DE STEM
'Hel moet spannend blijven.
Ik ben geen robot'
CS
Wibi Soerjadi ster op Muziekfestival West-Brabant
'Studeren hoeft
helemaalniet
achter de piano'
'Zelfs het licht
in de zaal
is belangrijk'
10 JUNI 1994
Vietnamees videodagboek
FOTO NOB
ratie van de Mozart-opera
In John Eliot Gardiner is
lertgebouw. Een uitvoering
ld Festival.
raagt Arno van der Heijden
Iftal van de gelijknamige
zangeres Annie Schilder,
ren, Wim Rijsbergen maar
ifahia, de man die tot voor
£oon van de Iraakse dictator
voorkomen heeft Hoessein
Jfa ongelooflijk systeem van
|fungeerde daarin vijf jaar
1952. Regie: Henry Hatha-
pe, Joseph Cotten en Jean
barzangeres, wil haar man
|en tijdens een uitstapje naar
daar tot een handgemeen
verkeerde het leven laat.
|e speelfilm uit 1975. Regie:
nel Piccoli, Gérard Depardieu
Ëirurgen, Dr. Losseray en Dr.
liet een tussentijd van vijftien
|en chantage door de plaatse-
vormen door hun talent en
Jwr deze doktersclan onder
Ütaaldirecteur Brézé en zijn
uit 1983. Regie: Hans W.
la Winkler, Vadim Glownaen
loman van Patricia Highsmith.
Tdith de hele dag thuis om zich
jen. Haar enige afleiding is een
len en fantasiën opschrijft, om
|ëren die er eigenlijk helemaal
het zwaar te verduren als
minnares vandoor gaat en
Bse speelfilm uit 1981. Regie:
purence Olivier, Claire Bloom,
en Harry Hamlin. Perseus, de
s, wil de schone Andromeda
Ite vrouwenversierder en heeft
1 het harnas gejaagd. Om het J
^n ze een aantal zeer angstaan-
blaatst. Die zal hij eerst moeten
fcn zijn armen kan sluiten.
I uit 1984. Regie: Frank Harris.
I Roundtree, Cameron Mitchell,
loe Marks en Nighthawk willen
prvallen, om die wapens vervol-
bwarte markt. Ze stelen genoeg
laketten om een klein leger te I
DE VERSCHILLEN
GroteGids
VRIJDAG 10 JUNI 1994 DEEL I
s vriendelijk, goedlachs, ziet
jonger uit dan 24 jaar. Zijn
pospel doet denken aan dat
ji de klavierleeuwen van vroe-
I Een breed publiek geniet er
ft, In zijn garage pronkt inmid-
Js een klassieke Jaguar, in zijn
Jordhollandse bungalow een
fccertvleugel van 170.000 gul-
li. Zijn secretariaat van vier
jdewerkers regelt concerten en
ms in binnen- en buiten-
i. De Postbank sponsort, Phi
ls heeft zijn meest recente cd's
[gebracht, Virtuosities en Liszt.
Bn naam: Wibi Soerjadi. Op 16
pi speelt hij in De Nieuwe Ves-
'n Breda in het kader van het
jziekfestival West-Brabant.
Br Arnold Verplancke
ptis'm. Beuzie."
petzijn troetelnaampje aan-
TProkene, een imposante Bö-
«r/er concertvleugel, laat
I1 jak nog zwarter glanzen en
I® zijn snaren gereed. Wibi
pjadi, tenger, van Indische af
praat snel, terwijl zijn
Kers soepel over de toetsen
F®- Hij roemt de klank, ver-
flat het instrument speciaal is
°""'i voor zijn zachte aan-
de grote vingers-
®g van zijn slanke handen,
padi weet niet alleen zijn
po virtuoos te bespelen, maar
F Z1jn publiek en kennelijk ook
(interviewers. Want menig
i ggespek met hem begint zo,
'rouwe Beuzie die als het
>an naar elk podium meer-
„Ik hou niet van zwoegende pia
nisten." Hij roemt Horowitz,
Rachmaninov, Bolet, de oudere
garde naar wie hij graag luistert.
En Liszt en Busoni, van wie hij
graag transcripities speelt, zoals
ook tijdens zijn optreden in Bre
da. „Je moet goochelen met je in
strument, zonder dat ze zien hoe
je het doet."
Zijn ster begon te rijzen toen hij
in 1989 als jongste deelnemer en
enige Nederlandse finalist de
derde prijs haalde op het Inter
nationaal Franz Liszt Concours
te Utrecht. Een jaar later stu-
'Beuzie' heb ik
r Woord. Het lijkt
°J Bösendorfer je
grinnikt, maar blijkt
-moment uit het veld
1'SM. Even later: „De
F "har heb ik het nog
P gehad, die is
7 speciaal, heel
üe meeste piano-
■ZL enmaart°t
ietevf teru®' deze tot 40-
Tf te hoog zit, drukken je ar-
bat kost extra
voorlopig niet op cd, omdat hij
haar gebruikt als toegift.
„Pianospelen is voor mij commu
niceren met het publiek. Zelfs het
licht in de zaal is belangrijk. Als
het te helder is, kijken mensen el
kaar aan, kunnen ze -zich niet
concentreren. Als ze niet lekker
zitten te luisteren, wordt het voor
mij ook heel moeilijk. Is de sfeer
goed, dan hoef je alleen nog maar
goed te spelen. In het begin van
een concert zoek ik bewust het
contact, dóbr steeds zachter te
gaan spelen en toch de aandacht
vast te houden. Daarom is Beuzie
ook zo belangrijk, die
kan heel zacht. Ga je
daarna harder, klinkt
het heel intens, Het ver
schil tussen zacht en
nog zachter is te horen,
tussen hard en nog har
der niet."
Dus de interpretatie
verandert per avond?
deerde hij vervroegd ai aan het
Sweelinck conservatorium als
solist, met een tien en cum laude.
Sênnpianobte Koninginnedag
«studeren%a»T p
8 in H. t> 1een seizoen
feentl uterdamse Doelen
[«bsereaïf i ertie Pianisten
ischom n' n schriftje op
bestudija°r ,aantekeningen.
V j. wde de vingerzettin-
OPLOSS1NG
ijaop do monjA oi '|3za ueA dm 6
■lajeó do paA g 'stgoat
'di|ssej 'sjijoaj ;ui|d z sbiwm-
pspelen Ti" ,e®ciënte manier
gkn. ai the pathetische be-
Jhijal nwgens «P.
|tbi,I wdoor- Stil zitten,
lu 'uetsen, dat speelt het
Een groot publiek kent hem van
televisie. Op Koninginnedag
1992 speelt hij voor Beatrix en
Claus de door hem zelf gecompo
neerde Koninginnedagparafrase.
Een honds moeilijk werkje,
waarin hij een drie-handen-tech
niek gebruikt. De drie dooreen
gevlochten melodieën, het Wil
helmus, Oranje Boven en Lang
zal ze leven lijken door drie han
den gespeeld. De parafrase komt
„Niet de interpretatie.
Wel mijn spel, de uit
voering. Ik weet dat ik een bos
neerzet, nog niet met welke bo
men er in. Ik heb een hekel aan
pianisten die alleen maar hun
huiswerk komen afleveren, on
veranderd. Dan kunnen mensen
beter een plaat opzetten. Luister
hoe Rachmaninov zijn eigen mu
ziek speelt. Forte of piano bete
kent bij hem niet dat de pianist
gewoon hard of zacht moet spe
len. De tekens duiden het karak
ter van de muziek aan. Boosheid
kun je op vele manieren laten ho
ren. Daar heb ik een arsenaal aan
mogelijkheden voor, een reserve.
Spelen gaat me heel gemakkelijk
af. Maar ik verzamel gevoelens
en verschillende manieren om ge
voelens op te bouwen. Daar ben
ik levenslang mee bezig."
Hoe studeer je?
„Ik lees eerst de partituur. Dan
kun je het stuk in je hoofd zo
mooi laten klinken als je wilt.
Vóórdat je gaat spelen, weet je al
hoe het moet klinken. Je moet
uitkijken dat je een stuk niet ka
pot oefent. Soms speel ik van een
lang werk thuis alleen maar on
derdelen. Pas op het podium voer
ik het complete stuk uit. Je houdt
dan zelf muzikale verbazing,
spanning. Studeren hoeft ook he
lemaal niet achter de piano. Die
heb je niet nodig voor de vinger
zetting en de choreografie van de
handen. Je moet zorgen dat je al
les goed hebt uitgedacht vóórdat
je achter de toetsen gaat zitten.
Anders ga je moeilijke bewegin
gen maken."
„Ik studeer vaak 's nachts, als ie
dereen slaapt. Dan ga ik rare din
gen proberen, snelle crescendi,
dan ben ik nergens bang voor.
Overdag is alles te concreet, 's
Ochtends doe ik wel techniek en
analyses, maar 's nachts het crea
tieve werk."
Elke dag uren oefenen?
„Soms speel ik een hele dag niet.
Pianisten die zeggen dat je elke
dag zes of acht uur moet stude
ren, vind ik belachelijk. Zo lang
kan ik me niet concentreren. Ik
kan wel lang spelen, niet stude
ren. Bovendien, het moet span
nend blijven. Ik ben geen robot."
Je bent een romantisch pianist,
lees ik overal.
„Ach, romantisch. Ik vind het
jammer dat de klassieke muziek
zo wordt onderverdeeld, met al
die etiketjes. Iedereen heeft iets
romantisch in zich. Het mooie
van dié oude pianisten vind ik
dat ze gedwongen waren de men
sen te boeien, anders gingen ze
gooien, of liepen weg. Ze speel
den op spanning. Soms gaat er
dan iets mis, maar dat is niet erg.
Beter een goed getimede foute
noot dan een slecht getimede
goede. Een live concert moet al
tijd beter zijn dan de al perfecte
plaat.
Dat lukt alleen dankzij spanning,
er moet iets gebeuren in de zaal.
Plaatopnamen maak ik ook het
liefst in de live-sfeer, dan speel ik
beter. Ze moeten niet teveel gaan
knippen in de opnamen, want
dan ben ik het niet meer. Per
soonlijkheid is belangrijk. Eind
van het jaar neem. ik mijn volgen
de cd op, met het tweede en vier
de pianoconcert van Saint-
Saëns."
Er wordt wel gezegd: hij is virtu
oos maar oppervlakkig
„Wie dat zegt, heeft meestal iets
tegen virtuositeit en weet niet
goed wat dat is. Alleen maar snel
spelen, hoeft niet virtuoos te zijn.
Het gaat om het gevoel. Bij de
Vierde Ballade van Chopin heb
ik zitten denken: wat moet ik
daar nou mee, met die eerste twee
maten. Totdat ik wist: daar moet
ik niks aan doen, gewoon spelen
alsof een zonnestraaltje binnen
komt."
„Maar ik kan een stuk helemaal
uiteenrafelen. Ik lees er ook veel
over. De Dante Sonate van Liszt
bijvoorbeeld. De eersté twee
bladzijden geven het hele stuk al
weer. Alles gaat naar beneden,
het beeldt de hel uit. Niet uit de
Divina Commedia, die had Liszt
toen nog niet gelezen. Hij maakte
de sonate naar een gedicht van
Victor Hugo. Later toen hij de
Commedia wel had gelezen,
schreef hij de Dante Symfonie.
Merkwaardig dat ik de sonate
veel indringender vind. Alsof
Dante de hel al zo goed had be
schreven, dat de eigen creativi
teit van Liszt werd geremd."
Over andere pianisten praat hij
niet graag. Hij gaat wel met ple
zier luisteren naar de
oude Cherkassy, die tij
dens het Muziekfestival
West-Brabant in Breda
optreedt. Over Alfred
Brendel wil hij niet meer
kwijt dan: hij is het te
gendeel van mij. Van
zijn leeftijdgenoten
roemt hij alleen de kwa
liteit van Jevgeni Kissin,
de jonge Rus.
houd van lekker eten. En van
sport. Ik heb een goede conditie
nodig. Toernees zijn heel zwaar.
Liszt vreet energie. Ik scherm.
Vroeger heb ik karate gedaan."
Hoeveel iemand moet neertellen
om hem een avondje piano te la
ten spelen, wil hij niet zeggen.
„Voor feestjes en partijen ben ik
te duur. Ik bemoei me trouwens
zo min mogelijk met zakelijke
dingen, daar heb ik de mensen
van mijn secretariaat voor. Dat
geeft mij de ruimte maximaal
met de piano bezig te zijn en ook
gemakkelijk te leven. Sommige
Wibi Soerjadi, met Franz Liszt op de
vleugel. „Je moet een concert opbouwen
als een diner"
FOTO MARCO BORGGREVE
van het Muziekfestival West-
Brabant in de Nieuwe Veste in
Breda. Zonder Beuzie. „Het fes
tival wordt gesponsord door Ya
maha. Dus ik speel daar op een
Yamaha, maar ik zal proberen
die te laten klinken als Beuzie."
Meestal rijdt hij zelf terug na een
concert. „Ik zit dan nog zo vol
adrenaline, dat ik actief wil zijn.
Het enige waar ik na een concert
trek in heb, is een ijsje.* Daar
kunnen ze me echt een plezier
mee doen."
Is het eigenlijk niet frustrerend
dat het publiek je toch wel een
staande ovatie geeft, ook als je
een keer niet goed gespeeld hebt?
Ze horen de foutjes toch niet.
„Dat is niet waar. De mensen zijn
niet gek. Ze horen mis
schien niet precies wat je
fout doet, maar je uit
straling is niet natuur
lijk. Als je slecht ge
speeld hebt, gaan ze niet
gillen. Het enthousiasme
komt op iets wat je ge
daan hebt. Onderschat je
publiek nooit."
En dan de toegiften
Jazzpianisten? Art
tum bijvoorbeeld.
Ta-
„Die wilde ik zelf noemen. En
Oscar Peterson. Tatum was een
van de beste pianisten, geweldig.
Wat die man doet kan helemaal
niet. Als ik dat hoor, wil ik het
ook, mijn vingers jeuken. Maar ik
doe het niet buiten de huiskamer.
Van Peterson heb ik wel eens een
uitgeschreven cadens gepro
beerd. Maar dat zijn zijn handen,
dat kan ik niet."
Heb je hobby's, afgezien van pia
nospelen?
„Zoveel mogelijk genieten. Ik
zaken vind ik erg belangrijk bij
een concert. Zij weten dat en re
gelen alles. Ja, ik kan heel goed
leven van mijn concerten. Ik zou
gemakkelijk veel meer kunnen
verdienen als ik vaker zou optre
den. Maar dat zou ten koste gaan
van mijn spel en mijn enthousias
me. Het komende seizoen staan
er concerten in Berlijn, Wenen en
Amerika op het programma, daar
wil ik iets bijzonders van maken,
dus moet ik selectief zijn in Ne
derland."
Breda
Op 16 juni speelt hij in het kader
„Je moet een concert op
bouwen als een diner. Niet gelijk
kip voorzetten, maar de mensen
eerst een drankje geven, bij wijze
van- spreken. En aan het eind
hebben ze recht op een toetje. Ik
heb dertig verschillende toegif
ten paraat. Van tevoren weet ik
niet welke en hoeveel ik er ga
spelen. Ik kies ter plaatse, wat
past in de sfeer."
Op 16 juni speelt Wibi Soerjadi in
De Nieuwe Veste Breda, in het ka
der van het Muziekfestival West-
Brabant. Hij speelt Toccata en Fuga
in van Bach/Busoni, Chopins Vierde
Ballade, de Dante-Sonate van Liszt
en een aantal parafrases van Liszt
op composities van Schumann,
Schubert en Gounod.
