Komeet-trein botst op Jupiter
Positie van Azië als schatkamer van het milieu loopt gevaar
A4
gelucht over
n van baby
UITENLAND KORT
DESTEM
WETENSCHAP
A5
Miljoenen
'atoombommen'
op Jupiter
WETENSCHAP KORT
MAANDAG 18 JULI 1994
ob vari Huët
olitie heeft een 22-jarige vrouw in
gesteld, wegens ontvoering van de
by Humphries.
e weken geleden uit een ziekenhuis in
werd vrijdagnacht teruggevonden op
s van het ziekenhuis waaruit ze was
t weekeinde opgelucht en blij adem -bij
het drama. 'Thank God', kopte the
volle breedte van de voorpagina boven
t herenigde gezin. Ook de kwaliteits-
ige plaatjes van moeder Karen en vader
r het eerst hun dochter konden wiegen,
ht fantastisch," huilde de dolgelukkige
radiostations. Uit heel het land ontving
~s, bloemen en teddyberen,
wieg toen agenten haar vonden. De
en vrouw, haar 25-jarige zoon en diens
houden. Moeder en zoon werden na
iendin zal vandaag worden voorgeleid,
re bijzonderheden over de omstandighe-
om het aanstaande proces niet te
van het Queens Medical Centre in
e baby in goede gezondheid,
n na een tip. Die leidde naar het huis in
s al eerder was bezocht door de politie,
aby een paar dagen geleden zelfs gezien
liet zich om de tuin leiden door een
de ontvoerster. Volgens buren zou de
m zich regelmatig als een verpleegster
at ook was wist niemand aangezien de
p zichzelf leefde.
'politie-informante'
n Ierse Republikeinse leger IRA heeft
vrouw te hebben geëxecuteerd die als
gewerkt voor de politie in Noord-Ier-
stelde het IRA dat de vrouw al sinds
vrijwillig als informante werkte en
ftig en honderd pond betaald kreeg. „Zij
als ze zichzelf had aangegeven bij het
e organisatie die strijdt tegen de Britse
Ierland.
torten vliegtuigje Corsica
zijn gisteren om het leven gekomen toen
'uigje van de dienst burgerbescherming
strand bij Ajaccio, in het zuiden van
kend aantal mensen raakte gewond. De
het toestel van het type Beach 90, dat
ewaking van de stranden, in zee stortte,
strand van Capitello, tussen de rivier de
~n Capitello.
sische steden
eft vijf steden in de zuidelijke republiek
ne geplaatst wegens een cholera-epidemie
er islamitische pelgrims die terugkeren uit
sische televisie meldde zaterdag dat een
liek in de oostelijke Kaukasus al is
wordt heel Dagestan van de buitenwereld
r treedt af
en voorlichting verantwoordelijke Franse
risteren afgetreden. Volgens eigen zeggen
er vrij te kunnen spreken in verband met
enoble'. Bij dat proces gaat het om de
-News, een houdstermaatschappij die een
ntebestuur van Grenoble samenhangend
ter is vooral geïnteresseerd in de korte
houdstermaatschappij, die in 1988 werd
de campagne voor de gemeenteraadsver-
ater alweer failliet ging.
e opvang vluchtelingen'
Pronk van Ontwikkelingssamenwerking is
nciële steun te geven voor de opvang van
ti. De bewindsman wilde gisteren voor de
eggen aan welk bedrag hij in dat verband
de zich afgelopen week bereid een aantal
vangen die de economische en politieke
en ontvlucht. Paramaribo besloot tot de
n de Verenigde Staten financiële steun
gen. Inmiddels heeft de Haïtiaanse presi-
Aristide in een verzoeningsgezinde bood-
ng verklaard spoedig te zullen terugkeren,
laitianen dat er onder zijn bewind geen
nnden.
Ier Noortl-Korea uitgesteld
ea heeft de voor gisteren voorgenomen
staatshoofd en partijleider Kim II Sung
esteld. Het Noordkoreaanse staatspersbu-
:ze voor communistisch geregeerde staten
ssing zaterdag bekendgemaakt. In kringen
e regering leidde dat tot speculaties dat de
olger Kim Jong II (52) nog niet definitief is
e verklaring voor de verschuiving van de
reurende bevolking nog tot en met vandaag
heid te nemen van de in een glazen kist
der'.
assadeur in Algerije 'veilig'
;sadeur van Oman, die samen met zijn
in Algerije sinds vrijdag werd vermist, is
ituatie rond de twee ambassadeurs blijft
g. Het Omaanse persbureau ONA meldde
het goed maakt, maar niet waar hij zich
van de ambassadeur van Jemen is niets
n in Algiers werd vernomen dat de twee
ebied Khémis el Kechna, niet ver van de
vaarin de beide ambassadeurs reisden, werd
teruggevonden in dat gebied. Radicale
Algerije een bloedige campagne tegen de
jitenlanders vormen een belangrijk doelwit
nge buitenlanders in Dreux
'ransen hebben in de nacht van zaterdag op
ijdende auto met automatische wapens het
a groep Noordafrikaanse jongeren en zeven
van wie enkele ernstig. Na de aanslag in
ometer ten westen van Parijs, zette de
itervolging in. Daarbij raakte een van de
gewond. Hij overleed kort daarna in een
rlevende overvallers zijn gearresteerd. De
tegen Racisme en Antisemitisme heeft de
delijke gekte' veroordeeld en het extreein-
inal verantwoordelijk gesteld voor de aan-
MAANDAG 18 JULI 1994
poor Piet Smolders
Houston - Kosmisch vuurwerk begeleidt de viering van
het 25-jarig jubileum van de eerste stap op de maan.
pat vuurwerk wordt veroor
zaakt door brokstukken van de
komeet Shoemaker-Levy 9, die
tegen de planeet Jupiter, de
grootste broer van de aarde, bot-
pe komeet, traditiegetrouw ge
noemd naar zijn ontdekkers.' het
echtpaar Eugene en Carolyn
Shoemaker en David Levy, is
een goed jaar geleden ontdekt.
Pe baan werd berekend en toen
bleek dat de komeet al in juli
1992 rakelings langs Jupiter was
gevlogen en daarbij -door de
enorme aantrekkingskracht van
de planeet - in minstens twintig
grote brokken uiteen was gerukt.
Als kralen aan een onzichtbare
kosmische ketting draaien de
brokken in een langgerekte baan
om Jupiter. Op het moment dat
de komeettrein weer in de buurt
van de planeet komt, dat is voor
zien in de teede helft van juli, zal
deze ten onder gaan in de dichte
dampkring van de planeet. De
kamizake-missie zal onvermijde
lijk een gigantisch vuurwerk op
leveren.
Als bewoners van de verre aarde
hebben we daarbij zowel geluk
als ongeluk. Geluk omdat in een
mensenleven zo'n ruimtelijk
spektakel vrijwel nooit voor
komt en wij het nu toch maar,
op veilige afstand, mogen mee
maken,
Ongeluk omdat de spectaculaire
reeks botsingen zich net aan ons
oog onttrekt: vanaf de aarde ge
zien gebeurt het aan de achter
kant van Jupiter, net achter de
voor ons zichtbare rand.
Maar hopelijk kunnen we de
gevolgen zien, zoals weerkaat
singen van licht tegen de nabije
manen van Jupiter (de planeet
die duizend aardbollen zou kun
nen herbergen heeft minstens 16
satellieten) en enorme wervelin
gen in de Jupiteratmosfeer.
Omdat Jupiter snel om zijn as
draait (eens in de tien uur) zul
len de inslagpunten steeds kort
na de voltreffer zichtbaar zijn
vanaf de aarde. Naar wat er
precies gebeurt kunnen we nu
nog slechts gissen, vooral omdat
liet om een vrijwel niet bekend
verschijnsel gaat.
Op aarde is iets dergelijks zo'n
miljoen jaar geleden gebeurd,
ton als gevolg daarvan klimaat
veranderingen optraden die de
dinosauriërs uitroeiden en de
zoogdieren (waaronder de mens)
nieuwe kansen gaven.
Op dit moment denken we dat
Den Haag - Als de komeet Shoemaker-Le
vy in plaats van in te slaan op de planeet
Jupiter de aarde zou raken, kon men
spreken van de grootste ramp aller tijden
die de mensheid ooit heeft getroffen.
De ondergang van de wereld zou onont
koombaar zijn.
Bij de ontmoeting van beide hemellicha
men komen enorme hoeveelheden energie
vrij, waarbij de atoombom op Hirosjima
maar kinderspel is. Een meteoriet van tien
meter dik, die met grote snelheid op aarde
terecht komt, heeft al een vernietigend
effect van 20.000 ton TNT, de maatstaf
voor springkracht.
De inslag van een fragment van de komeet
met een dikte van één kilometer is te
vergelijken met een springlading van 250
miljard ton TNT (trinitrotoluol). De totale
hoeveel springstof die in de twee wereld
oorlogen werd gebruikt, is niet meer dan
tien miljoen ton. De atoombom die aan het
eind van de Tweede Wereldoorlog op Hi
rosjima viel, had een kracht van 'slechts'
30.000 ton TNT.
Op deze foto is de beroemde
rode vlek van Jupiter goed te
tien. foto: anp
het volgende zal gebeuren: En
kele dagen voor de inslag zal
elke komeet-brok het magne
tisch veld van Jupiter binnen
dringen. Elk fragment bestaat
uit een kern van steen, ijs en
koolstofrijk materiaal, van een
paar honderd meter tot een paar
kilometer in doorsnee. Daarom
heen zit een enveloppe van gas
en stof, vrijgekomen bij het op
breken van de komeet in 1992.
Elektrische deeltjes in het mag
netisch veld van Jupiter zullen
botsen met de stofdeeltjes en
deze een negatieve lading bezor
gen. Daardoor zullen ze elkaar
gaan afstoten, zoals de haren
van iemand die een elektrisch
geladen trui uittrekt. Mogelijk
zal de stof daardoor gaan op
lichten. Wellicht wordt het stof
tegelijk afgestoten, zodat de
kern bezet zichtbaaer wordt. Op
die manier zullen we wellicht in
de laatste dagen een betere kijk
krijgen op de kernen.
Nu al heeft de befaamde Hubble
Space Telescope, die in decem
ber werd gerepareerd door de
shuttle astronauten, ons een re
delijk beeld gegeven van de kos
mische kralenketting die door de
ruimte raast, richting Jupiter.
Vlak voor en tijdens de inslagen
zal Hubble assistentie krijgen
van een Jupiter-robot die nu op
weg is naar de planeet om daar
volgend jaar aan te komen: Gali
leo.
Dit Amerikaanse apparaat heeft
weliswaar problemen met een
parabool-antenne die als slechte
paraplu maar gedeeltelijk is
opengegaan. Maar dankzij
proefopnamen weten we dat er
beelden en metingen van redelij
ke kwaliteit kunnen worden ont
vangen, zij het niet zoveel als
verwacht.
De fragmenten benaderen Jupi
ter over de Zuidpool en verdwij
nen net voor de inslag uit ons
De planeet Jupiter.
blikveld. Maar Galileo zal wel
een rechtstreekse getuige kun
nen zijn van de voltreffers, met
een snelheid van 60 kilometer
per seconde of ruim 200.000 ki
lometer per uur.
Jupiter bestaat vrijwel helemaal
uit gas en vloeistof, alleen de
kleine kern -mogelijk zo groot
als de aarde - is waarschijnlijk
vast. Al boven de oranjebruine
Jupiterwolken wordt elk frag
ment door de enorme wrijving
met de dampkring verkruimeld
en omgeven met superhete gas
sen.
Elke inslag levert evenveel ener
gie op als duizenden aardse
atoombommen. Met enorme
snelheid verdwijnen de kruimels
in de steeds dichter wordende
dampkring en geven aan de
nachtzijde van Jupiter misschien
enkele seconden evenveel licht
als de hele planeet. Daardoor
zullen de manen van Jupiter en
een ring van kleine deeltjes die
de planeet omgeeft oplichten
-een effect dat mogelijk vanaf
de aarde zichbaar zal zijn.
Met dit alles is de show nog niet
afgelopen. Ver onder de wolken
komen de fragmenten tenslotte
met 'piepende remmen' tot stil
stand. De bewegingsenergie
wordt omgezet in een bel super-
hete lucht die zeer snel opstijgt
en boven de wolken als een
tweede intense lichtflits tevoor
schijn komt. Enkele minuten
lang zullen de manen van Jupi
ter en mogelijk de dunne Jupi-
terring opnieuw volop in de
schijnwerpers staan.
Tezelfdertijd zullen enorme
schokgolven zich in alle richtin
gen rond het inslagpunt Ver
spreiden en de atmosfeer in be
roering brengen. De mamer
waarop dat gebeurt zal ons in
zicht geven in de inwendige op
bouw van Jupiter, net zoals
aardbevingen ons informatie
verschaffen over het inwendige
van de aarde. Al 15 tot 20 minu
ten na elke voltreffer zal het
inslagpunt op de sneldraaiende
Jupiter voor ons vanaf de aarde
zichtbaar worden.
De onvermijdelijke turbulenties
in de Jupiter-dampkring zullen
dan voor ons duidelijk zijn.
Deeltjes van de komeet zullen
wellicht ook in botsing komen
met de Jupiter-manen en mis
schien ontstaat zelfs een tweede
stofring rond de planeet. De
Hubble Space Telescope zal ons
nieuwe beelden geven van de
lichtelijk gehavende Jupiter. En
de Galileo-robot zal rechtstreeks
zien met welke lichtverschijnse
len de inslagen gepaard gaan.
Veel aardse telescopen zullen tij
dens de inslagen worden gericht
op de planeet. Misschien is er
zelfs voor amateurs, gewapend
met kleine kijkers, wat te zien.
Maar wat precies blijft onzeker.
In elk geval is het spannend de
planeet in de gaten te houden tot
22 juli. Jupiter is momenteel bij
onbewolkt weer 's avonds in het
zuidwesten te zien - niet te ver
warren met de nog helderder
Venus die iets meer dan een uur
na de zon in het westen onder
gaat.
Door Kunda Dixit, ips
Manila - Azië is de schatka
mer van het wereldmilieu. Zo
kent Indonesië een grotere
variëteit aan plantenrassen
dan heel Afrika. In een rela
tief klein land als Nepal zijn
net zoveel soorten vogels als
in Noord-Amerika. En ruim
de helft van 's werelds reser
voir aan zeevegetatie en zee
dieren leeft in de wateren
rond Zuidoost-Azië.
Deze positie van Azië wordt ech
ter ernstig bedreigd. Sommigen
Seven de schuld aan de groeien
de armoede, terwijl anderen juist
de stijgende welvaart verant
woordelijk stellen voor de ach
teruitgang van het milieu in
Azië.
Het lijkt een paradox, maar bei
tje theorieen kloppen. In de rij-
ere landen van het continent,
met name in Zuidoost-Azië, is
sprake van een explosieve eco-
tomisché groei.
Als deze bruisende economieen
dezelfde koers volgen als eerder
m Europa en Noord-Amerika
"et geval is geweest, zal door de
snelle industrialisatie, ontbos
sing en verstedelijking de natuur
net onderspit delven.
Maar ook de grote armoede die
andere delen van Azië in haar
Sfeep heeft, vormt een gevaar
toor het milieu. Unieke gewas-
.en Moeten plaats maken voor
landbouwprodukten die snelle
mst opleveren, en door overbe-
yissing verdwijnen steeds meer
issoorten. Een hongerige bevol-
Mg is uiteraard meer geïnteres-
eerd in het vullen van de maag
dan in de zorg voor de natuurlij
ke hulpbronnen.
De zorg voor het milieu is echter
een zaak die iedereen aangaat.
Vandaar dat de term 'duurzame
ontwikkeling' steeds vaker valt.
Economische ontwikkeling en
natuurbehoud zouden hand in
hand moeten gaan in plaats van
eikaars tegendeel te zijn. „Een
maal uitgestorven blijft uitge
storven," waarschwut A.Z.M.
Obaidullah Khan van de Voed
sel- en Landbouworganisatie
van de Verenigde Naties, de
FAO.
Alle deskundigen zijn het erover
eens dat flora en fauna in een
angstaanjagend tempo uitster
ven. Met exacte cijfers durven de
meesten niet te komen, aange
zien de wetenschappers het al
niet eens zijn over het precieze
aantal plant- en diersoorten op
onze planeet. De schattingen lo
pen uiteen van vijf miljoen tot
veertig miljoen.
Wel is bekend dat in de eerste
helft van deze eeuw wereldwijd
minstens 60 soorten vogels en
zoogdieren zijn verdwenen. Ook
zonder tussenkomst van de mens
bestaat er een natuurlijk verloop
in levensvormen, maar dat is
bijna verwaarloosbaar. Zonder
menselijke invloed zou elke dui
zend jaar slechts één soort uit
sterven. „Dit is zonder twijfel
het ernstigste milieuprobleem
van onze tijd," stelt Walter Reid
van het Wereld Hulpbronnen In
stituut). „Misschien is het zelfs
wel de belangrijkste kwestie
voor de mensheid als geheel.
Op de milieutop van Rio werd,
alweer twee jaar geleden, voor
het eerst het probleem van de
Olifanten op Sri Lanka.
uitstervende soorten als serieuze
internationale aangelegenheid
beschouwd. De wereldleiders te
kenden toen vol goede moed een
verdrag ter bescherming van de
biodiversiteit.
Niet iedereen is even blij met dit
verdrag. Tegenstanders wijzen
erop dat de transnationale on
dernemingen alle verantwoorde
lijkheid voor het handhaven van
de biodiversiteit in de schoot
geworpen krijgen, terwijl voor
de rol van de inheemse bevol
king geen aandacht is.
De FAO heeft berekend dat er
per jaar wereldwijd 43 miljard
dollar omgaat in de produktie
van en handel in medicijnen die
gebaseerd zijn op de kennis van
inheemse volkeren. Deze miljar
den gaan echter niet naar - de
werkelijke uitvinders, maar naar
de internationale farmaceutische
industrie.
Een voorbeeld is het geneesmid-
foto ap
del Morgosan-O. Hoewel de ba
sis van het middel een genees
krachtige Zuidaziatische boom
soort is, berust het patent bij een
grote Amerikaanse farmaceu
tische onderneming. Niemand
anders mag het produkt nog ma
ken.
„Dit noem ik bio-piraterij," zegt
Khan. „De dorpelingen benutten
het geneeskrachtig potentieel
van deze boom al eeuwen, maar
nu mogen ze dat dus niet meer
doen. De industrie monopoli
seert niet alleen natuurlijke le
vensvormen, maar zelfs de ken
nis van de oorspronkelijke be
volking."
De Australische milieurecht-
deskundige Donna Craig beves
tigt dit oordeel. „Als je het in
Rio getekende verdrag onder de
loep neemt, zie je dat er gaten in
de gedachtengang zitten. De in
heemse volkeren worden zo on
geveer beschouwd als natuurlij
ke hulpbron, als willoze leveran
ciers van biodiversiteit. Hun
wettelijke en culturele rechten
verdwijnen onder de tafel."
De laatste jaren gaan er stem
men op voor een nieuwe vorm
van natuurbehoud. In het kader
van de duurzame ontwikkeling
wordt er gezocht naar methoden
om zorg voor het milieu en steun
aan de economieën van de ge
meenschappen die vlakbij unie
ke natuurlijke hulpbronnen wo
nen, te integreren. Maar voorals
nog lijken veel van deze experi
menten gedoemd 'om dood te
bloeden wegens onwil of onver
mogen van de regeringen.
De Aziatische Ontwikkelings
bank erkent inmiddels het pro
bleem en is zich aan het beraden
op nieuwe projecten. „We willen
laten zien dat de lokale gemeen
schappen de bewakers van de
natuur kunnen zijn," zegt een
hoopvolle Tahir Qadri, functio
naris van deze internationale or
ganisatie. „Natuurbehoud is ook
materieel in het belang van de
bevolking. Bovendien heeft elke
kleine actie grote gevolgen. Wie
een soort weet te redden in zijn
eigen bos, heeft die daarmee
voor de hele mensheid behou
den."
Superstructuur lijkt op ingedeukte voetbal
Canberra - Franse astronomen hebben de tot dusverre grootste
superstructuur van 27.000 melkwegstelsels in het heelal ontdekt,
die de vorm heeft van een ingedeukte voetbal. Het melkwegstel
sel van de aarde bevindt zich uit het midden aan de binnenkant
van het leder.
De structuur heeft een straal van bijna 300 miljoen lichtjaren -
een lichtjaar is de afstand die licht in een jaar aflegt bij een
snelheid van 300.000 kilometer per seconde. De omvang is
vergelijkbaar met een vuistgrote bal in een bad van een kubieke
meter. Ons melkwegstelsel, dat alleen al een miljard sterren
omvat, is daarmee vergeleken niet groter dan een suikerkorrel.
De ontdekking is gedaan door metingen van het uitspansel op
zowel het noordelijke als zuidelijke halfrond van de aarde in een
visualisatiecomputer te stoppen. De superstructuur omvat
27.000 melkwegstelsels,' maar er zijn miljarden van zulke stelsels
in het heelal.
Plan voor landing sonde op komeet
Keulen - Voor het eerst in de geschiedenis van de ruimtevaart
zal een onbemande sonde op een komeet landen. De start van
deze Europese missie 'Rosetta' is voorzien voor het jaar 2003,
heeft het Duitse instituut voor lucht- en ruimtevaart meege
deeld.
In de laboratoria van dit instituut wordt voor de missie bij een
temperatuur van 180 graden onder nul een komeet nagebouwd
om de structuur ervan te kunnen onderzoeken. De oppervlakte
speelt daarbij een bijzondere rol omdat het landingsstelsel van
de sonde zich met weerhaken in de komeet zal moeten veranke
ren.
De komeet die men op het oog heeft, is de naar zijn ontdekker
genoemde 'Wirtanen'. De vlucht er naar toe zal acht jaar duren.
Het belang van de missie ligt in het feit dat 'Wirtanen' een zeer
oude komeet is en ons inzicht kan geven in de geboorteperiode
van ons zonnestelsel.
Dikke meisjes krijgen slechtere banen
Chicago - Uit vergelijkend wetenschappelijk onderzoek in
Groot-Brittannië blijkt dat dikke meisjes en kleine jongens
gemiddeld een slechtere baan hebben. Dat geldt ook als de
'meisjes later zijn afgevallen. De wetenschappers onderzochten
de lotgevallen van meer dan 12.500 jonge mensen uit, Engeland,
Schotland en Wales. Gekeken werd naar gewicht en lengtes van
meisjes en jongens op 16-jarige leeftijd en, na de vorderingen
van hun carrière, zeven jaar later.
De dikke meisjes verdienden op hun 23e minder dan het
gemiddelde van hun leeftijdsgroep, ongeacht het lichaamsge
wicht op dat moment. Voor jongens die op 16-jarige leeftijd te
dik waren, geldt dat niet. Een inkomensachterstand valt wel te
constateren bij jongens die op hun 16e te klein waren.
De wetenschappers van het Dartmouth College kunnen het
fenomeen alleen beschrijven, ze hebben er geen verklaring voor.
„Wij kunnen niet vaststellen of het inkomenseffect van jeugd-
zwaarlijvigheid bij meisjes en van groeiachterstand bij jongens
een gevolg is van factoren van buiten zoals discriminatie of van
psychische problemen."
De auteurs benadrukken echter dat jonge volwassenen „bij hun
intrede op de arbeidsmarkt een fase van intensieve evaluatie
ondergaan". De studie bevestigt „het denkbeeld dat het uiterlijk
de overgang van school naar het arbeidsleven kan beïnvloeden."
Dit wordt gestaafd door het feit dat dikkere meisjes moeilijker
een goede baan vinden, ongeacht de sociale achtergrond van de
ouders en ongeacht de uitslagen van tests waarbij hun vaardig
heden worden gemeten.
Superphenix weer in gebruik
Brest - De omstreden snelle kweekreactor Superphenix in de
omgeving van Lyon zal weer in gebruik genomen worden, blijkt
uit een decreet dat onlangs in de Franse staatscourant (Journal
Officiel) is gepubliceerd. In 1990 werd de centrale om veilig
heidsredenen stilgelegd.
De kweekreactor, die in de plaats Creys-Malville staat aan de
oever van de Rhone, zal in de toekomst echter voornamelijk voor
onderzoek en demonstratiedoeleinden dienen. „De reactor is
niet meer in de eerste plaats een kerncentrale, maar een centrum
voor onderzoek en experimenten," aldus minister van milieu
Michel Barnier,
Tijdens het verbrandingsproces wordt in de centrale, meer
plutonium gemaakt dan wordt verbruikt. In de jaren zeventig
dacht men dat dergelijke centrales de oplossing waren voor het
toenmalige energietekort, maar technische problemen en hoge
kosten hebben de meeste regeringen doen besluiten bestaande
snelle kweekreactoren stil te leggen.
In Creys-Malville zal onderzoek gedaan worden naar het
gebruik van plutonium, de reductie van radioactief afval en
mogelijkheden om kerncentrales te beveiligen. Nadat in 1987
brand was ontstaan in een opslagplaats voor brandstofstaven
liep lange tijd dagelijks 800 liter natrium weg uit de opslag
plaats.
Kwik oorzaak misvorming kinderen
Rio de Janeiro - Kwik uit goudmijnen die de Amazone en
zijrivieren vervuilt heeft geleid tot misvorming bij baby's van
indianen die in het gebied wonen. Twee indianenstammen, de
Tjujetutire en de Gorotiri, hebben haar-, urine- en bloedmonste-
wrs laten onderzoeken op kwik bij drie Braziliaanse universitei
ten. Uit het onderzoek bleek dat 30 procent van de babies bij
geboorte afwijkingen hadden als gevolg van kwikvergiftiging.
De arts Mario Ferrari noemde de situatie in het Amazonegebied
'tragisch'. Goudzoekers in Brazilië gebruiken de eeuwenoude
methode van goudwinning waarbij ze kwik gebruiken, omdat
goud daarin oplost en uit het erts loskomt.
Winning zware mineralen Noordzee
Groningen - Het Kernfysisch Versneller Instituut van de Rijks
universiteit Groningen heeft afgelopen weken relatief hoge
concentraties waardevolle mineralen gevonden op de bodem van
de Noordzee. Ten noorden van Terschelling en Ameland bevin
den zich gebieden waar het bodemzand gemiddeld meer dan 2,5
procent zware mineralen, zoals titaan en zirkoon, bevat. De
waarde van de mineralen wordt op 200 tot 500 miljoen gulden
geschat.
Na bewerking zou een deel van de titaniumhoudende mineralen,
vier keer zoveel waard kunnen worden, denkt prof. R. de Meijer
van het Instituut. Legeringen van titaan worden onder andere
gebruikt in de vliegtuigindustrie.
Het KVI ontdekte de mineralen met behulp van een sensor die
het instituut ontwikkelde met subsidie van onder andere het
ministerie van Economische Zaken. De sensor meet de radioac
tieve straling van elementen zoals thorium en uranium. Deze
stralingsgegevens geven een indicatie van de hoeveelheid zware
mineralen in het zand.
De Rijksgeologische Dienst (RGD) verrichtte in het verleden
eveneens onderzoeken naar het voorkomen van mineralen in de
Nederlandse bodem. De conclusie luidde toen dat de concentra
ties te laag waren om onrendabel te zijn. De apparatuur die het
KVI nu gebruikt kan veel nauwkeuriger metingen doen dan
boringen om de 100 meter zoals de RGD deed.
Gewoonlijk bevat zand slechts 0,5 tot 1 procent aan zware
mineralen. In de gebieden tep noorden van Terschelling en
Ameland ligt op sommige plaatsen 10 tot 20 procent.
Werkbare vriesmethode eicellen ontdekt
Londen - Bevriezen van eicellen wordt evenzeer routine als al
gold voor sperma en embryo's. Australische wetenschappers
hebben een methode voor de cellen gevonden die geen enkele-
schade veroorzaakt. Er kunnen nu eicelbanken komen net zoals
spermabanken, aldus de Britse krant The Times.
In de nieuwe techniek wordt evenals bij het bevriezen van
embryo's gebruik gemaakt van het anti-vriesmiddel propanediol
om de cellen tijdens het bevriezingsproces te beschermen.
Het bewaren en het vervoer van eicellen vormden tot dusverre
een van de voornaamste problemen voor specialisten op het
gebied van behandelingen tegen onvruchtbaarheid.
V
