igeuners
[organiseren
zich tegen
discriminatie
en armoede
Dalai Lama: 'Chinese emigranten overspoelen Tibet'
Russen kopen
massaal wapens
dubbelganger Saddams zoon doet boekje open over moordpraktijken
Litouwse kerncentrale
reden tot bezorgdheid
BUITENLAND
A6
JDERDAG 30 JUNI 1994 Al
lONOMIE kort
Pk in Barcelona af
(noeg eens over de verkoop van ziinl
Ia aan de plaatselijke directie Vol!
lilips-Ibérica in Madrid hopen ril
In over deze management-buyout i
eerder kwijt in het kader van dei
consumentenelektronica. La Catalu
bbriek heet, vervaardigt kleinbeeldJ
■entimeter en heeft daarmee af tJ
tentie uit Japan en Zuid-Korea.
Jren naar beurs
lormatoren, op 3 januari uit hetl
fen verzelfstandigd, gaat in oktober
■aandeelhouders gaan een deel van
fcchnjvingskoers staat nog niet vast
Ibestaande aandelen moet zo'rt 60
Paarnaast geeft Smit nog eens voor
Indelen uit.
bellen overzee
i Europa zal binnen afzienbare tijd
n-Oosten, Australië en Nieuw-Zee-
■efoonnetwerk GSM kunnen worden
Tnde gisteren nog een contract met
Ir om in Indonesië het gebruik van
laken.
3 STEM
DONDERDAG 30 JUNI 1994
[derhalve liter
lenindustrie gaat ook de zuivelsector I
Ikking op. Terwijl de frisdranken al
pies, gaan de melkfabrieken begin-
tpak voor halfvolle melk. In septem-
in de supermarkt. Voorlopig alleen
l zuivelprodukt het meest wordt
1 drinker blijft overigens het literpak
lel voert de zuivelindustrie aan dat
1 die overigens ook gewoon in de
beent meer melk in de winkelschap-
ig in Berghuizer
Irconcern Enso Gutzeit heeft haar
lierfabriek verhoogd tot rond 81
PO per aandeel zijn 448.500 aandelen
Int van het aandelenkapitaal. Enso
65.70
65,20
duponi nemours
59V4 59»
136,50
36,50
eastman kodak
47 48»
■39.20
exxon corp
56H 56»
150,00
ford motor
59» 59»
131,50
31,50
gen. electric
47» 47»
f 61.00
60,20
gen. motors
50 50»
139.20
goodyear
36 36»
167.50
Hewlett-pack.
77% 75
182.70
84,00
int. bus.mach.
61» 60»
(11.70
int. tel tel.
84 82»
33,50
33,50
kim airlines
26» 27»
[64,20
ncdonnell
118 116»
150,00
verek co.
30» 30»
100,00
•nobil oil
83» 82»
[49,20
50,00
omega financ.
25» 25
fcoo.oo
philips
28» 28»
feoo.oo
royal dutch
105 105
82,80
83,30
sears roebuck
46 47
63,30
62,30
sfe-south.pac.
20'» 20»
C10.00
texaco inc.
60 6I'A
36,20
36,20
travelers
32 33»
19,80
19,20
united techn
64» 64»
31.10
31,10d
westinghouse
11» 11»
5.00
whitman corp
15» 15»
31.00
31,30
woolworth
15» 16
0.85
52,00
52,20
Goud
[31.80
31,20
Goud onbewerkt 21.700-22.300.
131.80
31,50
bewerkt 23,900.
76.50 a
8,50 a
'19,00
125,00
Zilver
635,00 b
Zilver onbewerkt 265-335,
25,00
bewerkt 380
21,80
59,70
59,00
CBS koersindex
6,00
6,00
28/06 29/06
46,30
46,80
algemeen
259,20 259,50
90,00
id excl.kon.olie
250,80 251.60
42,00
42,00
internationals
254,70 254,60
00,00
lokale onderhem.
265,60 26630
34,60
35,00
id financieel
201,60 202,10
00.00
id niet-financ.
327,70 328,60
63,00
07,00
26,00
55,00
8,50
8,80 b
16,70
16,70
42,10
41,30
11,70
11,70
15,70
15,70
•w
99,50
98,00
29/06
35»
35»
31»
31
vk vorige koers
54»
54»
sk slotkoers gisteren
W»
57»
a laten
27»
28
b bieden
19
19
c ex claim
46
47»
e gedaan/bieden
14»
14»
d ex dividend
42»
42»
f gedaan/laten
12»
12»
g bieden en ex dividend
47»
47»
h Jalen en dividend
39»
26»
39
26»
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
19»
19»
okt
50.00
314
1,80
1,80
okt
50.00
300
2,10
2,20
okt
55,00
1000
4,50
4,90
j96
52,50
553
9,20
9,70
098
70.00
544
6,00
6,30
|Ul
67,50
242
9,50
9,00
Jul
70.00
730
12,00
11,50
okt
52.50
1100
1,10 a
0,90
Jul
47.50
640
3,10 b
3,10
okt
47.50
530
3,70 b
4,10
|ul
40,00
1544
3,10
3,00
okt
37.50
500
2,00
2,00
okt
40,00
1510
3,50
3,60
aug
30,00
505
1,50 b
1,30
jul
120,00
289
6,00 a
8,20 a
juf
380,00
566
7,00 b
6,70
jul
385,00
480
4,20 b
2,80 a
4,60
jul
390,00
223
2,60
jul
425,00
200
0,10 a
0,10
jul
330,00
312
0,50 3
0,20
jul
340,00
1036
0,50
0,30
jul
360,00
495
1,20
0,80
jul
375,00
406
3,90 a
3,10
jul
380,00
1005
5,80 a
4,60
'okt
370,00
614
9,00 b
9,00
okt
60,00
365
11,50 a
11,80
jul
65,00
218
1,00
0,80
okt
75,00
687
3,60
4,10
okt
80,00
244
1,80
2,10
ju'
85,00
563
9,70
8,30
okt
70,00
720
1,60
1,50
jul
45.00
269
3,40
4,10
okt
47,50
222
2,50
2,60
okt
42,50
300
1,80
2,00
aug
100,00
209
1,60 a
1,40
nov
101,00
310
2,20
2,00
jul
220,00
225
0,10
0,10
okt
190,00
656
7,30
6,70
okt
200,00
225
3,60
3,10
okt
210,00
242
1,60
1,50
jan
200,00
611
6,30
6,00
jul
200,00
287
11,80
12,50
okt
180,00
258
4,20
4,50
jan
200,00
209
15,50
17,00
juf
55,00
233
0,20
0,20
okt
55,00
237
1,90 b
2,10
okt
185,00
203
6,50
6,80
okt
200.00
336
2,50
2,40 b
ul
195,00
454
15,50 b
15,00
okt
185,00
716
8,70
8,50 B
Aad Luymes, ANP
|jjT WAS voor mij een
geluk dat de Golfoorlog
|.'.'rak. Daardoor kreeg ik
Ijians te ontsnappen. Door
chaos die toen ontstond,
L ik via Noord-Irak naar
[jluje vluchten." Latif Ya-
laat vanuit zijn hotelka-
r zijn blik glijden over de
jen van de Amsterdamse
jienstad. Hij is even in
«Ierland om zijn boek 'Ik
L Saddams zoon' te promo-
j. Het is een lange opsom-
van gruweldaden van
addam en zijn trawanten.
beschrijft de vijf jaar dat
gedwongen werd op te treden
ie fidai (dubbelganger) van
Kal, de oudste zoon van de
haakse president Saddam Hus-
Odai staat bekend om zijn
[kerlijke braspartijen die
germalen uitmondden in brute
surd. Ook Saddam heeft een
jbelganger. In 1984 kwam een
[cai van Saddam om het leven
een aanslag van shi'ieten op
■president.
b Saddam, die overigens af wij -
Ld lijkt te staan tegenover de
Lenswijze van zijn oudste zoon,
ide 30-jarige Odai misschien de
leest gehate man in Irak, Uit
igstvoor aanslagen wilde Odai
dubbelganger om in gevaar
te situaties zijn plaats in te
semen. De keus viel op Latif,
iet wie hij vroeger op school
gezeten. Van heel nabij
naakte Latif de orgies mee van
Jeweld. martelingen en machts-
[misbruik. In 1991 werd hij zelf
slachtoffer van de willekeur van
Odai toen hij opeens in ongenade
viel.
Na vijf jaar als een vorst in
Bagdad te hebben geleefd, werd
Latif van de ene op de andere
dag aan de beulen overgeleverd
die hem moesten 'opvoeden'.
Maandenlang werd hij gefolterd.
Diep vernederd en meer dood
dan levend smeekte hij zijn
voormalige 'weldoener' hem te
doden. Maar Odai had een ander
plannetje. „Scheer hem net zo
kaal als de apekoppen,"
schreeuwde hij zijn lijfwachten
toe. Hij doelde hiermee op de
shi'ieten die tijdens de Golfoor
log in Zuid-Irak in opstand wa
ren gekomen. Nadat hun rebellie
was mislukt, werden hun snor
ren en baarden verbrand, waar
na ze werden gedood.
Bij Latif werd niets verbrand,
maar Odai schoor hem onder
luid gejoel van de lijfwachten
helemaal kaal. Ook zijn wenk
brauwen gingen eraf. Vervolgens
werd hij in een auto gesleurd en
voor het huis van zijn ouders op
straat gegooid. In een privé-zie-
kenhuis, waar hij enkele maan
den voor herstel moest verblij
ven, bereidde Latif zijn vlucht
voor. In maart 1992 kwam hij
uiteindelijk in Wenen aan, waar
hij tegenwoordig woont.
Zijn wenkbrauwen zijn Inmid
dels weer aangegroeid. Maar na
jaren de rol van Odai te hebben
gespeeld, lijkt Latif moeite te
hebben zijn eigen identiteit te
rug te vinden. In zijn dure
streepjespak en met zijn gouden
horloge en ringen zou hij goede
sier kunnen maken op de feesten
in Bagdad, die ondanks het in
ternationale embargo en de ar
moede nog steeds worden gehou
den. „Ik ben niet meer de Latif
die ik was, voordat Odai me
fidai maakte. Ik ben nu een
nieuwe Latif die probeert het
verleden te vergeten."
Als hij praat, houdt hij steeds
zijn hand voor de mond, waar
schijnlijk om zijn enigszins uit
stekende tanden te bedekken.
Om de frapante gelijkenis met
Odai nog treffender te maken,
werd Latifs eigen gebit vervan
gen door hazetanden. Hierdoor
leek hij nog meer op Odai en
kreeg hij zelfs diens slissende
manier van praten. Met behulp
van video's leerde Latif tot in de
kleinste details Odai te imiteren.
Diens wijze van lopen en auto
rijden en de manier waarop Odai
zijn Havana's vasthoudt en zijn
zonnebril opzet.
Tijdens de Golfoorlog werd Latif
als 'zoon van de president' naar
het front gestuurd om de militai
ren moed in te spreken. Op de
terugweg werd zijn escorte aan
gevallen door de shi'itische op
standelingen. Latif raakt zwaar
gewond, maar overleefde de
aanslag. Zijn pink die bijna ge
amputeerd moest worden, bleef
bewaard, omdat Odai had ge
dreigd de chirurgen te doden als
ze er niet in slaagden de hand te
genezen. Niet uit medelijden met
Latif, maar omdat hij geen ver
minkte dubbelganger kon ge
bruiken.
De zwaarste taak die Latif
moest uitvoeren was ongetwij
feld zijn 'bekentenis' in novem
ber 1990. Hij moest voor de
Iraakse televisie 'bekennen' dat
Latif Yahia werd vijf jaar lang gedwongen op te treden als
dubbelganger van Odai, de oudste zoon van de Iraakse president
Saddam Hussein. foto ap
hij, Latif Yahia, zich in Koeweit
ten onrechte voor Odai had uit
gegeven en in diens naam dui
zenden dure auto's had gestolen
om die in Irak te verkopen. In
werkelijkheid was het wel dege
lijk Odai die Latif hiertoe op
dracht had gegeven. Officieel
stond op plundering de dood
straf, maar familieleden van
Saddam konden niettemin
schaamteloos hun gang gaan.
Hoewel Latif zijn verleden wil
vergeten, wilde hij zijn beleve
nissen op schrift stellen. „Ik
moest het boek gewoon schrij
ven. Ik ben alles kwijt. Van mijn
familie heb ik al twee jaar niets
gehoord. De wereld moet weten
wat er in Irak gebeurt."
Hij beseft- dat hij het gevaar
loopt door de Iraakse geheime
dienst gepakt te worden. Vooral
nu ook de halfbroer van Sad
dam, Barzan al-Takriti, de hui
dige ambassadeur bij de Vere
nigde Naties in Genève, de nieu
we Iraakse ambassadeur in We
nen wordt, voelt hij zich steeds
minder veilig. Barzan was jaren
lang hoofd van de gevreesde
Iraakse inlichtingendienst. Hij
heeft de naam even bloeddorstig
te zijn als de andere leden van de
Saddam-clan die een 'goed ge
voel' krijgen als ze kunnen do
den.
Over de toekomst van Irak is
Latif somber. Volgens hem blijft
Saddam nog zeker vijftien jaar
aan de macht. „Na de Golfoorlog
hadden de Koerden en shi'ieten
die in opstand kwamen een kans,
maar ze kregen, ondanks aan
moediging van Washington, van
buiten geen steun." Het systeem
is sterker dan ooit en Saddam is
volgens Latif weer bezig een
militaire macht op te bouwen.
Hij zegt informatie te hebben
dat Bagdad via Iran goedkoop
olie aan Griekenland en Turkije
levert in ruil voor wapens. Ook
zouden er contacten zijn met
wapenhandelaren in Frankrijk
en Oostenrijk. Hierover gaat La
tifs volgende boek.
lOoor Susan Linnee (ap)
I Sevilla - De zwervende zi
geuners van Europa, eeuwen-
met de nek aangekeken
lioor mensen die het in hun
nacht hadden hen te helpen,
a voor het eerst een po-
J zich te organiseren en
Izichzelf te helpen
kwamen in de Spaanse
Istad Sevilla ongeveer 250 zigeu-
l"-ers bijeen om te praten over het
Toenemend geweld tegen zigeu-
lws en manieren om het lot van
I Of bevolkingsgroep te verbeteren
I Ponder hun culturele identiteit
|ian te tasten. Het was de eerste
Isgeunerbijeenkomst onder aus-
I oicien de Europese Commissie.
I Sinds de Tweede Wereldoorlog,
II en een groot deel van de zigeu-
I TO omkwam in de vernieti-
I f-ngskampen van de nazi's, heb-
I oen de Roma, zoals de zigeuners
o.chzelf noemen, niet meer zo-
I eel haat en geweld op zich af
I gekregen. ,,We proberen nu iets
doen, gezien wat er tijdens de
■aatste oorlog met onze eigen
tamilieleden is gebeurd," zei
Marcel Hoffmann, een van de 43
hanse zigeuners die het eerste
ögeunercongres van de Europe
se l'me bijwoonden.
Oost-Europa worden zigeu-
j «os steeds vaker aangevallen.
Zigeuners in Bosnie-Herzego-
wina bijvoorbeeld zijn zowel
door Bosnische Serviers als
Bosnische Kroaten gedood of uit
hun huizen verjaagd. Op 29 mei
hebben inwoners van het Roe
meense dorp Racsa elf zigeuner
woningen platgebrand.
Duizenden zigeuners zijn uit
voormalig Joegoslavië west
waarts gevlucht, vooral naar
Duitsland en Italië. Daar ver
sterken zij de gelederen van im
migranten die al ongewenst wa
ren en door steeds strengere
asielwetgeving op de nominatie
staan te worden uitgewezen.
Sommige van de zigeuners zijn
aangevallen door neo-nazi's of
andere extremistische groepen.
Drie jaar geleden was een vecht
partij waarbij een cafébaas om
het leven kwam in de zuidelijke
Spaanse stad Mancha aanleiding
voor een volksgericht tegen zi
geuners. Hun huizen werden in
brand gestoken en zij werden de
stad uitgejaagd.
De 6.000 zigeuners die door de
Bosnische oorlog in Sarajevo
vastzitten zeggen dat zij niet
veel hebben gezien van de voed
selhulp die de Verenigde Naties
daar uitdelen via organisaties
van moslims, roomskatholieken,
orthodox-gelovigen en joden.
Dervo Sejdic, een zigeuner uit
Sarajevo die erin was geslaagd
Bosnische zigeuners reageren teleurgesteld als ze horen dat ze Nederland niet in mogen. In ex-Joegoslavië zijn duizenden zigeuners
gedood of uit hun huizen verjaagd.
het congres in Sevilla te berei
ken, zei dat er twee maanden
geleden een speciale vereniging
was opgezet om voedsel direct
naar de zigeuners te kunnen
sluizen.
De zwerversnatuur van de zigeu
ners, van wie wordt aangenomen
dat zij hun westwaartse exodus
in de tiende eeuw in India zijn
begonnen, is zowel een belang
rijk kenmerk van hun cultuur als
een aspect dat hen voortdurend
in conflict brengt met gestructu
reerde maatschappijen.
„Wij vinden het heerlijk om rond
te reizen," zei Hoffmann. „Wij
weigeren ons te settelen, op een
plaats te blijven."
Het voortduurende trekken
maakt het overheden moeilijk
zigeuners te onderwijzen, te be
lasten of zelfs maar te tellen. De
zigeunerbevolking van Europa
wordt op ongeveer vijf miljoen
geschat.
Peter Mercer, hoofd van de
Oostanglicaanse Zigeunerraad in
Groot-Brittannie, zei dat de zi
geuners op dit moment meer dan
ooit sinds de Tweede Wereldoor
log in gevaar verkeren door de
toenemende vreemdelingenhaat
en onderdrukkende wetgeving.
Als voorbeeld noemde Mercer
Britse wetten die de plaatsen
beperken waar zigeuners hun
woonwagens mogen neerzetten.
„Als ze onze paardenmarkten
verbieden, als zij onze bijeekom-
sten verbieden, dan plegen zij op
zijn allerminst culturele genoci
de."
Als rondtrekkend volk zonder
territorium of grenzen hebben
zigeuners weinig of geen politie
ke macht-. Voor bijstand zijn zij
afhankelijk van dezelfde rege
ringen die hun bewegingsvrij
heid beperken.
„Wij Roma hebben meer onder
linge coördinatie nodig," zei Ra-
jko Djuric, voorzitter van de In
ternationale Romani-Unie tij
dens een discussie over politieke
betrokkenheid. „De gadje (niet-
zigeuners) zeggen altijd dat wij
geen organisatie hebben, dat wij
chaotisch zijn."
Rudolf Kosthorst, een Duitse
maatschappelijk werker die veel
van zijn tijd besteedt aan het
helpen van zigeuners, noemde
het werken met hen 'ongelooflijk
inspannend, een voortdurend
touwtrekken. Zij zijn zeer indi
vidualistisch'.
Zigeuners hebben de afgelopen
tien jaar zekere vooruitgang ge
boekt. Hun grondrechten werden
vastgelegd en zij hebben geld
gekregen voor onderwijs- en ge
meenschapsprojecten. Onder
wijs, huisvesting en levensonder
houd blijven voor de meesten
van hen de grootste problemen.
Naar schatting 70 procent van
de zigeuners is zo goed als onge-
lettterd. Het opzetten van onder
wijs voor zigeunerkinderen is
een moeilijk karwei.
Van de 600.000 tot 900.000
Spaanse zigeuners werken de
meesten als marskramers. Zij
zetten hun woonwagens neer
aan de rand van de grote steden,
waar al gauw grote, onhygiëni
sche kampen ontstaan. Pogingen
om de zigeuners in gesubsidieer
de woningen onder te brengen
Door Bob Mantiri (ips)
Brussel - Tibet wordt over
spoeld door Chinese emigran
ten, waardoor de oorspronke
lijke bevolking van dit door
China geannexeerde land in
de minderheid dreigt te ko
men. Dat zegt de Dalai Lama,
geestelijk leider van de Tibet-
anen.
„De verhuizing van miljoenen
Chinezen naar Tibet wordt op
zettelijk door Beijing bevorderd
om de Tibetaanse bevolking tot
een onaanzienlijke minderheid
te reduceren. Aan dit beleid
moet een eind komen", aldus de
Dalai Lama.
„De massale overplaatsing van
Chinese burgers naar Tibet be
dreigt het bestaan van mijn
land", zegt hij.
„Tegenwoordig wonen er acht
miljoen Chinezen in Tibet. Het
overplaatsingsbeleid van Beijing
betekent dat de Chinese bevol
king de Tibetaanse bevolking
De Dalai Lama foto ap
van zes miljoen zielen voor
bijstreeft", zegt de Dalai Lama.
„Om als bevolking te kunnen
overleven is het noodzakelijk dat
de migratie ophoudt en de Chi
nese kolonisten terug naar China
gaan. Anders zullen de Tibeta-
nen spoedig niets anders dan een
toeristische attractie zijn, en een
overblijfsel van een nobel verle
den".
Volgens de geestelijke zijn er één
miljoen Tibetanen omgekomen
sinds China in 1949 het land
binnenviel. Hij vluchtte in 1959
naar Dharmasala in India, waar
hij nog steeds in ballingschap
woont.
„Duizenden Tibetaanse kloosters
zijn verwoest. Een hele generatie
is opgegroeid zonder onderwijs,
economische kansen en een ge
voel voor de volksaard."
De geestelijk leider meldt ook
schendingen van de mensenrech
ten door de Chinese machtheb
bers in Tibet. „Op grote schaal
worden martelingen toegepast
door het Chinese leger en het
kader van de Communistische
Partij. Los daarvan worden de
Tibetanen ook onderworpen aan
dwangarbeid. Zij moeten vijftien
uur 'per dag werken en krijgen
niet genoeg eten en medicijnen."
„Tibetanen zijn op zijn best
tweederangs burgers in eigen
land. Beroofd van alle elemen
taire democratische rechten en
vrijheden, leven zij onder een
koloniaal bestuur waarin alle
werkelijk macht behoort tot de
Chinese Communistische Partij
en het leger", stelt de Dalai
Lama.
Volgens hem gebruikt China Ti
bet voor de produktie van kern
wapens en als een gebied om
kernafval te dumpen. „Niet al
leen is China van plan zich te
ontdoen van eigen kernafval
maar ook van dat van andere
landen, die al begonnen zijn Be
ijing te betalen voor het wegwer
ken van hun giftige afvalstof
fen".
De Dalai Lama is het vijf-stap
penplan voor vrede in Tibet, dat
hij zes jaar geleden introduceer
de, nog steeds trouw. Het be
langrijkste doel daarvan is om
heel Tibet, ook de oostelijke pro
vincies Kham en Amdo, te ver
anderen in een vreedzaam en
geweldloos gebied. Dat zou over-
Door Candice Hughes (ap)
Moskou - Berovingen, ontvoeringen en overvallen zijn aan
de orde van de dag in Rusland en de kranten staan bol
van verhalen over bewapende misdadigers en bendes. Als
reactie kopen de Russen massaal wapens, een ontwikke
ling die de politie zorgen baart.
In de wapenwinkel Zasjtsjita
(Verdediging) blijft de kassa
rinkelen. „Men koopt wapens
om een gevoel van veiligheid
te hebben", zegt verkoper
Anatoli Zevako opgewekt.
Veel mensen kopen gaspisto
len en spuitbussen met gas,
maar de winkel verkoopt ook
kruisbogen, geweren en kogel
vrije vesten.
Andrei Kosjakov en zijn broer
hadden 10 personeelsleden en
een klant toen zij in 1989 hun
baan als agent opgaven om het
eerste beveiligingsbedrijf in
Rusland te beginnen. Nu heb
ben zij 2.500 werknemers.
Naast wapenwinkels en lijf
wachten rijden er inmiddels
talloze gepantserde auto's
door Moskou, worden er
waakhonden getraind en
denkt een bedrijf er over om
kogelvrije bontmutsen op de
markt te brengen. Vroeger had
alleen de partij-elite de be
schikking over dergelijke uit
rustingen om zich te bescher
men, tegenwoordig zijn de su
perrijken de gebruikers van
zulke diensten en produkten.
„Elke Rus die meer dan een
miljoen dollar heeft, heeft een
lijfwacht", aldus Peter Goe-
rintsjoek van de Moskouse
vestiging van de Amerikaanse
firma Wackenhut Security
Systems.
Rijke zakenlieden met een
bunkermentaliteit wonen nu
in de luxe datsja's van de
voormalige partij-elite. „Zij
worden zwaar bewaakt en le
ven helemaal afgesloten", al
dus Sergej Zverev, onderdi
recteur van de MOST bank-
holding, die een prive-legertje
heeft van 1.000 man. „Het zijn
net reservaten voor de rijken."
Zasjtsjita richt zich meer op
de gewone Rus. Gaspistolen,
die sinds eind 1993 legaal te
verkrijgen zijn, worden het
meest verkocht. Zevako zei
dat er ongeveer 50 per dag
over de toonbank gaan. „Ze
helpen niet veel tegen crimi
nelen", aldus Zevako, „maar
ze zijn goed tegen straatschen
ders en jongeren".
Andrej Gamolin en zijn vrouw
Marina hebben zojuist voor
360 dollar een duur model
gaspistool gekocht. Zij hebben
bedenkingen tegen een wapen,
maar door een serie inbraken
in hun wijk aan de rand van
de stad zijn ze ongerust ge
worden. Het echtpaar gelooft
dat de politie te corrupt "en
ineffectief is om hun te be
schermen. „Het leven dwingt
ons over deze dingen na te
denken", aldus Andrej. „Wij
voelen ons niet veilig."
De politie zegt zich zorgen te
maken over het aantal wapens
dat nu in omloop is in het
land. Erkende bewakers mo
gen een vuurwapen bezitten,
maar gewone burgers hebben
slechts recht op jachtgeweren
en gaspistolen. Ongeveer drie
miljoen mensen hebben ver
gunningen voor jachtgeweren
en 200.000 mensen hebben een
vergunning voor een gaspis
tool.
Niemand weet precies hoeveel
illegale wapens er zijn, maar
iedereen is het er over eens dat
het er te veel zijn en dat .zij
zich in de verkeerde handen
bevinden. Sinds het ineenstor
ten van de Sovjetunie in 1991
is het aantal misdaden waar
bij vuurwapens werden ge
bruikt vervijfvoudigd, zo
meldde het ministerie van
Binnenlandse Zaken.
De meeste wapens in omloop
zijn afkomstig van Russische
wapenfabrieken en van het
voormalige Sovjet-leger. Vol
gens luitenant-generaal Vjat-
jeslav Ogorodnikov van bin
nenlandse zaken is het leger
net een warenhuis en worden
de wapens op grote schaal
door militairen verkocht. Ook
wordt er veel gestolen.
Door de burgeroorlogen in de
zuidelijke republieken zoals
Georgie, Tadjikistan en Azer
beidzjan komen ook veel mili
taire wapens in handen van
prive-milities en criminelen.
Volgens Ogorodnikov wordt
80 procent van alle misdaden
gepleegd met oorlogswapens
zoals pistolen, mitrailleurs en
granaatwerpers.
worden tegengewerkt door even
armlastige niet-zigeuners die
hen niet als buren willen heb
ben.
Niet alle Europese zigeuners le
ven in armoede. Juan de Dios
Ramirez Heredia uit Spanje, de
belangrijkste organisator van
het congres in Sevilla, is als
eerste zigeuner in het Europese
parlement gekozen.
Romani is de internationale zi
geunertaal, maar wordt lang niet
door alle Europese zigeuners ge
sproken, zodat de communicatie
niet altijd gemakkelijk verloopt.
De Spaanse minister van sociale
zaken Cristina Alberdi vertelde
de conferentie dat haar regering
als enige van de twaalf lidstaten
een nationaal ontwikkelingsplan
voor de zigeuners had opgesteld.
Het plan stelt onder meer regels
aan de straatverkoop. Spaanse
zigeuuners die de toespraak had
den gehoord zeiden later dat de
regels weinig om het lijf hebben
omdat de meeste Spaanse steden
de zigeunerhandelaren toch niet
toelaten.
Door Jan Dungren (ap)
Ignalina - Boven de de dikke metalen blokken die de 1.600
brandstofstaven bedekken stijgen stoomwolken op, maar
volgens directeur Viktor Sjevaldin van de Litouwse kerncen
trale Ignalina hoeft niemand zich zorgen te maken. „Het is
schoon, net zo schoon als stoom in een sauna.
eenkomen met Tibet's histori
sche rol als een vreedzame en
neutrale boeddhistische natie die
als een bufferstaat voor de su
permachten in zuid-Azie kan
dienen.
Dit zou echter de terugtrekking
van alle troepen en militaire in
stallaties uit de Himalaya-regio
aan de grens met Tibet vereisen.
Dat zou alleen slagen met steun
van een internationale overeen
komst die rekening houdt met
China's legitieme veiligheidsbe
hoeften. De Dalai Lama dringt
er bij de Chinese regering op aan
zijn voorstel „in alle ernst te
overwegen. Alleen dialoog kan
tot een levensvatbare oplossing
leiden."
„Maar voordat er onderhande
lingen worden begonnen, moet
China ophouden met zijn schen
dingen van de mensenrechten in
Tibet en zijn beleid om Chinezen
naar Tibet te laten verhuizen."
De geestelijk leider van Tibet
waarschuwde dat 99 procent van
zijn mensen betrokken is bij het
verzet tegen de invasiemacht en
dat zij nooit zullen toestaan dat
hun land volledig Chinees
grondgebied wordt.
Een Zweedse kernexpert, Jan
Nistad, zei later dat er geen
stoom mag lekken omdat de me
talen blokken als een soort kurk
dienen. Westerse experts maken
zich grote zorgen over de techni
sche staat van Ignalina en de
kennis van de mensen die er
werken.
In het afgelopen jaar moesten de
reactoren drie maal stilgelegd
worden. Maar de twee reactoren
aanpassen aan Westerse veilig
heidseisen zou ongeveer 100 mil
joen dollar kosten, geld dat de
voormalige Sovjet-republiek Li
touwen niet heeft. Ignalina heeft
de twee sterkste grafietgekoelde
reactoren van de wereld. De
reactoren zijn van het Tsjer-
nobyl-type, maar van een later
model.
Aan Ignalina moet nog een hoop
gedaan worden, maar „de instal
latie is beter dan zijn reputatie",
aldus Nistad. De expert mocht
de centrale bezichtigen, nadat
Litouwen in 1991 onafhankelijk
van de Sovjetunie was gewor
den.
Ter gelegenheid van een bezoek
van de Zweedse minister van
buitenlandse zaken Margaretha
af Ugglas mochten onlangs ook
enkele journalisten de centrale
in het noordoosten van het land
bezoeken.
Directeur Sjevaldin zei niet be
zorgd te zijn over de veiligheid
en riep anderen op dat ook niet
te zijn. „Er is geen reden tot zorg
over elk bericht dat de centrale
is stilgelegd."
Tijdens de haastige rondleiding
door het complex wees Sjevaldin
de Zweedse minister trots op
allerlei apparatuur. Zweden
heeft 10 miljoen dollar aan Li
touwen gegeven om de installa
tie op te knappen.
Het land is net als de andere
Scandinavische staten bezorgd
over een mogelijk kernongeluk.
Na de ramp in Tsjernobyl raakte
Scandinavische meren, bossen,
landbouwgebieden en rendier
vlees radioactief vervuild. Dat
leidde tot onrust en economische
schade.
Ondanks zijn warme ontvangst
poogde Sjevaldin de journalisten
buiten de deur van de installatie
te houden, die 5.500 werknemers
telt. Pas na Zweedse druk gaf hij
toe. De directeur en functiona
rissen in de hoofdstad Vilnius
zijn bang dat negatieve publici
teit zal leiden tot internationale
druk om de centrale te sluiten,
wat een economische ramp voor
de regio en met name voor de
22.000 inwoners van het nabij
gelegen stadje Visaginas zou
zijn.
Sjevaldin en functionarissen van
het ministerie van energie zeg
gen de reactoren in 2005 te wil
len vervangen door modernere
types, maar niemand weet hoe
dat gefinancierd moet worden.
Momenteel zijn de inkomsten
van de centrale helemaal tot een
minimum gezonken omdat de
vraag naar elektriciteit sinds het
uiteenvallen van de Sovjetunie
sterk is gedaald.
Toen Ignalina in 1980 werd ge
bouwd was het de bedoeling dat
de centrale stroom zou gaan le
veren aan Litouwen, Letland,
Estland, Wit-Rusland en de Rus
sische regio Kaliningrad, die in
geklemd ligt tussen Litouwen en
Polen.
Maar Kaliningrad en Wit-Rus-
land bestellen geen energie meer
in Ignalina omdat hun regerin
gen stroom subsidiëren. Zelfs Li
touwen neemt niets meer af om
dat stroom uit een kleine water
krachtcentrale door de sterke
voorjaarsregens veel goedkoper
is. Voor Letland en Estland'geldt
hetzelfde. Alleen Kaliningrad
koopt af en toe wat stroom.
Ignalina is lid geworden van de
Wereldassociatie van Kerncen
trale Exploitanten (WANO) en
werkt met Zweedse experts sa
men, maar een amateur kan zien
dat er ruimte is voor verbetering.
Overal werd gerookt en de as
bakken waren vol.
Een Zweedse brandexpert die
aan de tour deelnam slaakte een
diepe zucht toen hem gevraagd
werd of roken toegestaan zou
moeten zijn in een kerncentrale.
Omdat het een officieel bezoek
was wilde de expert niet veel
zeggen. „In Westerse centrales
roken we niet. Dat is alles wat ik
kan zeggen."
