r'
Uitkeringen gaan niet omhoog
Paars kan het politieke landschap herverkavelen
Golan
Verschil ziekenfonds
en particulier blijft
Wmé
Woede onderwijsveld
deert formateur niet
Binnenlandse Zaken
straks superministerie
Politiek pre
Punten uit het paarse
ontwerp-regeerakkoord
Debat over ter
DE STEM
BINNENLAND
DE STEM
Kabinet komt in 1996 met voorstellen voor vernieuwen sociale zekerheid
Nederlandse
au pair op
bergtocht vrij
ZATERDAG 13 AUGUSTUS 1994
Het onderscheid tussen ziekenfonds en particuliere verzekering
blijft de komende kabinetsperiode bestaan.
Het paarse kabinet gaat wel
voorzichtig beginnen met het ge
lijkschakelen van de voorzienin
genpakketten in ziekenfonds en
particuliere verzekering.
Er komt zowel voor ziekenfonds
als voor particulier verzekerden
een eigen risico van maximaal
tweehonderd gulden per jaar.
Daarvoor in ruil worden de eigen
bijdragen voor kunst- en hulp
middelen per 1 januari 1995 af
geschaft. De 200 gulden eigen ri
sico voor ziekenfondsverzeker
den wordt stapsgewijs ingevoerd.
De gezondheidszorg was één van
de heikele punten van de paarse
formatie. In de eerste ronde is het
nooit tot een akkoord gekomen,
in de tweede ronde dreigde dat
opnieuw niet te lukken.
Afgesproken is nu dat de nieuwe
minister van Volksgezondheid
allerlei plannen mag bedenken,
als ze maar niet in strijd komen
met de 'einddoelen' van de drie
paarse fracties. Met andere
woorden: er mag geen ideologi
sche strijd ontbranden over deze
sector, want anders komt de
paarse coalitie in gevaar. Een
'masterplan' voor de volksge
zondheid, a la Dekker of Simons,
zit er dus de komende jaren niet
in.
Maar Kok wil wel flink bezuini
gen op de volksgezondheid, want
de kosten zijn ieder jaar weer ho
ger dan geraamd. De komende
jaren mogen de uitgaven met niet
meer dan 1,3 procent groeien, en
als dat percentage overschreden
wordt moeten de instellingen zelf
korten op hun budgetten. Con
creet boekt Kok nu 1,2 miljard
aan bezuinigingen in, die in 1998
'gehaald moeten zijn.
De gevolgen van deze bezuinigin
gen treffen de inkomenspositie
van mensen. Maar omdat die ge
volgen niet geheel te overzien
zijn, volgt reparatie later. Het re
geerakkoord belooft om jaarlijks
op Prinsjesdag de gevolgen voor
de laagste inkomensgroepen te
verzachten. Voor extra werk in
de zorgsector - onder meer be
jaardenzorg en thuiszorg - is voor
1995 honderd miljoen gulden ex
tra uitgetrokken.
Naast de invoering van het eigen
risico, levert ook de 'uitdunning'
van het voorzieningenpakket
geld op.
De paarse coalitie overweegt, om
tandheelkundige zorg voor vol-,
wassenen, fysiotherapie en een
deel van het medicijnenpakket
niet meer te vergoeden.
De algemene wet bijzondere
ziektekosten krijgt een andere
opzet. Onverzekerbare risico's en
chronische zorgvoorzieningen
worden erin ondergebracht. De
premie wordt geheel inkomens
afhankelijk.
De Nederlandse Zorgfederatie
zegt in een reactie tevreden te
zijn over het feit dat Volksge
zondheid wordt ondergebracht
bij een minister en niet meer bij
een staatssecretaris.
Maar de federatie zegt ook, dat
het geen zin heeft om halsstarrig
aan 1,3 procent kostengroei vast
te houden terwijl nu al duidelijk
is dat dat percentage niet ge
haald zal worden.
it
i t ff» ftilff
t
Straks kunnen veel minder jongeren gaan studeren, vrezen stu
denten en onderwijsinstellingen. foto anp
Formateur Kok is niet onder de indruk van de woedende reac
ties van studenten en hoger onderwijsinstellingen op zijn plan
om in 1998 een miljard te bezuinigen op het hoger onderwijs.
De universiteiten, de Landelijkse
Studentenvakbond en de HBO-
raad hadden investeringen in het
onderwijs verwacht en geen be
zuinigingen. Zij vrezen dat
10.000 medewerkers hun baan
verliezen en dat vele duizenden
jongeren niet meer zullen gaan
studeren.
Formateur Kok verdedigde giste
ren bij de presentatie van het
paarse ontwerp-regeerakkoord
de bezuiniging op het hoger on
derwijs. Paars vindt dat studen
ten niet onbeperkt kunnen blij
ven studeren. Daarom wil paars
de studieduur bekorten tot drie
jaar, al moet een volgende minis
ter nog bekijken hoe precies.
Daarna is er de mogelijkheid
voor een vervolgopleiding maar
daarvoor krijgen studenten geen
beurs meer. Deze maatregelen
kunnen de kwaliteit van het ho
ger onderwijs vergroten, aldus
het paarse akkoord.
Kok wil met de bezuiniging op
het hoger onderwijs voorkomen
dat er flink gesneden moet wor
den op het lager en middelbaar
onderwijs, waaronder het voor
bereidend en middelbaar be
roepsonderwijs. „Ik wil niet dat
elke bezuinigingsronde op onder
wijs in de komende jaren tot gro
tere klassen leidt of dat opnieuw
de vierjarige maatregel moet
worden ingevoerd. De welle
vendheid van het hoger onder
wijs kent geen grenzen. Men
wijst naar de buren. Maar die bu
ren zitten in het lager onder
wijs," aldus Kok.
Het nieuwe stelsel van studiefi
nanciering wordt ingevoerd aan
het begin van het studiejaar
1995/1996. De terugbetaling van
de beurs is afhankelijk van het
studietempo en de hoogte van het
inkomen na de studie.
Paars vindt dat alle studenten
een driejarige opleiding moeten
krijgen. Deze opleiding wordt af
gerond met een diploma. Daarna
is het mogelijk om op strenge
voorwaarden toegang te krijgen
tot vervolgopleidingen. Studen
ten of hun ouders dienen de ver
volgopleiding zelf te betalen of
geld te lenen.
De nieuwe minister van Binnenlandse Zaken krijgt meer taken
dan de huidige.
De bewindsman- of vrouw krijgt
naast het 'klassieke' werk nu ook
een taak in de opvang van toege
laten asielzoekers, de coördinatie
van het veiligheidsbeleid en de
coördinatie van het bestrijden
van grote-stadsproblemen.
De portefeuille van Binnenlandse
Zaken is dus fors opgetuigd. De
opvang van asielzoekers wordt
bij WVC weggehaald. Als straks
Justitie beslist heeft dat een
asielzoeker (voorlopig) mag blij
ven, gaat deze over in handen van
Binnenlandse Zaken.
De paarse onderhandelaars wil
len overigens het hoger beroep
voor vluchtelingen die geen asiel
krijgen opnieuw bekijken. Het
huidige, demissionaire kabinet
heeft dat geschrapt. De Hoge
Raad moet uitsluitsel geven over
de vraag of dit terecht is.
De nieuwe minister van Binnen
landse Zaken moet het binnen
lands bestuur vernieuwen. Zo
wordt een referendum ingevoerd,
waarbij burgers ja of nee kunnen
zeggen tegen eenmaal aangeno
men wetten en gemeentelijke be
sluiten.
Verder moeten straks wethou
ders van buiten de gemeenteraad
kunnen worden aangetrokken.
Voor meer veiligheid op straat
willen de drie paarse partijen ex
tra mensen inzetten.
Er is ruim honderd miljoen gul
den uitgetrokken voor agenten,
surveillanten en stadswachten.
Daarnaast is een eerdere bezuini
ging van dertig miljoen op de po
litie geschrapt.
Er komt een landelijk recherche
team voor de bestrijding van de
misdaad.
De nieuwe minister van Justitie
krijgt hiervoor de verantwoorde
lijkheid.
De politiebonden ACP en NPB
hebben hier inmiddels kritisch
op gereageerd: zij vrezen 'afstem
mingsproblemen' met de regio
nale teams.
De bijdragen op deze pagina zijn van onze Haagse redacteuren DtJ
Langelaan, Max de Bok, Henk Bouwmans, Pieter Willemsen.
foto anp
Aow'ers krijgen een extra aftrekpost voor de belastingen.
De uitkeringen worden vol
gend jaar niet verhoogd; ze
worden bevroren. Maar hoog
te en duur van de uitkeringen
blijven de komende twee jaar
onaangetast.
De drie paarse coalitiepartners
PvdA, VVD en D66 hebben met
dat compromis het moeilijke
punt van de sociale zekerheid
voor zich uitgeschoven tot de
tweede helft van de kabinetspe
riode.
Het paarse kabinet komt in 1996
met voorstellen om de sociale ze
kerheid grondig te vernieuwen.
„We moeten dan de eisen formu
leren waaraan de sociale zeker
heid op de langere termijn moet
voldoen. Er bestaat nu een span
ningsveld tussen individualise
ring en solidariteit," aldus Kok.
Het nieuwe stelsel van sociale ze
kerheid zal mensen meer moeten
prikkelen werk te zoeken. Vooral
de hoge werkloosheid aan de on
derkant van de arbeidsmarkt
baart Kok zorgen. Daarom moe
ten de kosten van de laagstbe
taalde arbeid worden verlaagd.
Kok wil voorkomen dat het te
rugdringen van de arbeidsonge
schiktheid leidt tot oplopende
langdurige werkloosheid. „Dan
zou je mensen alleen een ander
bordje omhangen: ww in plaats
van wao."
Kok toonde zich optimistisch
over de groei van de werkgele
genheid. Het kabinet gaat ervan
uit dat er in de komende vier jaar
350.000 banen bij komen. „Maar
met goed beleid en een beetje
keepersgeluk kan het alleen maar
meer worden. We zijn uitgegaan
van het behoedzame scenario van
het Centraal Planbureau (geringe
economische groei). Maar als de
economische ontwikkeling mee
zit, gaat het met de werkgelegen
heid ook sneller de goede kant
op. Dan kan ook het verschil tus
sen bruto- en nettoloon verder
worden verkleind."
Het kabinet gaat ervan uit dat
werkgevers en vakbeweging hun
steentje bijdragen aan het ont
staan van meer werk door de
loonmatiging door de jaren heen
vol te houden. Vooral in de cate
gorie tussen minimumloon en de
laagste cao-schalen moet werk
worden geschapen. Dat wordt
bevorderd door cao's op dit on
derdeel niet langer algemeen ver
bindend te verklaren en door be
paalde sectoren voor beperkte
tijd te ontslaan van de verplich
ting het minimumloon te betalen.
Maar Kok waarschuwt dat een
periode van economische groei er
niet toe mag leiden dat een gron
dig financieel saneringsprogram
ma achterwege blijft. Hij wijst
erop dat er in Nederland aanpas
singen nodig zijn om in een glo-
baliserende economie een rol van
betekenis te kunnen blijven spe
len.
Paars heeft Koks voorstel over
genomen de ziektewet helemaal
in handen te leggen van werkge
vers en werknemers. Bij de wao
komen er grotere premieverschil-
len en kunnen bedrijven gaan
kiezen tussen verzekeringsmaat
schappijen.
Het nieuwe kabinet zal de bo-
nus/malus-regeling in de wao la
ten vervallen. Maar er blijft wel
een aanmoedigingspremie voor
bedrijven die gedeeltelijk arbeid
songeschikten in dienst willen
nemen.
Het wordt moeilijker een ww-
uitkering te krijgen. Om voor een
uitkering in aanmerking te ko
men moet iemand de laatste vijf
jaar tenminste vier jaar hebben
gewerkt en van de 39 weken die
voorafgaan aan de werkloosheid
tenminste 26 weken hebben ge
werkt.
Er komt een kindertoeslag bij de
huursubsidie. Maar de kinderbij
slag zal niet langer vanaf het
tweede kind (nu 470,40 per
kwartaal voor een kind van 6 tot
12 jaar) hoger worden. Voor kin
deren tot zes jaar wordt 70 pro
cent en voor kinderen van 12 tot
18 130 procent kinderbijslag uit
gekeerd. De percentages van 70,
100 en 130 worden straks 70, 85
en 100. Voor kinderen die een be
paalde leeftijdscategorie nu al
hebben bereikt, verandert er
niets.
In de verzekering voor nabe
staanden zet het nieuwe kabinet'
fors het mes. Het vindt veel be
staande regelingen niet meer
passen in een tijd van grotere
economische zelfstandigheid van
partners. Bovendien kunnen veel
risico's ook particulier worden
verzekerd. Bij het toekennen van
nabestaandenuitkeringen zal
vanaf 1 januari 1996 rekening
worden gehouden met het inko
men. Vanaf 1 januari 1998 geldt
dat ook voor bestaande uitkerin
gen.
Om te voorkomen dat de bevrie
zing van de uitkeringen mensen
met alleen aow (of aow met een
klein aanvullend pensioen) te
hard treft komt er in de belastin
gen een bejaardenaftrek. Maar
mensen van 65 met een jongere
partner krijgen geen aanvulling
meer op hun aow-uitkering van
50 procent als hun aanvullend
pensioen (of ander inkomen)
meer bedraagt dan de andere
helft van de aow-uitkering.
De werkgeversorganisaties VNO
en NCW vinden het ontwerp-re
geerakkoord van formateur Kok
geen echte verbetering ten op
zichte van de 'proeve voor een re
geerprogramma' van informateur
Kok. „Het blijft te veel steken in
goede bedoelingen."
De ondernemers zijn wel blij met
de extra lastenverlichting voor
het midden- en kleinbedrijf, het
verdwijnen van de malus in de
wao en de bereidheid na te den
ken over de sociale zekerheid.
Maar de werkgevers missen aan
dacht voor industriebeleid en he
kelen onder meer de ontoereiken
de lastenverlichting en de beper
king van de studieduur.
De organisaties voor het midden-
en kleinbedrijf, KNOV en NCOV,
zijn positiever dan VNO en NCW.
Zij zijn zeer te spreken over de
aandacht die het akkoord
schenkt aan het midden- en
kleinbedrijf. Vooral de half mil
jard gulden steun voor kleine be
drijven en de fiscale ondersteu
ning voor startende ondernemers
beoordelen ze positief.
De FNV houdt problemen met de
te geringe banengroei, met de so
ciale zekerheid, het inkomensbe
leid en het arbeidsvoorwaarden
beleid bij de overheid. De FNV
hoopt dat het nieuwe kabinet
snel een werkgroep in het leven
zal roepen die met voorstellen
voor herverdeling van werk moet
komen.
Het CNV steunt de plannen voor
de ziektewet en wao, maar voor
ziet wel problemen met de werk
gelegenheid en de arbeidsvoor
waarden.
- Geen verlaging wettelijk mi
nimumloon; wel dispensatie
van de wet op het minimum
loon voor bepaalde sectoren en
voor beperkte tijd.
- Lastenverlichting (2 miljard)
door werkgevers minder zie
kenfondswetpremie te laten
betalen. Hierdoor wordt arbeid
goedkoper en is er koopkracht
voordeel voor lagere inkomens.
- Privatisering en marktwer
king wao moet in 1998 een be
sparing opleveren van 750 mil
joen gulden. De ziektewet moet
600 miljoen opleveren in 1998;
de uitvoeringskosten dalen met
300 miljoen.
- Toekenning ww-uitkering
vervalt bij vrijwillig ontslag.
- Wachtgeldperiode voor reke
ning werkgevers wordt tot 3
maanden verlengd.
- Besparing op ww in 1998 235
miljoen gulden.
- Besparing van 380 miljoen
door het verlagen van ten on
rechte verstrekte bijstandsuit
keringen aan alleenstaanden.
- Besparing op de nabestaan-
denregeling van 815 miljoen
gulden.
- Inkomenstoets voor aow'ers'
levert 450 miljoen besparing
op in 1998.
- Totale bezuiniging op sociale
zekerheid: in 1995 ruim een
miljard gulden, in 1998 ruim
7.8 miljard gulden.
- Financieringstekort moet in
1995 en 1996 uitkomen op 3,3
procent van het bruto binnen
lands produkt (bbp) en daarna
dalen tot 3,1 procent in 1997 en
2.9 procent van het bbp in
1998. Eventuele meevallers
door economische groei wor
den aangewend voor verdere
verlaging van het financiering
stekort.
- Lastenverlichting in 1995
door premiedaling in sociale
fondsen (500 miljoen) en om
buigingen in sociale fondsen
inclusief zorg (bijna 1 miljard).
- Verlaging tarief eerste schijf
(1,6 miljard lastenverlichting).
- Introductie inkomensafhan
kelijke bejaardenaftrek (100
miljoen)
- Voor koopkrachtondersteu
ning kwetsbare groepen is er in
1995 200 miljoen beschikbaar:
huurders met minimum-inko
men krijgen verlenging van de
normhuurcompensatie van 2
procent per 1 juli 1995, intro
ductie kindertabel in de indivi
duele huursubsidie en voor de
vervroegde afschaffing van ei
gen bijdragen voor hulpmidde
len voor ouderen en chronisch
zieken.
- Lastenverlichting in 1998 cir
ca 9 miljard gulden. Wordt ge
bruikt voor midden- en klein
bedrijf (500 miljoen), verlen
ging van de tweede schijf in
loon- en inkomstenbelasting
(300 miljoen), doorwerking
verlaging in 1995 van het tarief
van de eerste schijf van de
loon- en inkomenstenbelasting
(1,9 miljard).
- Voornemen afschaffing
trekbaarheid rente op coj.l
sumptief krediet
- Voor nieuw beleid is in i
500 miljoen (1998: 3,8 miljardjl
uitgetrokken voor schrapper!
kortingen op bejaardenoorderl
(75 miljoen), jeugdhulpverlj
ning (13 miljoen), politie (3)1
miljoen), stad- en streekva.l
voer (50 miljoen), vredesoperaj
ties (103 miljoen) en opvang en I
preventie drugsverslaving (jjl
miljoen).
- Grootste deel nieuw beleid I
(250 miljoen) moet 40.000 ex-l
tra arbeidsplaatsen opleveren I
van 4 dagen per week voor|
langdurig werklozen tegen hei f
minimumloon in bejaarden-1
oorden en thuiszorg, veiligheid I
en openbaar toezicht en in del
kinderopvang.
Voor kwaliteitsbevordering le.
raren in het onderwijs is 3j
miljoen beschikbaar; cultuur I
krijgt 15 miljoen.
- 150 miljoen is beschikbaar 1
voor 15.000 extra woningen in I
de sociale woningbouw.
- Kleinverbruikersheffing
energie per 1 januari 1996.
- Ruimere en vrije openingstij-1
den winkels.
- Binnen een jaar wijziging!
kiesstelsel voor meer recht-1
streekse relatie kiezers en g
kozenen.
- Bekeken wordt of het onlangs I
afgeschafte hoger beroep voor
asielzoekers opnieuw i
voerd kan worden.
- Uitbreiding Nederlandstalig!
onderwijs aan anderstaligen.
- Huisarts moet strenger selec-1
teren bij doorverwijzing naar
specialist.
- Voor zowel ziekenfonds
particulier verzekerde een ei-1
gen risico van 200 gulden.
- Bezuiniging op de Rijksbe-1
groting in 1995: 3,9 miljard; in
1998 10,8 miljard gulden.
- Fulltime vacatures bij de
rijksoverheid worden, omgezet
in 32-uurs banen (besparing
200 miljoen in 1998).
- Het ministerie van Defensie
moet aanschaf van bepaalde
materieel later doen (besparing
in 1994 120 miljoen, in 1998
500 miljoen).
- Bezuiniging op studiefinan
ciering in 1995 250 miljoen, in I
1998 1 miljard.
- Een aanscherping van de ver
mogenstoets in de individuele
huursubsidie om midden- en
hogere inkomens uit te goed
kope woningen te krijgen (be
sparing 200 miljoen in 1998).
- Versobering en uitstel van in
frastructuurprojecten (250
miljoen in 1995, 300 miljoen in I
1998).
- Intensievere fraudebestrij
ding en doelmatige belasting
inning moet 30 miljoen opleve- I
ren in 1995 en 440 miljoen in
1998.
- Het gebruik van de vut zou
beperkt moeten worden tot al
leen werknemers met meer d
40 dienstjaren.
Door Max de Bok
Wie het ontwerp-regeerak
koord van formateur Kok
leest naast de proeve van een
regeringsprogramma die in
formateur Kok op 25 juli vol
tooide, vraagt zich af waarom
er nog zeventien dagen nodig
waren voordat het groene
licht kon worden gegeven aan
paars.
Veel opvallende verschillen zijn
er niet tussen beide stukken.
Maar de verschillen dié er zijn,
maken duidelijk waarover in de
achterliggende twee weken de
strijd vooral is gegaan: de socia
le zekerheid, de volksgezondheid
en het onderwijs.
Wat sociale zekerheid betreft
stonden, grofweg gezegd, PvdA
en WD aan de uitersten van het
spectrum en D66 in een midden
positie. Uit de lange onderhan
delingen is een staalkaart van
goed-Nederlandse compromis
sen te voorschijn gekomen. Maar
opmerkelijk is dat juist op de
drie genoemde terreinen de ge
vonden compromissen geken
merkt worden door weinig hel
derheid over de vormgeving van
het beleid.
Het compromis over de sociale
zekerheid op langere termijn zit
kunstig in elkaar. De inzet van
de WD was om nu al vast te leg
gen wat er met de sociale zeker
heid moet gebeuren als over
twee jaar zou blijken dat nog
steeds te veel mensen zijn aange
wezen op een uitkering. Hoogte
en duur van de uitkeringen zou
den daarbij niet per se buiten
schot mogen blijven. Daar stond
de opvatting van de PvdA tegen
over: niet morrelen aan hoogte
en duur en afwachten welke ef
fecten de reeds genomen (wao en
ziektewet) en nog .te nemen
maatregelen (ww) zullen heb
ben.
Die tegenstelling is voorlopig
overbrugd door de afspraak dat
voor het nieuwe kabinet het na
denken over een aangepaste ar
chitectuur van de sociale zeker
heid geen taboe is. Als in de zo
mer van 1996 blijkt dat de ver
hoopte effecten van het beleid
uit zijn gebleven, dan zal be
sproken worden hoe dat als nog
ten goede kan worden gekeerd.
Essentieel daarbij is de afspraak
dat niet blind naar weer een an
dere maatregel wordt gegrepen.
Eerst zal zorgvuldig worden na
gegaan waarom de effecten uit
bleven en pas daarna zullen
eventueel nieuwe maatregelen
worden genomen. Daarbij wordt
geen enkele beleidsoptie bij
voorbaat uitgesloten.
Met dit compromis in de hand
kan de PvdA hopen ook dan
hoogte en duur te kunnen blijven
waarborgen en kan de WD ho
pen haar mini-stelsel dichter bij
verwezenlijking te brengen. On
nodig te zeggen dat hierin voor
de paarse coalitie een ingebouw
de spanning zit.
De compromissen over onder
wijs en volksgezondheid zijn
weer anders van aard. Hoeveel
op deze terreinen bezuinigd
moet worden, ligt vast. Maar hoe
die miljoenen-bezuinigingen
precies bereikt moeten worden,
blijft onduidelijk. Dat wordt
overgelaten aan de nieuwe mi
nisters.
Op zich is dat niet laakbaar. Het
past in de al lang levende wens
om regeerakkoorden minder
strak te laten zijn. Maar dat ide
aal heeft niet meegespeeld. Het
onvoldragen compromis is het
resultaat van het onvermogen
om op deze punten de tegenstel
lingen echt te overbruggen.
Voor alle partijen die zich ge
bonden hebben aan paars, bete
kent dit regeerakkoord slikken.
Ze hebben allemaal zwaar moe
ten inleveren op hun verkiezing
sprogramma's. Het relativeert
weer eens de betekenis-van die
programma's. Dat geldt deze
keer wel extra vanwege het bij
zondere karakter van het nieuwe
kabinet.
Toen de WD haar verkiezings
programma publiceerde, dach
ten ook partijgenoten van Bol-
kestein dat hun partij zich met
dat sociaal koude en rechtse pro
gramma in de oppositie had ge
manoeuvreerd. En zie nu eens:
de WD regeert samen met haar
klassieke tegenstander, de PvdA,
en met haar 'linkse' liberale pen
dant, D66. De polarisatie voor
bij. Zo onvoorspelbaar is de po
litiek.
Langs een omweg - die kennelijk
nodig was om een begin van ver
trouwen tussen de partners in
spe te laten groeien - is paars
dan toch tot stand gekomen. Nog
net voor de eeuwwisseling is dan
toch gebeurd wat weinigen voor
mogelijk en velen voor wenselijk
hielden: een kabinet zonder de
sinds 1918 zo dominante chris
ten-democraten. Alleen al daar
om schrijft het aantredende ka
binet historie.
Het mag sinds kort niet meer
hardop gezegd worden, maar
niemand van de meest betrokke
nen - aanstaand minister-presi
dent Kok wellicht als enige uit
gezonderd, hij was lange tijd
meer geporteerd voor centrum
links - kan zonder blozen bewe
ren dat zijn drijfveer voor paars
niet het verlangen was om het
CDA eens naar de oppositie te
verbannen.
Dat de kiezer en het CDA zelf
daaraan een aardig handje heb
ben meegeholpen, doet daar
niets aan af.
D66-leider Hans van Mierlo mag
bogen op de titel 'vader van
paars'. Hij heeft jarenlang vol
hardend gepleit voor deze nieu
we verhouding in de politiek. En
soms, leek het, met de moed der
wanhoop stelling genomen tegen
ongelovigen en wankelmoedi
gen. Hij ziet zijn droom nu ver-
De vader van paars, Hans van Mierlo.
foto de stem johan van gurp
wezenlijkt. Maar de vraag is wel
hoe paars paars is. Van Mierlo
heeft steeds gezegd dat paars
moet staan voor nieuw elan, een
andere bestuurscultuur en ver
nieuwing. Zijn overtuiging is
ook dat een paarse coalitie beter
dan welke andere coalitie in
staat is om zo niet steun, dan
toch tenminste begrip te wekken
in de samenleving voor noodza
kelijke harde ingrepen in geves
tigde belangen en portemonnee.
Dat is nog maar de vraag, want
het zal ook paars niet gegeven
zijn de oude volkswijsheid dat
het niet uitmaakt of je door de
hond of de kat gebeten wordt,
uit te roeien.
Het ontwerp-regeerakkoord is
niet kleurloos, maar evenmin
paars.
Het door Van Mierlo zozeer ver
langde elan is weg-onderhan-
deld. Vernieuwend is het ook
nauwelijks, referendum, onder
zoek naar een ander 1
uitgezonderd. Dat valt de opstel-
Iers niet echt kwalijk te nemen.
Want wat kan en niet kan wordt
voorlopig nog gedicteerd door de
blijvende noodzaak tot bezuini
gen. En een andere bestuurscul
tuur kun je niet opschrijven
noch afdwingen. Die moet om te
beginnen gestalte krijgen in
hoofden en harten van de politi
ci.
Met het aantreden van deze coa-1
litie verandert natuurlijk Neder- j
land niet ineens van aanschijn.
Maar als dit kabinet, deze eoali-1
tie, zichzelf de kans geeft om
vier jaar te regeren kunnen er
wel veranderingen in gang wor- j
den gezet.
De paarse coalitie kan de aanzet
zijn tot onvermoede beweging®
in ons toch wat vastgeroeste par
tij politieke stelsel.
Het zal interessant zijn te zien
hoe het CDA de opgedrongen
oppositierol vervult en intern
verwerkt. Waartegen gaat het
CDA opponeren Gaat er in het j
CDA een richtingenstrijd ont
staan als reactie op de samen
werking van de WD met de pro
gressieve kant van het politieke
spectrum? En hoe zal uiteinde
lijk het electoraat van de Wh
daarop reageren?
En zal er, nu progressief liberaal
en behoudend liberaal elkaar
hebben weten te vinden, niet een
stroming naar één liberale parti]
'op gang komen, waardoor de
totnutoe hier en daar bepleite
progressieve samenwerking uit
blijft?
Zal de begrijpelijke vreugde in
de PvdA om het feit dat zij
Kok weer een premier heeft, he
vernieuwingsproces daar dem
pen?
Voorlopig lijkt paars vooral van
wege de mogelijke partijpolitie
ke gevolgen leuk.
Maar historisch is het nieuw
kabinet al voordat het aan he
regeren is geslagen.
V;n onze redactie buitenland
Washington - Het prestige van
Anerikaanse president Clinton, d
gelet op recente opiniepeiling
tffih al niet zo groot is, is verd
beschadigd na een afgang in h
Hiis van Afgevaardigden.
Erkele uren nadat Clinton in het Hl
vm Afgevaardigden een gevoelige r
derlaag had geleden met de afwijzi
vai zijn anti-misdaadwet, besloten
Dimocraten in het Huis het debat ov
di hervorming van de gezondheidszc
Vsn onze redactie buitenland
Jeruzalem - In Israël is opnie
over een eventuele totale terug
hoogvlakte in het kader van
Syrië.
Aaileiding vormt de recente
ronlreis van de Amerikaanse
minster van Buitenlandse Za-
kei Christopher. Volgens diverse
medingen zou premier Rabin
tijdens Christophers bezoek een
nieuw aanbod voor een volledige
Israëlische terugtrekking hebben
De Israëlische televisie meldt dat
het zou gaan om een plan voor
een gefaseerde terugtrekking die
is uitgesmeerd over een periode
van rier jaar. Dit voorstel zou
nog itiiet aan de Syriërs zijn
overgebracht, onder meer omdat
Chriftopher zelf eerst nog plan
nen zou willen uitwerken voor
een demilitarisering van de
hoo/vlakte en van een 'symbo
lische strook land' aan de Israë
lische kant van de grens met
Syrië.
Rcbin ontkende gisteren echter
dat hij zijn goedkeuring zou
hèben geven aan een totale Is
raëlische terugtrekking.
Iraëlisehe kranten meldden dat
Eamascus de Golan-hoogte in
iider geval terug wil hebben
roor er in 1996 in Israël nieuwe
lerkiezingen worden gehouden.
)e Syrische president Assad zou
lang zijn dat er weer een rechtse
egering aan de macht komt, die
afspraken zou kunnen terug
draaien. Volgens de krant Davar
zoi hij om die reden zich bij het
beoek van Christopher akkoord
heiben verklaard met een Israë-
lisihe terugtrekking in twee
jas. Syrië zou verder een Israër-
lisihe terugtrekking eisen uit de
Isnëlische 'veiligheidszone' in
Zud-Libanon.
DeLikud-oppositie in Israël be-
dieide de Syrische leider giste-
rei op zijn wenken door naar
aaileiding van alle geruchten te
veklaren dat zij geen enkel ak-
kotrd van de huidige regering
me Syrië zal respecteren als dat
teriggave van de Golan inhoudt.
„As we met Gods hulp aan de
ma:ht komen, zullen we de Go
lan-hoogte niet opgeven," zei
Mahe Katzav, leider van de Li-
kuc-fractie in de Knesset. „En
als >r een dergelijk akkoord is,
Leeburg - De Nederlandse
au rair, die in de VS van
moerd op een baby wordt
beschuldigd, is gisteravond
op torgtocht vrijgelaten.
Dat gebeurde nadat de rechter
akkiord was gegaan met een
verliging van de aanvankelijke
borgsom tot tienduizend dollar.
Ongveer een uur na de uit
sprak van de rechter kwam de
negintienjarige Anna, die haar
oraije gevangenispak had inge-
ruill voor een blauwe spijker-
broik en witte blouse, aanlopen,
en 'iel haar vader en nicht Ada
Keiier om de hals.
Zij werden omringd door een
leger van fotografen, came-
rapoegen en (Nederlandse) jour-
nalsten.
Afna zei niets, dat had zij ook
h]cens de rechtszitting niet ge-
?e. abvocaat maakte duidelijk
flat zij geen enkele vraag zou
ceaatwoorden. Alleen nicht Ada
oedankte de Nederlanders die
Sul in de buidel getast hadden
°Ve borgsom van tienduizend
uollcr bijeen te brengen.
aa-na vertrokken ze met onbe
kende bestemming.
«fen bet gerechtsgebouw bleef
echts een dame achter die met
a>r kleine kinderen een bord
hoog hield. Daarop stond te
zei: geen borg voor moorde
naars van kleine kinderen. Op de
aaj waarom zij dat harde
«ancpunt innam antwoordde de
uv kwaad: „Hoe zou u reage-
word«i?"W vermoord zou
