Engeland is een
schiereiland
Extra
fa
r ot
feDJ
Formatie van een kabinet is schaken voor gevorderden
Bisschoppei
Kwaliteit
Kanaaltunnel vandaag officiëel geopend
f=:Or MDÏÏ
Ministers Maij
Consequentie
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Spijt
-DE STEM-
PESTEM
SHUTTLE-
TREIN
w
Europarlement
beperkt beleid
verpakkingen
jestem
VRIJDAG 6 MEI 1994
Dan denk je, dat be
paalde kwesties in
de Rooms-Katho-
lieke Kerk voor onbepaalde
tijd onder tafel zijn gewerkt;
worden ze ineens toch weer te
berde gebracht, nog wel op
een niveau, waar je het niet
had verwacht, maar dat van
gewicht is. Deze keer hebben
de bisschoppen van Engeland
en Wales hun nek uitgesto
ken. Ze hebben dat gedaan in
de vorm van een spijtbetui
ging. Die is gericht aan Britse
katholieken die na een echt
scheiding een nieuw huwelijk
zijn aangegaan. Het is een
spijtbetuiging voor gemaakte
fouten in hun omgaan met
deze medegelovigen. De spijt
betuiging is in feite een crypti
sche omschrijving van wat ze
niet zomaar hardop kunnen
zeggen, namelijk dat de cate
gorische afwijzing van echt
scheiding en tweede huwelijk
door de kerk discutabel is.
Die opstelling spoort immers
niet met de morele kruistocht
van de paus, die echtscheiding
rekent tot de grote kwaden
van deze tijd.
De publieke verontschuldi
gingen van de Britse bis
schoppen houden direct ver
band met een studie over pas
torale zorg voor na een schei
ding hertrouwde katholieken.
Die studie is verricht in op
dracht van de Britse Bis
schoppenconferentie zelf. Die
uitkomsten worden voorals
nog niet gepubliceerd. Alleen
de bisschoppen hebben er in
zage in. Maar ze wilden zich
blijkbaar ook weer niet in
volledig stilzwijgen hullen.
Vandaar een verklaring.
Dat de studie zelf voor de
buitenwereld gesloten blijft,
wijst erop dat de inhoud de
Britse bisschoppen in verle
genheid zou kunnen brengen.
Dat klopt dan met wat een
Engelse krant erover gemeld
heeft. De studie zou namelijk
tot de conclusie hebben ge
leid, dat een bevredigende
pastorale zorg aan hertrouw
de katholieken onmogelijk is,
zolang de theologische hin
dernissen op een hoger hië
rarchisch niveau niet worden
opgelost. De kerkelijke huwe
lijksleer is volgens de studie
nog altijd nauw gekoppeld
aan een verouderde theologie
die de kerk daarmee op een
onhoudbare pastorale positie
vastnagelt. Van de Britse bis
schoppen wordt daarom ge
vraagd zich in te zetten voor
een hervorming op dit gebied.
Scheiden moet minder moei
lijk worden gemaakt en ker
kelijke rechtbanken moeten
zich steeds realiseren dat de
scheiding van een katholiek
echtpaar niet de slechtheid
van de mens uitdrukt, maar
het verlangen naar een liefde
vollere relatie.
Elk jaar houdt de paus een
toespraak tot de Romeinse
Rota, het Hooggerechtshof
van de katholieke kerk. De
laatste jaren klaagt Johannes
Paulus II er elke keer weer
over, dat kerkelijke rechtban
ken echtsscheidingsaanvragen
veel te gemakkelijk honore
ren. Elk wettig gesloten en
seksueel voltrokken huwelijk
wordt volgens de katholieke
huwelijksleer alleen door de
dood ontbonden. De enige
uitweg uit een mislukt huwe
lijk is scheiding van tafel en
bed en verder alleen door het
leven gaan. Tweede huwelijk
of samenleven zijn uit den
boze. Dat veel katholieken
deze leer zó niet meer onder
schrijven, zorgt natuurlijk
voor problemen in de prak
tijk. Na een scheiding her
trouwde of hokkende katho
lieken mogen niet uit de kerk
worden gestoten, maar pasto
res behoren ze volgens het
kerkelijke recht wel uit te
sluiten van een deel van het
kerkelijk leven: de sacramen
ten.
Precies die sacramentele bui
tensluiting heeft kardinaal
Basil Hume, de primaat van
Engeland en Wales, een van
de pijnlijkste problemen van
bisschoppen en priesters ge
noemd. Zijn toevoeging „God
is groter dan de sacramenten"
lijkt in dit verband de kerk
niet te willen verontschuldi
gen, maar veeleer een aan
klacht te zijn. Voor de goede
orde, het gaat hier om de
absolute en categorische af
wijzing van echtscheiding in
alle omstandigheden. Daar is
de kerk niet klaar mee.
Het is me er eentje die Jet Nijpels, nieuwbakken fractievoorzitter
van het Algemeen Ouderen Verbond en schoonzus van de burge
meester van Breda. Ook voormalig lid van de VVD en daar draagt
ze de uiterlijke kenmerken nog enigszins van mee. Beetje bekakt,
iets te beschaafd luide stem en zeer zelfverzekerd. Zij is de
vertegenwoordigster van een partij waarvan het programma in twee
dagen is geschreven. Op gezag van mevrouw Nijpels moeten we
niettemin aannemen dat de plannemmakerij creatief en problee
moplossend is.
Het geloof in eigen kwaliteiten en in die van haar 5 nieuwe
fractiegenoten die nog nooit een stap in het Haagse circuit hebben
gezet, is opvallend groot. Ze kunnen best alle zes minister worden.
De oudjes laten zich niet wegdrukken, we gaan spannende forma
tietijden tegemoet. (HV)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis) ma. t/m vrij. 8.00-17.00
uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a,
m 01640-36850, fax 01640-40731, redactie 01640-37253.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Postadres: Postbus 145, 4530 ACTerneuzen.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP,
01184-19910, fax 01184-11446.
Postadres: Postbus 5051, 4380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementsprijzen per 1 januari 1994
(bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05,
per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Gin-
nekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00
uur 076-236881zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-
236242/236911.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
Door Bob van Huët
en Wilko Voordouw
Na achtduizend jaar ver
liest Groot-Brittannië offi
ciëel de eilandstatus en zit
Frankrijk weer vast aan
Engeland. Met een histori
sche treinreis Calais-
Folkstone openen de Britse
koningin Elizabeth en de
Franse president Frangois
Mitterrand vandaag samen
de Kanaaltunnel. De beide
staatshoofden verwezenlij
ken daarmee een eeuwen
oude droom van ingenieurs
aan beide zijden van Het
Kanaal.
De tunnel heeft ook de prehisto
rische landverbinding tussen
Engeland en het Europese conti
nent hersteld. Aan het einde van
de laatste grote Ijstijd braken
vloedgolven de nog maar smalle
richel die de krijtrotsen van
Dover verbond met die bij Ca
lais. Sindsdien waren de oerbe-
woners van het latere Engeland
veroordeeld tot het eilandbe-
staan.
Hoewel de werkelijke ingebruik
name van de tunnel onlangs
weer moest worden uitgesteld -
om uiteenlopende technische en
organisatorische r.edenen - kon
de afspraak met koningin en
president niet meer worden ver
zet. Direct na de openingscere
monie gaat de Kanaaltunnel dus
weer dicht. Vanaf de zomer
maanden zal heel geleidelijk
worden begonnen met vracht
vervoer, shuttle-diensten voor
automobilisten en reisjes voor
VIP's en andere genodigden.
Het duurt zeker tot begin vol
gend jaar eer de exploitatie
maatschappij Eurotunnel een ie
der de volledige dienstregeling
kan aanbieden, inclusief directe
slaaptreinen van Amsterdam
naar Londen.
Ondanks alle tegenslagen (tien
tunnelbouwers betaalden met
hun leven voor deze langste on
derzeese tunnel ooit gegraven),
de knetterende ruzies (vooral
tussen Eurotunnel, de opdracht
gever-exploitant en de Franse en
Britse aannemers, verenigd in
Trans Manche Link), de kolossa
le kosten (volgens de laatste be
rekeningen 31,5 miljard gulden)
en de onvermijdelijke kinder
ziekten is de Kanaaltunnel een
fenomenaal monument van 20e
eeuwse techniek.
De voltooïng van het meermaals
met bankroet bedreigde project
is mede de verdienste van de
beide Eurotunnel-directeuren:
de Brit Alastair Morton en de
Fransman André Benard. Zon
der hun, en met name Mortons
strijdbaarheid op een eiland vol
Eurosceptici, had de Kanaaltun
nel mogelijk nooit het licht ge
zien. Wellicht zullen deze beide
doordrammers door latere gene
raties worden bewonderd als de
De Lesseps of de Telford van
hun tijd.
Twee eeuwen
Alles bij elkaar heeft deze Ka
naaltunnel bijna twee eeuwen op
Een shuttle-trein maakt een proefrit door de Kanaaltunnel.
FOTO ANP
de tekentafel gelegen. De uitein
delijke bouw duurde net geen
zes jaar; vijf weken korter dan
voorzien, wat de aannemers een
premie van vijftien miljoen gul
den opleverde.
Feitelijk zijn er drie tunnels ge
boord door de stevige en voor
water nauwelijks doordringbare
krijtlaag geboord, op een diepte
van gemiddeld zo'n dertig meter
onder de Kanaalbodem. Alleen
al aan Britse zijde werd genoeg
kalk uit het boorgat gehaald om
het Wembley stadion dertien
keer tot de rand te vullen; in
totaal werd 490.000 kubieke me
ter gruis naar de oppervlakte
gebracht.
Het drievoudige Eurotunnel-sys
teem heeft een treintunnel in
elke richting met daartussen een
kleinere 'servicetunnel' voor on
derhoud en een eventuele eva
cuatie. In totaal boorden de Brit
ten 84 kilometer tunnel en de
Fransen 63 kilometer. De histo
rische doorbraak onder Het ka
naal had plaats op 1 december
1990, 11.13 uur GMT. De in
Dover geboren bouwvakker Gra
ham Fagg wisselde een vlag met
Philipe Cozette uit Calais. Bij
wijze van grap liet de Fransman
ook een kikker los (een Britse
scheldnaam voor Fransen is
'frogs', waarmee kikkervreters
wordt bedoeld)
Het had overigens weinig ge
scheeld of Mitterrand en Eliza
beth hadden vandaag niet een
maar twéé kanaaltunnels moe
ten openen. Pas toen het graaf
werk al begonnen was ontdekte
iemand dat de laserstraal die de
graafmachines stuurde lichtelijk
afboog als gevolg van de hitte in
de krijtlaag. De afwijking, die de
Franse en Britse graafploegen
tientallen meters lang elkaar
heen had kunnen doen boren,
werd tijdig gecorrigeerd.
Niet voorzien
Niet voorzien in de Kanaaltun
nel was bijvoorbeeld de noodza
kelijke installatie van een extra
koelingssysteem. Pas bij in de
afwerkingsfase kwam aan het
licht dat de aangebrachte elec-
tronische signalerings en com
municatiesystemen een hitte ver
oorzaakte die die onder de grond
kon oplopen tot 50 graden. De
koelhuizen die nu door de tunnel
lopen hebben een capaciteit die
vergelijkbaar is met die van
25.000 keukenkoelkasten. Een
BIJZONDERHEDEN:
start van de bouw: december 1987
totale kosten ca. 31,5 miljard gulden
10 mensen zijn omgekomen tijdens de
bouw
officiële opening door koningin
Elizabeth
en president Mitterrand d.d. 6 mei 1994
reistijd per TGV van Coquelles naar
Folkestone bedraagt 30 minuten
verwachting in beginperiode:
13,5 miljoen reizigers en
7 miljoen ton goederen per jaar
De 800 meter lange auto-treinen bestaan uit 12 dubbeldeks wagons, die per stuk 10 personenwagens^
kunnen vervoeren en 12 enkeldeks wagons voor het vervoer van bussen.
Inclusief in- en uitladen duurt de rit 50 minuten. Frequentie: vier keer per uur.
toiletten trap naar de
toegang passagiers
1e etage
toegang passagiers
0 A llllllllll
f
laad- en losdeuren voor auto's 1
ander ingewikkeld en duur pro
bleem was de omschakeling van
stroomvoorziening voor rijdende
treinen, van het Franse boven
netsysteem naar de Britse span
ningsrail.
Sir Alan Muir Wood, de grijze
Britse tunnelexpert, meent dat
er misschien wel eeuwen over
een Kanaaltunnel is gesproken
maar dat de (economisch verant
woorde) techniek de droom te
verwezenlijken toch pas vijftien
jaar oud is. „De Kanaaltunnel is
geen kwestie van wat gaten in de
grond, maar een buitengewone
high tech-prestatie", vindt Sir
Alan.
Rosbifs
Frankrijk is al lang gewend aan
de tunnel, die nog meer 'rosbifs'
(de scheldnaam voor door de zon
aangebrande Engelsen) naar de
supermarkten van Calais zal
brengen. Van de koppeling aan
Engeland ligt geen enkele Frans
man wakker; een tunnel naar
pakweg Spanje was net zo 'ge
woon' geweest.
Maar voor de Britten en met
name die in Tittle England' is
het wel even slikken. De voor
malige kolonisator en heerser
over de oceanen is een schier
eiland geworden, zoals Venetië
ipf Key Westin Florida.
„Er bestaat veel mythevorming
over de bi-laterale relatie. Fran
sen en Britten hebben meer ge
meen dan vaak wordt voorge
steld. Voor de Britten is de Ka
naaltunnel een zegen. De ei
landstatus had misschien zijn
voordelen in het verleden, maar
voor de toekomst was het een
handicap," meent Jim Rowef
thousiast woordvoerder
EPS, de Europese Pas:
Service die binnenkort des
'Eurostar' tussen Londen:
rijs-Brussel gaat exploiters!
reistijd bedraagt amper driif
Britse nationalisten
nietemin zeeën van twijfels
de herstelde link met
en vrezen behalve verdertó
en socialistische invloeden
het continent dat boven
hondsdolheid door het
Folkstone zal binnensluipeij
zijn allerminst trots op
dat 'Europa zich aanslool|
Groot-Brittannië'.
In oer-conservatieve kring I
men weemoedig terug
tijden dat de kranten sch
'Mist in Het Kanaal - Conti|
afgesneden'.
Door Max de Bok
De vorming van het 22e na
oorlogse kabinet is gisteren
begonnen. Daarmee is een
proces vol verrassingen en
onzekerheden gestart. Een
proces dat slechts één zeker
heid kent: er rolt een kabinet
uit.
Gemiddeld duren kabinetsfor
maties in Nederland 67 dagen.
Maar er zijn enkele uitschieters
geweest; naar beneden, maar
vooral naar boven.
Het absolute record werd geves
tigd in 1977 toen pas na 208
dagen duwen en trekken het
kabinet-Van Agt I, dat eigenlijk
het kabinet-Den Uyl II had
moeten worden, tot stand
kwam.
Kabinetsformaties zijn in dit
land steeds vrij ingewikkeld. De
eerste reden is dat altijd coali
ties, kabinetten van twee of
meer partijen, moeten worden
gesmeed.
De tweede reden volgt daaruit.
Partijen willen uiteraard zoveel
mogelijk van hun eigen verkie
zingsprogramma's verwezen
lijkt zien. Het beste moment
daarvoor ligt bij de onderhan
delingen over het op te stellen
regeerakkoord. Wie dan de buit
niet binnen haalt, kan het in de
loop van de regeerperiode wel
vergeten.
Al moet daarbij direct worden
aangetekend, dat een regeerak
koord in de praktijk nogal eens
aan geldigheid inboet. Bijvoor
beeld als de economie zich
slechter ontwikkelt dan bij de
opstelling van het akkoord
werd voorzien.
Coalitievorming is een moei
zaam proces, -het best te ken
schetsen als schaken voor ge
vorderden.
De keren dat de uitspraak van
de kiezer eenduidig wees in de
richting van één bepaalde coali
tie zijn niet talrijk. Gaat men
ervan uit dat het, vanwege de
relatieve stabiliteit, het meest
wenselijk is een kabinet te vor
men dat op een meerderheid in
de Tweede Kamer steunt, dan is
er in coalitieland al snel meer
dan één cijfermatige mogelijk
heid.
Maar het politieke realiteitsge
halte is vaak geringer. De poli
tieke wil tot samenwerking be
tekent lang niet altijd dat in
houdelijke overeenstemming
binnen handbereik ligt.
Aan het ingewikkelde formatie
proces geeft een informateur of
formateur leiding. Hij - een zij
is nog nimmer in die functie
opgetreden - krijgt de opdracht
tot zijn werk van de koningin.
Alleen in de formatietij d kan de
koningin handelen zonder ge
dekt te zijn door de grondwette
lijke ministeriële verantwoorde
lijkheid. Dat wil overigens niet
zeggen dat zij vrijelijk haar
gang gaat. Een verstandig
staatshoofd zal enigszins moge
lijk aansluiting zoeken bij de
(meerderheids-)opvattingen van
haar adviseurs. De summiere
uitlatingen van bij de formatie
betrokken politici over het doen
en laten van het staatshoofd
geven aan dat achtereenvolgen
de draagsters van de kroon met
wijsheid gebruik hebben ge
maakt van haar betrekkelijke
vrijheid van handelen.
In de eerste dagen na verkiezin
gen bestijgt een stoet van poli
tieke notabelen de trappen van
Huis ten Bosch of dient zich aan
bij het werkpaleis Noordeinde
in het hart van Den Haag.
Daarbij wordt, voorzover bij
zondere omstandigheden miet
noodzaken daarvan af te wij
ken, een strikte volgorde in acht
genomen. Eerst meldt zich, in
protocollaire rangorde, de voor
zitter van de Eerste Kamer.
Daarna de voorzitter van de
Tweede Kamer. Als laatste in de
rij van 'neutrale' adviseurs de
vice-voorzitter van de Raad van
State. Daarna is de beurt aan de
voorzitters van de fracties in de
Tweede Kamer in volgorde van
de omvang van hun fracties.
Wat hebben ze de koningin te
vertellen? Tot 1971 wisten we
daar officieel niets van. Tot dat
jaar bleven de adviezen geheim,
al lekte er natuurlijk ook wel
eens wat uit. Sinsdien is het
gewoonte geworden de adviezen
te publiceren. Behalve die van
de neutrale raadgevers.
Voorzitter Deetman van de Tweede Kamer verlaat Huis Ten
Bosch, nadat hij de koningin advies heeft uitgebracht over de
kabinetsformatie.
FOTO ANP
De adviezen van de fractielei
ders behelzen meestal een korte
analyse van de door de kiezers
teweeg gebrachte herindeling
van het politieke landschap en
geven vervolgens op grond van
die analyse een richting aan
waarin naar de vorming van een
kabinet zou kunnen worden
toegewerkt. Daarbij kan het
gaan om de vraag welke coalitie
het meest voor de hand ligt,
welke persoon of personen met
een opdracht zou kunnen wor
den belast en om de formulering
van de opdracht.
In theorie is er een verschil
tussen een informateur en een
formateur. Zoals de woorden
het al aangeven is de taak van
een informateur zichzelf en
daarmee het staatshoofd te in
formeren over de mogelijkheden
van kabintesvorming en de taak
van de formateur het kabinet te
vormen.
In de praktijk is dat hoe langer
hoe meer door elkaar gaan lo
pen. Er zijn informateurs ge
weest die een volledig regeerak
koord hebben uitonderhandeld
of die op onderdelen partijen
naar elkaar hebben toegepraat.
Er waren ook formateurs dië
dat handwerk zelf deden.
Een informateur wordt vrijwel
steeds te hulp geroepen als te
voorzien is dat er een ingewik
keld proces moet worden afge
wikkeld. De aanstelling van
twee of meer (in)formateurs kan
verschillende reden hebben. Ze
vullen elkaar aan in kennis of
ze neutraliseren in zekere zin
eikaars partijpolitieke gebon
denheid of ze weerspiegelen de
bedoelde gelijkwaardige behan
deling van toekomstige coalitie
partners.
Een formatie eindigt steeds met
een formateur die - meestal -
zelf minister-president wordt
en zelf de personele samenstel
ling van zijn kabinet regelt.
De (in)formateur kan in hoge
mate zelf bepalen hoe hij te
werk wil gaan. Hij kan zich
beperken tot onderhandelen
met de fractievoorzitters; hij
kan hen onder zijn toezicht het
concept-regeerakkoord doen
schrijven; hij kan dat ook voor
al zelf doen; hij kan werkgroep
jes vormen uit de fracties die
vermoedelijk het nieuwe kabi
net gaan schragen.
De koningin laat zich bij het
verstrekken van een opdracht
leiden door de meerderheid van
de uitgebrachte adviezen. Maar
lang niet altijd zal die meerder
heid direct duidelijk zijn. Dan
kan het staatshoofd sturend op
treden. Door met haar adviseurs
te praten, door haar argumen
ten te zetten tegenover die van
hen, kan ze proberen alsnog een
Van onze redacteur Jan Bouwmans
rtrecht - Het Vaticaan moet
-ht werk gaan maken van de sti
L paar de wijding van vrouwen t<
diaken- De Nederlandse bisschoj
hebben het Vaticaan geschri
ven daaraan behoefte te hebben.
ne bisschoppen schrijven verder dat h(
v,„idige 'permanente diakens' in ker
ne ontbreekt aan een duidelijk profie
noor het toenemende priestertekoi
ontpoppen ze zich nogal eens als 'min
Den Haag (anp) - Minister Maij
en minister Alders (Milieu) het
iispraakronde toe te voegen in
de aanleg van de Betuwelijn.
Ook voor de komst van de hoge
snelheidslijn (HSL) zal zeer
waarschijnlijk tot een uitgebrei
de inspraakronde worden beslo-
en, heeft Verkeer en Waterstaat
usteren gezegd. Het ministerie
ring daar echter niet nader op
Set de extra inspraak voldoen
ie bewindslieden aan de wens
van onder meer de Eerste en
Tweede Kamer, die de Betuwe-
ijn als zodanig inmiddels heb-
jen goedgekeurd. In de afgelo-
jen maanden is er veel kritiek
;eweest op de inspraakmogelijk-
leden rond de omstreden lijn.
led
spi
bn
noj
D6
lan;
ren
bet
hee
de
ove
ren
nie
Ee
Ka:
lin
da
vo
dr;
Mc
kri
Bu
va
do
on
lijl
da
m:
va
be
en
scl
de
meerderheidsopvatting te te
ken. Dat ze daarmee
kan blijken wanneer zij bijv#
beeld een of meer advisee
meermalen consulteert. Zijl
ook - dat recht heeft ze
adviseurs inschakelen,
niet in het geheim. Kor
Beatrix vroeg bijvoorbeeld
1981 advies aan de toen in 1'
derland verblijvende minisli
van Staat. Ervaren, niet mfflj
de dagelijks politiek staa
raadslieden.
Voer voor staatsrechtgeleen
vormen de fomuleringen vanl
opdracht. Die kunnen variés
van zeer open tot uiterst
richt. Uit de opdracht kan ttl
ken welke politieke kleur 'jj
de coalitie wordt nagestree.'j
maar ook de mate van bin®
tussen het te vormen kabinet t
de Kamer.
Een opdracht met een ter
logie als: de mogelijkheden/
onderzoeken van een kabis
dat kan rekenen op vruchttó
samenwerking met de Tweeg
Kamer - de meest gebruikelijk
bij het begin van een formats]
geeft de (in)formateur veel 1"
wegingsvrijheid. Ze geeft
dat er getalsmatig meer dant
coalitie mogelijk is en zelf
niet vast dat het nieuwe
het vertrouwen moet g
van een meerderheid in de
mer.
Vaak wordt pas in een W
fase van de formatie de
dracht toegespitst op één
paalde coalitie en de mate
binding met de (meerderheid1'
de Tweede Kamer. De form®]
ring van de opdracht komt
tijd tot stand in overeenste
ming tussen de koningin en
door haar aangezochte (in)®]
mateur.
Gegroeide gewoonten en
daarmee opgedane ervaring
bepalen de formele loop van"
formatie. Weinig ligt vast.
Politieke handigheid en en'
ring, de speelruimte die de M
tieonderhandelaars de (iWM
mateur laten, maar ook
overwicht en vooral de po®e
wil om tot samenwerking
komen, zijn bepalend voor
mislukken of lukken van
formatie.
[straatsburg - Het Europees
Parlement in Straatsburg
heeft geen belangrijke wijzi
gingen aangebracht in de Eu-
iropese wetgeving op het ge
bied van verpakkingsafval.
[Volgens de Vereniging Milieude
fensie, die zeer teleurgesteld is,
komt hierdoor het Nederlandse
verpakkingsbeleid in gevaar. De
regering sloot in 1991 met het
[bedrijfsleven een convenant, dat
[een vermindering van het ver-
lakkingsafval beoogt met 10
irocent in het jaar 2000. Ge-
iruik van cadmium en pvc
vordt tegengegaan,
let ministerie van VROM
spreekt echter tegen dat het ver
pakkingsbeleid gevaar loopt. Het
convenant blijft van kracht om
kat 'Brussel' daar al eerder mee
instemde. „Het besluit betekent
[wel dat we aanscherpingen en
wijzigingen moeten voorleggen
aan de Europese Commissie. De
mogelijkheden van Nederland
zijn nu dus wel beperkt," aldus
'TtOM.
)e Europese richtlijn over de
verpakkingen werd in december
vorig jaar door de Europese mi
nsters van Milieu goedgekeurd.
Tederland, Duitsland en Dene-
larken stemden tegen, maar
Jonden met z'n drieën de wetge
ving net niet tegenhouden. Mi
nister Alders (Milieu) deed deze
week nog een dringend beroep
op het Europees Parlement de
wetgeving aan te scherpen. Met
name Groot-Brittannië en de
zuidelijke lidstaten wilden daar
liet aan.
|IN SOMMIGE landen met een paria
ongeschreven wetten die gelden ter
|van Pp'itici hard en helder. Over f
[moeilijk gedaan. De verantwoorden
|nem te doen staat: vertrekken uit de
Inet verschil tussen winst en nede
«eveneens zeer bepalend voor de lo
belangrijkste kandidaat wordt vaa
[gecreëerd. Die taktiek herbergt eer
[verlies rest de verslagen 'vedette' n
te trekken.
In Nederland gaan de politici ander
niet gauw weggestuurd en ze zij
i consequenties te trekke
i„ d Qemaakt dat ministers heef
na Brouwer van Groen Links heeft
[getrokken. Samen met duo-lijsttrekk
j e vooravond van de verkiezingen
i e verwachte winst bleek echter te
r,0uwer nam haar verantwoc
Politiek de rug toe te keren.
ir,^e^el'iking met de houding van
Iric !?e daad. Brouwer vindt het
7ptr,edemom te gaan. Brinkman
I Ru [f vedies n°g richting kan geven
Icti PA wordt geoordeeld d
""en' 'n goede en slechte tijde
L^Pont dat echter meer uit r
hof kandidaat-opvolger) lijkt te
Hor r6nf Lecl? aan de uitslag.
irioA e*t Brinkman in een car
lkio7 Sfntierd als de man die het
Srdeeft het CDA, dus ook Brink
CnA 39ende consequentie blijkt
minder logisch te worden gev<
