K
Wim Kok, vechtersbaas en evenwichtskunstenaar
n
Verscl
Moord kinderarts Labruyère blijft raadsel
w 1 c M
Den Haag het trefpunt van
duizenden sterrenkundigen
DE STEM-
Ondanks unani
Verdien f 10,'
met Vernieuwde C
DESTEM
Voetbal en gewe
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Een dag begrip
He who laughs,
lasts
uj FLODDERS
Q
DESTEM
MAANDAG 15 AUGUSTUS 1994 A2
ijk, daar heb je 't
weer." We reizen
langs teeveekana
len om voor het jongetje een
tekenfilm te vinden. Hij heeft
gezwommen, hard gerend
achter de bal, boterhammen
gegeten - nu even rust. „Stop,
ik wil 't zien, dat zielige land."
Ruanda ja. In een flits gaat
door mij heen, dat hij in zijn
jonge leventje al te veel van
die zielige landen in beeld
zag. Wat denkt zo'n kind
daarbij? Roerloos staart hij
naar kindjes van zijn lengte -
misschien wel twee keer zo
oud - met vreugdeloze blik en
slappe ledematen, hun hele
lijfje een grote schreeuw. De
camera zoomt in op een veld
vol bijna-dood kinderen, keu
rig in het gelid bijeengeharkt.
„Die kunnen niet voetballen,
die gaan strak dood, hé." Het
klinkt kwaad, hij hoeft geen
antwoord, begint ongevraagd
uit te leggen wat ginds aan de
hand is en hoe zijn vijfjarige
hersentjes en hartje dat erva
ren.
„Ze.maken daar oorlog en dat
is stom. Eerst is er misschien
een klein beetje ruzie, nou dat
geeft toch niet, maar dan gaan
ze schieten op elkaar, dan
komt er veel meer ruzie en
opeens is het oorlog. En weet
je, oorlog is verschrikkelijk
erg, dan gaan mensen dood
omdat je gaat schieten, of ze
vluchten weg, of misschien
gaat iemand anders jou wel
terugschieten en dan ga je zelf
ook nog dood, stom toch."
Het klinkt logisch. Alleen al
uit eigenbelang zou niemand
ooit aan oorlog moeten mee
doen. Zat die wijsheid aan
twee kanten, dan was er altijd
vrede. Voor het kind is alles
duidelijk. De mensen op de
vlucht, de slachtoffers, de zie
ken, de stervende kinderen:
zielig, heel erg zielig. De
vechters: hardstikke stom. Wij
die met een langer leven heel
veel meer zielige landen op
ons netvlies hebben, proberen
te achterhalen waarom men
sen zo botsen, dat ze als felle
vijanden elkaar doden. Op
het woelen en worstelen in
eigen werelddeel krijgen we
al geen zicht laat staan op
conflicten 'ginds', 'daar', 'in
Afrika'.
In zijn verslag uit Goma (De
Stem 30/7) haalt Paul de
Schipper een Belgische mis
sionaris aan, die dertig jaar in
Zaire werkte: „ik wou dat ik
een dag een neger kon zijn.
alleen maar om hun denken
te leren begrijpen." Zo'n ver
zuchting maakt stil. Dat is
wederzijds, het onvermogen
de vreemde en zijn beweegre
denen te doorgronden. Zou
de neger uit Goma niet even
hard een dag een blanke Eu
ropeaan willen zijn om te be
grijpen, waarom een onder
houdend programma rond
zijn ellende nodig is om geld
voor hulp los te krijgen.
Waarom de woorden 'arm' en
'zielig' en 'kansloos' in Euro
pa gemeengoed zijn zodra het
over het Afrika gaat, maar
waarom grondstoffen uit dat
zelfde Afrika geboycot of
schandalig slecht betaald wor
den. Een dag een blanke zijn
om te begrijpen, waarom in
chocolade een vervangend
produkt gebruikt gaat wor
den, zodat het rijke noorden
de cacao uit het arme zuiden
niet eens meer nodig heeft.
En waarom net zo hard wa
pens als vredessoldaten Afri
ka binnenstromen.
Eén Rode-Kruishelper toont
een bolbuikig negertje met
spillebeentjes. „Dit jongetje
werd tussen de lijken gevon
den, hij leeft, maar zijn ouders
zijn dood." Het welgedane
jongetje op de bank: „Dat is
heel erg als je geen vader en
moeder meer hebt, dan weet
je nooit hoe laat het is."
„Nou, voor zwemles of ge
woon als je naar school
moet." Dan zie je hem daar
over nadenken, hij raakt ver
ward, zegt met dun stemme
tje: „Is daar wel zwemles?
Nee misschien hé, en school
ook niet zeker, veel te veel
kinderen, en er zijn niet eens
huizen, wat raar allemaal
Even beseft een vijfjarig kind
in Nederland hoe de wereld
op z'n kop staat.
Den Haag (anp) - Den Haag wordt de komende twee weken,
van 15 tot en met 27 augustus, de ontmoetingsplaats van
enkele duizenden sterrenkundigen uit de gehele wereld.
Zij zullen wedijveren in het
waarnemen van het heelal met
de meest vooruitstrevende tech
nieken. Het Congrescentrum in
de regeringsstad vormt de arena
waarin de astronomen elkaar
met de meest recente resultaten
van hun onderzoek zullen trach
ten te overtreffen.
Aanvankelijk had de Internatio
nale Astronomische Unie (IAU),
die dit wereldcongres om de drie
jaar houdt, de recente ontmoe
ting van de komeet Shoemaker-
Levy met de planeet Jupiter niet
op haar uitgebreide programma
staan. Maar nu de inslag op
Jupiter een groots spektakel is
geworden, zal deze unieke ge
beurtenis de nodige aandacht
krijgen. Er wordt donderdag 18
augustus zelfs een aparte zitting
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
S 076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
Afdeling Lezerscontact S 06-0226116 (gratis)
ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Postbus 65, 4600 AB;
01640-36850, fax 01640-40731, redactie 01640-37253.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Oosterhout, Bredaseweg 108B.S 01620-54957, fax 01620-34782.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, S 01184-19910, fax 01184-11446.
Openingstijden: van 8.30-17.00 uur.
(Middagpauze van 12.30-13.30 uur m.u.v. Oosterhout)
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05,
per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881. Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881, fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911.
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van
de Algemene Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
alsmede de Regelen voor het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345. 5
aan gewijd.
In meer dan zeshonderd lezingen
presenteren de sprekers de aller
laatste bevindingen en resulta
ten van hun waarnemingen uit
het heelal. Het laatste nieuws
over de oerknal, de samenstel
ling van de melkweg, compacte
sterren, dubbelsterren, zwarte
gaten, neutronensterren en de
uitdijing van het heelal is de
komende veertien dagen vanuit
Den Haag te verwachten.
De wereldorganisatie van astro
nomen koos ons land voor de
ontmoeting van vele bekende
sterrenkundigen, leiders van
grote sterrenwachten en jonge,
veelbelovende onderzoekers on
der meer uit de grote algemene
waardering voor het Nederlands
sterrenkundige onderzoek.
Door Max de Bok
De ambitie was groot, maar de onzekerheid
groter. Wim Kok, de nieuwe minister-presi
dent, is er niet de man naar om ver vooruit te
kijken als het om de vervulling van eigen
ambities gaat. First things first zou zijn
wapenspreuk kunnen zijn.
'Wat heb ik fout gedaan, dat ik in deze positie
terecht ben gekomen?', vroeg hij zich weken gele
den in een jolige bui af. Nog geen jaar terug leek
de PvdA en met haar Wim Kok reddeloos verloren.
Het hoogst bereikbare leek een bescheiden plaatsje
in een nieuw kabinet onder leiding van Brinkman;
maar meer nog doemde het schrikbeeld van weer
die verdomde oppositie op. Beide kansen misschien
wel zonder Kok, de verliezer.
Tot het tij keerde. De PvdA wist te profiteren van
zowel het groeiende vertrouwen in de persoon van
Wim Kok en zijn onbetwiste talent om campagne
te voeren als van de gestage en onomkeerbare
neergang van het CDA, dat met zichzelf en met
Brinkman overhoop lag. Op 3 mei beëindigde Kok
de marathon die hij in november 1989 was begon
nen. Zwaar gehavend keek hij op de finishlijn om
en zag dat hij Brinkman vele lengtes achter zich
had gelaten. De overwinning was niet mooi, maar
telde wel.
Honderd en een handjevol dagen later poseert de
timmermanszoon Wim Kok op de trappen van het
paleis naast koningin Beatrix als leider van - wie
dat ook had gedacht, hijzelf niet - het eerste
CD A-loze kabinet sinds 1918. De vierde sociaal
democratische premier in de geschiedenis na
Schermerhorn, Drees en Den Uyl. Kok premier,
een beetje zijns ondanks en een heel wat dank zij
het CDA.
Zijns ondanks
Koks klim naar de hoogste post in de vakbeweging
is vele malen beschreven. Ook die opkomst ging
zijns ondanks; was in elk geval door hemzelf niet
gepland. Zijn vader was wel een actief kaderlid
van de bouw- en houtbond, maar dat betekende
niet vanzelfsprekend dat de zoon ook zijn weg zou
vinden in de vakbeweging. Hij koesterde nog wel
eens de droom om buitenlands correspondent te
worden.
Van die droom is zijn grote belangstelling voor en
kennis van zaken van buitenlandse politiek, vooral
van Europese politiek, gebleven. We moeten vooral
niet denken, zo bezweert een van zijn naaste
medewerkers, dat Wim een soort vakidioot is, die
alleen'maar leeft bij cijfertjes, financiën en so
ciaal-economie. Hij heeft zich in de afgelopen
jaren als vice-premier met alles bezig gehouden;
van asielbeleid tot euthanasie, van onderwijs tot
cultuur.
In het NW en de FNV ligt de naam van Kok in de
annalen vast als de motor - samen met Wim Spit
van het NKV - van de samenwerking tussen de
socialistische en de katholieke vakcentrales die
uitgroeide tot een volledige fusie. Maar ook als die
van de voorzitter die als een waar evenwichtskun
stenaar de vrede tussen de kijvende bonden keer
op keer wist te stichten en bewaren. In de vakbe
weging en bij de werkgevers maakte hij naam als
taai, hard en principieel onderhandelaar, die zijn
maatschappij-opvattingen niet onder stoelen of
banken stak, maar er ook niet als een Prinzipien-
reiter aan vast hield als de belangen die hij
vertegenwoordigde dat vergden.
Kok kan buitengewoon goed luisteren en trekt
zelden of nooit voorbarige conclusies. Dat heeft
hem overigens wel de kwalificatie van aarzelaar en
afwachter bezorgd. Voor een deel is dat schijn.
Want hij weet buitengewoon goed wat hij wil,
waar hij aan het einde van een vergadering uit wil
komen. Hij maakt uiteindelijk altijd zijn eigen
mind op. Dat laat hij nooit aan anderen over.
Hij betrekt wel degelijk zijn stellingen. Dat hoort
ook bij hem, want hij is onafhankelijk in zijn
denken en doen. Maar omdat hij in de vakbewe
ging en in de politiek heeft geleerd hoe belangrijk
het is cjat je samen tot iets komt, gooit hij niet als
een haantje de voorste zijn stelling op tafel. Dat is
een manier van opereren die hem in staat stelt al
discussiërend mensen met zijn denkbeelden mee te
krijgen. Een ander voordeel is dat hij, gebruik
makend van wat hij tijdens dicussies hoort, zijn
stelling kan aanpassen zonder dat de buitenwereld
dat merkt.
Kok is vooral de laatste jaren vaak versleten voor
Naam: Wim Kok
Geboren: 29 september 1938 te
Bergambacht
Opleiding: Lagere school in
zijn geboorteplaa.ts, mulo-b in
Schoonhoven, hbs-b in Gouda,
managementopleiding Neijen-
rode (afgestudeerd in 1958).
Burgerlijke staat: Gehuwd
met Rita Roukema. Vader van
een dochter en twee zoons.
Loopbaan: Medewerker op een
handelskantoor, wetenschap
pelijk medewerker, econo
misch adviseur en vervolgens
secretaris Bouwbond NW ('61
- '67).
In 1969 gekozen tot secretaris
van het NW, in 1972 tot vice-
voorzitter en een jaar later tot
voorzitter van het NW.
In 1976 gekozen tot eerste
voorzitter van de vakcentrale
FNV, de federatie van NW en
NKV. In 1985 afgetreden.
Politieke loopbaan: In mei
1986 gekozen tot lid van de
Tweede Kamer voor de PvdA.
In juli van dat jaar fractie
voorzitter als opvolger van
Joop den Uyl.
Lijsttrekker bij de verkiezin
gen van september 1989.
Vice-premier en minister van
Financiën in het kabinet-Lub-
bers III (november 1989 - he
den).
Lijsttrekker bij de verkiezin
gen van 3 mei 1994.
Informateur van 6 juli tot 29
juli 1994. Formateur van 29
juli tot heden.
Wim Kok, timmersmanszoon wordt premier
foto de stem/johan van gurp
een solitair. Zelf wijt hij dat aan zowel de hem
ingebakken bescheidenheid en verlegenheid als
aan de aanpassingsproblemen die hij heeft gehad
bij zijn overstap naar de politiek en naar het
ministerschap. Als klein jongetje was hij bleu, naar
binnen gericht en teruggetrokken en dat is nooit
helemaal overgegaan. Ook toen hij in 1973 als
jongste voorzitter aller tijden het NW moest gaan
leiden, erkende hij dat hij zich bleu, verlegen
voelde. Een klasgenoot van de lagere school ken
schetste hem als een 'stil, stijf jongetje, een dooie
diender die met «en boekje onder een boom zat
terwijl wij aan het knikkeren waren'.
De aanpassingsproblemen die hij ondervond waren
groter dan hij zich had voorgesteld. In april van dit
jaar zei hij daarover tegen de NRC: „Mijn overstap
naar de politiek in 1986 was voor sommigen erg
voor- de hand liggend maar voor mijzelf erg
ingrijpend. Ik heb daar nooit mee te koop gelopen.
Maar toen ik meteen na mijn aantreden Joop
moest opvolgen, heb ik peentjes gezweet. Wat
moest dat worden? Ik hield mijn maidenspeech,
werd politicus van het jaar. Prachtig, bingo zou je
zeggen. Maar ik voelde me op het schild geheven
nog voordat ik een hamer kon vasthouden. Dat is
een groeiproces geweest. Drie jaar later kwam de
PvdA in het kabinet en begon het weer opnieuw."
„Het is mij die eerste jaren inderdaad niet
makkelijk afgegaan. Maar naarmate je langer in
die positie zit, krijg je meer zelfvertrouwen."
Dat groeiende zelfvertrouwen is niemand ontgaan.
De kiezer niet, de journalisten die hem van nabij
meemaken niet, zijn collega-politici niet. Ze spra
ken zonder uitzondering over de metamorfose van
Kok. Niet aardig? Kom nou! Saai? Dan ken je hem
niet goed! Geen samenwerker? Koel? Emotieloos?
Horkerig in de omgang met zijn medewerkers?
Humeurig? Al die karakteristieken zijn over Wim
Kok gebezigd. Maar voorzover dat beeld al juist
was, het is sinds begin dit jaar gaan kantelen. Niet
dat hij nu plotseling als de meest uitbundige,
warme, altijd aardige polticus aan het Binnenhof
wordt afgeschilderd, maar het valt op dat hij de
spanning, de onzekerheid voorbij is.
Veel facetten van het beeld dat van Kok is
ontstaan, hebben nooit helemaal geklopt. Het
solitaire, waarin hij de afgelopen jaren leek te
vluchten, is niet echt kenmerkend voor hem. Zelf
zei hij in 1975 tegen Bibeb in Vrij Nederland: „Ik
heb contact nodig. Als ik dat niet heb, komt er
niets van terecht. Ik kan niet zonder menselijk
contact. Ik heb ook tegenspel nodig, dat prikkelt.
Ik vind het lekker als ze me het bloed uit de tenen
halen."
En jaren later in nog een van die spaarzame
interviews, waarin hij zijn schroomn overwon om
over zichzelf te spreken; „Ik lever me nooit hele
maal uit aan iemand. Dat kan ik niet. Ik kan wel
goed luisteren, graag zelfs. Maar ik neem mijn
eigen beslissingen. Ik ben geen solist, maar eèn
teamspeler, die de bal af en toe bij zich houdt. Ik
houd van de spanning van het teamwerk. Het geeft
ook een zekere geborgenheid. Je staat er niet alleen
voor."
Toch kan hij tegenover de mensen in zijn team
onaangenaam hard zijn. Dat komt, zo zeggen
medewerkers van hem, omdat hij een grondige
hekel heeft aan niksnutterij, aan geneuzel en
gezeur. Hij is in alles instrumenteel. Het werk
moet gedaan, de tijd gebruikt worden. Geen ge
beuzel er omheen. Zijn vroegere voorlichter bij de
FNV, Henne Pauli: „Hij is gauw verveeld als
mensen iets niet direct begrijpen. Hij kan slecht
tegen onwaarachtigheid en huichelarij. Hij kan
zich opvreten als mensen onzin uitkramen, dan
barst hij. Hij straalt ongeduld uit en met medewer
kers die niet direct tot de kern doordringen kan hij
korte métten maken. Small talk vindt hij tijdver
spilling."
Kok zelf: „Als ik ergens ontevreden over ben, vloek
ik of ben ik chagrijnig." Ontevredenheid, chagrijn,
irritatie of verveling uiten zich dan bij hem vooral
in lichaamstaal. Het gezicht staat op onweer, de
lange vingers roffelen vervaarlijk op tafel.
Emotie, nog zo'n onderwerp dat in beschouwingen
over Kok kennelijk onvermijdelijk is. Wie hem
voor een koele technocraat houdt, is snel uitge
praat over de vraag of de man ook emoties heeft.
Heinz Umrath, de econoom van de bouwbond, bij
wie Kok zijn loopbaan begon, heeft heel treffend
gezegd hoe Kok volgens hem op dit punt in elkaar
zit: „Hij heeft iets van een technocraat. Hij is kil
van buiten, maar hij brandt van binnen. Het is
verbazingwekkend hoeveel vertrouwen die man
uitstraalt."
Kok zelf is vaak met dit gedachte gebrek aan
emotie geconfronteerd. Het achtervolgt hem een
beetje. „Zonder emoties doe je dit werk niet," zei
hij al in zijn FNV-tijd, „ik heb ze dan ook sterk,
maar het is zeer de vraag of ik ze moet laten
blijken. Je hebt mensen die dan een gordijn laten
zakken. Ik kan ook niet bewust op emoties werken.
Ik ben geen standwerker, wil het ook niet zijn. i|(
ben niet iemand die zijn gevoel kunstmatig kan
opkloppen. Ik kan ook niet vooruitlopen op mijn
emoties." Nog niet zolang geleden sprak .hij er
weer over en zei toen: „Ik zou in het openbaar
meer mijn emoties moeten tonen, zeggen ze dan. Je
bent zo of je bent zo niet. Ik kan toch moeilijk op
mijn vijftigste nog iets nieuws uitvinden, zo van:
denk erom Wim, we hadden afgesproken anders
met emoties om te gaan."
Het is dan ook pseudo-psychologische etiketten-
plakkerij om Wim Kok neer te zetten als een
ijskonijn. Hij is wel eens te behoedzaam, houdt
zichzelf en zijn gevoelèns wel eens te angstvallig
onder controle, maar is wel degelijk een man met
veel emotie. De voor hemzelf en voor zijn partij,
door eigen fouten en totaal gebrek aan inschat
tingsvermogen, zo schadelijke wao-affaire, heeft
Kok buitengewoon geëmotioneerd. Zo sterk, dat
hij er in augustus 1991 serieus over gedacht heeft
het leiderschap van de PvdA neer te leggen. Met
tranen in de ogen heeft hij zich temidden van zijn
teamgenoten afgevraagd of hij nog wel moest
blijven.
Dat had ook alles te maken met nog een andere
eigenschap, die door zijn mede-vakbondsbestuur
der Drabbe ooit zo is verwoord: „Kok functioneert
heel goed wanneer hij vertrouwde mensen om ziet
heen heeft. Hij is het meest gekwetst wanneer tij
binnen zijn eigen club wordt gepakt, als hij het
gevoel krijgt dat ze hem niet meer vertrouwen."
Precies' dat gevoel had hij toen de wao-affaire naar
haar hoogtepunt groeide. Maar binnen een paar
dagen had hij zichzelf hervonden en besloot het
vertrouwensvotum van de partij te vragen. Ken
merkend voor Kok is dat, nadat hij eenmaal zo'n
besluit heeft genomen, er met nog meer vechtlust
dan gewoonlijk tegenaan gaat.
Een hemelbestormer is Kok niet, een vasthoudende
vechtersbaas voor wat hij als zijn idealen koestert
- rechtvaardigheid, sociale samenhang in de sa
menleving, gelijkwaardigheid van mensen, werk
voor wie werken kan - wel degelijk. Maar ook
daarin blijft hij een taster, een zoeker naar consen
sus. Nog steeds gaat op wat Arie Groenevelt, een
van zijn radicale tegenspelers in de FNV, ooit over
hem zei: „Ik heb hem nooit als een echt revolutio
nair type ontmoet. Hij speelde nooit gewild de
linkse jongen." Frans Drabbe zei in diezelfde tijd:
„Zonder dat hij zijn idealen in de vuilnisemmer
deponeert, blijft hij pragmaticus. Kok is niet het
type dat de samenleving even uit haar voegen tilt."
Hoe zal Kok zijn als minister-president? Niet de
bemoeial die Lubbers was en ook geen Den Uyl.
„Hij is," zegt een medewerker, „zakelijker dan die
twee, minder chaotiserend. Als hij mensen - de
minsters en staatssecretarissen - vertrouwt, zal hij
zich minder dan die twee bemoeien met het werk
dat die mensen verondersteld worden te doen."
Profiel
In Elsevier van maart van dit jaar, toen Kok
misschien heel stilletjes droomde van Het Torentje,
hoewel daar volstrekt geen aanleiding toe leek te
bestaan, gaf hij het profiel van de minister-presi
dent. „Hij moet een zeker natuurlijk gezag hebben,
gebaseerd op een rustige, persoonlijke uitstraling.
Bindend vermogen hebben. Weten waarover hij
praat. Hij moet stevig wortelen in het politieke en
maatschappelijke leven. Zeker de laatste vijf jaar
is daar een internationale dimensie bijgekomen,
waarin de volgende premier zich als een vanzelf
sprekende gesprekspartner moet kunnen bewe
gen."
Geen sollicitatiecommissie zou eraan voorbij kun
nen dat dat profiel op Koks lijf is geschreven. En
zou men dan nog niet helemaal overtuigd zijn, dan
zou de commissie Koks geschiktheid kunnen toet
sen aan wat de kandidaat-premier in 1986, vlak
voor zijn overstap naar de politiek, zei over een
van zijn illustere voorgangers, Vader Drees. Een
groot man 'omdat hij op een degelijke, betrouwba
re en rechtvaardige manier vorm wist te geven aan
de essentialia van de verzorgingsmaatschappij. De
soberheid die hij aan de dag legde, paste bij die
toewijding. Hij was geen held, omdat hij niets
heldhaftigs had. Hij was een voorbeeld in hoe je
heel rustig kunt werken aan de verwezenlijking
van je idealen'.
Wim Kok, de Willem Drees van de laatste jaren
van deze eeuw?
Van onze verslaggevers
Arnhem - Is de Hummelose
kinderarts Joyce Labruyère
in februari 1991 vermoord
door een 42-jarige Bossche
naar of zit de man al maan
den ten onrechte op deze ver
denking in een cel?
De officier van justitie in Arn
hem denkt dinsdag bij de recht
bank het wettig en overtuigend
bewijs van de moord door de
Bosschenaar op tafel te kunnen
leggen. Een bewijs dat voorna
melijk is gebaseerd op de verkla
ring van een anonieme kroonge
tuige.
Deze kroongetuige verklaarde
vorig jaar tegen de Arnhemse
rechtercommissaris, belast met
het gerechtelijk vooronderzoek,
dat de Bosschenaar hem had
verteld Joyce Labruyère te heb
ben vermoord en in de Maas te
hebben gegooid.
De raadsman van de Bossche
naar, mr. G. Knoops, is officieel
niet op de hoogte van de identi-
teit van de kroongetuige. Vol
gens mr. Knoops gaat het echter
om een 'vriend-in-het-kwaad',
een andere Bossche crimineel die
'een verhaal uit zijn duim zou
hebben gezogen om er zelf beter
van te„worden'.
Mr. Knoops wil dat de kroonge
tuige bij de rechtbank in Arn
hem over die voor zijn cliënt
belastende verklaring kan wor
den gehoord. Gebeurt dat niet
dan lijkt het hardste stuk bewijs
in de even spraakmakende als
raadselachtige moordzaak aan
diggelen te gaan.
Joyce Caroline Labruyère was
destijds als kinderarts verbon
den aan consultatiebureaus in
Arnhem en de Achterhoek. Veel
kennissen had de 41-jarige
vrouw, toen in scheiding van
haar man, in Hummelo niet. Ze
zat wel in het bestuur van de
plaatselijke WD en werd gety
peerd als 'vrolijk en vriendelijk'.
Op donderdagavond 21 februari
1991 verliet ze rond half elf haar
woning aan de J. D. Pennekamp-
weg in Hummelo. Daarvoor had
ze paard gereden in manége
Groot-Zande in haar woonplaats
waarna ze haar ouders in Hoofd
dorp belde met de mededeling
dat ze even langs zou komen.
In Hoofddorp is ze echter nooit
aangekomen. Twee dagen later,
op zaterdag 23 februari, werd
wel haar nog vrij nieuwe auto,
een rode Toyota Scarlet, bran
dend aangetroffen in de Ooypol-
der bij Nijmegen. Weken later,
op 17 maart 1991, vonden wan
delaars het ontzielde en ontklede
lichaam van de vrouw in de
Maas nabij de veerstoep Appel-
tern-Megen. Een paar kilometer
van het bij Megen horende dorp
je Haren, toentertijd de woon
plaats van de verdachte.
Hoe Joyce Labruyère vanuit
Hummelo destijds in de Maas bij
Appeltem terecht kwam is nog
altijd een raadsel. De politie
maakte bekend dat de kinderarts
gewend was lifters mee te ne
men. Zij zou zelfs 'een riskant
leven leiden door regelmatig
wisselende seksuele contacten'.
Een bewijs hiervoor is nooit ge
leverd.
En zou de verdachte Megenaar
destijds ergens op de route tus
sen Hummelo en Hoofddorp
hebben staan te liften? Seksueel
misbruik kon de patholoog-ana
toom bij sectie op het stoffelijk
overschot van de kinderarts niet
vaststellen. De doodsoorzaak
wel: Joyce Labruyère bleek ge
wurgd.
Het rechercheteam kwam toch
opvallend snel bij de oud-Mege-
naar als verdachte. Daarbij
speelden 15 betaalcheques van
de kinderarts, die in de weken
na haar verdwijning werden ver
zilverd in onder meer Oss en
Arnhem, een cruciale rol.
Voor het verzilveren werd een
39-jarige man uit Velp aange
houden. Deze bleek niets met de
moord van doen te hebben maar
verklaarde de cheques te hebben
verkregen van de huidige ver
dachte. Voor de heling van de
cheques werd hij tot dertig
maanden celstraf veroordeeld.
Een andere aanwijzing dat de
oud-Megenaar iets met de moord
van doen kon hebben, kwam uit
onverdachte hoek. Na de uitzen
ding 'Opsporing Verzocht' belde
de advocaat-generaal, thans
hoofdofficier in Den Bosch, mr.
J. Jansen, de bij het onderzoek
betrokken officier van justitie,
mr. P. Bender. Jansen wees zijn
collega op een oude zaak tegen
de verdachte.
In 1988 werd hij namelijk ver
oordeeld voor verkrachting en
ontvoering van de Nijmeegse
prostituee 'Helène'. Deze was
destijds meegenomen in een au
to, die ook in brand was gesto
ken. Helène werd evenals de kin
derarts gewurgd en vastgebom
den met touw.
Voorts vond het rechtercheteam
nog een bewijsstuk: in de kelder
bij een vriendin van verdachte in
Cuyk lag touw en een musketon-
haak, van dezelfde soort die wa
ren gebruikt bij het vastbinden
en verzwaren van het lichaam
van de vermoorde kinderarts.
Eind vorig jaar kreeg justitie het
bewijs tegen de Bosschenaar
rond. Enkele bewoners van Me
gen vertelden na het zien van
foto's van de kinderarts en ver
dachte, dat zij het tweetal des
tijds op het plein voor de kerk
hadden gezien. Voor deze late
verklaring - ruim twee jaar na
de verdwijning van Jocye La
bruyère - werden geen steekhou
dende argumenten aangevoerd-
Misschien komen ze dinsdag wel
boven water.
De eerste lach over sex, opgete
kend in de geschiedenis van de
mensheid, stamt uit het bronzen
tijdperk en het is veelbeteke
nend dat het een vrouw was die
lachte.
Genesis 18:10 verhaalt ons van
Sara's binnenpret toen ze hoor
de hoe God haar echtgenoot
Abraham toesprak ende zegde
dat zij hem een zoon zou baren
binnen een jaar tijd, ondanks
haar hoge leeftijd. Oud en hoog
bejaard noemt de Heilige
Schrift haar, maar zij hoorde de
Heer duidelijk zeggen: „Als ik
over een jaar terugkeer zal uw
Door John O'Mill
vrouw Sara een zoon hebben."
Bij die woorden lachte Sara in
zichzelf, denkende: Zal ik wel
lust hebben nu ik al oud ende
vervallen ben, vrouw van een
even hoog bejaarde man Zij
lachte niet hardop. Er staat ge
schreven: Sara lachte in zich
zelf, maar voor de Heer blijft
niets verborgen en Hij sprak tot
Abraham: Waarom lacht Sara
daar? Wat kan voor mij te won
derlijk zijn? Toen ontkende Sa
ra haar binnenpret en zegde: Ik
heb niet gelachen, Heer; want
zij was bevreesd.
Met Jaweh viel niet te spotten.
De Heer echter strafte haar
niet, enkel zeggend: Niet waar,
gij hebt wel gelachen. Dat was
twee duizend jaar vóór
Christus, maar nog altijd heb
ben vrouwen een lichte neiging
sex te zien als iets waarover te
'lachen valt en nog altijd zien
mannen die neiging als laak
baar, als een gebrek aan ernst.
Over sex valt niet te lachen,
vinden zij.
Als mannen een sexshow bezoe
ken, staren zij in drukkende
stilte, zwaar ademend, zo niet
hijgend naar wat zich afspeelt
voor hun ogen. Als vrouwn tij
dens een 'hennenfuifje' een
mannelijk striptease trio enga
geren om voor hen op te treden,
giechelen, lachen en gieren ze
van het begin tot het einde, zegt
Paul Johnson in The Spectator
van 9-7-94.
Bestaat er verschil van humor
tussen mannen en vrouwen?
Zonder veel moeite kan ik een
aantal komische duo's noemen,
zoals daar zijn Laurel en Hardy,
Johnnie en Rijk, Walden en
Muijselaar, maar met komische
duo's bestaande uit twee vrou
welijke komieken heb ik de
grootste moeite. Als die niet
bestaan, hoe zou dat dan ko
men?
Er zijn vrouwelijke komieken in
binnen- en buitenland: van
Karin Bloemen tot Bettle Mid
ler. Waarom geen duo's. Is het
idee alleen al zo absurd dat Piet
Muijselaar en Willy Walden er
munt uitsloegen en optraden als
het duo de dames Snip en Snap.'
Bij een enquête onder het pu
bliek naar hun ideaalbeeld van
een levensgezel noemden bijna
al de ondervraagde vrouwen
een gevoel voor humor bij de
man. Bij de man van hun keuze.
De mannen bleken zelden een
vrouw te zoeken met een fijn
ontwikkeld gevoel voor humor.
Zijn ze bang dat ze daar wel
eens het slachtoffer van zouden
kunnen worden, bang als de
dood zelfs voor grapjes tijdens
het geslachtsverkeer, een bloe-
dernstige bezigheid in kun
ogen?
Voor Jane Austen bleek haar
gevoel voor humor een hinder
paal bij de echtverbintenis en
misschien bij Jane niet alleen.
Voer voor psychologen of ken
nen zij het recept al lang, maar
houden het angstvallig voor
zich?
Van onze verslaggever
Breda - Het getouwtrek over
17 5 miljoen druggeld, af
komstig uit de nu failliete
Femis-bank in Baarle-Nas-
sau, heeft een onverwachte
wending genomen.
Het geld plus 4 miljoen rente is
inmiddels' opgeëist door de staat
Liechtenstein, waar het sinds
kort op een bankrekening was
gezet.
In
het
de
acti
teiti
de
niét
wis1
om
De
de s
Van onze Haagse redactie
Den Haag - De drie partijen i]
kabinet staan op een aantal punl
tegenover elkaar.
Op het gebied van ontwikke
lingshulp en de inkomensverde
ling hebben zij geen politieke
overeenstemming bereikt. Daar
mee nemen zij extra risico's voor
het voortbestaan van het kabi
net, erkennen de onderhande
laars.
Zaterdag zijn in een laatste on
derhandelingsronde op verzoek
van de drie fracties, PvdA, WD
en D66, nog wijzigingen aange
bracht in het concept dat forma
teur Kok vrijdag presenteerde.
Uiteindelijk zijn de drie fracties
unaniem akkoord gegaan.
Uit de toelichting van de drie
onderhandelaars bleek later dat
op een aantal punten wel voorlo
pige technische afspraken zijn
gemaakt, maar dat er geen spra
ke is van politieke overeenstem
ming.
Zo is over de uitgaven voor ont
wikkelingshulp afgesproken, dat
er over een jaar een 'herbe
zinning' komt. Het meningsver
schil tussen PvdA en WD ech
ter, waarbij de sociaal-democra
ten meer geld willen besteden
aan ontwikkelingshulp en de li
beralen minder, blijft overeind.
„Op dit punt staan we lijnrecht
tegenover elkaar," aldus PvdA-
onderhandelaar Wallage.
Hetzelfde geldt voor de inko
mensverdeling na 1995. De PvdA
vindt dat 'eventuele koopkracht
verliezen voor de laagste inko
mens moeten worden gerepa
reerd, de WD wil daar niet aan.
Op het gebied van de gezond
heidszorg en 'de sociale zeker
heid bleek al eerder dat de drie
coalitiepartners broze compro-'
missen hebben gesloten.
Ruimte voor parlement
De drie onderhandelaars erken
nen impliciet dat deze manier
van afspraken maken een risico
vormen voor het kabinet. „Er is
meer ruimte voor het parlement
dan voorheen. Ik vermoed dat
het vaak op een hoofdelijke
stemming in de Kamer aan zal
komen, in plaats van de nu ge
bruikelijke fractiegewijze stem
mingen," zei D66-fractievoorzit-
(ADVERTENTD
Zie advertentie verderop
OOR DE BIJNA Woodstock-achtige a
taten rond het wereldkampioenschap
ergeten dat voetbal in Nederland l<p
«noopt De eerste serieuze voetbal
rn,|Svor|d heeft die zoete Amerikaanse
hohk uren voor be aanvang van het 1
een suPP°rters de binnenstad van
n soort commando-actie werd op
k: ®ssen bestormd en werd het w
noi['en?ac' van Breda aan het verlaten
gejaagd,
dpmSm6eds bet 9eva' 's valt nauwelij
9e||Jke explosie van geweld ontstae
0 "T'* 9riiPbaar zijn. Dat het orr
aeweidschoppers gaat; is vrijwe| zeker
NAC h C<?nstaterin9 ^an bet probieer
Nac een Qeweldige repuatie al
onttorls een 'ar|delijk bekend fenomee
WorHanen dat de naam van de Bre
Dp ufn 9ecombineerd met rellen en ui
uit dat het dit seizoen erger v
dan k t Sportief gezien kan NAC i
voed in kV0-,ng seizoen heeft gedaar
van J??sbodem voor supportersgewe
De n k ate club-
Politi» 1enissen van zaterdag trekke
groen if^ et bestuur van NAC. Zij we
er on uit -en a' dan niet bijgestaan d
or vplu? °m [ot,z°oi te trappen. Da
voor wal f 'Oizooi te trappi
Wil map °nschuldige mensen,
tegen rl„z'Jn 9oede naam niet versp
daarbii .1 worden gedaan. Assis
seizoen h "tbeer|ijk. Sociale controle
heeft dat tot aanhouding van i
