Weekend
ch in Rome
IwmM
tÈÊÊM
De weigeraars
i
'Als de PvdA de
grootste wordt, zal
Kok premier
worden. Dat is nog
niet zo'n kwaaie'
Zetelverdeling volgens het panel:
'Het CDA wordt de
grootste, omdat de
zwevende kiezers
voor zekerheid
zullen kiezen'
ZATERDAG 30 APRIL 1994
eijendekker: „In het begin was het
leilijk. Ik moest me nog bewijzen. Het
j eerste jaren dan ook geen vetpot. Ik
twelijks de touwtjes aan elkaar kno-
lar nu draait de winkel goed."
Ir Rome laat, zegt hij, z'n sporen na
|t je aan. Je neemt gebaren over en als
uitkijkt ook een bepaald soort gemak-
iMaar die houding van de doorsnee
1, zo van 't zal me een rotzorg zijn, heb
lof ik niet overgenomen. Wat dat be-
|n ik een nuchtere Hollander."
Ibeer dezelfde waarden uit te dragen
fee ik opgevoed ben," besluit hij. „En
rest: veel improvisatie. En vooral
|ng-"
E, db stem
ZATERDAG 30 APRIL 1994
-
fn als je niet uitkijkt ook een bepaald soo
foto de stem johan van 00
hn eigen
lp zaken
Justitie is
It ontko-
|de oude
lijn boek
Itsverkie-
1 afreken-
Daarom
media-
vriend-
fet Bettino
kunnen
naakt hij
|om heeft
Verlosser,
Bdperk zal
1 groot ge-
pe bestel.
is hij dé
teacht het
Jeemt een
lconi. Het
[lia (zoiets
volslagen
Ier en daar
|iei tussen,
onerva-
|n. Berlus-
pat hij zijn
pt mengen
ijdigs aan:
■ale mark-
leeft grote
lopoliepo-
te geven.
|o van de
:te en kan
'staureerd.
[r dan ook
Vraag me
ten."
arallel met
solini, de
naar een
altijd wel
omt je ook
P. Kartner: voorspelling op het
gevoel foto fotopersburo dijkstra
|oe opiniepeilers zijn het, zelfs vlak
Ivoor de verkiezingen nog steeds niet
loet elkaar eens. Wie gaat er winnen?
[lïat wordt de grootste partij? Hoe
liet de volgende Tweede Kamer er
lit? Die vragen zijn ook voorgelegd
laan een panel van bekende mensen
luit Zuid-West-Nederland uit de
Inereld van sport, cultuur en politiek.
|Hoe voorspellen zij de uitkomst van
lie verkiezingen op 3 mei?
■Door Lukas Burgering
J. Nijdam: alle partijen hebben A. Latijnhouwers: de zekerheid C. Brouwers: opleving van het A. Seriese: flinke dreun voor R. ten Zijthof: Rabbae cultureel R. Barbé: de betrouwbaarheid
gelijk foto de stem/ben steffen van het CDA foto henk pijnenburg CDA foto de stem/ben steffen het CDA foto de stem/dick de boer intolerant foto willem blauw van Kok foto archief de stem
Prominente voorspellingen
wel iets van het fascistische
dachtengoed tegen. Bij de voorn
lige neo-fascistische MSI, nu
genoot van Berlusconi, maar o
wel binnen de Forza Italia."
Het vervelende van een revolutie
dat er daarna meestal een
weging op gang komt.
I eijendekker: „Een contra-i
volutie? Ik sluit dat niet in
Maar hoe je het wendt
keert, het hele oude bestel
in één keer aan de kant ge
dat mag je best revolutionair n#
men."
„De belangrijkste en moeilijte
verandering betreft de mental®
waarbinnen de corruptie kon
staan. Daarbij moet een virus wo
den bestreden dat het land vaak
lang heeft geteisterd:
transformismo. De behendig*
om het jasje naar de heers®
politieke wind te hangen. Het rrie
we kiesstelsel is een krachtig
cijn tegen dat virus. Maar of
echt helpt, kunnen we pas na
paar verkiezingen vaststellen."
Leijendekker is wat dat betreft
positief, in tegenstelling tot and!
collega's in Rome. Sommigen
Berlusconi al door het transform]
mo aangetast nu hij toenaderi
zoekt tot het 'oude' centrum
thans wat daar van over is.
Leijendekker: „Italië is wel
een vaseline-democratie genoe®
er werd nooit gekozen, alleen
bemiddeld tussen de diverse t«-
gengroepen. En als het niet an*
kon werden zaken op de W
baan geschoven. Komt tijd.
raad. Daarvan kun je Berlusc"'
niet beschuldigen."
Mare Leijendekker - De Italiaan'8
revolutie, uitgeverij Meulenho"
ISBN 90 290 4958 8, 256 bl.
J. Schipper: uitslag van belang
voor bedrijfsleven
foto de stem/ben steffen
A. Tielemans: verlinksing van
de politiek foto de stem/ben steffen
P. van Poppel: alleen maar W. Jansen: politiek lijkt op T. Westerterp: proteststemmen C. Looman: zwevende kiezers F. Derks: vier partijen heel
mannetjesmakerij voetballerij gaan naar rechts
foto de stem/ben steffen foto de stem/johan van gurp foto de stem/johan van gurp
gaan naar het CDA
foto de stem/dick de boer
A. de Bok: Kok geen slechte
premier foto de stem/dick de boer
Burgemeester R. Barbé
van Terneuzen ver
wacht dat de PvdA de
grootste partij zal wor
den. „Het wordt wel
een nek-aan-nek race
tussen PvdA en CDA om wie de
grootste partij zal worden. Die race
zal gewonnen worden door de Pv
dA. Dat komt, omdat vooral de
zwevende kiezers zullen Kok ver
kiezen boven Brinkman. Dat komt
vooral omdat Kok meer rust en
betrouwbaarheid uitstraalt."
De WD wordt volgens de burge
meester derde, gevolgd door D66.
GroenLinks zal in zijn voorspelling
op 8 zetels uitkomen. De burge
meester verwacht voor de extreem
rechtse partijen samen drie zetels.
Wielrenner Jelle Nijdam verwacht
dat de PvdA de grootste partij
wordt. Over een zetelaantal laat hij
zich niet uit. „Daarvoor volg ik het
niet fanatiek genoeg." Na de PvdA
komen volgens Nijdam het CDA en
de WD. De CD en CP'86 zullen
wel een paar zetels halen, maar
'hopelijk niet al te veel.' Hij gaat
zelf volgende week zeker stemmen.
„Maar het is moeilijk om te beslis
sen waarop, ze hebben allemaal
altijd gelijk."
A. Tielemans, directeur van basis
school op islamitische grondslag
Assalam, rekent op een 'verlink
sing' van de Nederlandse politiek.
„De kiezers die de laatste keer op
de CD en CP'86 hebben gestemd,
weten nu dat het niet meer dan een
luchtballon was die ze hebben ge
kozen. Als reactie daarop zal er een
zwaai naar links worden gemaakt."
Daar komt volgens Tielemans nog
bij dat de kiezers Brinkman 'niet
pruimen'. „Kok is het degelijke
boegbeeld dat Lubbers zo lang is
geweest, en daarom zullen veel kie
zers voor Kok en de PvdA kiezen."
Bolkestein heeft zichzelf volgens de
schooldirecteur helemaal buiten
spel gezet, met uitspraken die door
veel mensen 'met angst en beven'
worden aangehoord.
C. Brouwers, de lijsttrekker van 'de
Rucphense Volks Partij, houdt het
op een grote opleving van het CDA:
minimaal 40 zetels. „De mensen
zullen net op tijd wakker worden.
Ze zullen zich realiseren wat het
betekent om een regering zonder
CDA te hebben."
Volgens de Rucphense politicus
gaan D66 en WD winnen. Groen
Links wint niet, of nauwelijks. De
extreem-rechtse partijen komen
samen op 4 zetels uit, denkt Brou
wers.
- betekent: weet niet)
CDA
PvdA
VVD
D66
GL
CD/CP
grootste
partij
R. Barbé
33-35
33-35
28-30
25-27
8
3
PvdA
J. Nijdam
-
-
-
-
-
-
PvdA
A. Tielemans
40
40
25
20-25
-
3
PvdA
C. Brouwers
35-36
40-42
29
26
8
4
CDA
A. De Bok
-
-
-
-
-
PvdA
A. Seriese
-
-
-
-
-
-
PvdA
F. Derks
-
-
-
-
3-4
CDA
J. Schipper
-
-
-
-
-
-
W Jansen
33-34
38
27
26
-
3
CDA
R. ten Zijthof
34-35
34-35
27
24-25
7
5
CDA
A. Latijnhouwers
38
35
30
25
-
5
CDA
P Kartner
39
34-35
28-29
28
5
1
CDA
T. Westerterp
38
36
28
28
10
3-4
CDA
C. Looman
35-40
35-40
28-30
28-30
-
-
CDA
P. van Poppel
34
35
25
28
11
3
PvdA
„De kiezers zullen in de tijd die
nog rest tot de verkiezingen begrij
pen, dat Brinkman ondanks alle
kritiek kaarsrecht overeind is ge
bleven. Het CDA steunt hem nog
steeds. Dat is iets heel bijzonders.
En Kok? Die heeft zijn echte be
doelingen gewoon geheimgehou
den. Als die aan de macht komt zal
het sociale stelsel alleen nog maar
verder worden afgebroken," ver
wacht Brouwers.
Kapelaan A. de Bok uit St. Wille-
brord verwacht dat de PvdA de
grootste partij wordt. Aan het noe
men van zetelaantallen waagt hij
zich niet. Het CDA wordt volgens
hem tweede en de WD derde. „Als
de PvdA de grootste wordt, zal Kok
premier worden. Dat is nog niet
zo'n kwaaie," denkt hij. Over de
opkomst van de CD en CP'86
maakt hij zich grote zorgen. „Ik
ben zelf in Auschwitz geweest. Als
je ziet waar rassenhaat toe kan
leiden, dan kun je jezelf gewoon
niet voorstellen dat er mensen zijn
die op de CD willen stemmen."
Judoka Angelique Seriese geeft toe
dat ze de politiek niet voldoende
volgt om een echte voorspelling te
wagen. Toch denkt ze dat het CDA
'een flinke dreun' zal krijgen, en
dat de PvdA de grootste partij gaat
worden. „Maar het zal waarschijn
lijk allemaal zo dicht bij elkaar
zitten, dat er niet één partij boven
alle andere uit steekt," voorspelt
zij.
Oud-voetbalscheidsrechter Frans
Derks houdt het op een overwin
ning voor het CDA. „Ze zullen wel
wat verliezen, maar ze worden wel
de grootste partij. De PvdA, WD
en D66 zullen - in die volgorde -
wel dicht in de buurt van het CDA
komen, met onderling telkens
hooguit één of twee zeteltjes ver
schil."
„Het CDA heeft hele trouwe kie
zers. Die zullen de partij echt niet
massaal verlaten, wat ze ook tegen
een opinie-onderzoeker vertellen.
Bovendien verwacht ik dat een
flink deel van de zwevende kiezers
voor het CDA zal kiezen."
Directeur J. Schipper van Philip
Morris in Bergen op Zoom volgt de
verkiezings-strijd met grote be
langstelling: „Voor ons, in het be
drijfsleven hangt er veel van af,
wie er gaat regeren." Toch durft hij
geen voorspelling te doen. „De tra
ditionele partijen, en dan bedoel ik
CDA en PvdA, zullen veel minder
verliezen dan de peilingen doen
vermoeden. In het stemhokje heb
ben mensen nu eenmaal de neiging
om terug te vallen op de partij
waar ze altijd op gestemd hebben.
Wie de grootste zal worden? Ik
weet het echt niet, CDA of PvdA."
RBC-trainer Wally Jansen verged
lijkt een verkiezingscampagne met
de uitspraken van voetbaltrainers
aan het begin van een seizoen. „Ze
houden de mensen vette kluiven
voor, om het publiek te trekken.
Maar in de praktijk worden de
idealen al te vaak niet gehaald.
Kampioenschappen, periodetitels,
records, politieke programma's: al
lemaal mooie beloften. In de poli
tiek en in de voetballerij."
„Het CDA wordt de grootste partij,
omdat de zwevende kiezers voor
zekerheid zullen kiezen. Maar ze
gaan wel flink inleveren op hun
zetelaantal: van 54 naar 38 zetels.
Dat komt door negatieve publici
teit, slecht beleid en het feit dat er
steeds mmder mensen godsdienstig
zijn."
„De PvdA verliest ook, omdat zij
hun sociale gezicht helemaal zijn
kwijt geraakt. De winst van de
WD en D66 komt vooral van res
pectievelijk CDA en PvdA. D66
profiteert ervan dat de mensen die
partij langzaam maar zeker als een
serieuze partij zijn gaan zien."
R. ten Zijthof, directeur van de
stadschouwburg Concordia in Bre
da, noemt voorspellen 'koffiedik
kijken'. „Het is een typisch Neder
lands verschijnsel dat de PvdA het
in de peilingen beter doet dan op
de verkiezingsdag. Daarom ver
wacht ik dat het CDA de grootste
partij wordt. In zetels uitgedrukt
zullen CDA en PvdA elkaar niets
ontlopen, het wordt nek-aan-nek."
GroenLinks zal volgens Ten Zijthof
geen winst boeken, en dat ligt aan
de 'culturele intolerantie' van me
de-lijsttrekker Rabbae. Voor de ex
treem-rechtse partijen verwacht de
schouwburgdirecteur vijf zetels.
Ook A. Latijnhouwers, voorzitter
van de Noordbrabants Christelijke
Boerenbond (NCB) verwacht dat
het CDA de grootste partij zal
worden. „De zwevende kiezers, en
dan bedoel ik vooral de traditione
le CDA-stemmers die in de afgelo
pen periode niet wisten op wie ze
moeten gaan stemmen, zullen in
het stemhokje waarschijnlijk toch
voor de zekerheid van het CDA
kiezen."
De NCB-voorzitter voorspelt een
tweede plaats voor de PvdA. De
WD en D66 worden respectieve
lijk derde en vierde. Voor de CD
verwacht hij een vijftal zetels.
Pierre Kartner heeft 'het gevoel'
dat het CDA de grootste partij zal
worden, maar kan niet aangeven
waarom. Hetzelfde geldt voor de
rest van zijn voorspelling: 'dat is
iets gevoelsmatigs'.
De artiest verwacht dat na CDA de
PvdA de tweede partij wordt, en
dat VVD en D66 elkaar weinig
zullen ontlopen als het gaat om de
derde plaats. Hij schat het zete
laantal van GroenLinks opvallend
laag in: 'dat blijft een kleine partij'.
Ook het resultaat van de CD - één
zetel - wijkt af van de rest van de
voorspellingen van de rest van het
panel.
Oud-minister van Verkeer en Wa
terstaat T. Westerterp denkt dat de
traditionele kiezers van het CDA
hun partij ondanks alle discussies
van de afgelopen weken trouw zul
len. blijven. Hij verwacht dat het
CDA flink inlevert en uitkomt op
39 zetels. Omdat de PvdA ook
zwaar zal verliezen, blijft het CDA
volgens Westerterp toch de groot
ste partij.
„Ondanks al de opiniepeilingen is
er nog een groot aantal kiezers die
nog niet weten waarop ze gaan
stemmen. Onder die mensen zal het
CDA veel stemmen gaan verdienen.
Ondanks de WAO en de AOW-dis-
cussies."
WD en D66 zullen in zijn voor
spelling precies even groot worden.
De oud-minister blijft GroenLinks
tot de kleine partijen rekenen,
maar zijn voorspelling van hun
zetelaantal is veel hoger dan de
meeste andere voorspellingen.
„De CD en CP zullen als protest
partij meer aantrekkingskracht
hebben dan bijvoorbeeld de SP,"
denkt Westerterp. „Protest-stem
men gaan vaker naar rechts dan
naar links."
De voorzitter van de Kamer van
Koophandel Midden- en West-Bra
bant, C. Looman, noemt de cam
pagne 'bijna Amerikaans'. „Sterk
op de personen gericht, en veel
affaires." Looman denkt dat 'de
vijfentwintig procent van de kie
zers, die nog niet weet waarop ze
moeten stemmen' zullen terugko
men bij het CDA. Daardoor zal het
CDA volgens hem de grootste par
tij worden. „Het CDA zal op de
voet gevolgd worden door de PvdA.
Daaronder zitten er weer twee heel
dicht op elkaar, D66 en WD."
Voor de CD en CP'86 verwacht hij
weing zetels. „Vooral de Westbra
banders die vorige maand op die
partijen hebben gestemd, weten nu
dat hun stem verloren is gegaan.
Die zetels blijven leeg, waardoor
die kiezers onvertegenwoordigd
blijven. Ik denk dat veel mensen
zich dat realisren bij het bepalen
van hun keuze."
De directeur van de Brabantse Mi
lieu Federatie, P. van Poppel houdt
het erop dat de PvdA de grootste
partij wordt. „Maar wie er ook
gaat regeren, het is noodzakelijk
dat de volgende regering 300 pro
cent meer aandacht aan het milieu
besteedt dan de huidige," vindt hij.
De PvdA wordt volgens Van Pop
pel de grootste, omdat die partij de
minste 'ruis' oploopt in deze cam
pagne. Met ruis bedoelt hij aflei
ding van de inhoudelijke bood
schap door affaires, persoonlijke
conflicten en 'mannetjesmakerij'.
Vooral dat laatste is hem opgeval
len: alle partijen klagen over een te
persoonlijke campagne en manne
tjesmakerij, terwijl ze er zelf alle
maal om het hardst aan meedoen.
dicht bij elkaar
foto de stem/dick de boer
Een klein aantal mensen wilde
niet meewerken aan dit panel.
Jan Raas en Ronald Spelbos
lieten weten dat ze niet in poli
tiek geïntereseerd zijn. Burge
meester Nijpels kon geen tijd
vinden om zijn voorspelling
door te geven.
Bisschop H. Ernst van Breda
wil over politiek liever geen
uitspraken doen. De biljarter
Dick Jaspers wil dat wel, maar
hij weet, naar eigen zeggen, te
weinig van de politiek. Mis
schien dat dit overzicht hem
kan helpen.
Gouverneur P. Messerschmidt
yan de KMA in Breda kreeg
van zijn PR-afdeling het advies
om niet mee te werken. Alge
meen directeur H. Brons van
verpleeghuis Charitas in Roo
sendaal vindt het verstandig
om politiek neutraal te blijven
en zich niet aan voorspellingen
te wagen.
FNV-districtsbestuurder J.
Janmaat vindt een voorspelling
in deze vorm nergens voor no
dig. „Op drie mei gaan we
stemmen, en die zelfde avond
weten we het toch precies?"
Zijn mede-bestuurslid D. Da-
moiseaux is het daar kennelijk
mee eens. Bovendien verdwacht
hij dat er 'de komende dagen
nog zoveel gaat gebeuren' dat
voorspellen nu niet meer dan
gokken is. En dat doet hij liever
niet.