijker, ook als de oorzaak van de plasproblemen bij de pro staat ligt. Met medicijnen kan de omvang van de gezwollen pro staat verkleind worden, of het stroeve omhulsel (kapsel) van deze klier weer soepel worden gemaakt. Daardoor zal het aan tal prostaatoperaties in de toe komst nog verder teruglopen." Rollema las met enige verbazing hoe onlangs een uroloog van een ander ziekenhuis reclame maakt voor zijn kliniek. „Hij prijst zijn waar aan alsof het iets Unieks is. Maar wat daar gebeurt, doen wij al langer, bovendien beschikken wij over meer verfijnde onder zoeksmethoden", zegt Rollema niet zonder trots. „Ook wij zul len, als het enigzins kan, een operatie vermijden." Door Rien van der Steen Opgewonden kiepert hij dop jes benzine in de gapende carburateur van de bejaarde Dodge, model Al Capone, an- juo 1933. „Ik moét hem effe op gang brengen hè, want hij heeft een maand of drie niet gelopen." Proestend en walmend komt de bonkige motor op gang. Het troetelkind van Jan van Rijbroek uit Volkel stinkt als een scheepsmotor. „Er zit nu twee- taktbrandstof in de tank. Een vergissinkje. Maar hij kan er wel tegen." Eenmaal stationair draait de 3.5 liter zescilinder zijklepper na die 61 jaar nog als een zonnetje. Van Rijbroek rijdt er nu en dan een bruidspaar mee of toert voor zijn eigen lol wat rond. Jaar gesleuteld Jan van Rijbroek heeft een vol jaar gesleuteld om de Dodge weer in optimale staat te krijgen. Hij kocht hem in 1988 van Au- totron, dat geen mogelijkheden zag het wrak te restaureren. Jan van Rijbroek (62) sloopte de auto tot de grond. Alleen het chassis bleef over. „Dit was in de jaren dertig een klasse-auto. Kostte destijds 3800 gulden. Ik heb ook nog een Chevrolet Standard uit 1934, maar die was voor zijn prijs van 1750 gulden veel gewo ner." De Gebroeders Dodge hadden een auto ontworpen voor de be middelde Amerikaan, maar de auto kreeg ook in Europa be langstelling. „Ik heb hem weer helemaal opgebouwd, maar veel onderdelen waren niet meer te krijgen of gewoonweg veel te duur." Van Rijbroek besloot zelf nieuwe achterlichten te maken, wieldoppen, een bagagerek, een radiateurdop, complete tree planken en nieuwe zuigerveren voor de verder nog intacte mo tor. „Lastig? Ja, maar niet on- Jan van Rijbroek bij de statige Dodge, waarvoor hij een groot aantal onderdelen met de hand maakte. foto wout van assendelft mogelijk". Van Rijbroek zegt nog de meeste moeite gehad te hebben met het lampeglas. „Eerst de mallen, da's het grootste werk. Die heb die achterllchtglaasjes zo ziet ik in een keukenoventje gezet, denk je van ach. Maar het is een perspex erin gegoten en vervol- heidens karwei geweest." gens geperst." Hij lacht. „Als je Het hout in het interieur polijst te hij. Om de juiste nerf op te brengen gebruikte Van Rijbroek een kippeveer. Want je moet heel lang zoeken en uitproberen Bzzzzzzz, bzzzzz. Knettergek word ik aan het eind van de zomer van het gezoem rond mijn hoofd. Eén minuscule mug kan mij een nacht wak ker houden. Naast mij wordt onverstoorbaar verder ge snurkt, terwijl ik op muggen- jacht ben. Hij verbaast zich altijd over mijn fanatisme ('Ik mag geen spin dood maken, maar iedere mug moet er aan geloven'), maar hij heeft gemakkelijk praten. Hij wordt nooit gesto ken en ik altijd. Ik schijn heel smakelijk te zijn voor muggen en daar ben ik mooi klaar mee. Vroeger werd ik er niet altijd wakker van. Het is me dus regelmatig overkomen dat ik met één of soms twee opge zwollen ogen van huis moest. Inmidels heb ik een soort in gebouwde alarmwekker: ik word wakker van een zoe mende mug. Maar dat is ook geen pretje, want dan kan ik niet meer in slaap vallen, tot dat ik dat kleine kreng mors dood heb geslagen. Ik heb wat rondgedoold in de slaap kamer. Soms op de tast, want contactlenzen niet in en bril spoorloos. Sinds ik kinderen heb is het probleem alleen maar groter geworden. Voor mij althans. Nu maak ik me ook nog zor gen om hen. Ik heb al van alles gepro beerd, maar niets werkt af doende. Aan spuitbussen en dergelijke begin ik niet. Helpt volgens mij ook niet. Een muggenstift stelt het pro bleem alleen maar uit, want na ongeveer vier uur (niks zes tot acht uur) vallen ze alsnog aan. Bovendien vind ik zo'n stift niet zo geslaagd voor een klein kind. Wie weet wat ze per ongeluk binnen krijgen. Een klamboe (heel roman tisch, dat wel) was in ons geval niet-zo'n succes. Ten eerste prikten de muggen er soms dwars door heen als ik er wat te dicht tegenaan lag. Door Mariétte Mulkens Ten tweede slaagde nogal eens een keer een mug erin om onder de klamboe te ko men. Dat betekende eens zo veel bulten omdat je denkt dat je veilig ligt en je niet reageert op gezoem. En ten derde vergaten we wel eens dat we onder een klamboe lagen. Als we dan 's nachts half slapend uit bed moesten, rukten we meteen de hele klamboe van het plafond af. De klamboe ligt nu ergens in een kast. Het meest effectief bleek uit- eindelijk een combinatie van maatregelen, zoals het over dag tegen elkaar openzetten van ramen, muggen houden niet van tocht, en het weer consequent sluiten van de ra men vóór de schemering. Ook houd ik 's avonds angstvallig de deur tussen de beneden en bovenverdieping dicht en doe ik aan het begin van de avond het licht aan op de overloop. Na een uurtje kan ik daar dan regelmatig een mug vangen. Tenslotte sla ik iedere mug te pletter'die ik, waar dan ook, in huis tegen kom. Ik moet zeggen, we hebben dit jaar weinig last van mug gen. Terwijl we toch dicht bij het water wonen. Alleen de oudste kwam na een nachtje logeren bij opa en oma hele maal onder de bulten terug: mug in haar kamertje. Ze zal wel hetzelfde probleem heb ben als haar moeder. Plasproblemen. Bijna alle oudere mannen krijgen ermee te maken. foto de stem joh an van gurp Van onze verslaggever Den Haag - Veel fabrikanten spelen in op het milieu en het milieubewustzijn van de consu ment om hun spullen te verko pen. Bij een test van dertig mer ken T-shirts heeft de Consumen tenbond een aantal exemplaren met een 'groen randje' ontdekt. De fabrikant komt in die geval len ten onrechte met milieu claims. Het kan zijn dat de ka toen voor de shirts bepaald niet milieusparend is verbouwd (be strijdingsmiddelen, kunstmest, chemische ontbladering) of dat de shirts zijn geproduceerd on der slechte arbeidsomstandighe den (vrouwen en kinderen, dit tegen lage lonen verven kankerverwekkende kleurstoffen of het katoen bewerken met che micaliën, waar ze overgevoelig voor zijn). In de Consumentengids van sep tember worden dertig merken genoemd, waarvan er maar twee goed tot zeer goed zijn bevonden en acht het predikaat goed kre gen. Daarbij zijn overigens niet alleen milieu-aspecten gewogen, maar speelt ook het uiterlijk van de shirts, de krimp en de bijgele verde informatie een rol. voordat je een aanvaardbaar re sultaat hebt weet de Volkelnaar. Over de waarde van zijn oldti mers zwaait van Rijbroek breed met de armen. „Echt wat een gek ervoor geeft. Hou het maar op een halve ton per stuk." Jan van Rijbroek verklaart zijn han digheid uit zijn beroep. „We hadden vroeger thuis een smede rij en we repareerden landbouw werktuigen. Paarden beslaan heb ik ook gedaan. Later ben ik met een transport- en container- bedrijf begonnen en dat doet sinds 1984 mijn zoon. Ik heb dus vrije tijd, maar ben eigenlijk de hele dag aan het 'rommelen'. Knap kleinigheidjes op voor kennissen die met een technisch probleem zitten." In een hoek ligt een blok van een Ariel motorfiets. „Moet ik in elkaar zetten voor iemand." Ver derop een wiel van een oude houtbewerkingsmachine. „Daar moet ik de as uit persen en een nieuwe voor draaien". De werk plaats ligt mudvol met klusjes. „Kijk hier, dit zijn remklauwen van een oude Corvette. Die moet ik uitboren en nieuwe bussen voor maken". Van Rijbroek wijst trots op zijn 70 jaar oude kotterbank. Op de kop getikt in Oost-Duitsland. Een Union. „Ik heb er een nieuw tandwiel voor moeten maken. Nou kan ik er complete motor blokken op uitboren. Nieuwe machines zijn natuurlijk veel compacter en elektronisch ge stuurd en zo. Maar hier gaat het ook uitstekend mee. Je moet er alleen meer feeling voor heb ben." De man met de gouden vingers rolt een sigaret. Grijnst: „Ik hoop nog lang te kunnen prutsen. M'n lust en m'n leven." Verder in de werkplaats stoten we op een lift. „Makkelijk om zware dingen mee van de zolder te halen," meldt Van Rijbroek. Het ding verdwijnt met remote control elektrisch in de zolder vloer. Duur dingetje zeker? „Valt mee. Zelf gemaakt." Maar na tuurlijk. Door Marijke Prins September is een maand vol joodse feestdagen, te beginnen met op 6 en 7 september het nieuwjaarsfeest van het jaar 5755. Tien dagen later is het Jom Kippoer, Grote Verzoendag, en weer enkele dagen later volgt het Loofhuttenfeest. De feest- en gedenkmaand wordt op 27 september afgerond met het Slot feest, terwijl een dag later Vreugde de Wet gevierd wordt. De rijke joodse keuken kent voor ieder feest speciale gerechten. Of het is juist zo, zoals met Grote Verzoendag, dat bepaalde zaken niet gegeten mogen worden. Op het nieuwjaarsfeest, Rosj Hasjana, wordt een speciaal feestbrood gebakken, een challa. Dit brood, dat gewoonlijk de vorm van een vlecht heeft, wordt ter ere van het nieuwjaar rond gebakken, ter herinnering van de kringloop van het jaar. Ook wordt er allerlei zoetigheid gegeten, zoals appels gedoopt in honing en zoet Mandelbrot. Na het vasten- en boetefeest van Jom Kippoer volgt het Loofhuttenfeest, waarmee de joden de tocht door de woestijn gedenken. Het Loofhuttenfeest is ook een oogstfeest met als traditioneel gerecht (Russische traditie) een dadel- en noten- koek. Mandelbrot Voor 20 koekjes 2 kleine eieren 150 gram suiker 100 cc olie 2 eetlepels sinaasappelsap 500 gram zelfrijzend bakmeel snufje zout 50 gram fijngehakte sucade 150 gram fijngehakte amandelen Verhit de oven voor op 175 - 200 graden. Sla de eieren los'in een kom. Voeg dan onder voortdurend kloppen de suiker, olie en sinaasappelsap toe. Roer in een andere kom het meel, zout, sucade en amandelen door elkaar. Roer het eiermengsel door het meel totdat er een mooi, glad deeg is ontstaan. Met door wat olie vetgemaakte handen worden van het deeg twee 'stokken' gevormd die op een ingevet bakblik gelegd. Bak de koek in 40 minuten goudbruin en snij er boterhamdikke koekjes van wanneer het Mandelbrot heet uit de oven komt. Dadel en notenkoek Voor drie tot vier personen 250 gram ontpitte en fijngehakte dadels 125 gram gehakte walnoten 200 gram zelfrijzend bakmeel 2 kleine eieren 1 eetlepel witte basterdsuiker 2 zakjes vanillesuiker snufje zout Verhit de oven voor op 175-200 graden. Klop de'eieren met de suiker los in een kom. Roer de overige ingrediënten goed door elkaar en roer het eierstruif erdoorheen. Smeer een lage schaal met boter in en stort hierin het beslag. Laat de koek in 40 minuten gaar worden. Serveer warm, eventueel met geklopte slagroom. "Door Peter Scholtes Zelden zal een nog niet eens ge een onderneming zo'n schade Amerikaanse blad Business E dezer dagen pas ziet het verwachte - voor Body Shop concern reeds bij voorbaat verl Body Shop en zijn franchise nemers hebben genoeg van de lastercampagne die zorgt voor de ontwrichting van hun be drijf," meldt Body Shop in de toelichting op zijn 38 pagina's tellend weerwoord. Voor de tweede maal in twee jaar tijd is de snelgroeiende ke ten in huidverzorgingsprodukten (meer dan 1000 winkels in 45 landen) mikpunt van kritiek. Bo dy Shop zou minder milieuvrien delijke produkten maken dan liet wil doen voorkomen, zich schuldig maken aan afvallozin- gen, de ontwikkelingslanden uit buiten in plaats van helpen en zich in werkelijkheid helemaal niet zo tegen cosmetica-proeven op dieren keren als het laat gelo ven. Rechtszaak In 1992 won Body Shop een rechtszaak die het had aange spannen na een evenmin flatte rende documentaire van Channel 4 in Engeland. De samenstellers van het programma hadden de beschuldigingen niet hard kun nen maken. Nu ziet Body Shop in de Amerikaanse journalist Jon ïntine de kwade genius, die zich lij Business Ethics meldde na :erder vergeefs zijn bevindingen 'ian ABC-televisie en het blad fanity Fair te hebben aangebo den. Op -uiteraard gerecycled mi lieuvriendelijk - papier maakt directeur T. Gordon Roddick (echtgenoot van oprichter Anita) van Body Shop uitvoerige kant tekeningen bij Entine's 'aantij- gingèn. Body Shop weerlegt dat zijn produkten niet zo 'natuurlijk' zijn als wordt gedaan, omdat soms wordt gewerkt met synthe tische, chemische en niet-af- Door Rien van der Steen De auto-industrie heeft zich massaal op de kleine auto geworpen. Nu de markt weer iets aantrekt en de fabrikanten zich erop be zinnen produkten te maken die de klant werkelijk aan spreken komt Volkswagen met de nieuwe Polo. Het modelletje bestond al sinds 1975 en in al die jaren zijn er in totaal 3.8 miljoen stuks van gemaakt. In Duitsland was het autootje ook tamelijk populair. In te genstelling tot Nederland. Daar komt nu verandering in, aldus de vaste overtuiging van importeur Pon. De nieuwe Polo staat vanaf half oktober in de showrooms. Voor een vanaf- prijs van ca. 24.000'gulden. Daar staat ineens een heel an dere auto. Geen benepen karre tje waar toch het het VW-logo op prijkt maar een bol, bijna opgeblazen ogend voertuig dat niet aan de Polo maar aan de Golf doet denken. „De klant is veeleisender geworden", zegt Volkswagen, dat voor de pre sentatie uitweek naar Parijs, „omdat we in Frankrijk de be- 1 langrijkste concurrentie in dit segment ontmoeten". Er, is bij Volkswagen nogal wat gebeurd. Mede door de ge ruchtmakende activiteiten van de Spanjaard López is het con- De nieuwebolle VW Polo. K met belangrijk meer binnenri van de Golf evenaren.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 20