3
Serviërs
verwijderen
wapentuig
Tsjernobyl is na acht jaar nog steeds een tijdbom
pen dag bij
Gratis Sex
Strijd in Ruanda krijgt steeds meer karakter van volkerenmoord
eaterburo
n der Horst BV
Ontbijtservice
ex
tous
reda
orts
voor
vrouwen
mannen
bellen
ntact
80
rvice
tje
Hamas-eenheid ontmanteld door Israël
Diversen
qESTEM
BUITENLAND
A4
rivé/clubs/06
715
258
370
F392
Maij tekent
waterverdragen
Problemen bij
verkiezingen
in Zuid-Afrika
BUITENLAND KORT
VROOM DREESMANN
Uwimjih
op advertentfe? m®1}
brieven onder num
mer, gelieve u link,
boven op de em£
loppe duidelijk het
briefnummer uit J2
advertentie te ve!
melden en uw brie
n aoIesseren aan
De Stem, posthui
3229 4800MB Brlda
WOENSDAG 27 APRIL 1994
Komt u ook?
raktie's acts, clowns etc.
(zijstraat Emerparklaan)
e Beemden, Breda,
r wilt u wel onze nieuwe priisliktJ
gen, bel: 076-419000 1 M
0
de
prijs
u.
Nouvelle Cuisine
Ook op
Moederdag
8 mei 1994
Bel 076-415500
ijjjtobi (dpa/rtr) - De
lordpartijen en gruwelda-
in het Oostafrikaanse
Ruanda nemen steeds
,'jer de vorm aan van een
Jjterenmoord. Naar het
Omland Burundi gevluchte
ij,jandezen melden dat mili-
jiren en regeringsgetrouwe
jjjities van de Hutu-stam
jstematisch alle leden van
Tutsi-minderheid uit
boorden.
De bevolking van Ruanda be
staat voor de meerderheid, 88
procent, uit Hutu's, de Tutsi's
zijn ver in de minderheid.
Ook de mensenrechtenorganisa
tie Human Rights Watch be
klemtoont dat er steeds meer
bewijzen komen dat het leger de
Tutsi-bevolking probeert uit te
moorden. De organisatie riep.
gisteren alle landen op de Ruan
dese regering die na de massa
moord op honderdduizenden
mensen zal ontstaan, hulp te
onthouden en niet tot internatio
nale erkenning over te gaan.
Human Rights Watch meldt op
gezag van een gevluchte priester
dat in Cyangugu in het zuiden
van Ruanda 5000 burgers in een
stadion worden vastgehouden.
Met regelmatige tussenpozen
worden groepen gevangenen
door de militairen afgevoerd en
geëxecuteerd.
In Kibeho bij Butare zijn op het
terrein van een kerk duizenden
Tutsi's omgebracht. De massa
moord houdt geen direct ver
band met de burgeroorlog. Deze
executies hadden plaats buiten
het gebied van de stammenoor-
log.
Volgens een woordvoerder van
de Verenigde Naties leveren de
regeringstroepen en de rebellen
van het Ruandese Patriottische
Front (FPR) nieuwe gevechten
om de macht in de hoofdstad
Kigali. De strijd is echter minder
hevig dan in de voorafgaande
dagen. Op het vliegveld van de
hoofdstad werd geschoten op
met raketten uitgeruste legerhe-
likopters. Het VN-hoofdkwartier
in de buurt van het FPR werd
getroffen door drie mortiergra
naten.
De strijdende partijen beschul
digen elkaar over en weer van
schending van een wapenstil
stand. Beide partijen hebben een
eenzijdig staakt-het-vuren uit
geroepen. Het FPR deed dat eer
gisteren. Eerder negeerde het
Front, dat voornamelijk uit le
den van de Tutsi-stam bestaat,
een staakt-het-vuren van de Ru
andese regering.
De rebellen van het Ruandese
Patriottische Front zijn niet van
plan besprekingen te voeren met
de interim-regering die zichzelf
in het zadel hielp na de moord
op president Juvenal Habyaria-
na op 6 april. Het FPR zegt een
bestand te willen handhaven tot
dat de regeringssoldaten de
moordpartijen beeïndigen.
ties voorde rubriek
rivé/clubs/06
nd tegen contante betaling aan
e kantoren worden opgegeven
itimatie verplicht).
14,08 per regel excl. BTW
24 p. mm. p. kolom excl. BTW.
*ct. 1
24U/
rouwen
Twee
doen 't
1 gpm.
0 cpm
5
assages
of Iris
39.
art met
van de
live.
in-lijn"
contact!
igpm)
PRIVÉ telefoonnrs van hek
vrouwen thuis! (75ccm
*06-9605*
THUISKONTAKT, heta
vrouwen in jouw regio. Bd
nu 06-9811 (75cpm)
DIREKT apart met vrouws
Vrouwen bel 06-4300, mar
nen bellen 06-9757 (75cpn
SEXGESPREK direkt apa
met 'n meisje. Bel 06-970'
(75cpm)
PRAAT nu zelf de heets
vrouwen jouw (hotel)bed
Bel nu 06-9664 (1 OOcpm)
re hete
p-dating
Homo
nel gay-
~ex hete
op jou.
Sexge-
0 voor
xplezier:
ct
OOcphm
n genot,
et bedot.
"02513.
CT:
Een
voor
vol uur.
rvice van
n echt-
aloot 6,
1-315410.
Ikom.
verschil.
165.
ïisjes en
in huis
r dame,
esteres,
lotel 24 u
aagd.
abant
.13
sex
luwen.
(1,-pm)
PRIVÉ telefoonnrs van het
vrouwen thuis! (75cpn
*06-9502
GRATIS telefoonsex voo
vrouwen. Dames beta
gratis 06-4300. Manna
bellen via 06-9512 (75cpm jjn geneigd snel tevreden te zijn
«et het Servische optreden, om-
iat ze bang zijn dat luchtaan
vallen aanleiding zijn voor Ser-
vische wraakacties op VN-troe-
ei. Niettemin onderstreepten
auctionarissen van de VN en de
in Brussel dat er luchtaan
vallen komen als de Serviërs niet
aan het ultimatum voldoen. Ook
ffl-secretaris-generaal Boutros
HETE vrouwen willen nu
jou Sexgespre
06-320.322.33 (75cpm)
HOMO-KONTAKTEN dire*
apart Brabant/Zeeland. 8«
06-9614 (Nu 50cpm)
(1,-pm) "Alé meneerke ik
ben hier in Holland al m'n
frankskes verloren" zei
't Belgische meiske "Moet
ik me bij U thuis gans
nakend uitkleden om wat
geld te bekomen?"
06-340.350.75
-
(1 ,-pm) De vader v. m'n
vriendinnetje bracht me
naar huis, opeens trok hij
z'n broek uit, deed m'n rok
je omhoog en m'n slipje
naar beneden.
06-340.340.20
Gratis Sex for two
Gratis adverteren
06-4321
06-4333
Sex for two 06-9611
Sexdating
Sexmenu
„06-9677
1,- p/m
Probeer gratis 06-4610
PRETTY BOYS voor relax
en massage, pnvë en
escort. Zeer discreet
V.a125,-. 076-209935.
ERVAREN vrouwen 40 las'
zoeken sexkontaw.
06-350.290.42 (75cpm)
EENZAME hete vrouwe1!
zoeken Anoniem-Sexkon-
takt. Bel 06-9511 (7Scm
GRATIS Sexkontakt voor
vrouwen: 06-4909. Mannen
bel 06-9604 (75cpm) -
TIPPELLIJN eenzame
vrouwtjes zoeken 'n
qertie? 06-9530 (75cpm).
rv?
uis uit
and
vé
:.p.m.
|me 29 jr.
ma. t/m
i0-40918
ir bezoekt
leeftijden.
S9278.
indra privé
23 ma-za.
D.gevr.
Iscort en
0-53859.
ter:
ANONIEME Sexdating Sex
kontakt met eenzame vro
wen 06-9706 (100cph]L---
SM-VOOR-2* snelle SM
kontakten!! 06-320.329-
(75cpm)
HOMOKONTAKTEN Z°$
je 'n hete i°n?en
06-320*330*18 (75£prTV
sexadresjes
Bel nU
ANONIEME
van vrouwen.
06-9737 (75cpm)
EENZAME meisjes zoeken
snel sexkontakt! Bei
06-9780 f75cpm)
OPWINDEND sexgespre
met 'n hete
06-320.330.81 (75cprTV
HOMO-JONGENS Hoor ze
heet tekeer 9"
06-320*330*88 (75C/WJ.
GRATIS-SEX voor vrouwe
06-4300, heren
06-320.330.91 (75cpjri
VROUWEN 40 zoe^n
stoute jongens.
06-9844 (75cpm)_
SM-KONTAKT^illoU^go
regio!
(1 OOcpm)
HUISVROUWTJES
overdag sexkontaw
06-9661 (1 OOc/m)
zoeken
Sarajevo (ap) - VN-functionarissen hebben gisteren gezegd
jat de Serviërs al hun zware wapens hebben teruggetrokken
it de 20-kilometerzone rond Gorazde. Daardoor is het niet
uiriemelijk dat de Serviërs aangevallen zullen worden na
lopen van het jongste Navo-ultimatum.
Serviërs moesten vannacht Boutros-Ghali herhaalde vanuit
02.00 uur met hun zware
wapens uit de zone zijn vertrok-
VN-woordvoerder Eric
Chaperon meldde vier uur voor
aflopen van het ultimatum dat
ja Serviërs de wapens uit alle
bekende posities hebben terug-
jetrokken.
Hf beweerden de Serviërs gis-
lavond ook dat zij de terug-
jjkking hadden voltooid. „Het
losnisch-Servische leger heeft
san alle af spraken voldaan", zei
generaal Milan Gvero. „Er is
geen enkele geldige reden voor
ichtaanvallen bij Gorazde."
De Navo vergaderde gisteren in
Brussel en zal zich ook vandaag
tver de naleving van het ultima
tum buigen. VN-funtionarissen
CharlevilLe/Méziere - Neder-
nd gaat samen met Frankrijk
Ede Belgische gewesten Brussel
ffl Wallonië eendrachtig werken
ffl een schonere Maas en Schel
le.
Sa twintig jaar moeizaam pra
len tekende minister Maij-Weg-
jffl van Verkeer en Waterstaat
en voor Nederland twee in
ternationale waterverdragen met
ie Fransen en de Belgen,
fcn de afwezigheid van het
Vlaamse gewest drukte de stem
ming in het Noordfranse Maas-
Jadje Charleville-Mézière, waar
:e verdragen bekrachtigd wer-
1e Vlaamse regering besloot
maandagavond niet mee te wer-
zolang met Nederland geen
akkoord is gesloten over de uit-
"tg van de Westerschelde.
New York dat de VN zonodig
'zonder aarzelen' tot actie over
gaan.
De top van het Bosnisch-Servi-
sche leger beweerde dat alle
zware wapens reeds maandag uit
de 20-kilometerzone waren weg
gehaald en dat gisteren de laat
ste Servische infanteristen uit
Gorazde vertrokken. Een plaat
selijke functionaris in Gorazde,
Esad Ohranovic, zei via een
amateur-radioverbinding dat de
Serviërs zich niet hadden terug
getrokken.
Gisteren kwam in Gorazde een
tweede konvooi met 80 ton hulp
goederen aan, na maandag een
dag te zijn opgehouden bij de
grens met klein-Joegoslavie.
Vanuit Belgrado ging gistermor
gen een nieuw konvooi op weg
naar de moslim-enclave, maar
dit werd teruggeroepen om te
voorkomen dat het ergens op een
afgelegen plek zou stranden op
het moment dat het ultimatum
afloopt. In het weekeinde zijn
ongeveer 350 VN-soldaten de
enclave binnengekomen.
Twee Britse Sea King helikop
ters landden gisteren in het sta
dion van Sarajevo met 27 ge
wonden uit Gorazde aan boord.
Ruim 200 mensen zijn nu uit
Gorazde weggehaald. De opera
tie verloopt langzaam omdat de
gewonden overal in de stad ver
spreid zitten. Drie Franse heli
kopters bleven aan de grond,
vermoedelijk omdat ze weiger
den te voldoen aan de Servische
eis op elke vlucht te landen op
een Servische post voor een in
spectie.
Een kleine honderd verlofgan
gers van het Nederlandse batal
jon uit Srebrenica zijn gisteren
enkele uren bij de Bosnisch-Ser-
vische grens gestuit op een Ser
vische blokkade. Maar een
woordvoerder van het ministerie
van Defensie in Den Haag meld
de gisteravond dat de militairen
alsnog toestemming hadden ge
kregen om via Zvornik naar Za
greb te gaan. Zij worden van
morgen in Nederland verwacht,
aldus Defensie.
Jeruzalem - De Israëlische veiligheidsdiensten
hebben een cel van de fundamentalistische Harnas
verzetsbeweging ontmanteld. Deze eenheid, die uit
27 man zou bestaan, is volgens een legerwoord-
voerder onder meer verantwoordelijk voor de bom
aanslag op 13 april in Hadera, waarbij vijf doden
en 29 gewonden vielen.
De aangehouden eenheid had het noorden van de
westelijke Jordaanoever als basis. De leider zou
een 24-jarige Palestijn zijn uit het dorp Yabad. De
dader van de aanslag van 13 april, Amar Amarna,
die zich met het plegen van de bomaanslag van het
leven beroofde, kwam ook uit Yabad.
Vorige week hield het Israëlische leger 362 Pales-
tijnen aan, die ervan werden verdacht te behoren
tot de Harnas. De fundamentalistische beweging
heeft zich verantwoordelijk gesteld voor een reeks
aanslagen sinds begin april als wraakacties voor
de schietpartij op 25 februari in Hebron, waarbij
een joodse kolonist dertig moskeegangers dood
schoot.
Intussen hebben Israël en de PLO, die zich haasten
om deze week het akkoord over Palestijnse auto
nomie in Gaza en Jericho af te ronden, overeen
stemming bereikt over een gewaarborgde door
gang voor Palestijnen tussen beide gebieden.
De onderhandelaars hopen de besprekingen op tijd
af te ronden zodat de Israëlische premier Yitzhak
Rabin en PLO-voorzitter Yasser Arafat volgende
week een definitieve overeenkomst kunnen onder
tekenen.
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Mandela meent dat bomaansla
gen mede mogelijk werden door
het verhuizen van legereenheden
naar Kwazulu-Natal, waardoor
het gebied rondom Johannes
burg onvoldoende kon worden
beschermd.
Maar geweld is niet de enige
bedreiging van de verkiezingen.
Deskundigen hebben herhaalde
lijk vragen gesteld bij de haal
baarheid van de verkiezingsope
ratie waarbij 23 miljoen Zuida
frikaners naar de stemlokalen
gaan onder toezicht van tiendui
zenden waarnemers.
Riskant
„Het is een riskante operatie,"
bevestigt IEC-voorzitter Johan
Kriegler die slechts vier maan
den voorbereidingstijd kreeg
voor de verkiezingen.
De Zuidafrikaanse president De
Klerk toonde zich gisteren geïr
riteerd over de problemen: „Het
systeem faalde en zal moeten
worden verbeterd om te voorko
men dat veel mensen de komen
de dagen hun stem niet kunnen
uitbrengen."
De IEC zegt dat vooral vertra
ging is ontstaan door transport
problemen waardoor stembiljet
ten te laat op de plek van be
stemming kwamen.
Inkatha
Inkatha vroeg gisteren om de
stemlokalen enkele dagen langer
open te houden, zodat iedereen
kans krijgt om te stemmen. In
sommige lokalen in de provincie
Natal-Kwazulu waren geen In-
katha-stickers aanwezig om op
de stembiljetten te plakken. Het
verzoek werd echter verworpen
en de enige concessie is iets
langere openingstijden voor
stemlokalen waar problemen
zijn geweest.
Het Nederlandse Tweede-Ka
merlid Wilbert Willems (Groen-
Links) heeft de indruk dat het
allemaal wel meevalt: „Er zijn
wat rijen ontstaan omdat bejaar
den en invaliden nu eenmaal wat
meer tijd nodig hebben, maar ik
heb de indruk dat alles in mijn
regio, Kaapstad, correct ver
loopt."
Wilbert Willems maakt zich wel
enigszins zorgen over de enorme
toeloop die vandaag en morgen
wordt verwacht.
„Ik hoop dat het goed verloopt,
want de belangen zijn natuurlijk
zo ongelooflijk hoog", aldus Wil
lems, die, net als tientallen ande
re Nederlandse waarnemers,
vandaag in een stemlokaal zal
zitten.
Kritiek VN op verhoormethodes Israël
Geneve - De VN-commissie tegen martelingen noemt de Israëli
sche richtlijnen voor verhoor van verdachten door veilig
heidsagenten 'onaanvaardbaar'. De richtlijnen, die fysieke druk
toestaan, zouden dienen als dekmantel voor marteling en
meidhandeling van verdachten.
Omdat Israël de resultaten van een eigen onderzoekscommissie
naar folteringen en mishandelingen niet aan de VN-commissie
wilde vrijgeven, hadden de VN aangedrongen op openbaarheid
van onderzoeksmethodes en resultaten.
Politie Egypte doodt moslim-extremist
Cairo - De Egyptische politie heeft de meestgezoehte moslim
extremist van het land, de leider van de militaire vleugel van de
radicale oppositiebeweging Gama'at al-Islamiyya, gedood.
Talaat Yassin Hammam kwam samen met zes andere leden van
de groepering om het leven bij een politie-actie maandag in een
flat in een voorstad van Oost-Caïro. Hij opende als eerste het
vuur op de politie.
Haïtiaans leger doodt aanhangers Aristide
Port-au-prince - Haïtiaanse veiligheidstroepen hebben in de
kustplaats Gonaïves tientallen Haïtianen doodgeschoten. Onder
de slachtoffers bevonden zich vooral aanhangers van de in 1991
verdreven president Aristide.
Het leger kwam in actie tijdens pro-Aristide demonstraties in de
sloppenwijk Raboteau. Militairen zouden daarbij ook aan land
terugkerende vissers hebben doodgeschoten, omdat zij hen voor
demonstranten hielden. Het aantal doden wordt rond de veertig
geschat.
Tol op Britse wegen vanaf 1998
Londen - Automobilisten zullen vanaf 1998 tol moeten betalen
op de Britse autowegen. De heffing zal middels een elektronisch
tolsysteem automatisch worden geïnd.
Volgens berekeningen van het ministerie van Transport levert de
tol ongeveer twee miljard gulden per jaar op. Dit geld zal
worden gebruikt voor verbetering van het slechte wegennet en
de installatie van moderne informatiesystemen voor weggebrui
kers. Het toekomstige tarief op de Britse snelwegen gaat
ongeveer eenvijfde bedragen van het gemiddelde in andere
Europese landen.
Nederlander opgepakt voor xtc-smokkel
Barcelona - De Spaanse politie heeft gisteren een 27-jarige
Nederlander gearresteerd op verdenking van drugsmokkel. De
Nederlander werd in Barcelona opgepakt met 26.000 ecstacy-
pillen in zijn bezit.
Met een straatwaarde van ongeveer twintig miljoen gulden is de
partij de grootste xtc-vangst die ooit in Spanje in beslag werd
genomen. De pillen zaten verstopt in de reserveband van de
terreinwagen waar de Nederlander in reed. De bestuurder was
volgens de Spanjaarden de leverancier van een bende die de
peppillen in Catalonië en Valencia in discotheken verhandelde.
De politie arresteerde ook vijf Spanjaarden.
Dode en gewonden bij afrekeningen IRA
Belfast - Een man is omgekomen en zestien anderen zijn in de
nacht van maandag op dinsdag in de benen geschoten tijdens
een reeks kennelijke afrekeningen binnen de IRA.
Een twintigjarige man, die door de IRA beschuldigd werd voor
de handel in verdovende middelen, werd dood aangetroffen in
een woning in West-Belfast. Zestien mannen in de leeftijd
tussen de twintig en dertig jaar zijn in ziekenhuizen opgenomen
met kogelverwondingen aan de benen. Het 'knee-capping', het
schieten in de knie, is typisch voor IRA-bestraffingen, die
dergelijke straffen uitvoert wegens crimineel gedrag van losge
slagen jongeren, vermeende misdadigers en informanten. De
interne afrekeningen doen zich een week na een grootscheepse
politieoperatie tegen de financiële onderbouwing van de IRA in
Groot-Brittannië, Ierland en Noord-Ierland voor.
(ADVERTENTIE)
ook bij
INTERNATIONAL
Lingerie van wereldklasse
'an onze verslaggever
bul de Schipper
Acht jaar geleden, op 26 april
1986 om 01.23 uur lokale tijd
ontplofte de kerncentrale van
tsjernobyl.
iige Wladimir Starowoi-
Jv stond op dat moment op 500
Jeter van reactor nummer 4 in
'sjernobyl: „Ik hoorde de klap
'au een enorme zweep. Een paar
Jcnnden later zag ik een blauwe
J s. Tegelijk klonk er een ver-
*hrikkelijke explosie. Toen ik
aar fle reactor keek, zag ik
"kffl nog twee muren. Het dak
*as verdwenen. Twee minuten
begon het te regenen. Ik
®cht dat het gewone regen was,
toen ik een kantoor bin
nenliep en in de spiegel keek,
'k een zwart gezicht. Twin-
'8 minuten later voelde ik me
'etschrikkelijk ellendig. M'n be
kakten onder me vandaan."
'arowoitov lijdt aan gevolgen
verbranding, zweren en, zo-
luj tegen de Russische atoom-
wtff tMadimir Tschernosenko
kii"no8 honderd andere
Jclekwalen.
j, J'csi-Europa overleefden we
ti»< i van Tsjernobyl in rela-
|Kn jUXe- We hoefden ons al-
litp t maken over de kwa-
't van melk, spinazie en nog
andere groenten. Dachten
Ann° 1994 is Tsjernobyl en
jt„. vedengde daarvan de hele
m m"mdustrie in Rusland, zo-
civiel als militair, onderwerp
een wemig verheffend poli-
spel.
Jnat'°nale atoomexperts
ji„L.en dat Tsjernobyl direct
nig" moet. maar zo simpel is het
niet> zegt president
sioek van de Oekraïne:
„We hebben de energie nodig en
we hebben geen geld om de
centrale te saneren."
Tsjernobyl bleef al die jaren een
tijdbom.
Beton
„Wat je als eerste opvalt is de
enorme sarcofaag. Dat is de gi
gantische betonconstructie om
reactor vier. Daarnaast staan
nog de bouwkranen die op het
moment van de klap bezig waren
met unit 5 en unit 6. Die kranen
staan nu al jaren weg te roesten.
Verderop zijn de andere eenhe
den in vol bedrijf."
Ir. J.R van Seuren, onderzoeker
van het Energie Centrum Neder
land in Petten liep er vorige
maand nog rond. Hij was er als
EG-expert om er de veiligheid
straining van het personeel te
beoordelen: „Het is een modder
boel, een troep, de gebouwen
staan half op inzakken, maar er
komt wel stroom uit. Als je dat
zo ziet, denk je: hoe moet het
dan binnen wel zijn?"
Hij geeft zelf het antwoord:
„Een primitieve regelkamer, me
chanisch, zonder de techniek van
microprocessors zoals wij die in
Borsele hebben. Vergelijk het
met een moderne auto en een
Deux Chevaux. Zo lang het rijdt,
gaat het goed."
Na de ontploffing van reactor
vier werd het niet getroffen deel
van de Tsjernobyl-centrale weer
opgestart. De rampen achter
volgden het complex. In 1991
moest reactor twee na een brand
sluiten. Vorige week raakte het
koelsysteem van reactor drie
oververhit. Een dag eerder ont
stonden er problemen in reactor
één toen door een technisch de
fect een container met radio-ac
tief materiaal te pletter sloeg
tegen een wand van de opslag
ruimte.
Stofwolk
De ontploffing van Tsjernobyl
veroorzaakte destijds een radio
actieve stofwolk tot in de strato
sfeer, dreef rond de wereld en
vergiftigde bossen, velden, ste
den en mensen.
Tachtig procent van de reactor
brandstof verstraalde. Om de be
smetting weg te wassen zou het
water van alle rivieren op aarde
nodig zijn gedurende een periode
van vijftig jaar.
In de Oekraine werd 100.000
vierkante kilometer grond (drie
keer Nederland) verboden
bied.
kens in een halfdonkere kamer
in het 'stralingsziekenhuis in
Charkov in de zuidelijke Oekraï
ne. In zijn lichaam spleten nu-
cleiden 24 uur per dag, deeltjes
Cesium-137. Hij lag op z'n zij en
probeerde met zijn hand moei
zaam zijn buik met acht liter
vocht op zijn plaats te houden.
Andrej Nikolajewitch de liqui
dator kreeg een lintje voor zijn
werk maar ging langzaam stra
lend dood. „Nog een jaar, hoog
uit", fluisterde dokter Galina
Fomina, de behandelende arts.
Dat was in 1992.
Andrej is dood en met hem ook
al die andere stralingszieke men
sen die wezenloos op hun bed
zaten of in trainingspakken door
de gangen van de kliniek liepen.
„Van die mensen op jouw foto's
leeft niemand meer," schreef
dokter Galina een jaar later.
Het risico van een nieuwe kern
ramp in Oost-Europa onderken
nend, besloten de zeven grootste
industriële landen in 1991 om
acuut gevaarlijke kernreactoren
in het voormalige Oostblok op
eigen kosten om te bouwen. Vol
gens de Duitse minister van Mi
lieu Klaus Toepfer is er sprake
ge-
Panisch geworden partijbonzen
van de inmiddels overleden Sov
jet-Unie vluchtten weg tot ver
achter Kiev. De evacuatie kwam
daardoor pas na 36 uur op gang.
Vervolgens dirigeerde de atoom
maffia in Moskou 650.000 'vrij
willigers' naar de centrale,
schoonmakers die bloot werden
gesteld aan een moorddadig
stralingsbombardement.
Andrej Nikolajewitch was een
van de 650.000 schoonmakers;
de liquidatoren. Wezenloos lag
hij in maart 1992 tussen de la-
De kerncentrale van Tsjernobyl vlak na de ontploffing in 19S6.
van 'dramatische veiligheidspro
blemen'. Zo kwam er 1,3 miljard
beschikbaar om op korte termijn
maatregelen te nemen. Het gaat
daarbij om kosten voor lekkage
melders en brandbestrijdingsap
paratuur.
In heel Oost-Europa, inclusief
Rusland, staan 60 kerncentrales
en worden er nog 29 bijgebouwd.
Vanuit het Westen is vooral aan
gedrongen de centrales van het
Tsjernobyl-type (RBMK) en late
re WWER-modellen te sluiten
omdat die installaties ontwerp
fouten hebben.
De Oosteuropese landen hebben
echter gezegd dat zij op korte
termijn niet zonder de energie
van de centrales kunnen.
Volgens de planning zal reactor I
van Tsjernobyl in 1998 gesloten
worden. De door brand getroffen
reactor II wordt hersteld en
wordt in 2003 uit produktie ge
nomen. Reactor III tenslotte,
gaat in 2008 dicht.
Sluiting van de gevaarlijke kern
centrales in het oostblok is een
gecompliceerde economische
kwestie.
„In het zuiden van de Oekraïne,"
vertelt ir. Van Seuren, „ligt een
complex met vijf kerncentrales.
Daar omheen wonen zestigdui-,
zend mensen, van iedereen ver
laten, in huizen van de fabriek.
Om vanuit een gemakkelijke
fauteuil in het westen te zeggen:
dat complex moet dicht, is wat
al te simpel."
Zo ook Tsjernobyl met een le
venloze zone van 30 kilometer
eromheen, lege dorpen, een ver
vallend stadje. Van Seuren: „Net
of je een verbanningsoord bin
nenrijdt. Het probleem voor de
Oekraïne is gewoon dat het land
die stroom van Tsjernobyl nodig
heeft. Sluiten kan alleen als ze
alternatieve energie krijgen."
Tijdbom
Vorige week brak in Tsjernobyl
de dijk rond de koelwaterreser
ve. Het water raakte radio-actief
besmet.
Ir. Seuren over de conditie van
de centrale: „Er is geen preven
tief onderhoud. Alleen storingen
worden bestreden. Van inspec
ties of controles is geen sprake.
Het personeelsverloop is enorm,
omdat kernenergie-experts in
Rusland het tienvoudige kunnen
verdienen. Het effect van veilig
heidstraining van personeel is
dus ook maar beperkt. In de kast
hebben ze een boek waarin staat
wat ze moeten doen als er iets
gebeurt, maar als een metertje
anders uitslaat dan het boek aan
geeft...och, als er een ongeluk
gebeurt, weten ze gewoon niet
wat ze moeten doen."
Zo werk Tsjernobyl, de tijdbom.
President Leonid Rravtsjoek wil
dollars in ruil voor het sluiten
van de rampcentrale.
Wladimir Starowoitov, de oog
getuige, lijdt nog immer aan
honderd hellekwalen.
Andrej Nikolajewitch, de liqui
dator, is dood.
De gedreven dokter Galina Fo
mina ruilde, succesvoller dan
Kravtsjoek, het verleden voor
dollars. „Ik heb nu een privékli-
niek," schreef ze onlangs, „dat
verdient goed". En liet ze nog
weten: „In het stralingszieken
huis in Charkov gaat nog steeds
iedereen dood".
