lachtenlijn
oor wao'er s
oodgloeiend
149
99
De Baliemvallei was absoluut geen 'paradijs op aarde'
eierhandelaars presenteren aanvullend pakket voor meer werk
'45.
AmsterDamdiner brengt 250.000 gulden op
nits meisje gewurgd in
etpark Beekse Bergen
Desmond Tutu rekent
op steun van het Westen
Oud-kamerleden: CDA
'onberekenbare club'
stem
BINNENLAND
A3
11'
FORMATIE
COMMENTAAR
>nsalves
BINNENLAND KORT
MAANDAG
OP=OP
DINSDAG - WOENSDAG
EDELVRUCHT APPELSAP
VOLLE
YOGHURT
P0TGR0ENTEN
i 20 JUNI 1994
Fganisatie niet strak
LDntllt''teniged^
laltVan den To?
„Maar ik wacht rustis
fet alles voor mezelf on
voor ik in de contra-aL
Bk zal niets nalaten om
ten wat ik te vorderen
I u ook in dat artikel M
iBruinsma wat mij fj
1 kantoor mag houden'
ve mekaar toch niet
leken."
MAANDAG 20 JUNI 1994
onze
Haagse
redactie
jbureau
- Het Centraal
krijgt vandaag
pakket maat-
Ben van de 'paarse' on
klaars, zodat er meer
eikomen
tot 1998 dan tot
betp
uit de berekeningen
ianie de WD acht een re-
van iets minder dan
100.000 banen in de marktsector
en bijna 30.000 in de collectieve
sector (politie, openbaar vervoer
en zorgsector) niet genoeg. De
onderhandelaars achten het
voorlopige resultaat van het
planbureau reden genoeg om
verder te onderhandelen.
„We zullen in ieder geval verder
praten, maar op een hardere wij
ze dan tot nog toe. Het echte
onderhandelen moet nu gaan be
ginnen, dat staat vast. Cijfers
hebben we genoeg, we moeten
knopen doorhakken op het vlak
van werk, koopkracht, financie
ringstekort en de hardheid van
de bezuinigingen," aldus een
woordvoerder van de WD.
Het CPB gaat vooralsnog uit van
een lager bedrag aan lastenver
lichting voor burger en bedrijfs
leven dan de onderhandelaars
van een paarse, CDA-loze coali
tie. Het planbureau weigert de
twee miljard waartoe het demis
sionaire kabinet al besloot 'mee
te nemen' in de berekeningen.
Eerst moeten de onderhande
laars exact aangeven hoe dat
geld naar burgers en bedrijven
gaat, vindt het CPB.
In kringen van fractiespecialis
ten van PvdA, WD en D66 be
stond vrijdag verbazing, toen het
CPB liet weten alleen van zeven
miljard lastenverlichting uit te
gaan. In de 'kale' CPB-becijfe-
ringen komt de groei van de
werkgelegenheid in de marktsec
tor nauwelijks boven 80.000 uit,
in het door de specialisten 'bij
gestelde' resultaat (inclusief de
twee miljard lastenverlichting
van het huidige kabinet) net on-
der 100.000. „Van dat laatste
aantal gaan we uit," aldus een
zegsman.
Probleem bij het aanpassen van
de plannen die de onderhande
laars tot nog toe smeedden, is
dat de koopkracht onder druk
kan komen te staan. Bij de hui
dige berekeningen van het CPB
is de koopkracht voor de meeste
inkomensgroepen 'evenwichtig'.
„Als je wat gaat verschuiven,
heeft dat al snel nare gevolgen
voor de koopkracht. Dat moeten
we natuurlijk voorkomen," aldus
een PvdA-zegsman.
Haag (anp) - Ruim 400 mensen hebben dit weekend de
klachtenlijn gebeld. Het gros van de bellers meldde
Jemen met de herkeuring voor de arbeidsongeschikth-
ierzekeringen wao en aaw.
greintje bedrijfseconomisch
ging zeker acht keer per jaar-
i/akantie en was lui, kwam
lAanmaningen
|Mr. K. Pijls-Olde Scheper,
van de vertrokken medewerk!
i „Ze zullen er alles aan
onder een faillissement uit
komen. Zij stuurt cliënten
aanmaningen voor een snelle
taling van hun eigen bijdrai
Zij probeert ook toevoegingei
gelde te maken die van oud-I
toorgenoten zijn maar waai
het dossier nog bij haar ligt.
wil ze pas tegen betaling vanlj
gulden per stuk afgeven,
kantoorpanden zijn verhypot
ceerd.
Waarvan moeten zij hun schi
den betalen? De Raad voor
Rechtsbijstand betaalt toevi
gingen pas als die zijn af|
werkt. Als het faillissemi
doorgaat, zal de curator elk dt
sier moeten waarderen. Hi]
moeten kijken hoeveel uren w
de cliënt nog te goed heeft1
het betaalde voorschot en hi]
moeten proberen die dossiersol
der te brengen ëij andere ad
caten. Maar die worden voor
openstaande deel niet betaald.
Bruinsma over zijn tijd bi]
kantoor Van den Toorn in Dj
mer: „Ik keek tegen hem op.
was toch lid van de W
Kamer geweest en had tegen
kruisraketten gestemd. Wist
veel. Na het verbreken vat
samenwerking heb ik hen
echt goed leren kennen. I*
op een gegeven moment de p
tie moeten inschakelen om
voorkomen dat ze dossiers
mij en mijn stagiaire weg»
ten."
„Voor driehonderd dossiers
aan mij toegevoegde zaken
den ze een ton vangen. De r
ter heeft ze bevolen ze ter g
geven. Ik probeer al vana,
bruari derdengelden los te
gen die cliënten van mi] g
hebben voor ik bij VM
Toorn weg ging. Ik schat
om 30.000 gulden gaat;_
„rfft een woordvoerster van
ju, die is geopend door de
Bale Commissie Chronisch
»n (NCCZ) en het Breed
onn verzekeringen (BVP),
lachtenlijn is opgezet om te
itariseren waar nu precies
lelpunten zitten bij de her-
ingen. Sinds enkele maan-
svorden mensen tot 35 jaar
de wao of aaw zitten,
r gekeurd. Enkele dui-
[j zijn inmiddels herkeurd,
tomende jaren moeten nog
luizenden volgen. De ver
ting is dat na 1 januari
lachtoffer verbleef met en-
tanlieleden in een bunga-
jfhet terrein van het safari-
)e Merwedebrug
bij Gorinchem
ran 10 tot 24 juni
afgesloten voor
aorgaand verkeer
de richting Breda.
Volg de borden
met de G!
denkt er net zo over.
Kroonjaar
- tl»
kroonjaar zou worden-
dan op 48-jarige leettija
rentenieren. De werke^]*^t®ta|w"t'° uo.olV.
anders. De toekomst alC -°0val z'ln
uitwijzen of de officier v
tie hem die rust
week is er voor de rech
Zutphen nog twee iaa t<
geëist tegen een ex"a(T.dengeld
voor tonnen aan der
had verduisterd. ..„«„f®#
Instituut De Brabantse School
Breda
it Oe laatste 2 jaar MAVO,
HAVO of VWO in 1 jaar
(dagopleidingen)
Groepsgrootte 7 leerlingen
Ook eenjarige versnelde
HAVOA/WO-opleidingen op
zaterdag
Inl. brochure
Instituut De Brabantse School
Tel. 013-632504
Erkend door het min. van
Onderw. en Wetenschappen
realiteit
m.voor iemand op een kwetsbare post.
/iin mf Jr is bet we'- 'n riet begin van de jaren zestig
leidrio 'n rV'euw-Guinea uitvoerig onderzocht. Dat onder-
e niet tot de conclusie dat Gonsalves strafbare feiten
waarvoor hij vervolgd zou moeten worden. Het
Tie. Nu, 35 jaar later, ligt dat kennelijk anders.
Van
c.s. Desgevraagd ntf-
Mallotf
„Ik zal mijn cliënt i als-I
ernstig in overweging
nog aangifte wegens
ring te doen."
1995 de groep boven de 35 jaar
aan de beurt is.
„De meeste bellers hebben grote
problemen met het feit dat ze in
het verleden volledig afgekeurd
zijn en nu op de grond van
dezelfde medische gegevens al
dan niet gedeeltelijk goedge
keurd worden. Deze mensen
moeten dus weer aan het werk,
terwijl werkgevers absoluut niet
staan te springen hen in dienst te
nemen. Hoe gezonder, hoe beter
is het credo van de werkgevers",
zegt een woordvoerster.
De telefoonlijn (020-6181007) is
tot zaterdag 25 juni dagelijks te
bereiken.
irenbeek (anp) - Een 14-jarig meisje uit het Duitse
ul en hij was er vaak niet i leim an der Ruhr is zaterdagmorgen dood aangetroffen in
op het terrein van de Beekse Bergen in Hilvaren-
Uit sectie is gebleken dat ze is gewurgd. De politie heeft
ïddags een paar uurtjes n |7-jarjge man uit Tilburg aangehouden.
Een portier staat bij de ingang van de grote tent op de
Dam waar gisteren het AmsterDamdiner werd gehouden.
Het diner bracht ruim 250.000 gulden op. De opbrengst gaat
naar het Aids Fonds dat het geld weer verspreidt. Negenhon
derd mensen prikten een vorkje voor het goede doel. Het is
de derde keer dat bekende Nederlanders en andere geïnteres
seerden op de Dam in Amsterdam in een luxe tent aanscho
ven om voor 275 gulden per couvert te dineren. foto anp
park en strandbad. Het stoffelijk
overschot werd aangetroffen in
een afgesloten toilet. De politie
houdt er rekening mee dat het
meisje op een andere plaats om
het leven is gebracht. Sporen
wijzen in die richting.
De politie wil geen verdere me
dedelingen doen over de ver
dachte. De man ontkent dat hij
iets te maken heeft met de dood
van het meisje.
Het slachtoffer was met de ove
rige familieleden pas vrijdaga
vond op de Beekse Bergen aan
gekomen.
(ADVERTENTIES)
Utrecht (anp) - Het Westen zou Zuid-Afrika zes maanden vrij
moeten stellen van het terugbetalen van zijn buitenlandse
schuld. Daartoe riep aartsbisschop Desmond M. Tutu zater
dag in de-Jacobikerk te Utrecht op.
Van onze Haagse redactie
Den Haag - De CDA-top heeft zich schuldig gemaakt aan
machtspolitiek. In kwesties rond de wao, de aow en de
ontwikkelingssamenwerking drukte de top er een hardere lijn
door dan de rest van de partij voorstond. Daardoor werd het
CDA 'een onberekenbare club' en haakten veel kiezers af.
gCHUNLIJK is de positie van mr R. Gonsalves als topfunc-
,ii ?n "et Openbaar Ministerie aangetast. De informatie
Handelwijze als jong ambtenaar tussen '58 en '60 in
™ea en de reacties daarop, kunnen het aanzien van
dath -'®e Procureur-9eneraal zodanig hebben bescha-
1 I] niet langer op dat niveau kan functioneren. Het is de
Zuid-Afrika heeft in zijn ogen
zelfs een volledige kwijtschel
ding van de schuld verdiend als
het land in die periode drie din
gen laat zien. Dat het zich houdt
aan de democratische spelregels,
dat de mensenrechten worden
gerespecteerd en dat het geld dat
door de opschorting vrijkomt,
ten goede komt aan het volk.
Tutu was eregast op de bijeen
komst 'Bouwen aan de toekomst;
waar bemoeien we ons mee?'.
Deze was georganiseerd door de
protestantse organisaties voor
zending, werelddiakonaat en
ontwikkelingssamenwerking en
het dagblad Trouw.
De aartsbisschop die tijdens het
apartheidsregime in Zuid-Afrika
wegens zijn herhaaldelijke plei
dooi voor sancties de bijnaam
'mister Sanction' kreeg, werd za
terdag omgedoopt tot 'mister In
vestments'. Hij riep de interna
tionale gemeenschap dringend
op een bijdrage te leveren aan
een sterkere Zuidafrikaanse eco
nomie door in zijn land te inves
teren.
Nobelprij winnaar Tutu be
schouwde het als een groot voor
recht de protestantse kerken in
Nederland 'namens miljoenen
Afrikanen' hartelijk te bedanken
voor hun inzet om Zuid-Afrika
tot een democratie te maken.
„Uw hulp heeft het buitengewo-'
ne wonder mogelijk gemaakt dat
zich momenteel aan onze ogen
voltrekt".
De verkiezingen in zijn land
heeft hij beleefd als een 'diep
spirituele gebeurtenis'. In andere
landen vindt hij het eerder een
'wereldlijke, politieke aangele
genheid'.
„Het echte werk begint nu",
schreef hij woensdag in een brief
aan alle lezers van Trouw. „Uw
voortgaande steun is van groot
belang om Zuid-Afrika, en ande
re ontwikkelingslanden die een
nieuwe start maken, vrij en de
mocratisch te houden." Hij re
kent nu op evenveel steun van
het Westen als tijdens de strijd
tegen apartheid.
Dat staat in een vertrouwelijke
brief van een kleine twintig
voormalige CDA-kamerleden
aan de Commissie-Gardeniers,
die de verkiezingsnederlaag van
3 mei onderzoekt. De brief s'taat
bol van de zelfkritiek. Zo is de
CDA-fractie te zelfgenoegzaam
geweest en heeft ze de oren te
veel laten hangen naar belan
gengroepen'. De partij richtte
zich te veel op 'yuppen en cul
tuur-christenen en te weinig op
de hardwerkende middenklasse
en het kerkvolk'.
Partijleider Brinkman moet het
ontgelden, maar mag blijven zit
ten. „Investeren in de fractie
voorzitter heeft nu meer zin dan
vervroegd afschrijven", aldus de
oud-kamerleden die 'een cursus
oppositie voeren' aanbevelen.
Brinkman zei gisteren dat hij
niet achterom wil kijken, maar
met de nieuwe fractie werkt aan
een nieuwe koers.
De oud-kamerleden kijken wel
uitgebreid terug. Ze noemen de
rol van premier Lubbers de afge
lopen jaren 'dubieus'. „De zorg
om het uitzitten van de rit als
premier leek belangrijker dan de
positie van het CDA." Lubbers
heeft Brinkman in de kou laten
staan, bijvoorbeeld toen het ging
om de wao. In de verkiezings
campagne valt Lubbers te ver
wijten dat hij Kok een even
goede premier als Brinkman
noemde en aankondigde zelf te
zullen stemmen op Hirsch Bal-
lin.
Brinkman op zijn beurt heeft ten
onrechte geen voet bi] stuk ge
houden als hij tegenover Lub
bers stond. Bovendien hield hij
harde verhalen, die hij niet kon
waarmaken. Brinkman faalde
als 'politiek regisseur'.
CDA-fractiebijeenkomsten ver
liepen 'chaotisch en zonder in
houdelijke discussie'. Het gebrek
aan eigen inbreng tegenover het
kabinetsbeleid manifesteerde
zich in het vele vooroverleg met
Lubbers; „Menig fractiegenoot
heeft het als een eer ervaren
uitgenodigd te worden voor het
Torentjesoverleg".
Over de gevoerde politieke lijn
schrijven de oud-Kamerleden:
„We hebben ons teveel spreek
buis gemaakt van de 150.000
zeer goed gesitueerden". Ze ver
wijzen onder meer naar de verla
ging van het toptarief en naar
het CDA-streven om de vermo
gensbelasting af te schaffen.
Brinkman zelf heeft 'meer liefde
getoond voor de rechterflank
van voor de midden- en lin
kerflank van de fractie'.
Daders kluisjesroof VSB spoorloos
Amsterdam - Van de twee mannen die in de nacht van
woensdag op donderdag 390 kluisjes kraakten in de vestiging
van de VSB-bank aan het Singel in Amsterdam, ontbreekt nog
ieder spoor. Vandaag zal de Amsterdamse politie de aangiften
opnemen van de gedupeerde huurders. Volgens een woordvoer
ster van de Amsterdamse politie is er nog geen overzicht over de
waarde van verzamelde buit.
Donderdagmorgen werd personeel van het betrokken filiaal
verrast door twee gewapende mannen. Eén personeelslid werd
vastgebonden. Het is vooralsnog onduidelijk hoe het tweetal
binnen heeft weten te komen. Uit het oogpunt van beveiliging
wil de politie daarover geen nadere mededelingen doen.
Politie ontdekt tien ton marihuana
Rotterdam - De politie heeft dit weekeinde in de Rotterdamse
haven tien ton marihuana ontdekt in een container. De drugs
hebben een straatwaarde van 30 miljoen gulden en zaten
verstopt in een lading spijkerbroeken. Drie mensen zijn aange
houden.
De container werd vrijdag op de containerterminal aan de
Europahaven tijdens een steekproef door de politie en de
douane-recherche ontdekt. Later op de dag werd de container
getransporteerd naar een bedrijfsterrein in Sassenheim. Toen
het transport daar aankwam, ging de politie tot actie over en
arresteerde drie mannen. Ze komen uit Bovenkarspel, Amster
dam en Gibraltar.
Brand in discotheek Nighttown
Rotterdam - Door snel optreden van het personeel zijn zater
dagnacht tijdig 1500 bezoekers uit een brandende discotheek in
Rotterdam naar buiten geleid. De brand ontstond in een
opslagruimte onder discotheek Nighttown in de binnenstad. Na
tien minuten stonden alle bezoekers buiten op de Kruiskade die
tot laat in de nacht afgesloten bleef. De brandweer had het vuur
snel onder controle. De oorzaak van de brand is nog niet
bekend. De discotheek hield er een fikse rookschade aan over.
Protest tegen uitbreiding Schiphol
Amsterdam - Circa 200 mensen hebben zaterdagmiddag op
Schiphol geprotesteerd tegen de uitbreiding van de luchthaven.
De demonstratie werd georganiseerd door de Vereniging Milieu
defensie. Volgens de demonstranten zijn er zeven plagen verbon
den aan de groei van het vliegverkeer: geluidhinder, zure regen,
stank, broeikaseffect, aantasting van de ozonlaag, (on)veiligheid
en ruimtebeslag. Met de 'ZevenPlagenactie' rondt Milieudefen
sie het eerste seizoen van actievoeren tegen de uitbreiding van
Schiphol af.
FNV-kader steunt NS-akkoord
Utrecht - Kaderleden van de Vervoersbond FNV bij de Neder
landse Spoorwegen steunen het akkoord tussen de vakbonden
en de NS-directie dat een einde maakte aan de tweedaagse
treinstaking.
De zogeheten sectorraad spoorwegen van de FNV-bond heeft
zaterdag in Utrecht besloten aan de FNV-leden bij de spoorwe
gen te adviseren in te stemmen met het bereikte akkoord.
De leden van de Vervoersbond FNV zullen zich komende week
via een referendum uitspreken over het onderhandelingsresul
taat dat in de nacht van dinsdag op woensdag tot stand kwam.
(ADVERTENTIE)
literpak
van ,90
literpak, dagvers
vanJOSf
Voor de dichtstbijzijnde
Jac. Hermans bel 02154 -83333
rode kool met appel, wortelen
extra fijn, doperwten/ wortelen
of sperziebonen extra fijn
vanJ49f
JacHermans,
Geldig van maandag 20
t/m woensdag 22 juni 1994
JlUgtfll iö teil nautiv - y 'ROek \/rv A w - -
die rechtshulp zoeken. Een* oritui,e ook geen beletsel voor een carrière bij het
schande waaraan een ®J~i| irs n'1stene: Nu, 35 jaar later, ligt dat kennelijk anders,
maakt moet worden. M1- Bfel'naar^™(matie die via de VPRO-radio over zijn handel en
is gebracht, bevat geen enkel nieuw gege-
eMwhk®es'oten dossier van toen nu hebben geactiveerd,
M;„en.9e,weten dat het niettemin pikante informatie
met de feiten
Tegen collega's heeft, 7%. ,-eiten zelf' maar de afstand in tijd en de
Toorn vaak gezegd dat L» wikkeling van betrokkene bepalen het verschil. Zijn
Msitie v 'S met 'n overaer>stemming met zijn imago en
•lneoaHo,,nI.nu',?e9riP voor de omstandigheden van toen,
L 9 tieve beeldnauwelijks kunnen bijstellen.
ikwam né n zi|n 1131 het oude doss'er uitgerekend nu op
ilast met d iSche Procureur-gerieraal, die binnen het O.M.
lad, Wji ri landelijke bestrijding van de georganiseerde
diébove H0n '®n(de!ijl<e recherche-eenheid wordt opge-
l'ivioed on h !F!T s staat en waaraan hijzelf leiding geeft.
9root wnrH interregionale rechercheteams zou daarmee
met a af9etreden Justitie-minister Hirsch Ballin
me visie eens, maar diens opvolger Kosto schoof
naa verauisieiu- „„«rfflci» "•«ssinn h,or„ 7 uiomo i-uo.u »ngui
Volgens de Bredase p& heB at meteen hflTil op het bordie van het vol9ende kabinet,
van justitie mr. W- Ko°Pfften «f Ktand E ,at er m de wereld van politie en iustitie
niets bekend over aang" To0lJ |and^"erstond tegen het plan van Gonsalves.
dat gebied tegen Van Jnra® i1e^chateam er al k°mt, Gonsalves zal er niet
ook^p^03' Dat.is we'te voorspellen. Daarmee slagen,
evaststellingnen d'6 ^onsa'ves wi'den beschadigen. Een
Door Rob Ruggenberg
Idealisten, realisten, fantasten, ra
cisten - ze hadden allemaal zo hun
eigen ideeën over de Baliemvallei.
Zestigduizend Papoea's woonden
er, verdeeld over twintig stammen.
Het stenen tijdperk in een verbor
gen vallei van 75 kilometer lang en
25 kilometer breed.
De Amerikaanse pers doopte in 1945
de pas ontdekte Baliem vallei om tot
Shangri-La. Dat was het legendarische
'land van de vrede', onbereikbaar ach
ter hoge sneeuwbergen, uit de roman
Lost Horizon van James Hilton. Een
paradijs op aarde.
Maar een paar jaar later zei een Ne
derlandse ambtenaar die na drie jaar
diensttijd naar huis vertrok: „Dit is
geen land voor mensen. De lieden die
er wonen, die Papoea's, dat zijn geen
mensen. Dat zijn dieren, beesten. Voor
een Nederlander is het hier de hel op
aarde. Wat je hier beleeft zullen ze in
Nederland nooit geloven. Ik zal God
danken als ik nooit meer één voet op
dit vervloekte eiland hoef te zetten."
Hij zei dit tegen de schrijver/journalist
Anthony van Kampen, die Nieuw-
Guinea en ook de Baliem-vallei, in die
tijd zevenmaal bezocht. Van Kampen
citeert hem in zijn autobiografie. Hij
ontmoette tijdens die reizen veel van
dergelijke bestuursambtenaren. Er
zijn, schreef hij, hele goede én heel
geliefde controleurs (Vic de Bruijn,
alias Jungle Pimpernel is wel de be
kendste), maar er zijn ook enkele hele
kwaaie.
Behoorde de 26-jarige Rolph Gonsal
ves, die in deze vallei - volgens de
verhalen - schietend en meppend de
Papoea's in het gareel probeerde te
brengen, tot die laatste categorie?
Hij was in ieder geval wel de enige
Nederlandse controleur die altijd met
een pistool op zak liep, zei zijn toen
malige superieur mr. Lagerwerf giste
ren voor de Avro-radio.
En veel heeft Gonsalves met zijn
krachtdadig optreden niet bereikt.
Uiteindelijk was het zijn opvolger C.J.
Schneider (tegenwoordig beter bekend
onder diens auteursnaam F. Springer),
die rust en orde in de Baliem vallei
bracht.
Gonsalves' voorganger Frits Veldkamp
(dezelfde die zich zaterdag in het Nos-
Journaal zo verbaasd toonde dat Gon
salves zo'n mooie carrière heeft ge
maakt) bakte er al helemaal niets van.
Veldkamp was de eerste controleur
die, in december 1956, naar de Baliem
vallei werd gestuurd. Hij had als op
dracht een vliegstrip aan te leggen.
Twee jaar later keerde hij onverrich-
terzake terug naar Hollandia en zei:
„Zonder pacificatie komt er niets te
recht van het openleggen van dit ge
bied." Hij zei dat de Papoea's er liever
vochten dan werkten.
Over de omstandigheden waaronder
hij en Gonsalves in de Baliem vallei
moest werken, verscheen in 1962 het
boek 'Under the Mountain Wall', ge
schreven door een Amerikaanse antro
poloog van Nederlandse afkomst. Deze
Peter Matthiessen had geruime tijd
onder de Dani's van de Baliem vallei
geleefd en zijn verslag is huivering
wekkend.
De twintig stammen waren verwikkeld
in één doorlopende strijd van wraak en
weerwraak. Elke stam leefde in con
stante angst voor een overval door een
andere oorlogs-clan. Wie aardappelen,
een varken of een vrouw steelt, werd
doodgemaakt. Vreemdelingen werden
zonder enige aanwijsbare noodzaak
gedood. Sommige krijgers hadden een
abnormale behoefte om te moorden.
Matthiessen was vele malen getuige
van de iki palin ceremonie, waarbij
met een stenen bijl kootjes van vingers
worden afgehakt. Dat gebeurt meestal
na de dood van een familielid. De
vingers worden in de kookhut gehan
gen om te drogen en de volgende dag
verbrand. „Zeldzaam in de vallei zijn
de vrouwen van wie de linkerhand niet
een stomp is. Gewoonlijk worden de
kleinste meisjes voor die plechtigheid
uitgezocht, hoewel het ook wel eens
gebeurt dat een oude man in een
periode van rouw zijn vingers laat
kappen."
In zulke omstandigheden komt Gon
salves terecht: allerminst een paradijs
op aarde. Hij probeert de doodstraf op
diefstal te vervangen door ordentelijke
rechtspraak. Maar westerse straffen
als boetes of opsluiting maken op nie
mand indruk. De dief wordt later als
nog om zeep gebracht. Gonsalves zoekt
een tussenweg: als hij dief in openbaar
met een stok afranselt, is dat voor de
betrokkene een grote vernedering.
Maar het bevredigt wél het rechtsge
voel van de bestolene.
Gonsalves redt hiermee de dieven het
leven, maar hij overtreedt de Neder
landse wet, want die verbiedt lijfstraf
fen.
Zijn ondergeschikte, aspirant-contro
leur J. Broekhuyse, meldt deze afran
selingen aan de autoriteiten. Jongstle
den zaterdag deed Broekhuyse er voor
het Nos-Journaal nog een schepje bo
venop. „Ik denk dat Gonsalves ook wel
vier of vijf mensen heeft doodgescho
ten."
De journalist John Jansen van Galen
interviewde Gonsalves in 1982 voor
een serie artikelen in de Haagse Post.
Gonsalves vertelde hem toen over en
kele gevallen waarin hij had gescho
ten. Hij had een aantal Dani's weten te
bewegen om aan de aanleg van de
airstrip te werken. „Maar de kaste van
krijgers, opgepoetste jongens die alleen
in het oorlogvoeren een functie heb
ben, verbeet zich. Ze beraamden £en
raid op de arbeiders en doodden twee
zwangere vrouwen bij de airstrip. Dat
kon ik niet op mij laten zitten."
Volgens Gonsalves ging hij naar het
dorp van de krijgers en klom daar op
het dak om een toespraak over gerech
tigheid te houden. „Meteen ruisten de
pijlen mij om het hoofd. Ik roetsjte
omlaag en van alle kanten drongen
krijgers op. Mijn agenten schoten in de
lucht, maar ze kwamen naderbij. Dus
ik pak mijn pistool, richt en vuur."
Gonsalves vertelt dan dat de horde
uiteen stoof en een 'aantal lijken' ach
terliet, onder wie de aanvoerder van de
krijgers, „Het werk werd hervat."
Toen de landingsbaan klaar was, liet
hij er een rood-wit-blauw hek omheen
plaatsen.
Een andere keer wilde hij een zekere
Poemilo (de man die 'onkwetsbaar is
voor poem' - voor een geweer) oppak
ken. Deze zwaaide, zo vertelde Gonsal
ves aan Jansen van Galen, dreigend
met zijn speer. „Als het ware uit zelfbe
scherming richtte ik mijn revolver en
schoot."
Zijn toenmalige superieur Lagerwerf
zei gisteren voor de Avro-microfoon
dat hij destijds van deze laatste ge
beurtenis weet heeft gehad. Hij zei er
nu spijt van te hebben dat hij die zaak
niet voor het gerecht heeft gebracht.
„Dan was Gonsalves vrijgesproken en
waren we waarschijnlijk van de ellen
de afgeweest. En dan zouden nou niet
al die lijken uit de kast rollen."
