Lucht en
kleur voor de Eerste Kamer
DE STEM
Over zeven
auto door
Zwartrijder
betalen
naar afstan
GIDS
heef
Golfbaan w
ju Kurenpol
Top fiscus
Brazilië we
Sigei loopt
wereldreco
op de 10
Rolf Munt
gaat door
Een juweeltje aan de Haagse hofvijver. Een pareltje op de nationale monu
mentenlijst. Maar wie erin moet werken, denkt heel anders over het gebouw
van de Eerste Kamer. De temperaturen in de grote vergaderzaal lopen, zomer
of winter, gemakkelijk op tot tropische hoogten. Lange kamerdebatten gaan
altijd gepaard met penetrante zweetgeuren. De akoestiek is er slecht, de ver
lichting schamel.
Maar in 1995 wordt het allemaal anders. Deze week begon de Rijkgebouwen
dienst met een ingrijpende restauratie van de vergaderzaal. Een 3,25 miljoen
gulden kostende opknapbeurt, waarbij het evenwicht wordt gezocht tussen
heden en verleden. De 75 senatoren zoeken in de komende veertien maanden
hun heenkomen in de Ridderzaal.
ferneuzen - Over zeve
de eerste auto door d
I tunnel WOV als alles
I Directeur J. Halewijn
I uiingsmaatschappij 1
I Middelplaat Westerse'
I beoogd bouwer van
I hoopt dat over twee j-
I aanleg van de WOV k
I wonnen.
ZIE ZEELAND-Cl
Utrecht - Zwartrijde
gaan vanaf 1 januari
tot vier maal de prijs
maalkaartje betale
aanpak wil de NS-
reizen zonder vervoe
rugdringen, zonder
tegen treinpersoneel t
De boete die een zwa
ingang van volgend
opgelegd, hangt af va
die hij reist. Op ko
zal hij relatief het
betalen.
ZIE BINNENLAND -
VRIJDAG 22 JULI 1994
D4 vvaarvan u vindt, dat
advertentie voor geplas
Kleintje" dan beslist in
advertentie gelezen -
Stern-lezers en lezeres
onZe ..Kleintjes"-rubrie!
tienduizend*
Hank - De Bredase
heeft gisteren bepaal
creatiepark De Braba
I" bosch (voorheen Kure~
negen holes-golfbaan
wijderen die op het
aangelegd. Bovendien
I hekken die de openba
I tot het terrein verhin
I gehaald worden.
Sao Paulo - Tientallen
I naren van de Brazilia
tingdienst hebben g
president Franco hun
gediend. Ze zijn kwa
voorkeursbehandelin
Braziliaanse WK-af
De regering besliste
belasting hoeven te bf
massa's luxe spullen
VS hadden aangesch
dat normaliter wel m~
ZIE BUITENLAND-A
FOTO'S GER LOEFFEN
Door Jeroen den Blijker
Knikkebollen in de Eerste
Kamer. Een sluipend ge
vaar waarover ministers,
staatssecretarissen, sena
toren en journalisten kun
nen meepraten. Niet alleen
wijlen minister Dales deed
er wel eens een oogje toe,
ook oud-staatssecretaris
Brokx van Volkshuisves
ting moest naar verluidt
eens worden wakker ge
schud tijdens een debatje.
Al met al niets om je voor te
schamen, blijkt uit de woorden
van projectmanager Simon
Schaap van de Rijksgebouwen
dienst. Hij is belast met de res
tauratie van de vergaderzaal.
„Een van de grote mankementen
in deze ruimte is de slechte ven
tilatie." Vooral het C02-gehalte
is er vaak veel te hoog. Kooldi
oxide komt vrij bij het uitade
men van lucht. „De sfeer wordt
daardoor bedompt. Vooral tij
dens lange debatten. Tel daarbij
de warmte verspreid door de
kroonluchters, dan zak je vrijwel
automatisch lekker weg."
Om het interne klimaat te verbe
teren klopte de Eerste Kamer en
kele jaren geleden aan bij de
Rijksgebouwendienst (RGD).
Deze dienst is belast met het on
derhoud en beheer van Rijksge
bouwen, waarvan ruim 500 mo
numenten. Schaap: „We besloten
daarom een luchtbehandelings-
en koelinstallatie aan te brengen
in de nok van de zaal, tussen dak
en plafond." Daarmee wordt de
komende maanden begonnen.
Luchtroosters worden onzicht
baar weggewerkt achter de vele
kroonlijsten langs het monu
mentale plafond en onder de
bankjes van de senatoren.
De grootste klus rust echter op
de schouders van bouwhistori-
cus Evert Jan Nusselder van de
RGD. Hij dook, met een team
deskundigen, in de geschiedenis
van de vergaderzaal. Dat resul
teerde in een uitgebreid restau
ratieplan.
Pieter Post
Het is midden zeventiende eeuw
als de Staten van Holland en
Westfriesiand de toen nog onbe
kende architect Pieter Post op
dracht geven voor de bouw van
de vergaderzaal. Post bouwt la
ter onder andere het Mauritshuis
en paleis Huis ten Bosch. Het ge
bouw, aan het hof van wijlen
vestigd. Maar waar zijn de zes
kostbare wandkleden?
Kunsthistorici hebben zich lange
tijd het hoofd gebroken over de
ze vraag. Maar sinds enkele ja
ren is duidelijk dat de kostbare
wandbekleding gewoon gejat is.
Gejat door Lodewijk Napoleon,
de Franse zetbaas - en broer -
van keizer Napoleon Bonaparte
die tussen 1806 en 1810 de scep
ter zwaaide in de Republiek. Lo
dewijk woonde enige tijd aan het
Binnenhof, maar besloot om
streeks 1808 te verhuizen naar
het prestigieuzere Paleis op de
Dam in Amsterdam.
Nusselder: „Hij nam de wandta
pijten mee. Later zijn ze getrans
porteerd naar'het Louvre in Pa
rijs, dat ook toen ai een museum
was." Daar zijn ze, getuige de
schriftelijke verslagen van reizi
gers, tot ongeveer 1816 te be
zichtigen. Maar na dat jaar ver
dwijnen ze. Spoorloos.
Inspiratiebron
Ook de 'nieuwe' Kamer wordt
voorzien van wandtapijten.
Geen antieke exemplaren. Want
die zijn veel te duur. „Maar we
zoeken iets moois, iets moderns."
De nieuwe wandbekleding moet
nog worden ontworpen. Een res
tant van de oude wandbekleding
kan daarbij een belangrijke in
spiratiebron zijn.
Maar de nieuwe tapijten moeten
wel goed combineren met het ka
rakteristieke plafond van de
Eerste Kamer. Wat dat betreft
staat de senatoren nog een ver
rassing te verwachten. Voor het
eerst sinds 110 jaar is een deeltje
van het oude plafond schoonge
maakt. De oude vernislaag is
verwijderd, met een verbluffend
resultaat. „De kleuren zijn aan
zienlijk helderder en spreken
meer", zegt een trotse Nusselder.
Portret
De vergaderzaal krijgt weer iets
van haar oude glorie terug als na
de Grondwetswijziging van 1848
de senaat van vijftig wijze lieden
wordt ingesteld die koning Wil
lem II met raad en daad moeten
bijstaan. De vroegere vergader
zaal van de Staten van Holland
en Westfriesland werd hun on
derkomen. Nusselder: „De ko
ning moest officieel bij elke ver
gadering aanwezig zijn. Maar hij
vertikte dat. Hij stuurde daarom
het manshoge portret dat nu nog
steeds achter de voorzitter van
de Eerste Kamer hangt."
De nieuwe grondwet regelt ook
„Daarom wordt na die vergade
ring besloten tapijten aan de
muren aan te brengen. Ook toen
al was deze akoestische truc be
kend."
Tapijtwever
De opdracht voor de zes kostba
re tapijten wordt gegund aan de
befaamde tapijtwever Maximili-
aan van de Gucht uit Delft. Een
gigantische klus, waar Van de
Guchts atelier tot 1666 aan
werkt. Volgens de overleverin
gen was het resultaat er ook
naar. Idyllische, Italiaans
geïnspireerde doorkijkjes, land
schappen met bosschages, vredi
ge hertjes, hier en daar een klas
sieke zuil. Volledig naar de mode
van die tijd.
In dat jaar worden ook de rijke
Oslo - Bislett is
terlopers gunstig g
jaar verbeterde Yo
tijdens de Golden
Prix in Oslo het
gisteren was het
die onbarmhartig
een tijd van 26.52.23
na zes seconden ond
van Ondieki. Sigei
zijn overwinning ee
25.000 dollar.
ZIE SPORT - B2
HET WEER
stadhouder Willem II, moet
vooral prestigieus worden.
De Staten kijken niet op een
daalder meer of minder. Op alle
wereldzeëen varen Hollandse
schepen. Het is de glorietijd van
de Republiek der Zeven Provin
ciën. Dank zij een wijd vertakt
handelsnetwerk stroomt het geld
bij bakken binnen: de Republiek
is het centrum van de wereld,
Holland en Westfriesland het
kloppend hart.
Al tijdens de eerste vergadering
van de Staten in 1655 blijkt dat
Post zijn hand heeft overspeeld.
Hij heeft geen rekening gehou
den met de akoestiek. De archie
ven melden dat de zaal 'seer slegt
bespreekbaar' is. De zaal klinkt
als een badkuip. Het plafond is
te hoog, de gebruikte bouwmate
rialen zijn te hard. Nusselder:
plafondschilderingen aange
bracht, in de kleuren van de
wandbekleding. Afbeeldingen
die, net als de tapijten, de
grootsheid en pronkzucht van de
Republiek illustreren. Taferelen
uit alle windrichtingen, verre
oorden aangedaan door de sche
pen van de Vereenigde Oostindi-
sche Compagnie; Arabieren, ne
gers en indianen die speels van
uit de 'hemel' naar beneden de
zaai ingluren en de senatoren
van heden doen herinneren aan
glorietijden van weleer.
Lodewijk Napoleon
Bij de voorbereiding van de res
tauratie zijn, vlak onder de zol
dering, gaatjes aangetroffen
voor de spijkertjes waarmee de
tapijten aan de muren waren be-
Heet
Het wordt eeri troi
weekend. Naast zc
wolkenvelden en
wind. Uitstekend s
De kans op een re
onweersbui is ge
dat de vergaderingen openbaar
moeten zijn. Een nieuwtje waar
van de burgerij geen genoeg kan
krijgen. Want het publiek
stroomt toe. Zelfs in die mate dat
na verloop van tijd nieuwe
bouwkundige ingrepen nodig
zijn: na jarenlang getouwtrek
wordt in 1880 besloten tot de
bouw van twee tribunes, aan de
linker- en de rechterzijde van de
voorzitter, boven de bankjes van
de senatoren.
Een harde klap in het aangezicht
van de Eerste Kamer. Want de
oorspronkelijke decoraties zijn
door de massieve tribunes ont
trokken aan het oog van de be
zoeker. Gekozen is voor het
'openwerken' van de tribunes.
De massieve voorkant verdwijnt,
en wordt vervangen door ge
spannen doek. Zo onstaat, hoopt
Nusselder, alsnog een 'open in
druk'.
In feite is dat een noodoplossing.
Kunsthistorici zien natuurlijk
het üefst de tribunes geheel ver
dwijnen. Maar dat is anno 1994
ondenkbaar. Toegegeven, het ge
beurt nog maar zelden dat het
publiek de tribunes bestórmt om
een debat van de 75 senatoren bij
te wonen. Maar openbaarheid
van debatten is sinds 1848 e?n
kenmerk van het Nederlandse
politieke bestel. Een feit dat
geen restaurateur mag wegpoet
sen.
Hilversum - Rolf
z'eh gisteren in
plaatst voor de u
Dutch Open. De 2
g'ng op de tweed
toernooi opnieuw
g®. In het tus
neemt Muntz de g
Plaats in. De eers
klassement plaatse
laatste twee dagen
nooi. Muntz, lid v
schotse vereniging
oe enige Nederlan
Jonden.
ZIE SPORT - B2
