;ermis
e axel
DE STEM
ESERVICE
XICOIM
IGINEER (M/V)
j/e constructies. Deze
iprodukt af te leveren. Het
net gedegen kennis van matrijs-
lid Company
pulaire afsluiting van de
[insdag 24 mei 1994,
iet om 19.00 uur
i/oor de kinderen
"S DINOSAURUS
IUGDSHOW
om 22.00 uur op
Szydlowskiplein:
IT VUURWERK
Ms wordt gehouden van 20
mei (zondags gesloten).
It wil doen gedurende uw
|n naar:
,0p 21 juni 1977 heb ik de eerste foto gemaakt. Dat was
laags voor de eerste paal de grond in ging. Ik ga ermee door
lot 1997. Dan heb ik twintig jaar van het leven nauwgezet
jeregistreerd." In de werkruimte van Piet-Hein Stulemeijer
langen ze allemaal uitgestiald. Rijen en rijen fotootjes, keurig
st elkaar en onder elkaar geplakt, in series: ongeveer 8000
i-opnamen die samen het Haagse Beemden Project
vormen. Het hele stadsuitbreidingsproject Haagse Beemden
ten noordwesten van Breda heeft Stulemeijer beeldje voör
beeldje vastgelegd. Nu het stadsdeel zijn voltooiing nadert, is
iet tijd om met de collectie naar buiten te treden. Dinsdag
besteedt 'Van gewest tot gewest' aandacht aan het
foto-project.
snisch bereiken:
luur.
D-Daygekte
eft IMormandië
Afscheid van
on Weizsacker
anloop naar 'n
oloniale oorlog
Monumentaal
kunstenaar
Stulemeijer
registreert
twintig jaar
stadsuitbreiding
Haagse Beemden
'Alle grootschalige
projecten kunnen
uit mijn
foto-documentatie
lering trekken'
11994
X 77
homing met zes
I en Duitsland, actief op het
hoogwaardige matrijzen
drijven. Deze produkten
lie wereldwijde marktleider op
jjvoor compact discs).
Ivan haar omzet binnen enkele
en van haar marktpositie.
tment zoeken wij een
singen.
unctie vereist:
jHTS-werktuigbouw aangevuld met
I vakgerichte cursussen.
I Minimaal 5 jaar ervaring als construc-
Iteur, bij voorkeur in de matrijzen- of
I machinebouw.
De bereidheid het vakgebied bij te
I houden.
1 Mondelinge en schriftelijke
I rapportagevaardigheden.
Bij voorkeur ervaring met CAD/mlcro-
station en met de PC
(WP 5.1 en Lotus).
I Groot doorzettingsvermogen,
inventiviteit en probleemoplossend
vermogen.
Flexibele werkinstelling.
Kennis van de Engelse en Duitse taal.
I Leeftijd rond de 30 jaar.
poor Albert Struik,
bfoon: 04920-29660.
Itiebrief met curriculum vitae te
de heer A. Struik, Postbus 620,
Dit is
in wezen
het leven
zelf
Ooor Hans Rooseboom
Baarna 0.60 per dag portiltosten
Toev.:
ZIE WEEKEND 2
ZIE WEEKEND 3
ZIE WEEKEND 4
Piet-Hein Stulemeijer: „Ik
wilde al jaren geleden weten
hoe de bestemming van een
landschap verandert. Hoe de
overgang van een agrarisch ge
bied naar stedelijke bebouwing
tot in details plaats vindt.
FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
Weekend
ZATERDAG 21 MEI 1994 DEEL
Waarom ben ik er aan be
gonnen? Ik had er mijn
eigen doeleinden mee. Ik
wilde al jaren geleden
weten hoe de bestemming van een
landschap verandert. Hoe de over
gang van een agrarisch gebied naar
stedelijke bebouwing tot in details
plaats vindt."
„Die belangstelling," aldus Stule
meijer, „komt voort uit mijn pro
fessie als beeldhouwer en maker
van monumentale kunstwerken. Ik
krijg meestal een opdracht voor
werk op een lokatie die zich in een
dergelijke overgangsfase bevindt.
Ik ben momenteel bijvoorbeeld ge
vraagd voor een beeld op het nieu
we bedrijventerrein Trade Port
West bij Venlo. Dankzij mijn studie
van de Haagse Beemden weet ik nu
hoe zo'n bedrijventerrein zich kan
ontwikkelen. Daarmee kan ik dan
rekening houden bij het maken van
mijn beeld."
Piet Hein Stulemeijer heeft de fo
to's gemaakt op 12 plaatsen, vier
maal paar jaar, steeds in februari,
mei, augustus en november, altijd
Het 'ontstaan' van de Haagse Beemden in wat nu Kesteren heet
op hetzelfde uur van dezelfde dag.
Steeds tien foto's in het rond.
„Al heel lang geleden heb ik beslo
ten dat ik niet in het klein wil
werken, maar met grote projecten.
Ik wilde mij daarover degelijk do
cumenteren, maar wat mij voor
ogen stond kon ik nergens vinden.
Ik heb gezocht in Amsterdam, Pa
rijs en elders of er studies of scrip
ties waren. Ik ben ook in Wagenin-
gen geweest, op de Landbouw Ho
geschool. En toen werd tijdens het
kabinet-Den Uyl Breda als groei
stad aangewezen. Dat was in 1975.
Toen de architecten Maas en Tum-
mers aan het uitbreidingsplan
Haagse Beemden gingen sleutelen,
dacht ik: dat is helemaal wat ik
zoek. Ik ben gaan praten met Paul
Stade, de project-architect Haagse
Beemden. Die was heel enthousiast
voor mijn plan om de hele stadsuit
breiding fotografisch vast te leg
gen. Voorwaarde was dat ik op de
openbare weg zou staan, en zou
blijven staan. We dachten op dat
moment aan een periode van tien
jaar."
„Op het structuurplan Haagse
Beemden zoals dat toen bestond
heb ik de lokaties uitgezocht. Het
zijn er elf in een cirkel om de
Haagse Beemden heen, plus één in
het midden. In eerste instantie
hadden die twaalf lokaties visueel
contact met elkaar. Maar met het
toenemen van de bebouwing viel
dat contact weg."
„Zoiets is nog nooit eerder gedaan.
Anders was ik er niet aan begon
nen. Natuurlijk wordt er af en toe
wel eens ergens een foto van groot
schalig uitbreidingsproject ge
maakt, maar niet zo fundamenteel,
zo procesmatig en systematisch als
ik het heb aangepakt."
„In die periode van 17 jaar zie je
enorme verschillen. De bouwsyste
men van toen en nu verschillen.
Maar je legt nog veel meer vast.
Bijvoorbeeld de afbouw' van een
agrarisch gebied, de aanleg van
infrastructuur zoals wegen en rio
lering. Zeventien jaar geleden had
het gehele gebied een agrarische
bestemming, nu heeft het bijna
uitsluitend een woonfunctie."
In de loop der jaren heeft Stuleme
ijer een heel eigen, creatieve termi
nologie bedacht. Wijzend met de
vinger langs de onafzienbare series
foto's heeft hij het over 'zachte
muren' en 'harde muren' die gelei
delijk of opeens in het landschap
verschijnen. Een zachte muur is
groen (bomen, heggen), een rij hui
zen aan de horizon is daarentegen
een 'harde' muur.
„Het ontstaan van nieuwe sociale
structuren is ook aardig om te zien.
Je legt vast hoe een woonwijk ont
staat. Eerst is er een weiland of een
akker. Dan wordt er wordt ge-
bouwd, het rommelt wat aan, en
opeens zie je een bank, een kerk,
een tandartsenpraktijk en een fy
siotherapeut. Wie er het meest baat
bij hebben, die zitten er kennelijk
het eerst."
„Waar je ook kijkt zie je interes
sante dingen. Op een gegeven mo
ment verschijnen er palen in beeld.
Je denkt: er wordt gebouwd. Een
serie verder is het een kinderboer
derij. Maar twee series later is die
kinderboerderij met alle dieren
pats weer verdwenen."
Nog een voorbeeld. „Wat je ook
mooi kunt zien is de verandering in
het ophalen van vuilnis. Eerst
staan er plastic zakken langs de
stoep, later containers en nog later
verschillende containers in ver
band met het scheiden van het
afval. Je ziet dan ook andere wa
gens in beeld komen."
In het begin werd er rigoureuzer
met de natuur omgesprongen, zo
blijkt uit de foto's van Stulemeijer.
Alles moest wijken. „Maar later zie
je dat er wekenlang over een eike
boom op de Mijkenbroek wordt
gediscussieerd. Uiteindelijk is er
een weg voor omgelegd. Je ziet ook
dat er van alles gebeurt waar je
normaal niet op let, of wat je
gewoon niet kunt zien. Zoals het
regelmatig schoonmaken van slo
ten."
In de loop van zo'n project steek je
een hoop op. Het blijkt dat om
sneller te kunnen bouwen de
grondwaterstand in de Haagse
Beemden kunstmatig is verlaagd.
„Die verlaging van de grondwater
stand heeft heel wat voeten in de
aarde gehad," aldus Stulemeijer.
„Over tientallen jaren zal dat ge
volgen hebben. Oude beuken zullen
sterven. Afgezien van alles is dat
kapitaalvernieting. De waarde van
een beuk kun je namelijk bepalen.
Het verplaatsen van een boom kost
75.000 gulden, plus nazorg. Soms is
zo'n verplaatsing nodig om een
boom te bewaren. In het geval van
de Haagse Beemden verdient het
behouden van bomen aanbeveling,
want Breda is bij uitstek een bo-
menstad, een groene stad. Daarmee
moet je bij stadsuitbreiding reke
ning houden."
Stulemeijer heeft het gevoel dat
derden hun voordeel kunnen doen
met zijn arbeid van jaren. „Het
ministerie van VROM heeft belang
stelling voor mijn project. Je kunt
immers van fouten leren. Het is
waardevol studiemateriaal. Een ge
meenteraad die een beslissing
neemt van een omvang als de
'Haagse Beemden, weet absoluut
niet wat ze besluit. Het is niet te
overzien. Aan de hand van mijn
foto-documentatie kun je bestuur
ders duidelijk maken wat hun
handtekeming onder een structuur
plan betekent. Alle grootschalige
projecten kunnen hieruit lering
trekken."
„Maar uiteindelijk heb ik dit alle
maal voor mijn eigen doeleinden
gemaakt," geeft Stulemeijer toe.
„En daaraan heeft het volledig be
antwoord. Ik wilde weten: wat ge
beurt er nu precies als er zo'n
grootschalig project wordt uitge
voerd? Op die vraag heb ik nu
nauwkeurig en uitvoerig ant
woord."
En, terwijl zijn blik bijna liefko
zend langs de duizenden beeldjes
glijdt: „Als het project in 1997
voltooid is heb ik in wezen het
leven zelf vastgelegd."
Ik
Ër' is overigens slechts één lacune
in de reeks. Op 6 februari 1991 was
het 13,5 graden Celsius onder nul,
bij windkracht 6. De camera be
vroor na de eerste foto, en daar
bleef het die dag bij.
Piet Hein Stulemeijer had te
voren niet het voornemen
om er zó lang mee door te
gaan. Op het moment dat
hij het voor gezien hield, rond 1987
(dus na tien jaar), wilde de ge
meente Breda echter dat hij ermee
door zou gaan. Op kosten van de
gemeente. Afgesproken werd dat
het project voortgezet zou worden
tot de twintig jaar volgemaakt zou
den zijn. En zo geschiedt.
Maar wat gebeurt er daarna met
dit unieke materiaal? Alleen al
voor de tienduizenden inwoners
van de Haagse Beemden zou dit
een soort 'openbaar kunstbezit'
moeten zijn. Stulemeijer: „Ik heb
aangeboden dat de gemeente Breda
de collectie .in zijn geheel over-
koopt na afsluiting van het project.
Voor mij is dat tevens een soort
pensioen."
Navraag leert dat de gemeente Bre
da zich komende week over een
eventuele aankoop buigt. Wellicht
dat de benodigde middelen uit ver
schillende potjes kunnen komen,
omdat hier zowel sprake is van
'cultuur' als van 'ruimtelijke orde
ning'. Dit gaat meer dan één porte
feuille aan.
„Er wordt in ieder geval heel se
rieus naar gekeken," aldus een
woorvoerder van het Bureau Cul
tuur van de gemeente Breda. „In
eerste instantie gebeurt dat door de
wethouder Cultuur, omdat het ver
zoek bij ons is binnengekomen."
Het NOS-programma 'Van Gewest tot
Gewest' besteedt aandacht aan het
fotoproject Haagse Beemden van Piet
Heijn Stulemeijer op dinsdag 24 mei
>op Nederland 3 om 19.20 uur.
ZIE OOK DE ACHTERPAGINA
VAN DIT KATERN
