Alle Grieken hebben heimwee' Het rommelt onder de nazaten van de muiters op Norfolk OTICA Afstammelingen Bounty-muiters houden het wel uit op Pitcairn riekse ex-koning Constantijn is nu ook zijn paspoort ontnomen Lstem BUITENLAND A7 6 mei en ig 13 mei itius iG 5 MEI 1994 DONDERDAG 5 MEI 1994 I Chrysler Citicorp cons.edison I digit equipm. I dupontnemours I easiman kodak exxoncorp ford motor gen. electric gen. motors goodyear j hewlett-pack. int. bus. mach. int.tel.tel. I kim airlines mcdonnell merckco. mobil oil omega financ. philips royal dutch sears roebuck sfe-south.pac. texaco inc. travelers united techn. westinghouse whitman corp woolwortb Goud Goud onbewerkt 22,000-22,600 perk bewerkt 24,200 per kg Zilver zilver onbewerkt 275-345 per kg bewerkt 390 laten per kg 38% I 31% j, 21* 59% Si] «6% 61% 61 601 96% 57% 39% 80% ÜJ 59% 88% 28% ijl '16% ]|[I 30% 3a%J 78% 261 31% 3j 107% tos 47% 21% !nj 63% (j J 36* 351(1 64% 64% '3% I7«| '6% 15%l TO 17K 189 8,00 7,70 200 3,00 a 2,30 loo 377 2,95 3,90 loo 173 0,50 0,70 302 3,00 3,05 416 10,10 9,008 423 10,40 9,00 a 200 10,50 a 8,50 200 15,30 a 16,50 ■00 434 8,00 5,00 1453 5,40 3,00 loo 849 3,40 a 2,00 689 2,20 0,90 425 0,50 a 0,10 loo 278 23,00 a 19,00 loo 630 11,50 a 8,50 loo 348 5,70 6,90 loo 249 8,10 10,40 loo 272 11,00 13,50 loo 601 6,70 7,50 b loo 190 10,00 a 10,00 b 1,50 274 1,30 1,20 loo 200 0,50 a 0,50 loo 381 4,00 4,50 loo 404 11,10 10,60 1.00 240 2,50 2,70 1.00 302 1,30 a 1,00 1,50 200 10,30 10,90 p.50 200 1,50 a 1,40 p.oo 268 5,40 5,20 Pd.oo 227 2,30 2,10 15.00 591 2,80 2,00 r.5o 479 1,50 1,00 30.00 237 0,70 0,40 0,00 203 7,60 7,30 f5,00 1777 4,20 3,90 0,00 602 1,90 a 1,60 a 45.00 179 13,20 13,10 to,00 174 3,50 3,20 55,00 171 7,20 6,80 H.50 809 34,80 34,40 55,00 217 14,10 b 13,80 fi5,00 823 1,00 0,90 b 55,00 531 2,30 2,20 DO,00 225 11,50 a 8,20 35,00 186 3,20 2,00 ?0,00 211 1,80 1,10 DO,00 204 9,10 8,20 a 20,00 282 2,10 1,70 DO, 00 190 5,00 5,90 ST SENSATIONELE OR VOLWASSENEN ^rc^tica^is .(Valerie Grove, The Times i - Constantijn ziet er niet echt aangedaan uit, in .„jerking genomen dat zijn koningschap hem kort leden nu definitief, voor eens en altijd is ontnomen. is een innemende, lange man met een explosieve [ei Kettingroker. Zijn dagelijkse voorraad Pallas-siga- L niet verkrijgbaar in Engeland, krijgt hij van een Ld' in Griekenland. vk vorige koers sk slofkoers gisteren a laten b bieden c ex claim e gedaan/bieden d ex dividend t gedaan/laten g bieden en ex divider) h laten en dividend k gedaan en laten ex d I gedaan en bieden ex dividend! ■mom heeft Andreas Pa- Isdreou, de bejaarde Griekse for, zo'n hekel aan Constan- Ejlet feit dat hij Constantijn ■Hele weken terug zijn pas- Eft, burgerschap en eigen- fcechten afnam, moet wel Cenen dat hij de voormalige jig als een grote bedreiging fechouwt. t oud-monarch heeft een theo- L In 1964, toe hij aantrad als Lnde jonge koning in een wit Lwm met kwasten en medail le was hij nog geen 23 en had i net zijn vader, koning Paulus I verloren. De vader van Pa- Ldrcaou, George, was de toen- Ciige premier en nam de jonge Bso' onder zijn hoede. Papa fcadreou was geestig, char iot en zeer vaderlijk: „Het was Kli heel plezierig als hij mijn Xtoor binnenkwam." tarme jjst bekonkelden George Pa- reou en Constantijn samen {eringszaken, ministeriële be- jtmmgen en coalities. En Con- ïatijn is ervan overtuigd dat Papandreou, minister van jnanciën in het kabinet van zijn ^der, sindsdien is vervuld van foezie. „Begrijp me niet ver- Andreas Papandreou «ft ook veel charme. Maar het i nu wel erg duidelijk geworden it hij me niet mag. Dat is zijn goed recht natuurlijk. Maar wat hij me niet kan afnemen zijn mijn nationaliteit of mijn men senrechten." Constantijn heeft ervoor geko zen buiten de stad Londen te wonen, in een roodbakstenen ja ren '30-huis in Hampstead Gar den. Prinses Theodora, tien jaar, en de achtjarige prins Phillipos fietsen door de grote tuin met uitzicht op de heide. „Mijn schoonmoeder is mijn tuinier", zegt de koning. Dat is koningin Ingrid van Denemarken, moeder van de huidige Deense koningin en van Constantijns vrouw An- ne-Marie, op wie hij op vijftien jarige leeftijd verliefd werd. Tante Ieder schilderij aan de muur ver telt een verhaal: „Die dame in het zwart is koningin Olga, mijn overgrootmoeder, geschilderd door De Lazlo. Ze is in de rouw vanwege de moord op haar man George II, broer van de Engelse koningin Alexandra. Dit is Alexander I die stierf nadat,hij door de chimpansee van de tuin man in zijn been was gebeten. Dat is een schilderij van ons huis op Corfu, dat heb ik gekregen van mijn tante Helen, ex-konin gin van Roemenië. En dit is een aquarel van Kreta van de hand van prins Charles, die heeft hij gemaakt op zijn huwelijksreis..." De vroegere Griekse koninklijke familie, vorig jaar tijdens haar bezoek aan Griekenland. Vlnr ex-koningin Anne Marie, prins Nikolaos, Constantijn met de twee jong sten prins Filippos en prinses Theodora, prinses Alexia en prins Pavlos. foto epa Hoe Grieks is hij eigenlijk nog? Hij is geboren in Griekenland, denkt in het Grieks en zijn emo ties en mentaliteit zijn Grieks, zegt Constantijn. „En het ligt in de aard van mijn land besloten dat alle Grieken heimwee heb ben." In zijn nu overbodige Griekse paspoort staat: 'Constantijn, oud-koning van de Hellenen'. Een andere naam heeft hij niet; zijn overgrootvader stamt uit het koninklijk huis van Denemar ken, dat geen achternaam draagt. „Je kunt je naam veran deren, maar je kunt er niet zo maar eentje krijgen. Ik heb geen achternaam. Ik kan alleen maar zijn wat ik ben." Fakkels Het is een welhaast onmogelijk taak alle bloedbanden te achter halen binnen het labyrint van Europese vorstenhuizen. Con stantijn vertelt het verhaal van Christiaan IX, die toen hem de weg naar de uitgang van het park werd gevraagd waar hij aan het wandelen was met zijn gezin, zei: „Volg ons." De man vroeg wie ze waren. „Welnu, ik ben de koning", antwoorde Christiaan. „En dat is mijn zoon de koning van Griekenland; dat is mijn zoon de kroonprins; dat is mijn dochter de koningin van Engeland; dat is mijn dochter de keizerin van Rusland; en dat is mijn dochter hertogin van Cum berland." Op Constantijns zilveren bruiloft verzamelde de familie zich in een door fakkels verlicht slot Elsinore, op Constantijns vijftig ste verjaardag in Spencer House in Londen. „Wanneer we alle maal bij elkaar komen is het een gekkenhuis. De laatste keer was in september voor het huwelijks feest van de koning van Noorwe gen. De Belgen waren er, de Nederlanders, de Luxemburgers, de Grieken, de Spanjaarden, de Britten, de Zweden, de Denen, allemaal in bussen gepropt en op boten. We zijn gewoon een fami lie, wie er nu een troon heeft of niet." De meeste vorsten zonder troon zijn, net als Constantijn, ont heemd; oud-koning Michael werd eerst groentenkweker en toen testpiloot in Zwitserland. Constantijns vader Paulus, die Griekenland had moeten verla ten tijdens een eerdere golf van republikanisme, werd vliegtuig mecanicien. Constantijns gezicht vertrekt bij het vooruitzicht dat hij niet te rug zal kunnen naar Grieken land. „Dat zou voor mij het allerergste zijn. 27 jaar voelt voor mij als gisteren. Maar ik kan me niet voorstellen dat deze wet stand zal houden. Het is zo'n illegale, zo'n onmenselijke wet. Ik weet zeker dat Straatsburg die zal herroepen. Dat doe je gewoon niet, je zo opstellen. En ik heb niets gedaan om het uit te lokken." Tenzij hij gewoon probeert de aandacht af 'te leiden van de binnen- en buitenlandse proble men van Griekenland, be schouwt Papandreou Constan tijns bezoek aan Griekenland van afgelopen zomer duidelijk wel als een uitdaging. Het had Constantijn in voor hem) betere tijden, als koning in 1994, samen met - toen nog - zijn verloofde prinses Anne Marie. foto archief de stem allemaal heel anders kunnen lo pen als Constantijn de Griekse kolonels in 1967 met een tegen- coup in de wielen had kunnen rijden; maar hoop daarop had Constantijn niet. „Het was nooit gelukt. Koningen zijn geen sa menzweerdersgeesten. Alle com municatie was afgesneden. En een burgeroorlog zou bloedver gieten hebben betekend." Con stantijn, zijn moeder, vrouw en kinderen vlogen naar Rome en toen door naar Engeland. Ballingschap Hij heeft nu meer jaren in bal lingschap doorgebracht dan in zijn- eigen land; in zijn jeugd vluchtte zijn familie voor Musso lini naar Kreta en voor de nazi's naar Egypte en Zuid-Afrika. De voormalige koning zegt dat zijn bronnen van inkomsten een 'privé-kwestie' zijn. Bekend is dat hij het grootste deel van het Tatoi-bosland aan de Griekse re gering heeft overgedragen als natuur- en recreatiegebied voor de Athenen. Hij wil alleen maar vrije toegang tot een van de huisjes op dat land, waar zijn moeder ïYederika en zijn voor vaderen begraven liggen. Het grote huis in Tatoi zou hij nu toch niet meer kunnen aan houden, het is nu donker en afgesloten, met stofkleden over het meubilair. Het enige wat Constantijn meenam waren wat persoonlijke zaken, portretten en dergelijke. Allemaal keurig aan gegeven bij de Griekse douane en niet, zoals Papandreou sugge reerde, het 'land uit gesmok keld'. Ikonen Constantijns kleine, rokerige kantoor in Mayfair is volgehan gen met ikonen. Daar bracht hij vorig jaar zomer zijn omstreden Griekse reis met zijn familie door zijn land in kaart; de stran den waar ze ijs kochten, de ha vens waar hele menigten zich verzamelden om de koning te aanschouwen. Constantijn wilde dat zijn kinderen voeling zouden houden met hun erfgoed, dat was de bedoeling van de reis. Ondertussen cirkelden vliegtui gen van het leger boven het jacht 'Myrine' en werd het omsingeld door kanonneerboten. Hoewel Constantijn zich lang heeft onthouden van kritiék op de Griekse regering, sprak hij zich zopas uit over de werkloos heid in Griekenland, de kwestie- Macedonië, over Cyprus en het Griekse voorzitterschap van de Europese Unie. Heeft Papandre- ous stap hem meer vrijheid gege ven om te spreken? „Ik wil geen brandpunt worden van oppositie tegen de regering," zegt hij. „Daar sta ik niet voor. Het enige wat ik wil is vrij zijn als iedere andere burger." |de gehele dag gesloten. de technische klachten lefonisch bereikbaar oonnummer 607.201 ■Door Peler James Spielmann (Sydney (ap) - Als de zon jaat in het Britse im perium vallen de laatste [stralen wellicht op Pitcairn, (een eilandje in de Stille Zuidzee waar tot op de dag Ivan vandaag enkele tiental len afstammelingen van de muiters van de Bounty wo eien. Zij zijn dik tevreden met de manier waarop zij [door Groot-Brittannië wor pen bestuurd. De Britten 'zorgen over het al taren behoorlijk goed voor |ons', zegt Jay Warren in een :sprek via de enige tele- Boon van het eiland met het [duizenden kilometers verre Au- tralië. Warren is de 'ma- jstraat' van Pitcairn. Pet was bepaald geen koek en (ft tassen de twee toen Fletcher [Christian m 1789 de muiterij Jegen kapitein William Bligh n de Bounty aanvoerde. Maar fut is dan ook alweer een dikke 0 jaar geleden, pe bewoners van het eiland zijn prtig afstammelingen van de Juiiers, een geïmporteerde on derwijzer en een dominee van fcfe Zevendedagsadventisten met vrouw en twee kinderen. Een Baar Pitcairners zijn niet op het pand omdat zij 'elders medi- behandeling ondergaan of 'ortgezet onderwijs volgen. ÏWhtig Warren zegt dat het eiland prachtig is en dat iedereen er jjitijd wil blijven, dus wie weet Pitcairn nog eens de Fal- fhnd-eilanden naar de kroon Poken als de laatste Britse ko loniale buitenpost. „Wij gaan De muiterij op de Bounty in de beroemde film, met Charles Laughton (midden) als kapitein Bligh. FOTO anp Een replica van de Bounty, die ruim 10 jaar geleden werd gebouwd ten behoeve van een film. foto ap hier niet weg, geen denken aan," zegt Warren. In het Nieuwzeelandse Auck land zegt de Britse zaakgelas tigde voor Pitcairn, Garth Har- raway, dat er de afgelopen jaren verbetering is gebracht in de infrastructuur van het eiland, waardoor het leven en de arbeid van de bewoners is verlicht. Een vijftiental stevige mannen verricht het zware werk op Pit cairn, voornamelijk het overla den van de 30 tot 60 ton voorra den die twee tot driemaal per jaar met een vrachtboot worden aangevoerd en in sloepen naar het eiland moeten worden over gebracht. Omdat de riffen rond het eiland houten sloepen ge makkelijk beschadigen, waar door er niet gevist kan worden, hebben de Britse autoriteiten gezorgd voor twee aluminium boten van twaalf meter. Verder kreeg het eiland betere generatoren om stroom op te wekken en een satelliettelefoon. De telefoon is zo duur dat de eilanders er alleen in noodge vallen of bij speciale gelegenhe den gebruik van maken. Com municeren met verre vrienden en verwanten doen zij liever via de amateur-radio. En wie zich niet op het eiland bevindt is inderdaad heel ver weg. Het 3 bij 1,6 km kleine Pitcairn ligt midden in de Stille Zuidzee, 8.200 kilometer ten oosten van Australië. Juist aan zijn afgele genheid heeft het eiland zijn bewoning te danken. Moord Nadat Christian en zijn muiters Bligh met 18 andere officieren en bemanningsleden in de red dingssloep overboord hadden gezet keerden zij met de Bounty terug naar Tahiti, vanwaar zij met negen muiters, zes Polyne sische mannen en twaalf Poly nesische vrouwen en een meisje weer uitvoeren. Christian zette koers naar Pitcairn, dat in 1767 was ontdekt door kapitein Phi lip Carteret. Omdat Carteret er bij het noteren van de coördina ten van het eiland 285 kilometer naast zat, duurde het jaren voor een ander schip na de Bounty het eiland vond. Kort na aankomst kwam het tot moord en krankzinnigheid, die vrijwel al'.e muiters noodlottig werden. De Polynesische man nen kwamen in opstand toen een muiter een van hun vrou wen wilde afpakken. Er ont stond een vechtpartij waarbij Christian, vier andere muiters en alle Polynesische mannen omkwamen. Een van de overge bleven muiters, William McCoy, sprong onder invloed van zelf- gebrouwde sterke drank van een rots. Toen Matthew Quin tals vrouw stierf werd hij krankzinnig en dreigde hij de twee andere overlevende mui ters, Edward Young en John Adams, om het leven te bren gen. Zij waren hem voor en sloegen hem dood met een bijl. Young overleed in 1800 aan ast ma en Adams werd de gemeen schappelijke echtgenoot van de overgebleven negen Polynesi sche vrouwen. De 19 kinderen- van de muiters voedde hij op volgens strenge morele normen. Toen in 1814 twee Britse oor logsschepen het eiland bereik ten troffen zij een zo vreedzame en respectabele gemeenschap aan dat zij Adams met rust lieten. De muiter-stamvader overleed in 1829. In 1856 brachten de Britse au toriteiten 194 gezinnen van Pit cairn over naar het dichter bij Australië gelegen eiland Nor folk, dat tot kort daarvoor door de Britten was gebruikt als strafkolonie. Gebroederlijk tus sen de nazaten van verstokte criminelen en Ierse rebellen lei den deze Christians, Quintals, Adamsen, McCoys en Smiths daar tegenwoordig een min of meer autonoom bestaan onder bestuur van Australië. Postzegels De op Pitcairn overgebleven be volking houdt zich bezig met visvangst, tuinarbeid en het vervaardigen van houtsnijwerk dat aan passerende schepen wordt verkocht. Het eiland ver dient verder aan het uitbrengen van postzegels en de rente van ruim drie miljoen gulden aan beleggingen. Aan het eind van het vraagge sprek zegt Warren dat hij aan het werk moet. „Moet een beetje gaan houtsnijden. Vissen, haaien, wandelstokken, schild padden, noem maar op. En het vrouwvolk vlecht manden" om te verkopen aan een vracht vaarder die een dezer dagen bij het eiland wordt verwacht". F10'Peter James Spielmann pik Island (ap) - Het |plt onder de Norfolkers, lammelingen van tucht- pboeven en muiters van de Baity -die zich slechts met Bnzin door Australië laten pen. bevolking van Norfolk Is- f is n°oit het recht toegekend referendum waarin zij beslissen over haar lot," p de Norfolkse parlemen- Ric Robinson in een 26 jes tellende brief aan VN- ptaris-generaal Boutros Bou- «-Ghali. EROTICA IN NEUTRALE VERPAK!®' Kon en andere eilanders 99.50 (incl. verzend- en remb01*5' obetaalkaart of bankcheque' 3 op bankrekeningnr. 10.46.84.3" snt" aordkaart samen in een envelop naar Li^ ïmer 10079, 4800 VB Breda „„var1* Overschrijving dienen gelijk te zijn aan o,e tzegel niet nodig. snt )079, 4800 VB Breda Kn dat Australië hun zelfbe- stukje bij beetje wil afbre- "oor het eiland steeds meer F p wetten op te dringen, puien een stemming over status onder auspiciën van Jpgde Naties. Onder de Norfolkers lijkt noch voor onafhankelijkheid, 1 voor aansluiting bij Au- Je veel animo te bestaan. f|°r men het wel over eens lijkt „iP'el van de oude situatie: I rUUl met uitzondering 'in a e en buitenlands be- le aan Australië worden Het lijkt absurd dat iemand on tevreden zou kunnen zijn op dit ten oosten van Australië gelegen stukje paradijs van acht bij vijf kilometer: schitterende stranden, een zacht klimaat, machtige rot spartijen en de beroemde Nor- folkdennen. Toerisme heelt ge zorgd voor een hoge levensstan daard. Het leven is eenvoudig en misdaad komt vrijwel niet voor. Op de wegen lebben koeien voorrang op autok De geschiedenis van het eiland is nochtans geschreven in opstand en bloed. Aan het eind vjn de 18e eeuw werd Norfolk door Engeland be trokken bij het experiment om Australië te gebruiken als strai- kolonie voor gedeporteerde ge vangenen. In 1914 besloot men het eiland te ontruimen omdat de kosten te hoog werden, maar al in 1925 kreeg Norfolk op nieuw een penitentiaire bestem ming, dit maal als eindstation voor ongeveer 2.000 onverbeter lijke misdadigers en Ierse rebel len, wier geest werd gebroxen door geseling, zware arbeid en langdurige eenzame opsluiting in verduisterde cellen. Norfolk (Aus) - 94©DE STEM Pitcairn (CB) „Mijn oogmerk is om die kolonie in stand te houden als een plaats voor de meest extreme bestraf fing, nog net geen dood," ver klaarde gouverneur Ralph Dar ling van New South Wales in 1827. Hij slaagde wonderwel in zijn opzet. Een priester die in 1834 oa een mislukte opstand was geroepen om de gedetineerden bij te staan, vertelde: „Degenen die in leven werden gelaten weenden bitter, maar degenen die gedoemd waren te sterven zakten zonder uitzondering op de knieen om, met droge ogen, God te danken dat zij van een dergelijke plaats zouden worden weggenomen." De beruchtheid van Norfolk droeg bij tot de algemene afkeer die in Engeland onstond over de praktijk om gevangenen naar Australië af te schuiven en in 1854 werd de gevangenis geslo ten. De ruïne van de strafinrich ting is tegenwoordig een toeris tische attractie. In 1856 haalden de Britse autori teiten van het Zuidzee-eiland Pitcairn 194 gezinnen, voor het merendeel afstammelingen van de muiters van de Bounty, naar Norfolk Island. Koningin Victo ria verklaarde het eiland in het zelfde jaar tot een 'aparte en uitzonderlijke vestiging'. De Norfolkers regelden hun eigen zaken tot 1896, toen de Australi sche provincie New South Wales het bestuur overnam. De Austra lische regering heeft het laatste woord op het eiland, dat wel beschikt over een eigen parle ment en rechtspraak. Van de 1.700 huidige inwoners zijn meer dan 1.000 nazaten van de muiters van Fletcher Christi an en de vrouwen die zij uit Tahiti naar hun eiland meena men. In het telefoonboek over heersen nog de namen van de muiters van Pitcairn: 40 Christi ans, 28 Quintals, 17 Adamsen, acht McCoys en zeven Smiths. Trots Norfolk Island was onbewoond toen kapitein James Cook het in 1774 ontdekte, zodat de huidige Norfolkers zich met trots de in heemse bevolking noemen. In het openbaar spreken zij Engels, maar onder elkaar gebruiken ze 'Norfolk'- een mengelmoes van oud-Engels en Polynesisch dat alleen op Norfolk en Pitcairn wordt gesproken. Robinson zegt dat Boutros-Ghali niet op zijn brief heeft geant woord. „Maar ik heb een aardige reactie gekregen van de VN- werkgroep voor Inheemse Volke ren, met een uitnodiging om eind juli naar een conferentie in Ge neve te komen." Norfolkers betalen geen belas ting aan Australië en krijgen ook geen geld uit de algemene mid delen. De jaarlijkse begroting van ruim 13 miljoen gulden wordt voor het grootste deel bij eengebracht via plaatselijke be lastingheffing, voornamelijk op toeristische activiteiten. De Norfolkers streven al tiental len jaren naar herstel van hun vroegere autonomie. „Als een volk eenmaal zelfbestuur heeft gekend, vergeet het dat nooit en wil het dat terug hebben," zegt schrijfster Colleen McCullough, Robinsons echtgenote. Drie jaar geleden heeft 82 pro cent van de kiezers van Norfolk Island zich in een niet-bindend referendum uitgesproken tegen aansluiting bij Australië. Robin son, naast vice-voorzitter van de Wetgevende Vergadering ook minister van Handel en Milieu, is voorstander van autonomie in alle- aangelegenheden die het ei land betreffen. Hij verdenkt Au stralië ervan Norfolk onder fede raal bestuur te willen brengen om zo gemakkelijker te kunnen beschikken over aardgasvoorra den die in 1975 ten zuiden van het eiland zijn ontdekt. Autonomie De parlementsvoorzitter David Buffett en regeringsleider John Brown delen Robinsons voor keur voor autonomie. „Als zij zich aan de oorspronkelijke op zet houden, zou dat prima zijn: Alle macht behalve buitenlandse zaken, defensie, en misschien het drukken van het geld," zegt Ro binson. „Dat zou ons uitstekend uitkomen." Dan zou Australië, zegt hij, „een vriend en bondge noot zijn, in plaats van deze koloniale bovenbaas die ons om de oren slaat als we niet doen wat zij graag willen."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 7