Bij Mercedes telt de klant nu ook Herstel gloort voor auto-industrie CÏi tO lil in auto metl [jasje rijdt op water Fabrikanten storten zich op MPV-markt I's °°P van nieuwe au- me] vijftien procent. I( „urrentie was moordend. w.l]f0I?ese auto-industrie F3 ist van de auto I de auto van de toekomst, ofschoon hij It ook voor de hybridemotor. Deze kan I of diesel op elektriciteit. Dat laatste] vordt gereden. Dat scheelt stank en de .menten. 'Wir machen das Beste oder Nichts, zei 'Das Haus" 'Mercedes-rijder is mondig en wil niet méér betalen' De toekomst van de auto 'Iedereen wil de Europese markt op' 'Vervanging van auto hangt meer af van leeftijd' ZATERDAG 18 JUNI 1994 EATERDAG 18 JUNI 1994 fl verslaggever vijftig jaar, rijdt de auto op water, ti tankje zuurstof komen in de plaats [inventionele motor verdwijnt en aan! derne motortjes. Het uitlaatgas ont-j t de uitlaat. ng, maar onvergelijkbaar met de nu! |Fe grondstof is water. Dat kun Je, die je opvangt met satellieten telt onderzoeker Albert Reunis v Enderzoek naar deze nieuwe technolo- log in een embryonaal stadium. „Twee [rstof lijken nu op een bom. Maar lwerd ook voor onmogelijk gehouden kou laten rijden." ikt Reunis. „Onze generatie heeft het l over olieschaarste, maar we merken lig jaar begint het wel te nijpen. Dan kgievorm is interessant, er is immers „Het is het verplaatsen van het! Iker Reunis. „In plaats van de kleine] [laat je alle vervuiling uit één grote pijp] Vale komen. En het probleem van het Idstoffen blijft." I ligt nog ver weg. Want in de komende Ie het straatbeeld tot begin volgendel lal weinig echte nieuwe technologie collega Charles Churet, hoofd van de het Dow-laboratorium in het Zwitserse ifanuit zijn functie wordt hij door de .een heel vroeg stadium betrokken bij |1 zeggen, dat hij zich al in grote lijnen I er de auto's die rond 1998 op de mand lolgende eeuw worden verkocht, lieuwe techniek is het aluminium frame, Iduceerd. Daar zouden dan kunststof Iden gehangen. „Dat wordt een auto die; fen," zegt Churet. „Maar niemand wil Jezelf de auto rijden. Ook met een auto is loelig. Dus die auto zal regelmatig ppn daar de toonaangevende auto- dustrie. Die hebben een ccJ waarde-analyse gedaan. He drijf is langetermijnrelaties de toeleveranciers aanl>e®a Het gaat om de performance0! een lange periode. Aan net j knijpen komt een einde. Aa T partnership niet. En I Chrysler slaat een veel beter guur met haar resultaten andere Amerikanen." Het is belangrijk om zo mogelijk in de piramide va leveranciers te zitten. Hoe s hoge meer kwaliteit, hoe J de toegevoegde waarde. aantal eerste-lijnstoeleveran is in Nederland op twee te tellen. Maar we moeten, behouden. Want als e geen hoogwaardige toe ciers heeft, is het land vo producenten ook mi»0 .{elj trekkelijk om zich te v Van Kleef: „De kwal eü v toeleveranciers bepaalt me investeringsklimaat. „d Warmerdam: „Misschie Van onze verslaggever HIJ karakteriseert zijn auto's met een gepast fabelhaft. De bestuurder rijdt I automatisch achter de I .ter aan, het merkbeeld van das Haus, dat als een lichtbaken op de voorplecht geplant staat. „Als je in die nieuwe S-klasse zit, I dan merk je dat alles zó I perfect is, dat elk detail zó is uitontwikkeld, die wagen is het summum op autogebied," zegt Frans van Bossum. ssum is algemeen direc- I de Rüttchen Groep. Een an, die zichzelf lachend De eerste indruk Is lonvermijdelijk: die man verkoopt percedessen. Hij klaagt' over het aat, dat de modale (Mercedes bijna twee keer zo liuur maakt als bij de Oosterbu- ||B;j nader inzien kan dat overi- rekenkundig niet kloppen. |Öp de basisprijs van een door- ;-Mercedes als de E200 wordt lit procent geheven om van de fabrieksprijs van ƒ51.687 op de ntenprijs van 80.700 te |te tweede indruk is een andere. zacht, bijna beschêi- lien Hij relativeert. Begon als Vrkoper van tweedehands-au- Ito's bij een Volkswagen-dealer in (Tilburg. Stapte de vrachtwagens p. .Zit toch meer techniek in. iji ook wat rationeler, het gaat rom de cijfertjes. Je kunt er |(ok neer van jezelf inleggen, je kunt met een onderne mer meedenken, over hoe hij de ifiouw van zijn wagen wil bij- iiorbeeld." (later m het gesprek zegt hij: „Ik leb geloof ik, toch meer diesel Ba benzine door mijn aderen (stromen. Personenauto's zijn al Blaar als je ze verkoopt." Hij Frans van Bossum. „We willen de know-how bij ons houden. FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP verkocht elf jaar DAF-vrachtwa- gens en eindigde als directeur bij Van Tilburg-Bastianen. Rüttchen zocht begin jaren tach tig een nieuwe directeur. Het familiebedrijf, tot die tijd alleen vrachtwagendealer, had net het dealerschap voor Mercedes-per- sonenauto's verworven en zocht een commerciële man. Nu delen de gebroeders Rüttchen het eigendom van de Groep met Van Bossum, die algemeen direc teur is. Samen tilden ze de omzet van 22 miljoen begin jaren tachtig naar 190 miljoen nu. De winst na belasting bedraagt twee procent (ƒ3,8 miljoen) en zit daarmee ruim boven het gemid delde in de bedrijfstak, dat onder de procent blijft steken. Hij is trots op zijn auto's, die, zo zegt hij, de perfectie naderen. Maar zegt ook zonder omwegen dat zeven jaar terug de eerste exemplaren van de 200-serie problemen kenden. „Wir machen das Beste oder Nichts, was heel lang de slogan van de mensen van Das Haus," vertelt Van Bossum. „Toen heb ik ze een probleem laten zien en gevraagd: noem je dat dan das Beste?" Tot voor kort was Mercedes een sterk produktgericht merk. „Een imago slaat altijd op ervaring uit het verleden," zegt Van Bossum. „Zoals ik zeg, das Beste oder Nichts. Maar nu staat iets anders centraal: custom satisfaction, klantentevredenheid. Daar draait het om." Vroeger was de wereld van een Mercedes-verkoper overzichte lijk. De klant kwam binnen en bestelde. Bij aflevering bestelde de klant meteen de volgende, want de wachttijden wilden tot twee jaar oplopen. Kortingen? Neen, daar deed de verkoper niet aan. De klant mocht eigenlijk blij zijn, dat ie een wagen mocht kopen. „Van de verkopers uit die tijd, heb je twee soorten. Degenen die zijn omgeturnd en degenen die niet meer bij ons werken," zegt Van Bossum. Want Mercedes moet tegenwoordig net als ande re merken de klanten tevreden stellen. Zelfs met de prijs. De nieuwe C-serie bleek vorig jaar met een basisprijs van 57.950 even duur als de oude 190. Omdat de wagen moderner en beter uitgerust is, komt de aanschafwaarde feitelijk neer op een prijsverlaging van vijftien procent, schat Van Bossum. „Das Haus wil de produktie opvoeren. Daarvoor moeten de prijzen om laag. En moet er bovendien ster ker worden geconcurreerd." Zo zien we deze dagen adverten ties in de kranten verschijnen, waarin Mercedes niet alleen als een heel degelijk, maar ook als een betaalbaar merk paradeert. „De Mercedes-rijder is een ui terst mondige klant," merkt Van Bossum op. „Hij is niet bereid om meer te betalen dan elders. Maar hij gaat ook niet voor vijf honderd gulden lopen," Want na de aankoop volgt de service. „Bij Mercedes werken we met foutstatistieken. We gaan precies na wat er fout gaat. En, de importeur volgt het nauwge zet. Ik denk dat we elke drie maanden wel bezoek krijgen van de mystery-man. Die vertegen woordiger van Mercedes Benz Nederland levert incognito een wagen met voorbereide fouten in. Haal je die niet eruit, dan volgt een bepaald niet vrijblij vend gesprek. Van Bossum zegt zwaar te inves teren in de klantentevredenheid. „Wij sturen constant personeel op cursus om bij te blijven. Er draaien 82 mensen mee in het systeem Top 2000. Weet je wat me dat kost?" Hij pakt de reken machine erbij. „Hier: 892.160 gulden aan gemiste omzet en in elk geval vier ton aan directe kosten. Per jaar, dus gedurende het hele project, 1,6 miljoen gul den. De uitkomsten van de foutstatis tieken komen op de cursus aan de orde. „Een kwart van de tijd wordt besteed aan sociale vaar digheden. De monteur moet ook weten wat de klant wil. En uit leggen wat moet worden ge daan." De cursus brengt ook op: er wordt efficiënter gewerkt en fouten worden voorkomen. Mercedes stopt, net als andere autoproducenten, steeds meer techniek onder de motorkap. Dat biedt Rüttchen een zekere vorm van marktbescherming, omdat de beun om de hoek de wagen niet meer kan onderhouden. Het eigen personeel wordt ook van de zwarte markt weggehouden. „We betalen hen voor overuren netto uit. Ze krijgen precies het nettobedrag dat ze met klussen zouden bijverdienen en boven dien zonder risico, want wij dra gen natuurlijk wel de bijbeho rende belasting en sociale pre mies af. Ze weten ook dat we het niet willen hebben. We willen de know-how bij ons houden." De concurrentie in het marktseg ment van Mercedes lijkt toe te nemen. Iedereen hoopt een plaats te veroveren in de duurdere klas se. De Japanners, eens voet aan wal gezet met kleine, zeer com pleet uitgevoerde karretjes, wil len met hoogstandjes van moder ne techniek meedoen in de strijd om de gunst van de welgesitueer- de klant. Zoals Toyota met het ■merk Lexus. Van Bossum is niet onder de indruk. Pakt de statistieken er bij. „De Lexus deed in de perio de tot 20 mei vorig jaar 26 auto's. Dit jaar zijn het er 79. Mercedes ging van 2911 naar 5300. Olwel van 1,64 procent marktaandeel naar 2,52." Hij wil de concurren tie toch niet bagatelliseren. „Je mag geen enkele auto onder schatten." Toch moet ook Mercedes Benz wat sneller aan de smaak vol doen. Want anders slaat ook bij de verfijnde smaak verveling toe. „Een kennis vertelde me laatst dat ie op het punt had gestaan een BMW te kopen. Hij wilde eens iets anders, want hij had al vijf Mercedessen achter elkaar gehad." Die keer kwam het goed. „Maar, zei hij, ik ben me daar eigenlijk gek ook. Met een Mer cedes heb ik alles wat ik hebben wil." Van onze verslaggever De spacewagen wordt hij wel genoemd. Of in gewoon Neder lands de ruimtewagen. Maar de meest gebruikte benaming is kortweg MPV en dat staat voor een mond vol Engels: Multi Purpose Vehicle., een voertuig met meerdere mogelijkheden. De eerste MPV, enigszins avant la lettre, was de Renault Espace. De auto was op velerlei manieren bijzonder. Zo was de wagen niet van staal maar van kunststof. Er konden desgewenst zeven stoelen in, zodat grotere gezinnen of gezelschappen samen in één auto stapten. De voorstoelen konden omdraaien, de middelste stoel omgeklapt tot tafeltje en de auto bleek dan conferentiekamertje. Alle stoelen eruit en de Espace was een bestelwagen. En het meest bijzondere: de Renault Espace reed als een luxe wagen en had de distinctieve uitstraling van een gegoede middenklasser. De auto ,was ook bepaald prijzig (compleet minstens 65 mille), maar de afschrijving gering, want ook tweedehands moeten er nog steeds forse bedragen voor worden betaald. Tot voor kort had Renault het rijk redelijk alleen. De Ameri kaanse Chrysler Voyager, iets minder elegant maar wel een stuk goedkoper, heeft echter voet aan de grond gekregen. De Voyager heeft in mei zelfs de leiding op de Europese verkooplijst genomen. Nu gaat het snel. Betrekkelijke outsiders als Nissan en Toyota hebben inmiddels modellen op de weg gezet. De grote klap komt nu de grootmachten Fiat en PSA met een gezamenlijk project in één keer een MPV onder vier merknamen (Fiat, Lancia, Peug'eot, Citroen) op de markt brengen. Volkswagen doet hetzelfde samen met Ford, waarvoor een nieuwe fabriek in Portugal wordt gebouwd. De totale verkopen van dit segmentje belopen nu 130.000 stuks op een totale Europese auto-markt van 11 miljoen. Vandaar dat men spreekt van niche-marketing, het bedienen van een kleine, maar exclusieve en lucratieve markt. De autofabrikanten rekenen erop dat die markt snel groeit. In 1998 zouden er al 420.000 MPV's moeten worden verkocht. Dat is een dikke verdrievoudiging. Het optimisme is niet alleen gestoeld op de smaak van de consument maar ook op de uitgebreide verkrijgbaarheid van de MPV. Nu heeft maar tien procent van de dealers een MPV in de showroom staan, straks 55 procent. Dan schept elk aanbod zijn vraag. Meer modellen, een betere verkrijgbaarheid en de smaak van de consument moet de verkoop naar de 420.000 MPV's brengen. En dat is een opmerke lijk fenomeen in een tijd dat de gezinsverdunning het gemiddel de huishouden in Nederland heeft doen dalen tot 2,7 personen. br kort |rijs en i's me- duur- fn om lkabel- eit van groot, kabels de ka- in één rijn in- ogelijk. daar- ;itten. de be zitten," int we dat ie- moest je niet moeten dat be nde wijs en moet het Ló- n van de erenigde jrs kan," rysler is we de slag al verJ°reknvoor( Kleef: „Hier ligt een taaK overheid om de toeleg dustrie te versterken, i brandjes blussen als sjB in problemen komt- RSV is de overheid te dend gebleken." Van onze verslaggever Willem Reijn )E Europese auto-industrie zal «twintigste eeuw met prachtige joticijfers volmaken. De sector "rit dit jaar aarzelend weer de ïnaar boven. Dit jaar zal de fiei met drie procent nog be- zijn, maar volgend jaar it de groei naar zes tot zeven wait en in de tweede helft van 1 ;aren negentig is een sterke M van tien procent of hoger 'ijk- Dat zeggen de senior teates Arthur Maher en Ni- P Griffiths van het onderzoeks- (teau Data Resources Interna- M. 'I. een dochter van het Ameri- laase uitgeversconcern Mc- Plw"Hül, is wereldwijd be- voor haar onderzoeken in industriële sector. Zeker op gebied van de automobiel-in- '•ne heeft het bureau een gro- I Mam opgebouwd bij het in Ei?ïï®en van 'nternationale f1 "«telingen Menig auto-pro- pK, beleidsinstituut, politiek -uuider en journalist baseert M rapporten van DRI, L 'l f naam van het bureau ron0 I te vinden valt bij de -L, er?]e]^n8 onder grafieken. Maher en Nigel Griffiths L,erantwoordelijk voor het Ij, naar de ontwikkeling J™Obielsector. Die heeft tr .yee )aar een bijzon- Sak' periode doorge lid i!?nitateren ze' Vori§ iaar |pac-'p,t°ng 'aar met een over" P 35ian Procent, te we- fciteit eenheden °P een 4 Lïan 14'5 mUi°en- Ptom raoesten zelfs hardere te?erken' Flat en Seat ""««stand016 buden tegen meat ..,van blJna vijftig tet j» nkllken. Dat drukte '^verlies van twee »!j!u*e verkocht in Een™ iets meer dan agens. De drie grote men driekwart van de v°or hun rekening is goed voor 9,4 ii r pan 4,2 miljoen miljoen •^"ae door hoe tot het einde van de eeuw de verkopen zich zullen ontwikkelen. Het bu reau kwam tot de slotsom dat er dan 42,5 miljoen (plus 25 pro cent) auto's zullen worden ver kocht in de wereld. Dat zijn nog conservatieve schattingen. De groei kan oplopen van drie pro cent in 1994 tot tien procent aan het eind van de eeuw, zeggen onderzoekers Maher en Griffiths. Is dat niet wat optimistisch? Neen, zeggen de onderzoekers. Zeker, Europa verkeert nog gro tendeels in een recessie, maar alles wijst erop dat de economie weer over een breed front zal aantrekken. Het lichte herstel in Groot-Brittannië heeft de auto verkopen met tien procent opge tild. Zeker, regeringen willen het au- toverbruik terugdringen ten be hoeve van het milieu, maar de vervanging van auto's wordt vanwege datzelfde milieu ook gestimuleerd. Oudere auto's ver vuilen namelijk nogal. Boven dien zal waarschijnlijk wel het gebruik worden teruggedrongen, bijvoorbeeld bij het woon-werk- verkeer, maar niet het autobezit, „En de vervanging van auto's hangt minder af van het aantal kilometers dat er mee wordt ge reden, het heeft meer met de leeftijd te maken." Zeker, de werkloosheid zal waarschijnlijk hoog blijven, ook als de recessie is vervlogen. „Maar je ziet dat de mensen die wel aan het werk kunnen blijven, in het algemeen goede inkomens genieten. Het aantal huishoudens waar twee of drie auto's voor de deur staat, groeit." Sociaal-demografische ontwik kelingen leiden bovendien on dertussen tot nieuwe vraag. „Er is sprake van gezinsverdunning.' Ook als je een auto per gezin hebt, kun je al meer verkopen, door het groeiende aantal huis- houdens," zegt Nigel Griffiths. „Er is een sterkere samenhang tussen het aantal huishoudens en de markt dan tussen de omvang van de bevolking en de markt." En er is de ervaring van eerdere recessies en het herstel dat daar op volgde. „Halverwege de jaren zeventig en tachtig leverde het herstel groeicijfers van tien pro cent op. Dat soort sterke schom melingen typeert de markt. En vergeet niet dat de automarkt met een terugval van vijftien procent een nog niet eerder ver toonde teruggang heeft doorge maakt." Dat neemt niet weg, dat het bepaald nog niet overal feest is. Duitsland zal nog even blijven kwakkelen. De grootste markt' van West-Europa verkocht in de toptijd, door de economische hoogtij en zeker ook de hereni ging met Oost-Duitsland, op 4,2 miljoen verkochte auto's. Dat zijn er nu 3,1 miljoen. Italië is ver teruggevallen. HeL was tot voor kort de tweede automarkt van Europa, maar staat met twintig procent minde re verkopen nu op een vierde plaats. De komst van de nieuwe regering Berlusconi heeft het consumentenvertrouwen ge schraagd, constateert DRI, waar door een lichte verbetering mo gelijk is. De Japanners en Koreanen zul len een flink deel van die pro duktie voor hun rekening nemen. „Alleen al de produktie van Ja panse wagens in Europa in de zogeheten transplants zal in die tijd groeien tot een miljoen stuk," zegt Nigel Griffits. De plannen van de Koreanen zijn ambitieus. Vijf jaar terug produ ceerde de zuidelijke staat amper zeshonderdduizend auto's per jaar. Nu zijn het er anderhalf miljoen. De Koreaanse regering, net als andere Zuidoost-Aziati sche staten werkend met een sterk centraal geleid kapitalis tisch model; heeft bepaald dat de groei in de komende jaren nog versterkt moet doorzetten. De aanval op de Europese markt lijkt zich massaal in te zetten. Met export van buitenaf en ex port van binnenuit met de trans plants. „Europa is de grootste markt ter wereld. Iedereen wil op die markt aanwezig zijn." De Amerikanen zijn sterk in op komst en willen in de komende jaren honderdduizend auto's meer naar Europa verschepen dan de zestigduizend stuks die ze nu doen. De Japanners varen dezelfde route. Vanuit hun Ame rikaanse fabrieken kunnen ze wagens als de Toyota Camry, de Honda Accord Estate en de Mis- tubishi Eclipse naar Europa brengen, zonder dat ze worden meegeteld in de quota die de Europese Unie aan Japan heeft opgelegd. Totaal zullen er alleen al via import zeker vierhonderddui zend extra wagens op de Europe se markt komen. DRI-onderzoe- ker Griffiths relativeert dat aan tal enigszins: „Dat is 3,5 tot 4 procent van de totale Europese markt." Bovendien kijken de Europese fabrikanten ook op de andere continenten rond. „Citroen maakt de ZX in China. De vijf tienduizend stuks die ze nu pro duceren, moet in zes jaar worden opgetrokken naar 150.000. En kijk eens wat General Motors doet in Duitsland. Veertigdui zend Omega's zullen vanuit Duitsland naar de Verenigde Staten als Cadillac worden ver scheept. Dat is de eerste Cadillac uit de geschiedenis, die buiten de VS wordt gebouwd." BMW en Mercedes willen in de VS assem blage-fabrieken oprichten. De hoge koers van de yen zorgt inmiddels ook voor het interes sante fenomeen dat Japan Ja panse wagens van vreemde grond importeert. „Nissan im porteert Primera's uit Enge land." Honda exporteert wagens vanuit de VS naar Japan. „En de Japanners maken zelfs hun quo tum van 983.000 auto's voor de Europese Unie niet vol. Door de dure yen is dat niet lonend." Ondertussen zoeken de Europea nen ook mogelijkheden om over de grenzen goedkoper te produ ceren, teneinde de hoge loonkos ten te ontlopen. Het nabije Oost- Europa heeft de interesse. Fiat laat de kleine Cinquecento in Polen produceren. Opel heeft plannen voor een motorenfabriek in Hongarije. Op de dag van het gesprek meldt Mercedes een overeenkomst te hebben gesloten met een onderdelenleverancier in Roemenië. Hét Koreaanse Dae woo heeft daar overigens ook plannen. Griffiths denkt dat de Europese auto-industrie zich net op tijd heeft hersteld, geholpen door de recessie die het voor de industrie makkelijk heeft gemaakt om de herstructureringen door te voe ren. De concentratie zal in de komende jaren keihard doorgaan om de kosten verder te verlagen, zo verwacht hij. „De zes grootste producenten hadden in 1991 elk nog negen produktievestigingen in bedrijf. In 1998 zullen dat er gemiddeld nog 4,5 zijn, terwijl er even veel modellen worden geproduceerd. Ze willen allemaal de schaal ver groten om de kosten te druk ken." De omvang van de fabrie ken stijgt in zes jaar van 230.000 naar 400.000 stuks. Het break-even-point gaat daar bij stevig naar beneden. „Op een gegeven moment zou Volkswa gen pas geld gaan verdienen als de bezettingsgraad op 99,9 pro cent lag. Nu zijn ze op 82 procent uit de kosten en ze willen naar 75 procent. Dan kun je nagaan wat ze gaan verdienen als ze bij. een economische opleving toch negentig procent bezetting kun nen draaien." Positief is ook dat de Europese producenten hun ontwikkelings- tijd, tot voor kort gemiddeld elf jaar, in rap tempo weten terug te brengen. De Japanners ontwik kelen in vierenhalf jaar een nieu we auto. In de huidige Europese standaardauto, de VW Golf, ging. nog acht jaar zitten. „Die tijd gaat terug naar 6,5 jaar. Dan zal er altijd wel een gat blijven tussen Europa en Japan, maar daar is wel overheen te komen. Het maakt het voor de Europese industrie in elk geval mogelijk om sneller op de nieuwe trends en wensen van de consu ment in te spelen," zegt Arthur Maher. De grote vraag is wie er gaat profiteren van de grote groei in Zuidoost-Azië en Latijns Ameri ka. Want de volwassen markten van de VS en Europa worden bepaald door vervangingsvraag. Azië en Latijs-Amerika komen nu pas van de grond. „Maar een probleem is vooralsnog de sterke protectie, die het moeilijk maakt echt te exporteren." DRI is voorzichtig met voorspel lingen over verdere saneringen in de auto-industrie. Voorlopig zien de onderzoekers geen autoprodu centen echt verdwijnen, maar nauwere samenwerkingen om de vaste kosten te drukken zullen zich blijven aandienen. Zelfs binnen samenwerkingsver banden kunnen fabrikanten bijna omvallen. Volkswagen wil onder de dreiging van een faillis sement van de Spaanse overheid bijna een miljard gulden om de sanering van Seat rond te krij gen. Met het ontslag van 4.600 werknemers denkt VW-dochter Seat 9.500 mensen aan het werk te houden, mits de overheid over de brug komt. Ook komen voor de hand liggen de afspraken vaak toch niet tot stand. Ford en Mazda zijn geli eerd, omdat Ford een belang van twintig procent in Mazda heeft. Mazda zou graag in Europa pro duceren en had daarbij een oog laten vallen op de Ford-fabrie ken in Engeland. Ford kampt daar met een overcapaciteit van 400.000 eenheden. De 100.000 Mazda's konden daar dus mak kelijk bij. Ford weigerde echter. De Mazda zou een directe con current opleveren voor de eigen produkten. Er liggen echter inmiddels wel plannen klaar om de Ford Mon- deo in Japan te laten produceren voor de Japanse markt. Mazda mag de maker worden.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 43