pisassrs.
DE STEM
Tourmiss,
staan ze in
hangars te koop
De val van de Vercors
Krassen kan dinsdag weer Wims trieste vaderdag
Legergroene
Mirages en
zilvergrijze
F16's, rij na rij
|jealnrs^umngr^etmcfeakt
■'tekening:
pstzegel, naar
voordnummer 112
Zesenennegentig straaljagers heeft
kapitein Coenegracht van de
Belgische luchtmacht in de
aanbieding: Mirages en F16's. Ze
staan op een stille basis net over
onze zuidgrens. Met 10 miljoen
gulden in je binnenzak mag je nu
komen praten over wat westerse
ministers ooit trots annonceerden
als: „De koop van de eeuw." Wie
wil er een F16 of een Mirage?
Europa barst van het overtollig
wapentuig. Fregatten en
I vliegtuigen zijn voor een prikje te
koop. Een tank is goedkoper dan
een Ford Escort. Iemand met wat
geld kan makkelijk een eigen
oorlogje beginnen. Catalogi van
die wapenbazaar zijn verkrijgbaar
bij de ambassades.
Week ?nd
ZATERDAG 18 JUNI 1994 DEEL
Door Paul de Schipper
?err>erskaarten
naar:
Een rijtje vliegtuigen: te koop tegen elk aannemelijk bod.
Legergroene Mirages en zilvergrij
ze F16's, rij na rij staan de moord
machines onschuldig zwijgend in
de hangars. Ontmanteld ook, uitge
kleed eigenlijk, want wat we hier
zien, zijn eigenlijk alleen maar cas
co's, wachtend op de sloop of op
een oorlogsgeile dictator.
Kapitein Coenegracht: „Eerst ha
len we de hydrazine eruit, een zeer
giftige brandstof die we in speciaal
beveiligde containers overslaan.
Dan komt de motor aan de beurt.
Ook die gaat eruit, net als de
meeste elektronica en de hydrau-
liek. Vervolgens plakken we alle
gaten dicht om het metaal te con
serveren en te behoeden voor cor
rosie."
In een van de hangars in Weelde
liggen 'de wisselstukken': de on
derdelen. Moderne gevechtsvlieg
tuigen zijn net grote meccano-do
zen: de motor kun je er langs een
rail achterin schuiven, de koker
met de remparachute net zo. Een
20 of 30 mm-kanon hangt eronder.
En de Sidewinders, de raketten
waarmee Top Gunners eikaars
vliegtuigen neerschieten, zitten met
een paar bouten aan de vleugeltips.
Winstbeluste Russische wapenhan
delaren hebben een gat in de markt
ontdekt. Ze adverteren sinds kort
met Mig-rondvluchten. Wie een
paar duizend gulden betaalt, kan
toeristisch rondvliegen boven de
steppe.
Echt comfortabel kan dat niet zijn.
In de cockpit van een F16 bijvoor
beeld zit je opgevouwen tussen de
instrumenten. Je kunt er nog geen
thermoskan tussen de benen hou
den en boterhammen smeren bij
Mach I ligt evenmin voor de hand.
Onttakelde gevechtstoestellen kun
nen in recordtijd weer worden op
gebouwd. Coenegracht: „Mocht er
een internationale crisis ontstaan,
dan heb ik binnen een paar uur de
eerste F16's gevechtsklaar in de
lucht."
'That's all folks' staat er op de
staart van een van de afgedankte
Mirages, een loods verder. Daaron
der een valse Mefisto. Op de vleu
gel liggen wat losse moeren. Coene
gracht: „Dit is het laatste toestel
dat hier is binnengekomen, van
daar."
Hij spreekt waarderend over de
Mirage: „Je kunt van de Fransen
zeggen wat je wilt, maar ze bouwen
een goede kwaliteit vliegtuigen."
De Mirages waarover de Belgische
luchtmacht beschikt, zijn al van
een oudere generatie, dit in tegen-
steling tot de F16's die meer geau
tomatiseerd zijn en die vliegen met
het elektronische fly-by-wire prin
cipe. De Mirages zijn nog helemaal
uit metaal gebouwd. Bij de F16
bestaat alleen de dragende con
structie nog uit een aluminiumle-
gering, de rest is koolstofvezel.
In Weelde staat het einde van de
Koude Oorlog op proper geboend
beton.
Monteurs ontmantelen een Mirage.
■7IP WPEVCMn o
7IF WEEKEND 4
FOTO'S COR VIVEEN
Voorlopig zijn er in het
Belgische Weelde meer
kijkers dan kopers. Zo
doende loopt kapitein
Coenegracht met scholie
ren en bejaarden zijn
'toerkes' door de ,o zo propere
hangars van deze reserve-Navoba-
sis, even ten zuiden van Baarle-
Nassau. Daar staan ze, rijen vlieg
tuigen, dicht opeen en inpakkens-
gereed; de Koude Oorlog op sterk
water.
Nee, Pinochet, de vuttende Chi
leense dictator en wapeninkoper is
nog niet aan de poort geweest,
alhoewel Chili wel belangstelling
heeft voor de F16. Chili vliegt im
mers nog met Hawker Hunters die
eind jaren vijftig tweedehands van
Engeland werden gekocht.
De Navo liet in de groene gemeente
Weelde in het midden van de jaren
tachtig veertig hectare bos weg
hakken, tot leedwezen van de na
tuurvrienden in de omgeving. De
Westerse alliantie gaf opdracht om
er zeventien hangars te bouwen.
Het werden enorme loodsen be
doeld om er de uit Europa terug
trekkende Amerikanen hun materi
aal te laten opslaan. In geval van
'That's all folks' staat er op de
staart van een van de afgedankte
Mirages, een loods verder.
crisis aan het Oost-Westfront hoef
den ze dan alleen maar soldaten te
sturen met het sl^,uLeltj_e v^n him
jeeps.
De val van de Berlijnse Muur ver
anderde de politieke krachtsver
houding. De Amerikanen hebben
de depots in Weelde nooit gebruikt.
De legers in Oost en West bezuinig
den en dumpten overtollige materi
aal op de markt. Alleen al de VS
hebben 550 F 16's in de aanbie
ding.
Oostduitse Migs verdwenen naar
slopers. Veel landen van het voor
malige Oostblok doen de moderne
Mig-29 gevechtsmachines voor een
prikje van de hand. De concurren
tie zit in het Westen. Vrijwel alle
Navo-landen hebben hun krijgs
machten stevig gesaneerd. Neder
land heeft voor 350 miljoen gulden
drie fregatten aan Griekenland
verkocht, het geld moet overigens
nog binnenkomen.
1I& T ederland wil ook zijn
Hawk-raketten kwijt. De
W Franse producent Thomson
i. heeft aangeboden ze in te
ruilen. Ons land heeft mooie regels
als het om wapenhandel gaat: geen
verkoop aan landen in spannings-
gebieden, geen verkoop aan landen
in oorlog, maar wat er straks met
die tweedehands Hawks gebeurt, is
onze zorg niet meer. Overigens valt
de verkoop van legermateriaal in
Nederland tegen. De opbrengst tot
1998 wordt geschat op 878 miljoen,
gerekend was op 1 miljard.
In Engeland gaat het al net zo.
Fregatten die 60 miljoen gulden
hebben gekost, zijn er van de hand
gedaan voor minder dan de
schrootprijs: 250.000,-.
Stephen Wood, een wapenhande
laar uit Devon, ging eind '93 naar
een veiling van het Britse leger. Hij
was op zoek naar een mooi kanon
om op het gazon voor zijn zaak te
zetten. Om er zeker van te zijn dat
hij er ook één zou krijgen, schreef
hij op verschillende veilingnum
mers in. Wood kwam thuis met vijf
Chieftain-tanks, negen stuks anti-
tankgeschut en tweeëntwintig
pantserwagens. Voor de tanks be
taalde hij gemiddeld 5000 gulden.
De dumpprijzen zijn tekenend voor
de situatie op de tweedehands wa-
penmarkt.
Overal in Europa staan opslag
plaatsen vol militair materieel.
Daar wachten overtollige voertui
gen, tanks en vliegtuigen op ko
pers.
Een van die opslagplaatsen is de
reserve-basis Weelde.
„Dat bos was weg," zegt kapitein
Coenegracht, „en de bevolking
vroeg zich af wat we met die lood
sen deden. Toen heeft de lueht-
machttop besloten om die ruimte te
benutten voor de opslag van vlieg
tuigen."
Een 'bewaarploeg' van vijftien man
prepareert de vliegtuigen vakbe
kwaam voor de mottenballen. Hoe
lang dat werk duurt? Coenegracht
kijkt langs het stilleven van de
tientallen roerloze vliegtuigen. Hij
weet het niet. „Er is geen haast
bij," zegt hij.
Bij de Westeuropese lucht
machten heeft zich een sa
nering voltrokken. Veel
personeel is gereorgani
seerd, afgevloeid of moest zich op
nieuw oriënteren.
Coenegracht zit vanaf zijn negen
tiende jaar bij de luchtmacht. Had
hij ooit kunnen bedenken nog eens
beheerder van zo'n afgedankte
luchtvloot te worden?
„Nee," zegt hij, peinzend, „maar
eigenlijk is het mooi wat hier ge
beurt.
Hoezo mooi?
„Dit is het vredesdividend, het
winstgevend resultaat van veertig
jaar afschrikking. Hier zie je daf de
wapens worden opgeborgen. Dan
mag je als militair toch tevreden
zijn."
We lopen naar buiten.
In het gras bij de bomen ligt een
oude Nike-raket. „Soms komen er
mensen die vragen: kan ik hem
krijgen. Ik zou 'm mijn tuin willen
zetten." Kapitein Coenegracht
haalt de schouders op: „Ieder zijn
goesting."
