Kachel in een duur hotelbed BOEKENLEGGER KINDERBOEKEN [Opdracht van provincie Lor Marijke van Hooff nomeen Een herkenbare Jezus üflSTEM BOEKEN Kt m^Srf.J'araquay en het Derde Rijk: ftetzsches zuster achterna fek ^e' 's ®een filosotie- 'Een schandelijke geschiedenis': de terugkeer van Guus Luijters Raymond Carver: de verhaalkeuze van filmer Robert Altman Nieuw in de zomer VRIJDAG 6 MEI 1994 steeds Jan? Hij men hebben aan zi Ire - was Statenlid ■van de plaatselijke ft laar blijft Pinkpoppe, lie manier om te denke vordt. Ach, ik weet hi k zal er wel mee ve Iziet het aan het hoo: In: financieel is hij a laar elke score van lpijn." h mijn ouders hun lest en ik heb even zitti I dezelfde kant opga i bl ik de 50ste Pinj™ loals mijn vriend Urb 1: 't Is beter dan in len, want daar is het «dichteres en romanschrijfster L'ne van Hooff uit Hoeven wjt in opdracht van de provin- Noord-Brabant de roman Ldernacht' geschreven, f jet kader van het thema 'Bra- Ibevrijd 50' heeft de provin ciën aantal opdrachten ver- Utaan auteurs en fotografen. 'y roman van Marijke van huil verschijnt in het najaar, .„jdpersonen in 'Moedernacht' een volwassen vrouw en haar broer die aan het sterfbed van hun moeder herinneringen ophalen aan vroeger. Hun vader stamde uit het Brabantse pa- triottengeslacht Van Hooff. Broer en zus beseften hoe moei lijk het is om zich te bevrijden van een opvoeding waarin ran gen en standen een grote rol speelden. Zij vragen zich af of de dood van hun moeder een rol speelt bij deze bevrijding. H Elisabeth Nietzsche FOTO BALANS lond ze op de cover vai Is de zoveelste zwoel) Jjes op haar hoofd, Iels en conventies, enz| Bevangenheid van Björk i pelijk. In videoclips be te zich door een fröbel I decor, of ze staat opge- de keuken te klutsen gebaartjes in de luch figuren, en suggererei |rhaal. Björk in Wonder- vordt ze wel genoemd ■elf vindt ze haar lal geen sprookje of eer an escapisme. Ze probeer' kt byzondere van het I te verbeelden. moet de tijdgeest ade- Indt Björk. In dat opzich I ze zich behoorlijk een- Jussen het langharige re- yeld dat tegenwoordig de nomineert. Maar niet ge want van zeuren houd jiiet. aar maar zingen muziel !T( ilbeeld alle ooronze redacteur ans Rooseboom en bekende wijze raad aan ie le biograaf luidt: 'kill the idow first'. Talloos immers zijn weduwen die het beeld van beroemde echtgenoot heb- misvormd, gemythologi- 'd. Weduwen die documenten erdonkeremanen, die een ide- willen creëren. Ideaal bun ogen natuurlijk, hedrlch Nietzsche (1844-1900) as niet getrouwd, maar hij had zuster. Een zuster kan nog zijn dan een weduwe, als die zuster verdachte lealen heeft. fabeth Nietzsche (1846-1935) "'de erin om van haar broer nazi te maken, terwijl hij itabene een grondige hekel had b antisemieten en aan het bits nationalisme. Dat is geen jaws: Elizabeth Nietzsches ijke vervalsing van de 'aarde van haar broer is be- - De foto's waarop zij als vrouwtje hand in hand met ,!-ar te zien is, zijn wereldbe- ,md. laar over de rest van deze is weinig bekend. Dat 'Wekte de schrijver Ben Ma- •!re Hij schreef over haar je leven het boek Vergeten Mand. Eigenlijk zijn het »e boeken. del boek vertelt het verhaal Lvee reizen", aldus Macinty- L" en door een vergeten deel centraal Zuid-Amerika, de _ere door het oerwoud van Jtuur over Nietzsche. Beide en hadden hetzelfde doel: uzabeth Nietzsche". £tl Nietzsche leefde in L ,reuPelhout van de geschie- ws Maar het gepeupel uit het «Whout is wel in staat de w jnis te sturen, en het natwrhand bloed, zweet en f °m de wildgroei weer I e kappen. De denazifice- 8 van Friedrich Nietzsche is t' orbeeld nog altijd niet hele- Éie-7Jeen nieuwe analyse van JSetl» maar a's miin verhaal f {Bvan zijn boeken stimu li v'wv|S i8 ')eter' Dit is vooral Ba- aa 0ver een re's °P z°ek lok 1 opmerkelijke, zij het touw pi f''ik onaangename Kr»; eth Nietzsche was nci„ a®bitieus, agressief 'ke£, meer- Maar ze was ïer en i.«rÏJw met moed, karak- IKchtto louter wilskracht I e een Nieuw Duitsland midden in de Zuidamerikaanse 'Lebensraum', en vervolgens hielp ze mee aan de opbouw van een ander nieuw Duitsland, een halve eeuw later, in de vorm van het Derde Rijk". Auteur Ben Macintyre heeft daadwerkelijk de reis onderno men. Op zoek naar Nueva Ger- mania belandt hij in de Paragua- yaanse rimboe, waar zojuist een boot voor zijn neus vertrekt die nóg verder de bush in gaat. De volgende boot blijkt pas over twee maanden te varen. De auteur komt terecht in een wereld waar alles gammel, roes tig en rottend is, scheefgezakt en door de termieten ondergraven. Hij vind uiteindelijk een kleine rest-kolonie van Saksische Duit sers, ooit in 1886 met Elizabeth Nietzsche meegereisd om het arische paradijs op aarde te stichten. Macintyre treft ze aan: de nazaten, voornamelijk inteelt. Lange, magere, blonde en blauwogige schimmen, allemaal eender. Raszuiver, dat wel, maar gedegenereerd tot op het bot. Een boek als dit kon pas nu geschreven worden omdat de do cumenten waarop het is geba seerd nooit eerder toegankelijk waren. Dat heeft te maken met de geografische plaats van de Nietzsche-cultus: Oost-Duits- land. Vanaf 1890 herschiep Eli sabeth het huis in Weimar in een Nietzsche-tempel. Vanaf 1933 was het een nazi-heiligdom, in 1945 werd de hele zaak door het Rode Leger vergrendeld en ver zegeld (gelukkig niet vernietigd) en in 1989, na de Wende, werd Villa Silberblick heropend. Wat daar te voorschijn kwam was adembenemend. Elisabeth was een fanatieke, zij het selec tieve, hamsteraar van documen ten. Meer dan 30.000 brieven alleen al van haarzelf, verder van haar broer, haar moeder, haar man en haar medekolonis ten in Nieuw-Duitsland; krante knipsels en foto's uit de periode 1844-1935; een complete boek houding. Ben Macintyre schreef een rijk en fascinerend boek, met zoveel materiaal dat er op z'n minst twee aparte boeken hadden in gezeten. Eén over Paraguay, dat al 150 jaar een wijkplaats is voor Duitse en andere fascisten. En één over Duitsland na 1850: de aanloopperiode naar Hitiers Derde Rijk. Ben Macintyre: 'Vergeten Vader- land. Op zoek naar het fascistisch paradijs van Elisabeth Nietzsche'. Uitg. Balans, prijs 34,50. Door Johan Diepstraten De aanval van Jeroen Brouwers in het pamflet De Nieuwe Revi sor (november 1979) op Guus Luijters en zijn klonen werd zo ongeveer de grootste rel van de naoorlogse literatuur. 'Kome er opnieuw schoonheid. Kome er opnieuw properheid', hield Brouwers zijn gehoor voor. Hij zette zich af tegen de 'tot jon getjes- en meisjeliteratuur ver worden stinkliteratuur' en zag zelfs in het onschuldige ge schrijf van Luijters 'een dikke kaarsrechte bloedrode lijn naar het fascisme'. Deze laatste beschuldiging was zo onzinnig dat iedere door Brouwers aangevallen schrijver zijn schouders ophaalde en over ging tot de orde van de dag. Een aantal van hen ver dween uit het literaire circuit, maar dat had niets met Brou wers te maken, en een aantal schreef verdienstelijke boeken die al dan niet 'aardig' werden bevonden. Guus Luijters zocht zijn heil bij Panorama en er was niemand die nog iets van hem hoorde. Maar na vijftien jaar is Luijters plotseling terug. „Toen die rel over me heen kwam, dacht ik: dit is zo'n mallotige vertoning, die dooft uit als een nacht kaars," zei Luijters onlangs in HP De Tijd. De werkelijkheid was dat hij in de jaren '80 werd doodgezwegen en gemeden als een lepralijder. Hi] gaat ervan uit dat het met de naweeën van De Nieuwe Revisor te maken heeft, maar dat berust op een misverstand. Het enige dat hij publiceerde, Wachten op de maan, was de moeite van het bespreken niet waard, ook al maakte Theo van Gogh op basis hiervan de film Loos. „Maar ik besta weer, dat is toch fantastisch," roept hij nu bij het verschijnen van zijn ro man Een schandelijke geschiedenis. Of dit geluksmo ment lang zal duren, is nog maar de vraag, want Luijters maakt het zijn tegenstanders iets te gemakkelijk om nog één keer vernietigend uit te halen. Spannend, amusant en lekker leesbaar: met deze drie tref woorden karakteriseert Guus Luijters zijn roman. Als geen ander weet hij dat hij met deze beperkte inzet niet hoog zal scoren. De literaire kritiek is nog even onverdraagzaam als in de jaren '70 met al haar toenmalige mafia's zoals Brou wers ze noemde: van het K.L.Pollconcern, het Aad Nuis- concern en het Revisorconcern tot de Leidse mafia en het Ras- terbolwerk. Luijters kent de literaire car rière van Leon de Winter die met hetzelfde 'lekker leesbaar'- schrijverscredo de afgelopen jaren bij voortduring onder de grond is geschoffeld. De con- Guus Luijters cerns hebben andere namen ge kregen, maar het belijden van hun literaire geloofsopvattin gen is even star. Spannend, amusant en lekker leesbaar, nee, dat is echt vloeken. Uitgekotst Een schandelijke geschiedenis is het verhaal van een scenario schrijver Thomas Daalder die de paria van de Nederlandse televisie-industrie wordt. Uit gekotst door de producenten en collega's probeert hi] vergeefs zijn scenario's te slijten. Wat hem enigszins op de been houdt is zijn liefdesverhouding met de seksuologe Nico. Aan het einde van de roman voelt Daalder zich door alles en iedereen ver raden, vooral door Nico, op wie hij al zijn woede richt. Een roman als Een schandelij ke geschiedenis, die zich af speelt in de platte wereld van de roddeljournalistiek en tele visieindustrie, kan nauwelijks een diepgaand psychologisch portret opleveren. Zuipen, ach ter de meiden aan en geld ver dienen, méér kanten zitten er nu eenmaal niet aan. Zelfs de taalvirtuoos Komrij kreeg het met zijn Dubbelster niet voor elkaar om enige nuance aan te brengen in deze platitudes. Maar misschien valt er niets te nuanceren. Luijters beweegt zich al vele jaren in het circuit van Panorama en Playboy en geniet op zijn manier van een bepaalde levensvorm: 'Ik zat nog geen drie dagen met mijn fotograaf in Saint Tropez of we hadden er al zes ruggen door heen gejaagd. In de Papagayo- bar maakte ik vliegtuigjes van bankbiljetten om verzoeknum mers aan te vragen bij de bar- pianist. Elke nacht viel ik hele maal kachel in mijn dure hotel bed. Aan de parkeerbonnen zag ik wat voor 'n dag het was.' Het had zo een citaat uit de roman kunnen zijn. Crisis Hoe gruwelijk platvloers ook, de hoofdfiguur Thomas Daal der is wel naar het leven gete kend. De diepe inzinking van Luijters eind jaren tachtig is de basis van zijn roman. Helemaal 'afgeschaft' als schrijver kwam er niets meer uit zijn handen. Een soortgelijke crisis maakt Thomas Daalder door. Hij is tot in zijn ziel gekrenkt omdat een scenarioschrijver zijn idee heeft gestolen en daarmee goede sier maakt. Deze onmacht en wan hoop van zijn romanfiguur heeft Luijters bij vlagen zeer beeldend beschreven. FOTO RONALD HOEBEN „Laat ik het maar toegeven," zegt Luijters in het HP-inter- view. „De vrouw die aan het einde gewurgd wordt, zou on bewust best eens Brouwers kunnen zijn. Nu we het er zo over hebben: Brouwers moest dood, al was het maar op een literaire manier." Er is geen lezer die deze link legt, maar inderdaad zijn er overeenkom sten tussen Daalder en de au teur. Een grootse roman is Een schandelijke geschiedenis be paald niet geworden. Met Cir cus melancholia (1972), De scherven van de slijter (1974), Het bederf (1977) en Liefde en leugens (1977) had hij nog lite raire aspiraties, maar nu richt hij zich op een breed publiek dat een paar uur geamuseerd wil worden. Dat zal zich niet bekocht voelen, want Luijters weet hoe hij vaart in een ver haal moet brengen. Het mini male gedachtengoed van de makers van de pulpseries heeft hij treffend weergegeven. Het is 'een aardige roman', maar die karakterisering is, als ik Brou wers en zijn Nieuwe Revisor goed heb begrepen, de ergste die je aan een boek kunt geven. Guus Luijters: 'Een schandelijke geschiedenis'. Uitgeverij Veen. Prijs: 24,90. Door Marjan Mes De in 1988 op vijftigjarige leef tijd overleden Amerikaanse schrijver Raymond Carver wordt inmiddels al tot de klas sieken van de Amerikaanse li teratuur gerekend. Een verha lenverteller die met een scherp inzicht in menselijke verhou dingen het dagelijks leven van gewone mensen beschrijft. In een eenvoudige, concrete taal die zonder gepsychologiseer het vreemde achter het doodgewo ne onthult. En in een spaarza me, bijna onderkoelde stijl die met sterke observaties en klei ne details menselijke tekortko mingen blootlegt. Zijn personages zijn vooral mannen - vertegenwoordigers, winkeliers, werldoze arbeiders - en hun vrouwen, wier leven door soms onbeduidende voor vallen hopeloos in de war wordt gestuurd. Nooit meer wordt het daarna wat het was. Gelukkige huwelijken en car rières raken ontwricht, ambi ties verstoord. De personages leggen zich daarbij neer, blijk baar in het besef dat het leven onvermijdelijk moet teleurstel len. De oorzaken van de teleur stelling vallen immers niet te doorgronden. Raymond Carver baseerde zijn meest karakteristieke verhalen op zijn eigen ervaringen. Als beginnend schrijver verdiende hij de kost als bode, pompbe diende, kruier en colporteur van encyclopedieën. Na zijn doorbraak in -1976 met de bun del Will you please be quiet, please? ontwikkelde hij zich tot een van de meest prominente auteurs van zijn generatie. De onafhankelijke, Amerikaan se cineast Robert Altman koos uit vier bundels van Raymond Carver negen verhalen en een gedicht, die hij verfilmde onder de titel Short Cuts. Een amu sante, intrigerende speelfilm, met o.a. Jack Lemmon, Made leine Stowe, Tom Waits, Andie McDowell, Jennifer Jason Leigh en Lori Singer, die in middels ook in Nederland draait. Gelijktijdig is een bundel onder dezelfde titel in Nederlandse vertaling verschenen, waarin Altmans keuze is opgenomen. Wie de twee vergelijkt, zal geen al te grote overeenkomsten aantreffen, want Altman ver plaatste de handeling van de jaren zestig in het Amerikaanse Noord-Westen naar het heden daagse Los Angeles. Ook kre gen de figuren in de film meer spectaculaire beroepen en wordt er een relatie tussen de personages uit de verschillende verhalen gesuggereerd, die er bij Carver helemaal niet is. Bovendien is Altman bedui dend explicieter waar Carver geheimen bewaart, en ironisch waar Carver de verbeelding van de lezer stimuleert zonder een spoor van ironie. Short Cuts; de filmtitel slaat op de kleine uitsneden uit de levens van mensen en waarschijnlijk ook op Altmans fragmentari sche filmstijl. Voor wie het werk van Ray mond Carver nog niet kent, kan Raymond Carver FOTO KLAAS KOP- PE de verhalenbundel Short Cuts een kostbare kennismaking met een aantal van diens mooiste verhalen betekenen. De dage lijkse werkelijkheid, waarin mensen noodlottig verstrikt ra ken zonder er greep op te krij gen, werd in deze verhalen tot haar essentie teruggebracht. Troost bestaat er niet, of het moest de alcohol zijn, waartoe de mannelijke hoofdpersonen veelvuldig hun toevlucht zoe ken. Na de teleurstelling is er steeds weer de kroeg, met man nen onder elkaar en liters bier of whisky. De verhalen navertellen, is bijna ondoenlijk, omdat de de kleine voorvallen bijna on merkbaar een verschuiving ver oorzaken in de levenspatronen van deze vaak eerst nog heel gelukkige, sociaal aangepaste mensen. Soms blijft die aanlei ding ook raadselachtig, zoals in het openingsverhaal 'Buren'. Daarin past een echtpaar op het huis van de buren en vindt daar verontrustende foto's die niet alleen hun eigen verhou ding, maar ook die tot hun buren onvermijdelijk verande ren. Maar wat staat er op die foto's? Het huwelijk van vertegen woordiger Earl Ober krijgt plotseling een ander aanzien wanneer hij in een bar mannen spottend ziet doen over zijn dikke vrouw, waarna hij haar aanzet tot een dieet. Een zwar te Vietnam-veteraan veroor zaakt ongewild een gevoel van onbehagen bij een tot dan toe levenslustige vertegenwoordi ger in het verhaal 'Vitamine'. En de succesvolle Ralph Wy- man en diens harmonieuze hu welijk raken verstoord, alleen al door het vage vermoeden dat zijn vrouw hem twee jaar eer der heeft bedrogen met een an der. 'Zoveel water zo dicht bij huis' beschrijft de ontwrichting van het huwelijk van een man na dat hij met vrienden tijdens het vissen een vermoord (en ver kracht) meisje in de rivier heeft gevonden, zonder daar meteen bij de politie aangifte van te doen. Een onontkoombaar, maar on nadrukkelijk beschreven drama is ook dat van het echtpaar welks zoontje wordt aangere den en dat daarna geheel on verwacht in coma raakt en sterft. Het thema van het over leden kind, dat een ouderleven ruïneert, keert ook terug in het prozagedicht, 'Limonade', waarmee de bundel besluit. Raymond Carver behoort tot die grote Amerikaanse schrij vers, zoals Salinger en Carson McCullers, die het menselijk tekort zonder opsmuk of diep zinnigheid van binnenuit weten te benaderen, zonder nochtans het onverklaarbare te willen verklaren. Iedere liefhebber van Amerikaanse verhalen, die een hekel heeft aan de jongste Amerikaanse, decadente litera tuur, zou hem moeten lezen. Raymond Carver: 'Short Cuts'. Negen verhalen en een gedicht. Uitg. Prometheus, prijs/ 24.90. Zuid-Afrika begint te leven voor de Nederlandse lezer. In augustus verschijnt het boek Ik zoek een domme man van de Zuidafrikaanse Marita van der Vyver, dat in haar eigen land een bestseller van jewelste was. Het boek heette oorspronkelijk Griet skryf 'n sprokie en heeft de vorm van het welbekende sprookje. De inhoud is wel even anders. Uitgeverij De Arbeiderspers heeft alvast een alinea vrijgegeven: „Het probleem met slimme mannen is dat ze te veel praten en te weinig neuken. Het probleem met domme mannen is gewoonlijk hetzelfde. Maar zo af en toe vind je er een die zijn mond kan houden en zijn lijf weet te gebruiken. Dan moet je vasthouden wat je hebt - en op je tanden bijten iedere keer als hij iets stoms zegt. Maar dat moet je eigenlijk met iedere man." De Arbeiderspers komt in september, een maand die in de uitgevers wereld nog bij de zomer hoort, met twee Nederlandse debuten. Arie Storm schreef de soap noir Hémans duik over de woningzoekende Héman wiens wereld verduisterd lijkt. Hebben de stofwolken te maken met de roos van de vriend die hem in huis neemt of met de huidziekte van diens vriendin? De 31-jarige Storm is tot nu toe alleen bekend als schrijver van essays over Nederlandse auteurs. „Storm roept veel op", schrijft de uitgever. De andere debutant is Hans Dekkers (40), van wie korte verhalen verschenen in literaire tijdschriften. Zijn boek 'Begrafenis van de sardine' biedt een uitvergroting van het jaar 1980, de climax van het ik-tijdperk, en speelt met de obsessies van drie jonge mensen. „Hij roept spanning op en lijkt de toon te willen zetten voor een geheel nieuwe aanpak van de roman", probeert De Arbeiderspers. Dezelfde uitgeverij komt in augustus met de eerste roman van de gelauwerde dichteres Anna Enquist. 'Het meesterstuk' is geënt op de opera Don Giovanni van Mozart en vertelt het dramatische verhaal van kunstschilder Johan Steenhamer en zijn familie. 'Brandkoraal' is het romandebuut van H.J. van Heijingen en gaat over een luierende regentenzoon op Curapao. Het thema is volgens uitgever Contact 'twee culturen, te veel roes, te weinig toekomst'. In augustus moet het in de winkels liggen. Door Muriel Boll Het Pinksterverhaal waarin dis cipelen zomaar tongen van vuur op hun hoofd kregen en vervol gens wartaal uitsloegen, vond ik vroeger één van de engste bijbel verhalen. Dat je dat zomaar kon overkomen! Er stonden welis waar meer enge verhalen in de bijbel, Daniël in de leeuwenkuil bijvoorbeeld was bepaald niet voor de poes, maar die gang van zaken kon je begrijpen en het waren tenslotte barbaarse tijden. In de net verschenen 33e druk van de 'Bijbelse verhalen voor jonge kinderen' wordt Pinkste ren als volgt beschreven: (-) „Wat begon het opeens hard te waaien! Alle deuren in het ge bouw sloegen dicht. Ze keken elkaar verbaasd aan. Ieder zag boven het hoofd van de ander een verschijnsel als van een vlam! Er gebeurde iets met hem! (-) Het was of ze in vuur en vlam stonden, zoals ze spraken over wat Jezus voor hen betekende. Voor niemand waren ze meer bang!" Ik vind dit een heel bevredigen de passage. Lieke van Duin, re censente jeugdliteratuur in Trouw, heeft deze uitgave van het boek van D.A. Cramer- Schaap geheel herzien. De eerste uitgave dateert van 1957 en was toen een heel moderne kinderbij bel. Cramer legt het accent op het kind in de bijbel, Kaïn, Abel, Iszaak. Om een verhaal beter te kunnen uitleggen, introduceerde ze soms een kind dat helemaal niet in de bijbel voorkwam, Ti ras bijvoorbeeld, het zoontje van een torenbouwer in Babel. Het boek had veel succes, eerst voor al bij vrijzinnigen, bij protestan ten én katholieken. Nu, na zo'n 35 jaar waren de 'Bijbelverhalen' toch aan een re visie toe. Niet alleen vanwege het verouderde taalgebruik als 'jullie moogt', maar ook inhou delijk. „Elke kinderbijbel draagt het stempel van zijn tijd", schrijft Van Duin in haar ver antwoording en dat is zeker waar. Het bekende 'Woord voor woord' van Kael Eykman ademt duidelijk de sfeer van de jaren zeventig. Engelen komen er niet in voor, die onaardse wezens zijn weggeschoffeld onder een begrij pelijker uitleg. Eykman opent ook niet met het scheppingsver haal, zoals de Bijbel dat doet. Hij geeft dat verhaal een plaats in een historische context in de Babylonische ballingschap, als een mooi verhaal dat toen de ronde deed. Het voordeel daar van is dat je dat en het verhaal over Adam en Eva niet als de letterlijke waarheid hoeft te zien. Eykman veroorloofde zich veel vrijheden, Van Duins manier van vertellen is veel soberder, meer volgens de oude bijbeltraditie, terwijl ze toch duidelijk bedoeld zijn voor de kinderen van nu. Cramer schreef in het verhaal 'De machtigste God' dat de Baaipriesters 'gegrepen' werden. Nu staat er dat ze 'gegrepen en gedood' werden. Toch is dat nog een eufemisme want in de bijbel wordt gesproken over 'slachten'. Van Duin voegde enkele verha len toe om belangrijke bijbelse figuren meer reliëf te geven. Bij Cramer is David een puur posi tieve held; door het verhaal van David en Bathseba toe te voe gen, wordt David iemand van vlees en bloed, die goede en slechte dingen doet. (Datzelfde verhaal nam Eykman op onder de duidelijke titel 'David vrijt'). Aardig is ook dat Van Duin het Paasfeest in tweeën splitst. Eerst beschrijft ze het zoals de Joden het vierden, daarna als het Paas feest van Jezus. Het lijdensver haal wordt zeer summier uit de doeken gedaan: Jezus krijgt een rode mantel, een doornen kroon en een rieten koningsstaf. Het geselen en wanhopig aanroepen van God komt niet aan de orde, het hele drama wordt in minder dan één pagina verteld. Het karakter van de 'Bijbelver halen' is nauwelijks veranderd en ze zijn door het eigentijdse taalgebruik heel prettig te lezen. Dat eigentijdse komt onomwon den, misschien zelfs wat mora listisch, tot uitdrukking in het laatste hoofdstuk: „Heb je er weieens van gedroomd dat de wereld mooi was, zonder vervui ling?". Annemarie van Haeringen maakte zeer levendige illustra ties. Jezus met een stoppelig baartje en losvallend hemd zou je zo op de hoek van de straat kunnen tegenkomen en ze laat Saul zien terwijl hij zijn kleed omhoog houdt om zijn beoefte te kunnen doen. Het zijn tekenin gen van herkenbare mensen, ter wijl ze tegelijkertijd de sfeer van toen oproept. D.A. Cramer-Schaap: 'Bijbelse verhalen voor jonge kinderen'. Be werkt en aangevuld door Lieke van Duin. Illustraties Annemarie van Haeringen. Uitg. Ploegsma, prijs 39.95. Illustratie van Annemarie van Haeringen in 'Bijbelse verhalen voor jonge kinderen'.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 19