'Hetgeen ik
met bedrog heb
ontvreemd...'
Opt
'JSS
Deetma
andere
A2
Fototoestel voor dominee
en ander gesjoemel
bij Zeeuwse Rusthuizen
'4?
'Vertrek 1
stimuleer
DE STEM
Geen exci
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Jong (af)geleerd
Dauw nie
al te gouw
FLODDERS
DE STEM
r
r.. 'aE^r
Statistieker
MAANDAG 30 MEI 1994
Dikke vrienden zijn
de jongetjes en ze
zitten toevallig op
dezelfde school. Nu zijn ze in
de speeltuin. „Mogen we een
ijsje?" Hun moeders op de
bank hebben met een half oog
gekeken hoe ze schommelden
en van de glijbaan roetsjten.
Het zijn strenge moeders:
„Nee, jullie hebben al drop
gehad en een lekkere koek,
hier is appelsap."
De schoolbekers van de
10-uurpauze zijn tot de rand
gevuld. De jongetjes drinken
gulzig. Ze schikken zich
meestal nog gewillig naar
ouders, die proberen de wel
vaartswellust het hoofd te bie
den. Zolang het kan.
Op het pleintje in de buurt
worden diezelfde jongetjes
onder goede gaven bedolven
- ongevraagd. Om de tien
minuten komt wel een buur-
moeder aanzetten om de aan
wezige kinderschaar te voor
zien van lollie, ijsje of veter
drop. Dat bezorgt de princi
piële moeders met de andere
maatstaven een schuldgevoel.
Niet ten opzichte van hun
kinderen, o nee, wat dat be
treft zijn ze glashard, die
schatjes komen heus niks te
kort. Maar die andere vrou
wen, zouden die hen geen
krentekakkers vinden, te gie
rig om wat lekkers uit te de
len? En zal dat niet verhaald
worden op het eigen kroost,
dat elk rondje gretig 'dank u
wel, mevrouw' meesmikkelt
en meelikt?
„Wie vraag je op je feestje?"
Want jongetje Een is gauw
jarig. Hij somt op: „Victor en
Bram en Desirée en Jonathan
en Milene." Jongetje Twee
knikt begrijpend: „En ik, hè?"
"Ja, 'tuurlijk". De moeders
trekken wenkbrauwen op,
vragen elkaar: „Milene, heb
jij daar ooit van gehoord?"
Die zit in een heel ander
groepje, wordt uitgelegd. Dat
verheldert niets, integendeel.
„Ik hoor je nooit over een
Milene^ daar speel je vast niet
mèe, vraag liever Appie, jullie
voetballen altijd samen."
Grote mensen hij
klinkt kregelig: „Ik wil Appie
best, maar ik mag er maar zes
en iedereen vraagt altijd Mile
ne." Jongetje Twee beaamt:,,
Ja dat moet, omdat Milene
mooi is." Weg rennen ze, naar
het kabelbaantje.
Verbijsterd, verpletterd zitten
daar twee moeders, die dach
ten dat hun kind nog een
beetje knuffelige kleuter was.
Nu blijkt het nestjong zich
onder hun handen ontpopt te
hebben tot een society-wezen.
En zij stonden erbij en keken
ernaar en hadden niets in de
gaten. Zij die heil verwacht
ten van ijsjes tegenhouden.
Die een 'stomme' trui wisten
om te toveren tot een 'stoer'
kledingstuk door een kleurig
randje aan te brengen of een
schreeuwende badge op de
rug te naaien. Zij beseffen
opeens pijnlijk dat het gevaar
voor hun kind niet alleen
schuilt in luxe verwennerij of
in onverantwoord dure merk-
mode.
Woede welt op - verontwaar-
diging: wat is dat wel voor een
wicht, dat de hele school er
voor op de knieën in aanbid
ding ligt. Ze' gaan samen in
gedachten de klas en de speel
plaats langs. Dat zwartje met
die opgebonden vlechtjes?
Nee, da's Petra. Misschien dat
kleine dikkertje van de slager.
Nou, een liefje, hoor, maar
niet wat je noemt een stuk
Ze worden er giechelig van,
de moeders, praten over 'mijn
zoon valt vast op een blondje'
en 'de mijne valt op geld, of
op de dochter van een kas
teelheer of zoiets". Dolle pret
die twee daar op die bank.
Daar komen de Don Juans
aangehold. Jongetje Een
heeft flink z'n knie geschaafd,
hij huilt met gierende uitha
len, de ander ziet wit-ge-
schrokken. Meteen is de lach
over. Verbeten hijst ieder het
eigen kind op schoot, stort er
alle liefde van een bezorgd
moederhart over uit, wiegt
het al troostend eventjes te
rug naar de babytijd. Een za
ligheid die ze zouden willen
vasthouden. Maar het leven
gaat verder, de laatste snik
gaat vergezeld van: "Heus,
mam, Milene moet echt, ik
heb d'r al gevraagd."
Dan staan ook de twee moe
ders weer met beide benen
stevig op de grond. Ze rech
ten de schouders, knikken el
kaar toe met een blik, die
strijd voorspelt. Want zij zul
len zich niet zondér meer ge
wonnen geven. „Goed, maar
volgend jaar Appie en geen
Milene, begrepen?" Hard
moet je zijn als opvoeder, te
gelijk mild: „Wie wil een ijs
je?"
In de Groene Amsterdammer
van 26-01-'94 noemde René
Zwaap politie-commissaris
Blaauw een rouw-douwer. Ik
keek er van op, niet van dat
rouw gedouw, maar van de
spelling van dat woord. Twee
maal met ou? Moest dat niet
één maal au zijn.
Omdat het mij een onderwe
reld leek raadpleegde ik Het
Bargoens Woordenboek. Ge
lijk kreeg ik. Het was een
bargoens woord, het stond er
in, maar over de spelling kreeg
ik geen gelijk. Het woorden
boek spelde René Zwaaps
rouw-douwer'rau-dau'. Zo
ver had ik niet willen gaan
met mijn gelijk. Ik had de
twee w's willen handhaven en
alleen rouw willen veranderen
in rauw. Nee, zei Het Bar
goens Woordenboek 'rau-dau'
en gaf als betekenis van dat
woord: mannetjesputter. Het
gaf ook nog een voorbeeld uit
De Fabeltjeskrant van 1969 en
sloot het dilemma met: Her
komst?
Wat nou Herkomst Vraagte
ken. Dat woord kwam toch
her uit het Engelse row-dow?
Waar of niet, vroeg ik aan de
Concise Oxford Dictionary.
Nee,- zei de C.O.D. Row-dow
ken ik niet, wel 'row-de-dow'
uitgesproken: raaw die daaw.
Het woord betekent herrie
schopper, en vechtjas.
Ik noem de uitspraak 'raaw'
van dat 'row' er even bij, om
dat het Engels ook nog een
woord 'row' kent, uitgespro
ken: roow. Met die uitspraak
betekent het ofwel een rij of
een tochtje in een roeiboot.
Een rijtje roeiboot-tochtjes is
dus een: a row of rows, spreek
uit: roow ov roowz. Je kunt
echter ruzie krijgen in Enge
land tijdens een roeipartij en
dan zit je met een raaw in a
row.
Terug nu naar de Nederlandse
rouw en de spelling daarvan.
Moet je nu bij het volgende
Groot Speldiktee op TV rouw-
Door John O'Mill
douw spellen zoals René
Zwaap doet of rau-dau zoals
Het Bargoens woordenboek
voorschrijft of wat ik dacht:
rauw douw. Je duwt toch geen
mens in de rouw? Wat zou De
Dikke er van zeggen? Ik nam
Van Dale van de plank en die
zei dat een rouwdouw (als één
woord aan elkaar gespeld) een
ruwe kerel was, naar het En
gelse row-dow, wat niet voor
komt in mijn C.O.D..
How now brown cow? klinkt
niet als: Houw nouw brown
kou, maar veel meer als: Haaw
naaw braaun kaaw en dat
wijst op au en niet op ou.
Bedenk dit de volgende keer,
Heren, dat U de neiging in U
voelt rijpen om een medemens
in de keu (queu) voor U ruw
weg opzij te duwen. Dat kan
best een echte rouwdouw zijn
en dan loopt U de kans dat die
uw vrouw in de rouw douwt.
P.S.
Dit post scriptum heeft niets
te maken met rouwdouwers,
maar wel met het engelse
woordje row, uitgesproken:
roow. Dat zit namelijk verbor
gen in de Latijnse zin: Obil
iris ago, fortibus is in aro, dat
wil zeggen in modern Neder
lands: O jee, Willem, wat een
toestand, veertig bussen op
een rijtje! mits uitgesproken
alsof het Engels was door een
leerling Basisschool, eerste
jaar: O Bill, 'ere is a go, forty
buses in a row.
De verzuchting van een
Cockney in het Londens ver
keer.
Ö'THM
Dominee Schreuder, voor
een halfjaar geschorst.
FOTO DE STEM
Een nieuw dieptepunt in
de Rusthuizenaffaire.
Accountants hebben
fraude aangetoond, justi
tie is nu aan de beurt.
Ex-voorzitter dominee
Schreuder is gisteren ge
schorst door zijn eigen
kerkeraad, nog nooit ver
toond in reformatorische
kring. Maar komt be
rouw na de zonde? Dan is
er nog hoop voor de be
trokkenen. Althans in ei
gen kerkelijke kring. Met
het accountantsrapport
in de hand naar het
naadje van de zwarte
kous.
-y
O* 139,
*°°0.
'"W -1.
°«o
■oo
St2>S,'n trr,
Bestuurslid Wisse van de rusthuizen-stichting (links) en de Zeeuwse gedeputeerde Dijkwel.
FOTO JAAP WOLTERBEEK
Delen uit het accountantsrapport.
Door onze redacteur
Cees Maas
Het regent uit de bijbel vanochtend.
„En ik zeg met de tollenaren: het
geen ik met bedrog heb ontvreemd,
zal ik viervoudig teruggeven."
Fel klinkt het door de zaal. Vier
ernstige koppen boven zwarte
stropdassen, tegenover me aan tafel,
ze knikken vroom bedachtzaam.
Luister jij maar. Ja, onze Wisse kan
het zo mooi zeggen. Nederig en zo
gemeend. Luisteren jij.
Het onkreukbare bestuurslid A. Wisse
zelf, is klaar met zijn verhaal. Het was
een korte emotionele uitbarsting, het
moest eruit. Hij rept niet van fraude,
niet van zakkenvullerij, hij zegt verge
vingsgezind te zijn, maar in het alge
meen wil hij er toch wat over kwijt.
Waarna het bijbelcitaat volgt en er geen
vragen meer resten over hoe de man
werkelijk denkt. Hij slaagt er niet in de
ondertoon van geweldige woede te mas
keren.
Verraden
Wisse is verraden door zijn reformatori
sche broeders. Daar komt het op neer.
Door zijn medebestuursleden van des
tijds. Op het spoor gezet door directrice
Kaashoek van het bejaardentehuis Re-
hoboth in Goes, ontdekt Wisse, alge
meen bestuurslid, dat het dagelijks be
stuur met geld sjoemelt bij het leven.
De rusthuizenaffaire is geboren.
Wie Wisse kent, weet dat zijn wereld
beeld bestaat uit zijn eigen kerkelijke
leven plus de beschermde gemeenschap
daarin, naast de zondige, veelal duivel
se buitenwereld. 'Duivels' is een woord
dat hijzelf in het openbaar gebruikte
voor een in zijn ogen fout artikel in
NRC/Handel'sblad.
Hij is brandschoon. In geen van de twee
rapporten wordt ook maar een enkel
'dubieus' dubbeltje genoemd dat met
zijn naam in verband wordt gebracht.
Zijn ontdekking dus, dat leden van zijn
kerkgenootschap, steunpilaren zelfs,
met een dominee voorop, zichzelf ver
rijkten, is bij Wisse aangekomen als een
hamerslag.
Hij kijkt me recht en niet onvriendelijk
,aan, en zegt: „Er werd met geld gesme
ten. Ik dacht dat het me zou lukken het
intern met onze broeders op te lossen,
maar achteraf zeg ik, het had nooit
gekund zonder de hulp van de provincie
en de openbaarheid: Ergens ben ik daar
blij om."
De man is jaren ouder geworden de
laatste maanden, maar nu is het vooral
opluchting dat door zijn uitlegjes
klinkt.
Het is zaterdagochtend en we zitten in
het provinciehuis in Middelburg, waar
gedeputeerde Dijkwel en het nieuwe
bestuur van de in opspraak geraakte
Stichting Rusthuizen der Gereformeer
de Gemeenten in Zeeland een perscon
ferentie houden.
Voor ons ligt het onderwerp van deze
bijeenkomst en de voorlopige finale van
de hele kwestie; het accountantsrapport
van Moret, Ernst Young, plus het
rapport van het boekhoudbureau Acca-
di. Vijf centimeter papier dat zegt dat
er gefraudeerd is, dat er valsheid in
geschrifte is gepleegd, dat er in drie
jaar tijd voor ruim acht ton aan geld
onrechtmatig en onwettig is besteed en
in verschillende broekzakken is gesto
ken.
Onrustig
Het nieuwe bestuur heeft de Amster
damse advocaat Burggraaf, ook van het
kerkje natuurlijk, ingehuurd om slim
het woord te voeren. Maar Wisse popelt
om toevoegingen te maken bij zijn op
merkingen, de andere bestuursleden
schuiven onrustig op hun stoelen. De
gezichten heilig stil, maar de ogen bang.
„Ze hebben zichzelf en derden bevoor
deeld, het cultuurtje deugde niet. De
wet is overtreden en daarom zijn wij als
alle andere burgers verplicht justitie
daarvan in kennis te stellen," zegt Dijk
wel vierkant.
Van het begin af aan, heeft hij het
bestuur onder druk gezet ('Ze waren als
was in onze handen', herinneren ambte
naren zich uit die periode) om de te veel
betaalde subsidie aan de provincie te
rug te betalen. Dat gaat nu ook gebeu
ren. 3,5 Ton, plus nog twaalf mille aan
onterecht betaalde vergoeding aan de
dominee. De Stichting zal het weer
verhalen op de sjoemelaars, inclusief de
accountant Roza, die na deze affaire
waarschijnlijk wel kan inpakken als
register-accountant.
„In onze optiek, luister goed, in onze
optiek, is artikel 225 van het Wetboek
van Strafrecht overtreden," zegt de ad-
vokaat.
De rechter is de rechter, maar daar
naast is er de kerk, die ook een appeltje
te schillen heeft met de sjoemelaars,
vernemen we. Het kerkelijk recht komt
aan de orde en hoe dat toegaat bij deze
streng gereformeerden.
Het nieuwe bestuurslid Mol wil enkele
niet zo bijbelvaste journalisten wel uit
leggen wat precies de gang van zaken
is. Het naadje, als het ware, van de
zwarte kous.
Vermanen
Mol recht de rug en neemt ferm het
woord: „Een verborgen zonde dient bij
ons verborgen te worden afgehandeld,
maar een openbare zonde dient in het
openbaar, tijdens de kerkdienst dus, te
worden afgehandeld. Welnu, wanneer
ik op de hoogte ben van een zonde van
een broeder, dien ik hem onder vier
ogen te vermanen. Getuigt hij geen
spijt, dan moet er een derde persoon bij
en doen we het met gebed. Volgt er nog
geen boetvaardigheid, dan gaat het ach
ter stille mimen naar de kerkeraad.
Vervolgens, als er de broeder dan nog
geen berouw toont, komt het voor de
overkoepelende classis en pas daarna,
maar dat is verschrikkelijk, kan de
broeder door de ban worden afgesne
den. Maar wannneer in een openbare
zonde de zondaar een openbare schuld
belijdenis doet in de kerk, dan is alles
goed en mogen wij deze zonden zelfs
nooit meer noemen.
Er is dus nog hoop voor Schreuder en
consorten indien ze maar schuld belij
den in een volle kerk. Vooralsnog ziet
het daar echter niet naar uit want alle
ex-bestuursleden hebben inmiddels ad
vocaten in de arm genomen en Blan-
kenstijn ontkent naar verluidt alle
schuld en weigert bij voorbaat al een
cent terug te betalen.
Waar de heren spijt over kunnen betui
gen, is duidelijk. Dat staat in de twee
rapporten. Veel van de feiten heeft al in
de krant gestaan. Er resten wat pikante
details, kleinigheden veelal. Ze schetsen
echter een cultuur die, om in de woor
den van Dijkwel te blijven, niet deugt.
Meer dan acht ton is er in drie jaar
versjoemeld, dat is wat ze nu weten.
Waarvan een groot deel (ruim vier ton)
voor rekening van Blankenstijn komt,
die in een van de rapporten ironisch
wordt omgeschreven als 'de bankier
Blankenstijn'.
Veel spijt tonen kan ook penningmees
ter Geuze, die zo akelig schrok van het
eerste artikel in De Stem dat hij de
bewijsstukken van 91 mille aan foute
declaraties pardoes vernietigde.
En dan is er nog dominee Schreuder,
sinds gisteren de eerst geschorste refor
matorische predikant van Nederland.
En eigenlijk al spijtoptant sinds hij de
accountant beloofde geld terug te zullen
betalen.
Dubbele declaraties
Zijn naam duikt in de rapporten op in
verband met dubbele declaraties, onte
rechte vergoedingen van twaalf mille,
en het buitengewoon gul en ruimhartig
uitdelen van gemeenschapsgeld in de
vorm van fooien en cadeautjes aan
derden.
Zo profiteerden bijvoorbeeld de andere
reformatorische predikanten Van Stuy-
venberg, Harinck, Vreugdenhil en Rui
tenberg in een bepaald jaar van door de
stichting verstrekte 'kerstcadeau's' die
samen 700 gulden kostten. Met de har
telijke, maar indirecte kerstgroeten van
Dijkwel.
Waarom de eerste twee predikanten
maar 100 gulden gratificatie kregen, en
de laatstgenoemde twee 250 gulden, dat
onthult boekhoudbureau Accadi niet.
Leningen van Schreuder, zijn echtgeno
te en zijn kinderen aan het steunfonds
(dat de stichting financieel voedde)
werden bij bestuursbesluit tussentijds
en zonder legitieme argumenten van
een hogere rente voorzien, ten voordele
"van Schreuder. Het ging om leningen
•van tienduizenden guldens.
Zo staan de rapporten bol van de grote
en kleine stekeligheden. Bestuursleden
die het personeel een cadeautje van 150
gulden geven en datzelfde douceurtje!»
de eigen zak steken. Daar was ook hel
tot nu toe buiten schot gebleven be
stuurslid De Muynck bij.
Het moet doorgaans gezellig zijn ge
weest in dat bestuur van de stichting
destijds. Een vriendenclub ook. Voor
zitter Schreuder kreeg bijvoorbeeld mei
geld van de stichting een f
voor zijn verjaardag in 1990.
den kostte de camera, maar de andere
bestuursleden hadden dat er
over.
Waarna in 1991 voor het eerst in
lange en tot dan toe onbewogen
schiedenis van de stichting, in de boe
ken de prikkelende uitgavenpost 'ont
wikkelen en afdrukken foto's' van W
gulden voorkomt.
Gereformeerde beerput
Door de accountant als 'dubieuze pof
ten' aangemerkte bedragen vormen
drie jaar tijd een totaal van 55 mille.
Provincieambtenaren schrijven dit voor
het merendeel op de rekening 'aB
Schreuder. Het gaat om drank, o®
boodschappen bij de Makro, om meffl-
sche artikelen en dubieuze begrafenis1
kosten.
Zo openen deze rapporten hier op
tafel van Dijkwel deze gereformeer®
beerput weer een stukje verder. Maar e
zal nog veel onwelriekens boven ko®e
drijven, waarschuwt de bezorgde Wiss
het gehoor deze ochtend. Het minister,
van Vrom sluit een onderzoek af na»
de stichtingskosten van de ruim _twfr
honderd bejaar-denwoningen die
stichting ook beheert en dat kan
inhakken.
„Het hoeft niet, maar dat kan
tonnen gaan kosten, er komt noj
veel meer boven water, geloof me,
Wisse en de andere bestuursleden km
ken weer wat en schuiven met papiem
Eén geluk: de stichting gaat niet fai'W
onder dit aanhoudende financiële 8
weid, omdat de waarde van al n
onroerend goed zo hoog is gestegen, o
elke bank de stichting met die j
graag veel geld zal lenen om alles
kunnen betalen. Maar voor de res
het duidelijk: de Zeeuwse Rusthuiz
affaire is nog lang niet ten einde.
Pen Haag (anp) - Het
Statistiek (CBS) zi
voor herstel van de ec
slagen om de arm vei
geleidelijk aan een ein
mische malaise in Nedi1
Uit het Conjunctuurberi
steeds meer aanwijzing!
kant op gaat met de Ned
tijd hebben de statistie
somber beeld te zien g
hand tonen steeds meer i
Van Mierlo: 'Duw
Van onze Haagse redacti
Rotterdam/Breda - Hc
Thijn en Hirsch Bal
vorming van een paars
„Het laat zien dat CDA
elkaar niets meer te
hebben. Het is een duw
vernieuwing van het
bestuur," zei hij in R<
bij de start van de D66-
ne voor de Europese v
gen.
Krankzinnig proce
Van Mierlo is 'voorzich
mistisch' over de onderh
gen over een coalitie zo:
CDA. „Het gaat langza
is een krankzinnig proi
laat' zien dat het onrr
kan," aldus Van Mierlo.
„We hebben onze ident
tijd gezocht in tegenst
ten opzichte van elkaar,
ken we naar overeenkc
De 'geleidelijke desin
van het derde kabinet-I
'gecompleteerd met het
van twee demissionaire
ters', kan daarbij allee
helpen, zei Van Mierlo.
De paarse coalitie is n
gelopen race, benadrul
„We lopen in ganzepas k
afgrond op een smalle
richel. Glijdt er eentje i
gaan we alledrie, voorlop
dus Van Mierlo.
Op de algemene ledenv
ring van de WD maakte
Hilversum (anp) - De
Deetman is niet meer
topfunctie.
Hij wil zijn termijn als
voorzitter (in principe vi
uitdienen.
Deetman maakt daarm
einde aan speculaties
eventueel bereid is de besi
de CDA-fractievoorzitter
man op te volgen. Ook is
van plan als minister toe
den tot een nieuw kabii
het CDA na een volgende
de formatie in een coal
recht zou komen.
»Het Kamervoorzittersc
geen parkeerplaats om i
loop van tijd weer wat ai
gaan doen," zei Deetmar
dag voor de TROS-rac
kamervoorzitter gaf vlak
HET KOMT regelmatig
Tweede Kamer de bank
behoren te zitten, voor
*an tot het misverstand
met de pet naar gooi(
aanwezig te zijn op mon
ln een groot aantal ge
woord. In commissies
"99en de standpunten
slechts laten vertegenw
wukbezette kamerleden
beden bezig houden.'
br zijn echter zaken w<
9root is dat de aanwez
sende stemmingen gei
pemoederen de laatste
[a.zo'n zaak.
Niets meer en niets n
Politie stond op het spel
ertrouwen in twee bew
^missionaire minister:
gappen.
do ^e'den zich hiertoe
'20 aanwezige kami
Va t .T101'6 was dat c
Jb. Thijn van Binnenla
afblijven.
f en aantal kamerleden
Ba^r Werd beslist over
allln- Sommigen war
h 'Programma Sterrensl
biskamer dat het allem
Afn k°ffiskamer zitten i
?iini'en van de gevolg
ib dat kamerleden den
tPro blijven bij stem
bov? dat kamervoorz
w°ordingen heeft uitc
