Kuzi< rasas KsïKÏÏ; ,„s„"sszï Rood-wi 'Vrijwillig een stapje terug' Oud-activisten tegen apartheid Integratie: Met vallen en opstaan, maar de moeite waard 'Vrienden aan overgehouden' -DE STEM- «PvdA Critici accep DE STEM Schijnwinsl DE STEM Opgave CDA m Geachte lijsttre kker l "ll lillik Bredaas echtpaar Cees en Rita Brouwer: Hannie Kunenborg uit Oosterhout: Jonge lindeboom uitgegraven BINNENLAND BUITENLAND PEISTEM Hoe wordt bereikt dat de bijbel een centrale plaats krijgt in kerk en samenle ving?" Over deze vraag, of liever opgave, hebben zich onlangs in Dalfsen zo'n 250 mensen uit 58 verschillende landen een week lang het hoofd ge broken. Allemaal vertegen woordigers van organisaties die zich bezig houden met vertaling, productie en ver spreiding van de bijbel. Des niettemin, getuigt zo'n inzet nou van grenzeloos optimis me of eigenlijk alleen maar van hopeloze naïviteit? Het wordt namelijk nogal erg massief gesteld. Alsof je je niet allereerst moet afvragen of die opgave ooit wel te vol brengen is. Volgens mij in nog geen duizend jaar. Althans wat de samenleving betreft; de kerk laat ik even in het midden. Maar zelfs in de kerken heeft de bijbel wel eens betere tij den gekend, was een klacht in Dalfsen. In menige kerk heb ben de sacramenten een cen tralere plaats gekregen dan de bijbel. En ook sociale actie en politiek dreigen de Schrift nogal eens van zijn plaats te verdringen. Maar goed, de bijbel tot hoeksteen van de samenle ving proberen te maken, is dat na 2000 jaar christendom geen illusie geworden? Zo'n tegenwerping komt bij het soort mensen dat in Dalfsen bijeen was, niet over. Zij be horen tot het type christenen dat 'evangelikaal' wordt ge noemd. Ik hoorde daar laatst een heel aardige definitie van. Evange- likale christenen zijn ge fixeerd op dat ene doel: de hele wereld bekeren tot het christendom, het liefst nog vóór het jaar 2000. Daartegenover, of liever daarnaast, heb je het type christenen dat 'oecumenisch' wordt genoemd. Oecumeni sche christenen benaderen de wereld eerst en vooral om er het Rijks Gods van vrede en rechtvaardigheid te vestigen. Dat is natuurlijk ook een veel te grote pretentie. In de prak tijk zijn ze dan ook veel be scheidener: dat Rijk van God op aarde een klein stapje dichterbij brengen. Dat is al stug werk genoeg. Op dit spoor zit ook de oecu menische beweging DISK/Ar beidspastoraat die de publika- tie van een nieuwe sociale brief op 1 mei, de Dag van de Arbeid, vergezeld doet gaan van ien nieuw appèl aan alle mensen van goede wil om in actie te komen. Want DISK ziet in ons land een nieuwe 'sociale kwestie' opdoemen. In onze maatschappij nestelt zich een nieuwe economische opdeling, deze keer een drie deling, het menselijke be staan: de klasse van mensen met een vaste baan en betere positie, de klasse van flexibele arbeidskrachten die hun kost je letterlijk bij elkaar moeten scharrelen, en de klasse van mensen die uit het arbeids proces worden gestoten of daar van meet af aan geen toegang toe kunnen krijgen. De economische veranderin gen beschadigen niet alleen mensen, maar ook streken en plaatselijke culturen. De so ciale kosten van de huidige economische reorganisaties zijn onaanvaardbaar, aldus DISK, omdat ze op gespan nen voet staan met de maat staven van menselijke waar digheid, gerechtigheid en soli dariteit. Dat zijn sociale maat staven die onder andere de joodse en christelijke tradities aanreiken. Het Rijk Gods van vrede en rechtvaardigheid een stapje dichterbij brengen houdt daarom voor DISK nu heel concreet in: de samenleving mobiliseren voor een funda mentele herbezinning op een rechtvaardige economie voor allen. Het DISK-appèl spitst het toe op vijf punten. Een ervan is dat mensen rech ten moeten kunnen ontlenen aan de onbetaalde zorgarbeid die ze verrichten, onder ande re het recht op een zelfstandig inkomen en op aanvullend pensioen. DISK roept op het appèl te ondertekenen, waarna verant woordelijken in politiek, be drijfsleven, vakbeweging en kerk ermee geconfronteerd zullen worden. Of dat veel helpt? De hele wereld beke ren duurt, denk ik, nog veel langer. Op het postkantoor staat er nog zo'n rode streep op de vloer, om aan te geven dat je afstand moet bewaren tot degene die aan het loket zijn particuliere zaken bespreekt. Uit een minimale eerbied voor de privacy. Maar in de apotheek is die streep allang overschreden. Hier leest de juffrouw half-hardop het recept na en meldt zij bij het overhandi gen van de medicamenten heel dienstbaar wat ermee moet gebeuren en welke kwaal ermee bestreden wordt. De heldere tekst is door alle klanten in detail te volgen. Moeiteloos kan de wachtende het ziektebeeld van al zijn mede-klanten schetsen. De arts kan nog zo zorgvuldig omgaan met het medisch beroepsge heim, de apothekersassistente gooit het drie panden verder te grabbel. (HC) Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur. C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309. Bezorgklachten en abonnementenadministratie: Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis) ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur. Kantoren: Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, 01640-36850, fax 01640-40731, redactie 01640-37253. Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom. Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829. Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur. Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928. Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698. Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst. Oosterhout, Arendstraat 14,® 01620-54957, fax 01620-34782. Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout. Roosendaal, Molenstraat 45;@ 01650-37150, fax 01650-44929. Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal. Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554. Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen. Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP, 01184-19910, fax 01184-11446. Postadres: Postbus 5051, 4380 KB Vlissingen. Openingstijden: Oosterhout 8.30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur. Abonnementsprijzen per 1 januari 1994 (bij vooruitbetaling te voldoen): per kwartaal 87.20, per half jaar 173.45 óf per jaar 337.30. Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 29.05, per kwartaal 84.70, per half jaar 168.45 óf per jaar 327.30. Voor posttoezending geldt een toeslag. Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Gin- nekenweg 7, Breda. Grote advertenties uitsluitend 076-236881. Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076- 236242/236911. g Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447. De weledele heer M. Rabbae, Lijsttrekker Groenlinks OEUOCAVfEH GROENLINKS Brinkman, L.C Leiden Kok, W. (Wim) Amsterdam Boikestein, F. (Frits) Amsterdam Mierlo, van H.A.F.M.O. (Hans) Amsterdam Rabbae (m) M. Mohammed Maarssen Deze laatste week voor de verkiezingen correspondeert de hoofdredactie van De Stem met de lijsttrekkers van CDA, PvdA, WD, D66 en Groen Links, over onderwerpen die in Zuidwest-Nederland leven. Geachte heer Rabbae, I", betrokken geweest b« ^reJaurtusSedff6?1,181108 CentrUm V00r sSKS" T de StloiltlllS multi-culturele samenleving er niet v»n»<a?ders en migranten, zult aan den hive rhehh .Jarenlanë z«er hanteren fStefu be^pnZrb0T Ned<~e "ge oulturen. «wr Met vriendelijke groet, Hoofdredactie De Stem oan onze verslaggever paUl de Schipper Breda/Enschede - Voor vex j g. ten Hoeve is een Nede driekleur op een friteskot iets als een vlag op een r schuit: „Dat hoort niet." Ten Hoeve kan het weten, wa voorzitter van de in Enschede houdende NederlandseVf voor Vlaggenkunde, een selei schap deskundigen op het ge de vexillologie of vlaggenkund Voor een vlag hoor je ee hebben," vindt Ten Hoeve, „er betreft zijn wij Nederlanders chalant. Dat komt omdat er vlaggen-etiquette geen wette U vraagt mij om mijn visie op de multi-culturele samenleving te geven. U signaleert terecht dat culturele waarden en normen van migranten kunnen botsen met die van de Nederlandse sa menleving. En u vraagt mij of iedereen die de multiculturele samenleving lief heeft, migran ten en zogenaamde autochtone Nederlanders, zich niet zou moe ten houden aan de afspraken Van de Nederlandse samenle ving. In principe ben ik het met u eens. Ik wijs zowel absoluut uni versalisme als krampachtig cul tuurrelativisme af. Een voor beeld van absoluut universalis me is een verbod voor het dragen van hoofdoekjes. Ter illustratie van krampachtig cultuurrelativisme geef ik u het voorbeeld van de Marokkaanse imam die die Marokkaanse kin deren verbiedt om met Neder landse te spelen omdat 'zij slecht zijn en later in de hel komen'. Voor beide stromingen - die te gelijkertijd politieke keuzes zijn - ligt de grens daar waar rechten geraakt en vrije ontplooiing van andere mensen belemmerd wor den. Daar bedoel ik het volgende mee: Met een eigen culturele identiteit is niets mis. Deze eigen identiteit behoort tot de privés- feer van de mensen. Als de iden titeit van de één in conflict komt met die van een ander, en hier door de rechten en vrijheid van anderen aangetast worden, is de grens bereikt. De indentiteitsbagage is zowel een zaak van individuele men sen, als van de overheid en de samenleving. Mensen kunnen zich beter handhaven in een sa menleving naarmate ze een ster kere persoonlijkheid hebben. De ontwikkeling van een per soonlijkheid is niet alleen afhan kelijk van aanleg en karakter, het wordt ook bepaald door de kansen en mogelijkheden die mensen hebben - en hen door de overheid gegeven wordt - om henk stolker respect en een positie in de sa menleving te verwerven. Als mensen geen persoonlijkheid ontwikkelen is de kans op maat schappelijke ontsporing groot. In Nederland kennen we een exponent van zo'n ontsporing: de eerste generatie migranten staat maatschappelijk zwak maar kan zich handhaven omdat zij al een voltooide persoonlijk heid hadden toen zijn in Neder land kwamen. Terwijl een deel van de tweede generatie ontspoord is ondanks het feit dat ze de taal spreken en om gaan met autochtone Neder landers. Zij worden verscheurd door twee culturen, die van hun ouders en die van school en vrienden. Ze worden noch door de ene noch door de andere geaccepteerd. Integratie heeft dus de beste kansen als mensen een eigen persoonlijkheid ontwikkelen en een gerespecteerde positie in de samenleving verwerven. Zo wor den zij evenwichtige burgers die Mohamed Rabbae op hun plaats en zich op hun gemak voelen in de samenleving. Dit vraagt niet alleen inspanning van migranten, het vraagt ook en vooral inspanning van poli tiek, overheid en autochtone burgers. Meestal gaan etnische minder heidsgroepen zich openstellen voor de rest van de omgeving als ze zich thuis en veilig voelen. En zich kwetsbaar op durven te stellen. Acceptatie van andere dan de eigen culturele normen en waarden - zowel door mi granten als door autochtone Ne derlanders - leidt tot integratie. Racisme, discriminatie, populis me, etcetera, van ander burgers maar zeker ook van politici drukken etnische minderheden in de verdediging. Het resultaat is dat zij zich niet meer veilig voelen en zich af gaan sluiten voor de rest van de maatschap pij- Nederlanders zijn tolerant. Door de verzuilingsachtergrond van de Nederlandse samenleving is de tolerantie ten opzichte van andere culturen groter dan in andere landen van Europa. Zo kent Frankrijk een monocultuur waarin afwijkende normen en waarden niet geaccepteerd en niet getolereerd worden. Deze tolerantie geeft ons reden om te hopen dat de multi-cultu rele samenleving - waarin ieder een in dit land leeft gewaardeerd en gerespecteerd wordt en onge acht culturele of etnisch achter grond samen kan leven met an deren - daadwerkelijk gereali seerd kan worden en een vrucht bare toekomst heeft. Van alle opties op de toekot ge Nederlandse samenleving naar mijn mening, en die mijn partij Groenlinks, de multi-culturele de enig houdq re en verdedigbare. Het zal gepaard gaan-met span gen met vallen en opstaan, tegenvallers en meevallers, het is de moeite waard. Als we niet voor zo'n turele samenleving kiezen, zal de Nederlandse ook mult-cultureel Maar dan multi-cultureel Amerikaanse zin van het Vele groepen zullen vasthouden aan hun eigen titeit en aan eigen culturele men en waarden ten koste andere groepen. Er zal zijn van etnisch van conflicten tussen lende etnische groepen. De Nederlandse zal dan niet een van acceptatie, integratie, en tolerantie zijn, maar maatschappij van haat, onbegrip en geweld. Zo'n maatschappij wijs ik principale af. Mohamed Rabbae Van onze Haagse redactie Den Haag - De leiders vaij ren de excuses van mini omstreden uitspraken. Da die gisteren opliep tot in hi „Ik wil me verontschuldigen te I genover eenieder die zich ge kwetst voelt door een verkeer gekozen of onduidelijk woor dat ik gebruikt heb," zei Hirsc Ballin gisteren. PvdA-leider Ko zegt die excuses te respecterei| „Het siert Hirsch Ballin dat h ze aanbiedt." Ook WD-leidel laat weten dat 'op chte excuses worden aarj iard'. Tilburg (anp) - De jonge linde, die woensdag onder de stam van de oude linde boom op de heuvel in Til burg tevoorschijn kwam, is gistermiddag uitgegraven en naar een gespecialiseerde kweker gebracht. Daar wordt de nieuwe linde, in elk geval voor een perio de van twee jaar, in een kas geplaatst. Op de huidige plaats heeft de jonge boorr volgens de gemeente Til burg geen kans te overleven De telg, die tijdens het op takelen van de oude boon tot ieders verrassing tevoor schijn kwam, is een twijp die zich zelfstandig heef ontwikkeld tot een boon met een eigen wortelstelsel. Blootstelling aan licht i voor de jonge boom gevaar lijk omdat de kans bestaa dat de stam verbrandt, dat het boompje uitdroogt. Cees en Rita Brouwer: 'Stencil-apparaten naar de zolder'. foto de stem/dick de boer subsidieverzoeken van BTA. LOTA bleek een doekje voor het bloeden. Financiële bijdra gen voor Breda Tegen Apart heid bleven uit. Een volley baltoernooi bracht geld op voor sportkleding in een ANC- kamp in Tanzania. Binnen het provinciale platform Brabant Voor een Vrij Zuid-Afrika nam het aantal succesvolle acties toe. Minder vlot verliep de strijd tegen Zuid-Afrikaanse straat- de jarenlange steun geholpen? Cees: „Daar ben ik van over tuigd. De manier van denken is veranderd. Omdat wij in Ne derland vanuit de basis op apartheid zijn blijven hameren, zijn Lubbers en Van den Broek uiteindelijk niet naar Zuid- Afrika gegaan. Als het buiten land geen druk had uitgeoe fend, was het nooit zo snel gegaan." BTA is dan wel dood, het heilig Een land vol tegenstellin gen. De scheidslijnen lopen parallel: zwart-wit, arm- rijk, zwart-arm, wit-rijk. In oktober 1993 bezocht Han nie Kunenborg met haar man Jan na jaren van strijd tegen de apartheid het land van hun vrienden dat ze nooit eerder hadden gezien. Het Oosterhoutse echtpaar raakte in het begin van de jaren tachtig betrokken bij Zuid-Afrika. Omdat Hannie Kunenborg zich in de kerkge meente altijd actief opstelde, werd ze gevraagd om zitting te nemen in de steungroep voor Zuid-Afrika. In Nederland was de beweging goed op gang gekomen sinds dominee Allan Boessak er in 1972 kwam studeren. De pro testante kerken waren schakels in het netwerk dat religieuze zwarten en kleurlingen de kans gaf een opleiding in Europa te volgen. Ironisch genoeg was het juist de kerk die Hannie teleurstel de. „Tijdens de zondagsdienst in Oosterhout pleitte een Zuid- afrikaanse dominee voor het omverwerpen van de regering- Botha. Dat kon niet hoor, dat was politiek. Daar mochten we ons in de kerk niet mee bezig houden. Dat heeft me behoor- Hannie Kunenborg met op de achtergrond het compositie portret van Nelson Mandela voor diens vrijlating. foto de stem/dick DE BOER merkte ook wel dat de buiten landse boycots enorme schade toebrachten aan de economie van het land." Hannie: „We hebben er wél vrienden aan overgehouden. Mensen die hier even hebben gewoond, die zelfs hebben ge probeerd hier asiel te krijgen. En nu proberen ze daar een bestaan op te bouwen." Een van haar vriendinnen is in Zuid-Afrika bij een pensioen fonds gaan werken, en heeft namen. Bordjes werden ver hangen en Jan van Riebeeck moest zijn naam afstaan aan Nelson Mandela. Cees: „We hebben wat gepraat om de na men officieel te laten verande ren. Weet je wat ze zeiden? 'Mandela leeft nog, en we noe men geen straten naar mensen die nog leven. Goed, dan ne men we Steve Biko, die is dood. Maar ook dat mocht niet baten." De verkiezingen als definitief keerpunt in Zuid-Afrika. Heeft vuurtje sluimert. Rita is voor zitter van de Bredase wereld winkel die momenteel ver bouwd wordt. Cees is elektro technicus en heeft de supervi sie over de verbouwing. Behoefte om contact te houden met de mensen in Zuid-Afrika die ze eerder hebben gesteund, hebben de twee niet. Rita: „Ik zou het enig vinden om er eens naartoe te gaan. Maar dan ge woon vertrekken, en even bel len of je welkom bent. We zijn niet zulke schrijvers." lijk dwars gezeten. Apartheid is een systeem dat mensen on derdrukt. In dit soort zaken moet je je als kerk met politiek durven bemoeien." De steungroep is twee jaar ge leden opgeheven. Deels door verschillen van inzicht over de koers van de beweging, deels omdat het kader uitdunde sinds de vrijlating van ANC- voorman Nelson Mandela. „President De Klerk heeft de enige juiste beslissing genomen door Mandela vrij te laten. Hij met haar gezin een flatje ge kregen in de hoofdstad van het thuisland Bophutatswana, Mmabatho. Is ze niet bang voor anarchie, na de verkiezingen? „Mandela en De Klerk hebben een mooi plan opgesteld, met een aantal ambitieuze projecten om on derwijs en gezondheidszorg op te zetten. Er zijn investeerders aangetrokken. Vakbonden krij gen voet aan de grond. Je zou zeggen dat de overgang goed geregeld wordt." Tijdens de vijfweekse reis d het thuisland Bophutatswana zijn Hannie en Jan voorname-1 lijk met zwarten omgegaan Mmabatho is een moderne stad, met een ongewone luxe voor een thuisland. „Maar zo dra je verder rijdt, komen krottenwijken. Vreselijk, als je dat ziet. Als blanke moet je daar ook niet zomaar rondlo-1 pen" „it l Hannie en haar vrienden ui Bophutatswana zouden MI 'laatste weekend vieren in Wildpark, een natuurreservaat Met een arrangement van Cen-1 terPares-allure in het vooruit zicht vertrokken ze. Eenmaal aangekomen, bleek het terrem verhuurd. „Toen zag ik dat h» j een groep blanken was doodleuk de voorkeur had go- kregen, terwijl ze na ons had den gereserveerd. We zijn naar die mensen toe gegaan, ik zoU het woord voeren. In het gezel' schap van onze zwarte vrien den, die al naar huis wü*1 gaan. Ik wilde een gesprek be- j ginnen om verhaal te hal® maar werd totaal genegeerd. Het denken van die mensen >s niet veranderd. Voor het eeR in tien jaar voelde ik zelf wa j het betekent om onder heid te leven." Modieuze badkleding, perfecte pasvori DE ROL van de president andere dan die van bijvc Bankdirecteur Duisenberg j Nederland in de financiël wordt gezien. Dat belang moet de mini houden, maar hij heeft te realiteit van dit moment, financieringstekort omlaac financiën die doelstelling adem aan toe te voegen da vanuit die enigszins bevoo De Nederlandsche Bank c derg dan ook, ieder jaar lu de inhoud van zijn bood Pasklare oplossingen aan. Positie in het rijtje van goi waar het fout is gegaan m zou kunnen. Zo meent Duisenberg da oplosbaar is. Hij is zelfs ve Werkgelegenheid mogelijk creatieve oplossing op tafe ln9 matigen, de inflatie I; laten werken en de overt kreten en niet meer dan d< •vat Duisenberg bedoelt e kopstukken met hem is d< oen op de helling moete knjgen. Hoe betrekkelijk d oeidscijfers van de afgeloi n een korte periode zijn eet verschil tussen de par werkgelegenheid (VVD) e antal banen heeft gesch oe werkgelegenheid te k on partijprogramma het 'el oit je (schijn)winst. VRIJDAG 29 APRIL 1994 Van onze verslaggever Robert van Willigenburg Van onze verslaggever Robert van Willigenburg ZE ZIEN het zelf als een vrijwillig stapje terug. Ja renlang bestierden Cees en Rita Brouwer de actiegroep Breda Tegen Apartheid (BTA). Hun groep hield zich vooral bezig met politieke activiteiten, lobbyen en in zamelen voor het Komitee Zuidelijk Afrika. De verkie zingen vormen een goed moment om de stencil-ap paraten naar de zolder te dragen. Cees werd in 1982 gevraagd voor de groep. Het echtpaar had al een roemrucht verleden als activist achter de rug. Zat vooraan bij anti-kernwapenac- ties in Woensdrecht. Deed mee met de blokkade van de kern centrale in Borsele. „Maar ner gens hebben we zo'n prettige, open sfeer ontmoet als bij Bre da tegen Apartheid." Cees: „We waren dan wel ba sis-democratisch, zonder voor zitter, maar iedereen was in staat om zich los van zijn eigen achtergrond op te stellen. Je kon uitstekende afspraken ma ken." Een van de eerste echte acties van BTA was de vriendelijke omsingeling van Shell-pomp- stations, lang voordat radica len bommen legden en slangen doorsneden. Rita: „We kregen' natuurlijk wel ruzie met auto mobilisten. Maar dan gingen we in discussie, en sommigen wilden best luisteren. We heb ben bij de boycot-acties altijd duidelijk gemaakt dat het niet om de individuele pomphou ders of winkeliers ging, maar om aandacht voor het onder werp apartheid." Teleurgesteld was de groep in de grote partijen in de gemeen teraad. Door zich strategisch op te stellen bereikte BTA veel. De lobby van het raadslid Nico Garritsen (Groen Links) zorgde er voor dat Breda zich uitein delijk aansloot bij de LOTA, Lagere Overheden Tegen Apartheid. Een overwinning op de weigerachtige politiek, die nooit warm was gelopen voor (ADVERTENTIE)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 2