Weekend
De wandelaar in de knel
JBSTEM
JJfotêC§rossJèST
de vakantierubriek
[IE IN JULI EN AUGUSTUS.
pension DM 59,- p.p.p.d
[pension DM 59,-en DM 54,-.
1ESB0RNER KUCKUCK'
PORTUGAL
ADVIES
Bel 073-125225
- Grossari - Nationaalparkdal
natuurgebieden zijn beperkt
tllegankelijk, steden en industrie
tokken op. Kan er in Nederland
"eg 'in vrijheid' gezworven worden
moeten we van
toarkeringspaaltje naar
toarkeringspaaltje tot het
Pannenkoekhuis opduikt?
'De stad moet
prettig aanvoelen
als een oude,
dierbare
spijkerbroek'
De hoofdstad zakt
op de top tien van
Europese
toeristen
bestemmingen
Organisaties
buigen zich over
'lopen in overvol
Nederland'
Reizen en Rpitr»...
gezamenlijke mK 's een
te/. 073-125225 iT'^den:
Postbus 449, 520u^^5?Z
ZATERDAG 25 JUNI 1994
dsgordels vast
ndend
ruimte
Hest succesvolle^
attracties
k>'s - Kinderland
n snackbars
de entreeprijs
Amsterdam
werkt
aan imago
l't bergsladje net over de grens
lel ill Had Benthalm (nel even over do or,.,.
J heuvclarhllgp bosrijk,- omgeving. Kamm
■mnibaren leleroen. /vvembnd Ciü'i snunn
ion Kondltoroi.
kngement (3 n.) DM 285,- p.p
id onlbiJtbulTnl en culinair diner.
^weekend- en meerdaagse arrangcmemon.
rt-88177 (NI.) of 00-495922828 (D.|
|n Beie-
Woud
7 dg n
Icursies
B! Vertr.
jWinne-
(liteit en
Vr/sgr)
fitieoord
I Moezel
|akantie.
os. Fol-
1 en VP
Pens.
esenich
19.
EIFEL/AHRTAL. Op gezi
camping (v.v. alle comfij
a.bergrivier de Ahr,(250
v.a.Arnhem) 5 pers. car.
Ideaal wandelgeb.
Vadis 08345-1673
HOOGSEIZOEN nog
Div. bung, en stacar. ook
Luxemburg en Oostem
Eifellux 073-419019.
Bij WINTERBERG, hotel 2
Post*"*. Spec.zomerarra
gementen in juli+augusti
5 dg DM 249,- en 6 dg C
289,-. Halfpension!
00.49.2981.2633 of
780024 (na 18.00 uur)
08!
paneifel.
HOF,
00-49.
I 50 km.
zwem-
5 dgn.
|5,- p.p.
P-P-
Reizen en Rekreatie
van de vnu Dagbladen,
Inlichtingen over
adverteren
bel 073-125225
Iers vrij met bad of douche en wc.
Pn viergangen keuzemeunu, gezellige
■et rtl 4 en 5, spelletjes, speeltuin,
^eide, windvrij zonneterras.
b/of gratis kleurenfolder met prijslijst,
I gezellige Nederlandse Hotel Meurs.
1 59955 Winterberg, T: 00-4929817351
■TEL (18 km. van Winterberg) Het bes
In de omg. Comf.inger. ANWB AA-erl
r: 53 k., lift, gr. verw. zwemb., sauni
riek gel. a.d. voet v.d. Bollerberg (75!
fcn en bossen van HOCHSAUERLAND
Lit een plez. ontsp. vak. bij ons doort
I.DM 441,- HP incl. keuzemenu, ontb.
kind. kort. Oelfestraat 22, D-5996S
n.T:00-492984475 Ned.gespr. Fax:57.'
QNSCHA8
erg. Kmr
Kb., sauna
J.buffet/3-
|e+koud-
Jot vrijdag
12984499
kmrs do/
28,- DM.
perstr. 43
VCobben-
B73.3157.
puerland:
ATTEL'S
met do/
|TV-aansl.
l.,gez.bar.
(Nieuw: 3
iESLOHE
EN, T:00-
(970444.
FAMILIE vak.in Sauerlanc
Hotel met fam. leiding me
gez.atmosfeer. Sauna,sola
rium en kegelbaan. Recre»
tiepark, open lucht er
overd. zwemb. in de omg
lnfo:Hotel Lindenhof,5958'
Warstein 00-49.290297050
BUSRETOURS Coi'mbra in
)uli/aug? Retour 325/
Ook Royal Class. Folded
Bel 08348-2300!
Algarve 9 prima 2/3 k.app.
prima plek jul/aug.sep pri
ma prijs: 1 juli STUNT 8 d
met 4 p. 595,- pp., 3 P-
645,- pp., 2 p. 695,- PP-
ApriOri 020-6002511 SGR
:il, Frans-
/IORGINS
0.) en dat
4p.), voor
1. 08858-
over adverteren
in de rubriek
Reizen en Flekreatie
RIN, A 5611 Grossari Salzburgerland
en hotelappartementen 2-6 pers., baa
I., kabel-tv, overd.zwemb., sauna, sol
'eide, voortr. keuken, zeer rust.liggin3'
en keuzemenu v.a. DM 59,-. 220 km-
berghutten met compl. verzorg, direw
rmd buitenbad, tennis en minigolf-
3414/292 - Fax: 0043/6414/8230.
ntie incl.
Class)
14 da-
ek 16/7-
985,-p.p.
00!
t.h. voll.
camping
Caravan
2783.
Flattach
won.
en
vak
off.
ver-
ING Hotel
Montana,
ol. juli/aug.
ntbijtbuffet
Rijkenberg.
2122503
EURO-FERIEN: wij hebben
appart. en pensions in o-
Karinthië, Tirol, Salzbu 9
e.a. Bel: 045-232218.
VOOR LATE BESLISSERS
nog enkele app. vaK.w
vrij door heel Oosten*
Info: 04950-30958 Sportier
vakantiewoningen.
GEZOCHT: enthousiaste
skiers voor 8-dgs Solde"
Gletscher Skireis incl-
pas. HP en per zeerW
bus, vertr. 1-8-15-22-29
5-12-19-26 nov. 639," L
ƒ539,-. brochure? RE ,0.
REIZEN ROTTERDAM t"u
4142233 tot 2200 ULJfL—
De toerismerubriek R®'* n
en Rekreatie biedt u ta
vakantiemogelijkheden.
Bij de WV Amsterdam
schrikken ze niet zo
hard van het zoveelste
vernietigende verhaal
in de buitenlandse
pulp-pers. „Het
spreekt vooral de Britse sensatie
bladen aan. Maar juist uit die hoek
krijgen wij wel veel aanvragen van
reporters, die onder de dekmantel
van cultuur graag zondig Amster
dam van seks en drugs willen laten
zien. Leuke verhalen, hoor, maar ze
mogen het imago niet gaan over
heersen. Dat jaagt andere groepen
weg," zegt Herman ter Balkt van
de VW in de hoofdstad.
Amsterdam is allang niet meer de
automatische bestemming van de
buitenlandse toerist. De binnen
landse toerist is nog kritischer,
griezelt bij voorbaat over onveilig
heid en drugproblemen: Het sei
zoen is heel redelijk begonnen,
maar de stad worstelt met haar
imago.
„Voor het eerst steken we de hand
Sodom aan de Amstel, schrijft een
Britse krant dan weer eens. Daar
ilruikelt de toerist over seks,
[s, homo's en verslaafden. Of
ksterdam is, met haar bekladde
turen en schuttingen, 'Europees
kampioen graffiti', al blijkt de
smerigheid in andere grote
Europese steden minstens zo
irritant, kijkend naar hondepoep,
tmzige pleinen, winkelstraten en
treinstations. En vergeet het
parkeerbeleid in onze hoofdstad
«iet: toeristen klagen daar
lartgrondig over.
foor Rinze Brandsma
^wandelaar in Nederland wordt
Vatl alle kanten gedwarsboomd.
Onverharde paden verdwijnen om
P'nats te maken voor autowegen,
Door
J°s Straathof
in eigen boezem en kijken we wat
we fout gedaan hebben." Ter Balkt
heeft in de ene hand het meest
recente rapportcijfer, een mooie
bijna-8. En in zijn andere hand de
top tien van favoriete toeristenste
den in Europa, die de hele Neder
landse toerismewereld gealarmeerd
heeft. Amsterdam zakte daarop
van de vijfde plaats naar de zeven
de, nota bene na steden als Dublin
en Boedapest. Praag, dat het toe
risme razendsnel ziet opkomen,
trappelt in onze rug. Als dat zo
doorgaat, dreigt Amsterdam een
Europees provinciestadje te wor
den, waarschuwde VW-directeur
John Moreu.
Geschrokken werd aan een analyse
begonnen. Er komen 'task forces'.
En een strategische alliantie van
Nederlands Bureau voor Toerisme,
KLM en VW Amsterdam.
Pas aan het eind van de Zomer zal
bekend gemaakt worden hoe het
toeristisch promotiebeleid van Am
sterdam er uit zal gaan zien. Toch
zijn de hoofdzaken nu al duidelijk.
Het belangrijkst is dat het afgelo
pen moet zijn mgt het versnipperd
werven van de toerist. De aantrek
kingskracht van Amsterdam en
Nederland lopen in feite in elkaar
over. Zo is de promotie van Dublin
al jaren sterk gekoppeld aan die
van Ierland. Integraal produkt heet
zoiets. Zeker voor Japanners en
Amerikanen is bijvoorbeeld Maas
tricht óók de regio Amsterdam. Dat
houdt niet bij de stadsgrenzen op.
Nederland is er klein genoeg voor
dat de toerist, die door Amsterdam
gelokt wordt, net zo gemakkelijk
gaat stappen op het Vrijthof, naast
de Sint Jan van Bossche Bóllen
snoept, op kroegentocht gaat op de
Bredase Grote Markt of taart eet in
de Nijmeegse Waag. Immers: 'Ne
derland heeft met Amsterdam goud
in de vingers. Als het in Amster
dam toeristen regent, dan zal het in
de rest van Nederland op zijn
minst gaan druppelen.' Nu al hoort
voor veel buitenlandse toeristen
Amsterdam gewoon bij de Keuken
hof, de Zaan se Schans, Volendam,
Marken en zelfs Enkhuizen.
Ook zal de toerist niet meer gewor
ven worden met de gebruikelijke,
maar weinig aansprekende rijste
brijberg van 'Amsterdam heeft wel
40 musea'. Het zijn de toppers als
Rijksmuseum, Stedelijk Museum,
Van Goghmuseum en Anne Frank
huis die 'unieke selling-points' zijn,
voor de toerist 'een omweg waard'.
Dat betekent waarschijnlijk wel,
even piepen voor de attracties die
wel meebetalen aan de werving,
maar niet als eerste genoemd wor
den.
Ter Balkt: „Laat die toeristen eerst
maar komen. Als ze hier eenmaal
zijn, dan bevalt het ze prima, zo
heeft recent onderzoek ook uitge
wezen. Dan kunnen we zeggen:
kijk, wij hebben ook nog dit en dat
te bieden."
De pech van Amsterdam is dat
onze rijkdom aan cultuur en histo
rie - oude stad, prachtige panden,
topmusea, dat alles ook nog op
loopafstand - minder bekend is dan
wij vaak denken. De bekendheid
van onze rijke historie scoort hoog
uit een mager vijfje.
Veel sterker is ons imago van tole
rantie, zowel in positieve als nega
tieve zin. „Dat spreekt veel toeris
ten die hier geweest zijn toch sterk
aan, de ontspannen sfeer. Onveilig
heid en drugproblematiek horen
ook tot ons imago, maar dat is niet
exclusief voor Amsterdam. Wij wil
len in onze boodschap naar buiten
juist die sfeer van ontspannen, to
lerante stad benadrukken. Met
daarbij wel de grenzen die daarbij
gesteld zijn."
Herman ter Balkt vertelt tevreden
over de veranderde publiciteit in
de Duitse bladen. Voorbij is de tijd
van rotte stukjes over 'Krimi-Bum-
mel' langs Walletjes, coffeshops en
verloederde hoeken. „In de jaren
tachtig werden wij overvallen door
de uit de hand lopende problemen
met de heroïne en vervolgens door
verhalen over Amsterdam de drug
hoofdstad. Die problemen waren in
andere grote steden minstens zo
groot, maar onze pech was dat wij
daar veel opener over zijn. Dat
negatieve imago ijlt nog lang na,
het kost jaren voor dat rechtge
trokken wordt. Maar nu zien we in
Duitse kranten opvallend vaak ver
halen waarin verrast geschreven
wordt hoeveel leuker en positiever
het nu in onze stad is."
Voorbeeldje: vroeger leidden de
VW-mensen journalisten in een
wijde bocht om de Zeedijk heen.
„•Nu is het dankzij de opknapbeurt
een haast saaie, onschuldige, schil
derachtige wandelroute aan het
worden." Het eertijds beruchte he-
roïnehol Emile's Place op de hoek
van de Oudezijdskolk heet nu Café
De Kletskop.
Intussen hoeft Amsterdam nu ook
niet helemaal te wanhopen. In het
meest recente onderzoek onder toe
risten krijgt de stad een gemiddeld
waarderingscijfer van 7,9. Toeris
ten denken bij Amsterdam vooral
aan mooi, gezellig en grachten. Een
ruime meerderheid voelt zich best
op zijn gemak in de stad. die een
liberale sfeer ademt. Duitsers en
Amerikanen hebben weinig moeite
met het zichtbaar tolerante drug
beleid van de stad, Italianen en
Nederlanders meer.
Het toerisme blijft een economi
sche bedrijfstak die niet sterk te-
rugloopt; voor dit jaar wordt reke
ning gehouden met een bescheiden
stijging van een paar procent, na
een daling van het toerisme vorig
jaar van 10 procent. Dat geldt niet
exclusief voor Amsterdam: de re
cessie sloeg ook in veel andere
Europese steden toe. Het toerisme
zit in de top vier van economische
speerpunten: omzet alleen al in
Amsterdam 1,7 miljard per jaar,
werkgelegenheid 27.000 arbeids
plaatsen, met regio en Schiphol
erbij zeker 50.000 full-time.
Een bezoeker uit de VS noemde
Amsterdam liefkozend 'als een
oude spijkerbroek, rafelig maar
dierbaar en gemakkelijk.' Volgens
Herman ter Balkt is dat het imago
van onze hoofdstad ten voeten uit.
Meer dan de helft van de toeristen
komt binnen drie jaar opnieuw
naar Amsterdam. „Net als een oude
spijkerbroek, of een paar ingelopen
schoenen, voelt de stad lekker aan.
Niet als een stijf gestreken smo
king, zoals Wenen. Heel relaxed. In
vrijetijdskleding naar de opera, als
je wilt. Maar dat voel je pas als je
die spijkerbroek eenmaal aan hebt.
Wij moeten die bezoekers dus wel
vooraf met de neus op die aardige
kanten van de stad en de regio zien
te wijzen."
Anders zakt Amsterdam weg uit de
top tien. En wordt ze écht alleen
maar een suf, volgekladderd, viezig
Europees provinciestadje, bewoond
door betweterige, narrige nurksen.
De heer Burger van het wan
deltijdschrift 'Op Lemen
Voeten' bestierf het bijna
van pure vreugde. „Dit was
tot nu toe helemaal onbespreek
baar. Ik was al voor een paars
- kabinet, maar nu helemaal. Weg
met het CDA!," schreeuwde hij in
de microfoon.
Wandelaars zijn met weinig tevre
den, dat blijkt. Want een simpele
toezegging van P. ter Veer, Kamer
lid voor D66, was genoeg om van'
Burger een uiterst gelukkig mens te
maken. Volgens Ter Veer is voor
een nieuw, paars kabinet aanpas
sing van de pachtwet, waardoor
boeren aan wandelaars in land
bouwgebieden recht van doorgang
moeten geven, bespreekbaar. Er
wordt op dit moment gewerkt aan
een recreatie-paragraaf voor een
nieuw regeerakkoord en een even
tuele aanpassing van de pachtwet
kan daarin meegenomen worden.
Ter Veer deed zijn toezegging op de
conferentie 'In vrijheid zwerven in
overvol Nederland; de wandelaar
in de klem', die afgelopen dinsdag
in kasteel Groeneveld te Baarn ge
houden werd. Vertegenwoordigers
van verschillende wandel- en na
tuurbeschermingsorganisaties, de
ANWB, hogere en lagere overheden
en van de Landbouw Universiteit
Wageningen, bogen zich over de
problemen van de hedendaagse lo
per.
Dat er van 'in vrijheid zwerven' al
lang geen sprake meer is, maken de
cijfers duidelijk. Tussen 1972 en
1986 verdween bij 113 ruilverkave
lingen in Nederland ruim 7500 ki
lometer onverharde weg. Daarvoor
in de plaats kwam 4500 kilometer
verharde weg, waarop steeds meer
auto's steeds harder zijn gaan rij
den. De totale lengte van de auto
snelwegen in Nederland is sinds
1970 verdubbeld.
Dit sterk uitgebreide verkeersnet-
werk heeft voor de wandelaar grote
barrières opgeworpen. Zo had de
aanleg van de Al door de Veluwe
een afname van de doorgaande we
gen met 80 procent tot gevolg.
Tot nu toe laten de wandelaars
-zo'n 800.000 mensen, schat Na
tuurmonumenten, variërend van de
'kilometervreters' tot de categorie
'hondenuitlaters' - dit eigenlijk ge
woon over zich heenkomen. Aan de
ene kant is het wandelen bekend
geworden - iedereen heeft wel eens
van het Pieterpad gehoord -, an
derzijds is er geen sprake van een
sterke lobby die in Den Haag de
vergaande afbraak van wandelpa
den kan tegenhouden.
„Wandelaars zijn notoire indivi
dualisten," voerde het Kamerlid
Ter Veer als verklaring aan. En als
ze dan eens aansluiting zoeken bij
andere belangenorganisaties, dan
stuit dat op weerstand, aldus een
woordvoerder van Stichting Nemo
(voor het behoud vam met ophef
fing bedreigde paden): „We zijn te
'groen' voor de recreatiesector en te
veel 'recreatie' voor de natuurbe
schermers."
Daarom gaat Nederland voor de
wandelaar steeds verder 'dicht'.
Natuurgebieden zoals de Blauwe
Kamer bij Wageningen worden aan
alle kanten afgesloten. Vanaf de
parkeerplaats met restaurant wor
den. de wandelaars vervolgens
langs paaltjes door het gebied ge
leid. Een gruwel, vinden de veel
wandelaars. Nederland moet ver
der 'opengelegd' worden. Vooral de
waterschappen met hun duizenden
kilometers aan paden over dijken
en door de uiterwaarden, kunnen
hierbij een grote rol spelen.
Maar van zwerven in vrijheid door
woeste natuur zal in Nederland
ook in de toekomst weinig sprake
zijn. Om uiteindelijk terecht te ko
men in een nagenoeg natuurlijk
landschap waar de wandelaar vrij
rond kan struinen, moet hij vanuit
zijn huis in de stad eerst door 'het
stedelijke natuurpark' en 'het na
tuurontwikkelingsgebied in de
stadsrandzone' door 'het waarde
volle en goed ontsloten cultuur
landschap' lopen, zo schetst Ch.
van Schaik van Natuurmonumen
ten zijn ideaalbeeld.
Dr. J. van Lengkeek van de Land
bouwuniversiteit Wageningen had
het al eerder gezegd: We moeten
maar eens af van het idee dat we
nog echte natuur in Nederland
krijgen. „Dit land is kunstmatig
ingericht en dat zal zo blijven."
Lengkeek zit er niet mee. „Vroeger
zwierf ik dagenlang door de straten
en over de industrieterreinen van
Rotterdam. Heerlijk, in alle vrij
heid." Echte zwervers hebben vol
gens Lengkeek geen natuur nodig:
„Die zitten in Rotterdam bij perron
nul."
Toeristen denken bij Amsterdam vooral aan mooi, gezellig en grachten. Een ruime meerderheid voelt zich best op zijn gemak in de stad, die een liberale sfeer ademt.
Nederland gaat voor de wandelaar steeds verder 'dicht'. Natuurgebieden worden aan alle kanten
afgesloten. Enkel langs strak afgebakende routes mag nog gewandeld worden.
FOTO FOTOPERSBUREAU VAN EUNDHOVEN
FOTO AP
