Waar CNN is vertrokken
Concert Kon. Militaire Kapel
KINDERBOEKEN
EXPOSITIES
MUZIEK
Oecumeniscl1
Het observeren van
onderlinge relaties
'Grafische' foto's van Krull
Operetteconcert in Knokke
DE STEM
BOEKEN CULTURELE AGENDA
Reisbeschrijvers bewijzen ongelijk van thuisblijvers
Fotoprojecten in
Lokaal 01
Toerist krijgt
Vleeshal terug
Wilma Richter in
Rattenfanger
Saxofoonkwartet in
Cadzand
VRIJDAG 8 JULI 1994 DE STEM
Door Johan Diepstraten
In 'Reis langs de Zwarte Zee'
beschrijft televisiemaker Sasza
Malko de oude Levin uit Odessa.
Hij slurpt wodka uit een theeg
las met afgesplinterde randen,
kijkt naar een dronken zigeu
nerin en zegt: Er was een een
boeddhistische monnik die jour
nalisten oppervlakkig vond en
daarom stelde hij een journalist
op de proef. Stel, zei de monnik,
een man hangt aan een rots met
zijn handen en voeten gebonden,
hij houdt zich vast met zijn tan
den aan een twijg, de twijg be
gint te breken. Wat moet hij
doen? Hij moet wakker worden,
lachte de journalist, en dat was
toevallig het enige juiste ant
woord. „Dit is het verhaal over
jullie en ons," vervolgde de oude
Levin, „met dat verschil dat wij
niets hebben om wakker voor te
worden."
Tijdens het lezen van de beste
reisverhalen van 1993, die Rudi
Wester bijeenbracht in de bun-
Lokaal 01 brengt in zijn twee
vestigingen de komende maand
een dubbel fotoproject van beel
dend kunstenaars getiteld 'Lu-
men Artis Registra'. In Lokaal
01 Breda gaat om het foto's van
Kris van Dessel, Gert Rietveld
en Ivo Toreman, in de Antwerp
se pendant om Korrie Besems,
Hans Eykelboom en Lin de Mol.
De projecten vallen deels gelijk
met de Antwerpse 'Zomer van de
Fotografie' en met 'Breda Foto-
grafica'. Lokaal 01 Antwerpen is
gevestigd aan de Verbrande En
trepotstraat, in Breda aan de
Kloosterlaan 138. Geopend do
t/mzo, 13.00-17.00 uur.
del Grenzeloze reizenoverheerst
één gevoel: uitzichtloosheid. De
reisbeschrijvers gaan naar plaat
sen op de wereld waar de men
sen geen reden hebben om wak
ker te worden. Het geldt voor
Adriaan van Dis in Afrika, Jan
Donkers in Bagdad, Carolijn
Visser in Vietnam, Michel Maas
in Saigon en Jacqueline de Gier
in Macedonië. Met dit vijftal zijn
de reisbeschrijvers opgesomd die
de meest indrukwekkende reis
verhalen hebben geschreven.
Wie thuisblijft, heeft niets te
vertellen.
Grenzeloze reizen is de zevende
verzamelbundel in de prachtige
serie van uitgeverij Contact. Wie
de verschillende inleidingen van
Rudi Wester achter elkaar leest,
krijgt een aardig beeld van de
veranderingen binnen het genre.
Door de grote politieke omwen
telingen in Oost-Europa en
Zuid-Afrika veranderde eind ja
ren '80 de intentie van de reisbe
schrijvers: ze gingen naar plaat
sen om de stemmingen te regis
treren van voor en na de omwen
teling. Nu lijkt ook dat uitgangs
punt weer een gepasseerd sta
tion.
Brandhaarden
Opvallend aan de nieuwe reis
verhalen is de politieke lading.
De reisbeschrijvers gaan op zoek
naar de brandhaarden waar
CNN inmiddels is vertrokken.
De achterblijvers in die landen
mogen vertellen dat ze door ie
dereen in de steek zijn gelaten.
Op die enkeling na die in dienst
van het oude regime toeristen
om de tuin probeert te leiden.
„Aan het einde van ons verblijf
spreekt hij de wens uit dat wij
nu yrienden voor het leven zijn
geworden. Er overvalt me niets
dan intense droefenis als hij dit
zegt. Ik weet ineens heel zeker
dat hij binnen een jaar of wat
voor een of ander vuurpeloton
zal staan, op een terloopse
avond, op een moment dat ik net
in Amsterdam een vers flesje
bier ontkurk en met de beste wil
van de wereld niet meer weet
wie Ra-ad uit Bagdad ook al
weer was."
Rudi Wester probeert ieder jaar
weer het genre in kaart te bren
gen, maar als geen ander weet
zij hoe onmogelijk dat is. De
beoefenaars van het reisverhaal
zijn te vinden onder literatoren,
antropologen, belezen bergbe
klimmers, dichters, radiorepor
ters en andersoortige journalis
ten. Ook wat de vorm betreft
zijn er tegenwoordig veel moge
lijkheden: na de repor tages uit
het begin van de jaren '90, is er
nu weer meer tijd voor reflectie,
voor zelf-inkeer, voor de meer
literair gepolijste verhalen. Rudi
Wester signaleert zelfs de op
komst van het imaginaire reis
verhaal.
Kwaliteit
Het bijzondere van de verzamel
bundel is de constant hoge kwa
liteit van de verhalen. De lezer
die de wereld denkt te kennen,
wordt om de haverklap gecon
fronteerd met verbazingwekken
de situaties. Bas Heijne reisde
naar Princetown, een spookstad
waar aids-patienten op hun ein
de wachten: „Ze kropen door de
hellende straten, een doodsgrijns
op hun lippen. Ze zaten, inge
pakt in dekens en sjaals, de hele
dag aan het strand naar de hori
zon te staren". Linda Polman
ontdekte een morbide toeris
tische attractie: Haitiaanse zom
bies die in een schemertoestand
leven en volstrekt willoos zijn.
Frènk van der Linden bestudeer
de de Chinese eetgewoonten: ge
stoofd hondevlees, gegrilde kat,
gemarineerde varkensbaarmoe
der en levende rattenembryo's.
Ton van Reen: Bernadette
„Overal was de geblafte, geka
kelde, gegromde en gemiauwde
doodsnood hoorbaar."
De confrontatie met een andere
cultuur is van oudsher de kracht
van het reisverhaal. De bede
vaarten naar heilige plaatsen en
de pelgrimages naar oorden
waar kunstenaars hebben ge
leefd en gewerkt zijn de andere
pijlers van het genre. De reisbe
schrijver van tegenwoordig kiest
alleen een andere invalshoek.
Ton van Reen probeert aan te
tonen dat de Heilige Bernadette
'slachtoffer is geworden van een
meedogenloze Kerk die haar
zelfs geen rust gunt na haar
dood'. Een voorpublicatie van
zijn boek Een heidin die het licht
zag is in Grenzeloze reizen te
vinden (ook in het vakantieboek
Inpakken en wegwezen). Hans
Bouman reisde naar het Tahiti
van Gauguin en verzeilde in 'het
enige museum ter wereld dat
naar een schilder is genoemd,
zonder dat er ook maar één
kunstwerk van hem te zien is.'
Uit Grenzeloze reizen blijkt dat
ook het traditionele reisverhaal
naast de andere vormen stevig
overeind blijft.
Ramp
Dat toerisme een ramp is, een
hel, een aberratie van de moder
ne comsumptiemaatschappij we
ten we onderhand wel. Alain
Paucard legt in De nachtmerrie
van de vakantie uit dat toerisme
een soort leninisme is, een soort
propaganda die begint bij gelo
gen vakantiefolders en verder
gaat in de op die folders geba
seerde gelogen vakantieverha
len. Rik Zaal signaleert in Leve
het toerisme! dat er in kringen
van trendsetters, praatjesmakers
foto contact
en straatsociologen meer wordt'
thuisgezeten dan ooit. Ten on
rechte, volgens Zaal, want toe
risme zorgt voor veel plezier,
van platte lol tot intellectueel
genoegen, van vakantieliefdes
tot vrienden voor altijd. Dat is
weer eens een ander geluid.
In de grote stroom vakantieboe
ken is Leve het toerisme! een
uiterst vrolijk boek waarin Zaal
afgeeft op de uitwassen van het
moderne toerisme, links en
rechts tikken uitdeelt naar de
ANWB, de Gran Dorado's en de
gemiddelde Nederlander op va
kantie. Met het literaire reisver
haal zoals Wester ze heeft verza
meld, hebben de columns van
Zaal niets te maken, maar on
derhoudend zijn ze wel.
Rudi Wester (red): 'Grenzeloze
reizen'. Uitg. Contact. Prijs 25,-
Rik Zaal: 'Leve het toerisme!'.
Uitg. Veen. Prijs 29,90.
Door Muriel Boll
'Bloemen voor de heks' is de
derde bundel verhalen die Han-
na Kraan schreef over een boze
heks en haar toverstreken. De
andere bosbewoners zouden
haar af en toe weg willen tove
ren, maar het leven zou dan
behoorlijk saai worden voor
egel, haas, uil en de anderen. Het
is natuurlijk niet leuk als je
plotseling alleen nog maar kunt
hippen als een mus, terwijl je
van nature een rustig rondschar
relende egel bent. Of als je om
getoverd dreigt te worden in een
bladluis of snuitkever! Nog erger
is het als de heks een stormwind
verzint die alle bosdieren in één
klap meevoert en in een wild
vreemd bos dropt. Maar soms
heeft de heks ook een goede bui
en tovert ze taarten en erwten
soep die in opperste harmonie
door het hele gezelschap veror
berd worden.
Af en toe zijn de dieren de heks
te slim af. Haar fluistergras dat
ruist domme egel of rare haas is
hoog genoeg om je in te verstop
pen en tot ontsteltenis van de
heks te sissen de domste heks
van de wereld! Een speciale rol
is weggelegd voor de uil aan wie
de banaliteiten des levens voor
bijgaan, aangezien hij meestal in
hoger sferen aan het dichten is:
sneeuw valt door de lucht, met
een zucht....
Het is een knus leven daar in het
bos. Er wordt gewandeld, gebab
beld en veel thee gedronken,
terwijl de heks keer op keer.roet
in het eten gooit. En na hekserij
volgt steevast de verzoening.
Het zijn charmante, goed ge
schreven verhalen. Ook jonge
kinderen hebben situatie snel
door en verkneukelen zich over
de dommigheid van de heks.
'Veren' heet het verhaal dat Ver
onica Hazelhoff schreef over de
tweelingzusjes Maja en Nini. Ni-
ni heeft helemaal geen zin om
met haar ouders en zusjes op
vakantie te gaan, ook al is j-E
eiland een echt verhalenlat
volgens haar ouders. Is haj
droom over mooi blauw ®a!
met steeds grote wordend vj I
grijs een voorbode van wat
gebeuren gaat?
Maja is een vreemd meisje, opj
boot krijst ze met de meet®(
mee. Nini is gewend aan
kreten en aan de mensen t
schrikken van haar zusje. Omd;
Maja anders dan anderen
krijgt ze altijd meer aandact;
van haar ouders, van mevroia
Daisy van het vakantiehuisje,
van Nessa, het vreemde me;
dat ze heeft leren kennen. Ne
heeft een kraaieveer in haj
donkere haar, ze is een stt!
ouder en een beetje lelijk, ma;
ze heeft de mooiste groene
Maja noemt haar
vogelvrouwmeisje.
Het klikt onmiddellijk tusse
Maja en Nessa. Nessa bouwt cj.
kels van stenen zoals Maja heb
jes van lucifers maakt, en
schreeuwt tegen de kraaien o;
dezelfde manier als Maja
de mensen.
Nini is jaloers, ze wil Nessa vot
zich alleen. Was Maja er n
niet! Door toedoen van Nini vil
Maja met haar hoofd op
steen. Het duurt een eeuwighei;
voor Maja weer opstaat en intas
sen denkt Nini 'eindelijk a"
Dan dringt tot haar door dat s
dat helemaal niet wil. EindeEj
heeft ze haar zusje geaccepteerd
Hazelhoff schrijft zo subtiel da:
je ineens ontdekt je het-onaangt
name gedrag van Nini eerde
accepteert dan het afwijkends
maar onschuldige gedrag vat
Maja. Met dit ontroerende, sobt
re boekje laat de schrijfster wee
eens zien dat ze goed is in be
observeren van onderlinge ver
houdingen.
Hanna Kraan: 'Bloemen voordi
boze heks'. Uitg. Lemnisca»
Prijs 24,-. Vanaf 6 jaar.
Veronica Hazelhoff: 'Veren'. Uit;
Querido. Prijs 33,90. Vanaf 9 jaai
Bezoekers moeten raden welke vogel Krull hier heeft gefoto
grafeerd. FOTO DE STEM
FOTOGRAAF Wini Krull uit
Oostburg leerde het vak van zijn
vader, die persfotograaf was. De
grafische vormgeving speelt bij
de meeste van zijn foto's een rol
in zijn composities. De natuur
boeide hem echter meer dan de
persfotografie. Mooie, kleine
dingen waar vaak al te gemak
kelijk aan wordt voorbijgelopen.
Ook structuren hebben zijn aan
dacht. Geërodeerde gesteenten
langs de rotskusten van Frank
rijk, het verweerde hout van
oude berghutten en bomen in
Zwitserland.
Zijn werk is uitsluitend in
zwart-wit. De grijstinten tracht
hij zo te gebruiken, dat ze op een
juiste manier de kleuren vervan
gen. Van alle getoonde werken
worden maar twee exemplaren
afgedrukt. Het werk van Krull is
momenteel te zien in het Bezoe
kerscentrum Het Zwin in Ret-
ranchement. Aan de expositie is
een prijsvraag verbonden. Aan
de hand van een detail-foto
moeten mensen raden welke vo
gel Krull heeft gefotografeerd.
Tot 1 augustus. Dagelijks van
13.00 tot 18.00 uur.
DE VLEESHAL in Middelburg
is de laatste jaren gebruikt als
expositieruimte voor moderne
(installatie-)kunst. Wie er langs
kwam wilde nog wel eens bin
nenstappen, maar kwam vaak
niet verder dan de glazen voor
hal: omdraaien en wegwezen bij
de blik op kunst. En de hal bleef
ongezien.
De kunstenares Moniek Toebos
ch geeft nu de hal terug aan de
toeristen en architectuur-lief
hebbers door middel van haar
project 'Zomeraanbieding'. Tij
dens de zomermaanden staan
deuren en ramen wijd open, het
licht en de passanten uitnodi
gend binnen te komen. Voor de
vermoeide benen en ruggen
staan twintig tuinbanken klaar
om in alle rust van de ruimte te
genieten. Kleine boekjes, brevie
ren haast, hangen met kettinkjes
aan de banken. Al bladerend in
die boekjes kunnen in vele talen
persoonlijke mijmeringen, bijna-
aforismen, over de hal worden
gelezen. Ze vormen poëtische
verbeeldingen van de ruimte.
Dezelfde, soms raadselachtige
zinnen, zijn te vinden op affiches
en strooibiljetten in diverse gro
te Nederlandse steden, telkens
voorzien van een kilometeraf
stand die naar de Middelburgse
Vleeshal moet lokken.
Tot 29 augustus. Dinsdag tot en
met zondag van 13.00 tot 17.00
uur.
DE MENS staat centraal in de
acrylschilderijen, etsen en pas
tels die Wilma Richter exposeert
in galerie Rattenfanger in Hulst.
Eenzaamheid, lijden en agressie
zijn onderwerpen die Richter in
trigeren, maar zij weet in haar
werken deze zaken ook te relati
veren en maakt zelfs gebruik
van fijne ironie om deze gevoe
lens uit te drukken.
„Ik probeer de beweging die ont
staat als het besef van het frag
mentarische in het leven in beel
den te vangen. Fragmenten en
momenten overlappen of raken
elkaar. Deze spanningvelden
ontstaan in de mens en daarom
is dat mijn centrale thema," al
dus de kunstenares.
Tot 4 september; van donderdag
tot dinsdag van 13.30 tot 17.00
uur.
AARDENBURG
-Museurh - 'Het dagelijks leven in
Sluis van de 14e tot de 18e eeuw.
Geop. dag. 10.30-12 u. en
13.30-17.30 u. (t/m 30 sept).
- Galerichel, Weststr. - Sculpturen
van Iris Belfroid. Geop. vrij. t/m ma.
14-17 u. Vanaf juli: dag. 14-17 u.
woe. gesl. (tot 19 juli).
BIERVLIET
- Galerie Arthouse, Markt - 'Stille
vens', aquarellen van Meta de
Waard. Geop. ma. t/m vrij. 9-12 u.
za. 9-12 en 13-16 u. (tot 17 juli).
BRUGGE
- Park Sebrechts - 'Aspecten 1994',
openluchttentoonstelling van drie
dimensionale kunst van tien Bel
gische kunstenaars, (tot 4 sept.).
- Kunstcentrum Oud Sint Jan - Te
keningen van Modigliani uit de col
lectie van Paul Alexandre. Geop.
dag. 9.30-18 u. (tot 2 okt.).
CADZAND
- Bezoekerscentrum 't Zwin - 'Zand
nader bekeken'. Geop. dag. 13-18 u.
(tot 24 okt.).
■DOMBURG
- St. Willibrorduskapel, 'Chiefs and
Spirits': moderne beeldhouwkunst
uit Zimbabwe. Geop. dag. 14.15-17
u, dins., dond. en vrijd. ook 9.15-12
u. (tot 30 sept.).
GRIJPSKERKE
- 't Zonnehoekje, Kerkstr. 1 - Zijde
expositie. Geop. woe. t/m za. 14-18
u. (t/m 16 juli).
HULST
- Streekmuseum - 'De bevrijding
1944-1994'. Geop. dag. 14-17 u. (tot
12 sept.).
- Galerie Rattenfanger - Aquarellen
.van Wilma Richter. Geop. do. t/m
■di. 13.30-17 u. (tot 4 sept.).
MIDDELBURG
- Zeeuws Museum - 'Spiegel van de
tijd': 225 jaar verzamelen door het
Koninklijk Zeeuws Genootschap der
Wetenschappen. Geop. di. t/m vrij.
10-17 u. za. t/m ma. 13.30-17 u. (tot
15 aug.).
- Zeeuwse Bibliotheek - Abstracte
schilderijen van Marijke van der
Windt. Geop. ma. 17.30-21 u. di. t/m
vrij. 10-21 u. za. 10-13 u. (tot 14
aug.).
- Art=Start Museum - Project van
Ko de Jonge: Nieuwe reeks kunste
naarsboekjes van o.a. Klaus
Riechling, Leon Riekwel, Angela
Rother, Ruscoe en Sarkis. Tijdens
openingsuren bibliotheek (tot 26
dec.).
- Vleeshal - 'Zomeraanbieding',
project Moniek Toebosch, di t/m zo
13-17 u. (tot 29 aug.).
OOSTBURG
-ING-Bank (Publiekshal) - Aqua
rellen van Trees de Vree. Geop. ma.
t/m vrij. 9-16 u. (tot 1 sept.).
SINT ANNALAND
-Museum De Meestoof - Schilde
rijen van Willem Bruynzeel, kera
miek van Leen Quist en kralenwerk
van Nellie Ruissen. Geop.
14.15-16.45 u. (t/m 29 okt.).
VEERE
- Grote Kerk Beelden en schilde
rijen van Jits Bakker. Geop. dag.
10-17 u. zo. 14-17 u. (tot 25 juli).
VLISSINGEN
- Bibliotheek (sousterrain) - Podium
twee x twee kwadraat, grafiek en
presentaties van W. Stock. Geop.
woe. t/m vrij. 12-17 u. do. ook 18-20
u. (tot 16 juli).
- Kunstuitleen - Installatie van
Martin Zwennis. Geop. woe. t/m
vrij. 12-17 u. do. ook 18-20 u. ivm.
vakantie gesl. 19/7-15/8 (tot 26
sept.).
-Watertoren - Schilderijen en in
stallaties van Alexander Rodin en
Valery Martinchyk. Geop. woe. t/m
zo. 12-17 u. (tot 5 sept.).
-Stedelijk Museum - 'Schipperen
op de Schelde', 150 jaar Scheldere-
glement. Geop. ma. t/m vrij. 10-17
u. za. en zo. 13-17 u. (t/m 14 aug.).
UZENDUKE
- Streekmuseum, Markt - 'West
Zeeuws-Vlaanderen een halve eeuw
bevrijd', documenten, voorwerpen
en fotomateriaal. Geop. di. t/m vrij.
10-12 en 13-17 u. za. 13-17 u. (t/m 5
nov.).
ZAAMSLAG
- Verzorgingstehuis De Molenhof -
Aquarellen van Maatje Smit-Herre-
bout (tot 1 sept.).
ANTWERPEN
- Plantin Moretus - Gerard Merca
tor en de geografie in de Zuidelijke
Nederlanden (16e eeuw). Geop. dag.
10-17 u. ma. gesl. (tot 24 juli).
-Dagbladmuseum - 'D-Day', 50
jaar na de landing. Geop. vrij. t/m
zo. 11-17 u. (tot 1 sept.).
- Provinciaal Museum Sterckshof -
Zilver uit de 17e en 18e eeuw en
Chinees porcelein. Geop. di. t/m zo.
10-17. u.
- Mukha, Leuvenstr. - Zomer van de
fotografie, van Canada tot Mexico.
Geop. di. t/m za. 10-17 u. (tot 1
okt.).
- Elzenveld (St. Jorispand) - 25 jaar
'Zwarte Panter' en 'Zomer van de
Fotografie'. Geop. di. t/m za. 10-17
u. ma. gesl. (tot 11 sept.).
- ICC en Kon. Paleis, Meir - 'Zomer
van de fotografie'. Geop. di. t/m za.
10-17 u. (tot 1 okt.).
-Lokaal 001, Verbrande Entre-
potstr. 9 - 'Lumen Artis Registra',
fotoprojecten van Korrie Besems,
Hans Eykelboom en Lin de Mol
Presentatie 2/7: 15.00 u.: Geop. do.
t/m zo. 13-17 u. (t/m 31 juli).
- Openluchtmuseum voor Beeld
houwkunst Middelheim - Nieuwe
collectie beelden, oa. beelden van
Per Kirkeby en Panamarenko. Geop.
dag. 10-17 u. (tot 19 dec.).
-Nationaal Scheepvaartmuseum -
Schilderijen, aquarellen, schetsboe
ken en scheepsmodellen van de Ant
werpse marineschilders Henri en
Maurice Seghers. Geop. dag. 10-15
u. ma. en 1 en 2 mei gesl. (tot 31
juli).
-Provinciale expositiezaal - Jesus-
straat. 'Een schitterend feest', edels
meedkunst. Geop. dins, tot zon.
10-17 u. (tot 14 nov.).
-Etnografisch Museum - 'Het ge
laat van de geesten', maskers uit het
Zaïrebekken. Geop. di. t/m za. 10-17
u. woe. tot 21 u. (tot 31 dec.).
- Galerie Francis van Hoof - Schil
derijen van Max Appelboom en ont
werpen en grafiek van Bert de Key-
ser. Geop. do. t/m zo. 14-18 u. (tot
20 dec.).
BRUGGE
- Kunstcentrum Oud Sint-Jan - Im
pressionistische kunst. Werken van
Monet, Cézanne en Sisley, Van
Gogh, Picasso, Pissarro, Renoier en
Gauguin. Geop. dag. 9.30-18 u. (tot
30 sept.).
- Bogardenkapel, Stedelijke Acade
mie - 'Ten voeten uit', werken uit de
collectie Deweer Art Gallery. Geop.
do. en vrij. 14-18 u. za. 10-12 en
14-17 u. (tot 23 okt.).
-Stadsarchief - 'Brugge door de
lens': foto's en fotografen uit
1900-1918. Geop. tijd. openingsuren
stadsarchief (tot 21 nov.).
GENT
- Arnold vander Haeghen Museum,
Veldstr. - Permanente expositie van
foto's en ander iconografisch mate
riaal over het leven van de Gentse
schrijver Maurice Maeterlinck. Ge
op. dag. 9.30-17 u. ma. gesl.
LOKEREN
-Galerie de Vuyst - (vanaf 25/11)
Pré Columbiaanse kunst. Eveneens
impressionisten en moderne schil
ders. Geop. dag. 10-12 en 14-20 u.
(tot 3 dec.).
ST. NIKLAAS
- Salons voor Schone Kunsten -
Schilderijen van de 16de tot de
20ste eeuw, stijlmeubelen en sier
voorwerpen. Geop. di. t/m za. 14-17
u. en zo. van 10-17 u.
BELSELE
Reinaert-Rozentuin - Permanente
openluchttentoonstelling met beel
den uit het Reinaertepos. Geop. dag.
9.30-18 u. zo. tot 17 u.
KRUIBEKE
- Schelde-oever Hamme en Temse -
Kunstproject 'Kunst langs Wase
Scheldekant, kunstobjecten van 30
kunstenaars rond het thema trans
port. De binnenruimten kunnen be
zocht worden op za. en zo. 10-12 en
14-18 u. (tot 25 okt.).
RETRANCHEMENT
- Bezoekerscentrum Het Zwin - Fo
to's Wim Krull. dag. 13-18 u. (tot 2
aug.).
DE SOPRAAN Hilda de Groote
van de Wiener Staatsoper soleert
morgenavond tijdens een Ope
retteconcert in het Casino Knok
ke. Het concert wordt verzorgd
door Chorvereinigung Jung
Wien, onder leiding van Gerhard
Track en met Wolfgang Ortner
op klavier. Op het programma
staan onder andere delen van
Die Czardasfürstin van Kalman
en van Die Lustige Witwe van
Léhar. Na de pauze volgen wer
ken van Robert Stolz en polka's
en walsen van Johan Strauss. De
entree bedraagt 450 Bfr. Zater
dag 9 juli, aanvang 21.00 uur.
In het Waasland wordt er in ie
kasteel Walburg en het park e
om heen in Sint Niklaas ell
dinsdagavond muziek gemaai
in de maanden juli en augustus.
Deze week zet de organisatie:
de Walburgconcerten-reeks i
schijnwerper op GriekenM
De groep Belgreco bestaat it
vier Belgische beroepsmuzil*
ten die al zes jaar een repertoin
van Griekse muziek brengt,
programma bevat het populaiit
genre, ballades, authentiek!
Griekse composities en origimlf
eigen nummers.
Dinsdag 12 juli, aanvang 20.3I
uur.
De sopraan Hilda de Groote soleert in Knokke foto de stem
SAXOLOGY IS een kwartet
waarvan de leden oorspronkelijk
in het Jazzorkest Big Band
Sound zaten. Het viertal speelt
in ensemblevorm al vanaf 1979
samen en wordt soms uitgebreid
met' slagwerk en bastuba. De
bekende saxofonist en componist
André Jean uit Brugge schreef
het herkenningswijsje van de
groep. De Belgische groep trad
op tijdens diverse festivals in
binnen- en buitenland en oogstte
succes met een concertreis door
Joegoslavië in 1989. Er werd een
lp opgenomen 'Classic and Jazz'
en het repertoire bevat originele
composities, transscipties, eigen
composities en jazznummers.
De musici hebben allen een op
leiding aan de conservatoria ii
Gent of Brussel achter de rug
waren lid van de Kapel van
Gidsen en de Big Band Sound
De leden zijn Freddy Couch
(sopraan- en altsax), Filip De-
meyer (altsax), Frank Commeen
(tenorsax) en Ronny Verbiest
(baritonsax).
In de serie Zomeravondconcei-
ten aan zee speelt het kwartet
volgende week in de NH kerk in
Cadzand. Op het programma: In
de tuin der wilde dieren van F
Vellones, Filmmotivy van Dousa,
Petit Quatuor van J. Francais en
werken van Singelée, Dedrick
Waignein.
Woensdag 13 juli, aanvang 20.®
DE KONINKLIJKE Militaire
Kapel verzorgt regelmatig op
tredens in Nederland. Deze zo
mer zijn de musici te gast in
Zeeland. De stichting Delta
Cultureel wist het orkest te
strikken voor een optreden in
de Grote Kerk in Veere. Er
wordt een gevarieerd program
ma gespeeld.
Vrijdag 15 juli om 20.00 uur.
Toegang gratis.
De Koninklijke Militaire
Kapel foto de stem
Hilversum (anp) - Kerkera- Ve
den hebben heel andere ver
wachtingen van het ambt dan
de predikanten. Kerkeraden
verwachten vooral pastorale
en sociale kwaliteiten van zie
een predikant, terwijl deze na;
zichzelf in de eerste plaats als scl
een leraar ziet. Dit blijkt uit spr
een onderzoek dat de Bond £e
van Nederlandse Predikanten
heeft laten uitvoeren. pr(
Predikanten vinden vooral ken- pe;
nisoverdracht, zowel in de preek C0]
als in pastorale gesprekken, zeer be
belangrijk. Als hun centrale taak Vo
Tab
Door Teije Brandsma (anp)
Hierden - Het taboe op het on
minder. „De afgelopen tien
gekomen om er normaal over t
Withaar, adjunct-directeur v
mingsinstituut De Essenburg
burgh is de enige instantie i
dingsweken organiseert voor
omgeving iemand door zelfdo
Jaarlijks besluiten ongeveer E
1500 Nederlanders een einde aan d
hun leven te maken. Gemiddeld n
staan er rond ieder van hen vijf t
directe nabestaanden, aldus Wit- 1
haar. „Hun rouwproces duurt v
meestal veel langer dan bij een e
natuurlijke dood. Deze nabe- u
staanden willen hun verhaal i
blijven vertellen, maar praten
over zelfdoding is voor veel men
sen nog ongepast. Vrienden en e
kennissen vinden het vaak èng
en weten niet goed wat ze moe-
ten zeggen."
De Essenburgh biedt nabestaan
den sinds 1981 drie keer per jaar
een aantal ontmoetingsdagen
onder de titel Nabestaan na zelf
doding. Per keer komen 15 men
sen in het kasteel van De Essen
burgh in Hierden bij elkaar om
hun twijfels rond de zelfgekozen
dood van een directe naaste te
bespreken. Hoewel de ontmoe
tingsdagen bestemd zijn voor al
le direct betrokkenen van de
overledene, zijn het vooral
ouders en partners die bij De
Essenburgh een begeleidings-
week volgen.
Verschuiving
Withaar signaleert het afnemen
van de geheimzinnigheid onder
meer door een verschuiving van
de vragen die „cursisten" haar
stellen. „Een aantal jaren gele
den stelden ze de vraag of ze hun
omgeving wel zouden inlichten.
Tegenwoordig vraagt men zich
af op welke manier die omgeving
moet worden geïnformeerd."
Het kan vijf jaar duren voor
iemand die een familielid op de
ze manier heeft verloren, dit
enigszins heeft verwerkt en een
plaats kan geven in zijn of haar
leven, vertelt Withaar. „Min
stens", reageert Mieke, „mis
schien wel zeven". Mieke volgde
in 1988 een begeleiding van De
Essenburgh. Ze. wil liever niet
met haar achternaam worden
genoemd omdat zelfdoding „on
danks de ppsitieve ontwikkelin
gen" nog steeds een taboe is.
Haar 13-jarige zoontje beroofde
zich in 1987 van het leven. „Het
was alsof ik voor de helft werd
geamputeerd. Ik denk niet dat er
ergere dingen zijn die je kunt
meemaken."
De vrouw, die gescheiden was,
bleef achter met één dochter.
Toch antwoordt ze nog steeds
„twee" als haar gevraagd wordt
hoeveel kinderen ze heeft. „Ik
kan het niet over m'n hart ver
krijgen om te zeggen dat ik nog
maar één kind heb."
Zin
Na de dood van haar zoon begon
ze zich af te vragen of ze mis
schien een slechte moeder was
geweest. En waarom had de on
derwijzer op school niet aan de
bel getrokken? Ze vroeg zich af
hoe een jongen van 13 „in he
melsnaam" op het idee komt om
zichzelf van het leven te beroven
en vooral waarom hij het had
gedaan.
Een jaar nadat het was gebeurd,
stapte ze naar Hierden. De Es
senburgh houdt de weken voor
mensen die de overledene al
minstens een half jaar kwijt zijn.
„De eerste heftige emotie is er
dan van af", aldus Withaar. „In
de eerste maanden heeft zo'n
week minder zin. In die begintijd
zitten de mensen alleen maar te
huilen."
De deelnemers schrijven aan het
begin op met welke vragen ze
rondlopen. Deze worden in de
groep besproken. De groep
wordt vervolgens opgedeeld in
drie groepjes van vijf personen.
De volgende dag krijgt iedere
deelnemer zoveel tijd als nodi
is, soms drie uur, om in het
groepje zijn of haar persoonlijk
verhaal te doen. Mieke: „Dat i
de zwaarste dag. Alleen ma
huilen. Maar je vertelt het aa
mensen die je begrijpen".
