Manhattan aan de Mark
IKSTER
CHNICIo o
OP
Breda moet de hoogte in, wil de Baronie niet dichtslibben
OJECT-
ASIS:
ffpolec
[RODUKTIES B.V.
personeel projecten
Ijk uit met
je prijzen,
j niet aan
jtop zitten'
Klus
Richting Teteringen
Flatje
Opwaarderen
Slechte reputatie
Kwaliteit
leen sterk groeiend aantal
T/ij rnet spoed op zoek naai
bnlopende vakdisciplines
IWKUNDIGEN/
flELTECHNICI
s als Calculator, Werk-
I Uitvoerder, Tekenaar en
Ver voor projecten in de
He woning- en utiliteitsbouw]
J bouwkundige of civiel-
lleiding en meerdere jaren
Ivante ervaring.
I/OORBEREIDERS
fuiGBOUWKUNDE
Iten van werkzaamheden in
I, machine- en constructie
leen werktuigbouwkundige
MTS- of HTS-niveau en
aren relevante ervaring.
jjormachtig 1993 lijkt
parkt nu in een
jjer vaarwater te ko
lde huizenprijzen
nstorten als na de
sjnd jaren zeventig, is
Jo veel te somber en
liich scenario. De
lullen blijven stijgen,
Ij een niveau van on-
je inflatie. Dat is de
ivan een rondgang
•akelaars en andere
.pde onroerend-
'irkt, die vandaag is
•op pagina 4 van de
«editie van de bijla-
•iizenmarkt'.
I,
ije doen met de
„de van je huis?
■en nadelen van het
safe-wonen'-concept
lieren,
("és: als het uitzicht
n ansicht is
plaatsen zijn in trek in
ilbrabant
CTROTECHNICI
Irojecten, met name op het
|nen, assembleren, testen en|
heeft een opleiding MTS- of
lotechniek of Electronica
Imet ruime werkervaring.
91
SB BREDA
076 - 99 78 80
en zelfstandige onderneming
Dtatief hoogwaardige zitmeubelen
en produceert.
en direct een
|urige werkweek,
natie kunt u contact opnemen
L Bekers, De Vliert, 46, 4849 PB
142.
Irces
detachering
werving selectie;
interim management
Nieuw adres:
Kantoor Breda
'rinsenlaan 144a 4818 CP Breda
076 217421 Telefax 076 146888
(activiteiten kunt u nog steeds te-
bestaande vestigingen van onze
atie Tèncef Uitzendbureau
«te verslaggever
I op zoek zijn naar
«phiis, moeten oppassen
|«i te hoge hypotheek te
s. Gezien de krappe markt
|verleidelijk om toch maar
ijs, toe te happen,
aeenpaar keer achter het
it. Maar, zo waar-
t de Vereniging Eigen
[liter betaalt de koper
in dubbele zin de
iur.
pJinprijs ligt, sinds vorig
pagische grens van twee
wddoorbroken, op een re-
oogte. De gemiddelde prijs
in West-Brabant vorig
1.200,-.
hij die prijzen kunnen
moeilijk aan een
en. Makelaars ver-
f kandidaat-kopers regel-
i optie vanwege het
Jaartal belangstellenden
'h aan de deur staat te
igffl. Woningzoekenden
de kans niet
jrigna te denken over de-
Irijke beslissing,
a zijn zo hoog dat ko-
1 een uiterste inspan-
iaten doen om de koop-
lï te kunnen brengen. De
^hebben het daarbij ge-
Mijker gemaakt om een
t'hkomen volledig mee te
vinden wij dat een
«k," zegt Edith Boe-
ia van de Vereniging Ei-
»We vinden het betut-
llat banken bij de bereke-
Ijaa de hypotheek bepaal-
l bouwen niet bleven
r; Dat maken die mensen
tl uit."
-'tet legt wel een extra
'woordelijkheid bij de ko-
JJit moeten zelf goed in-
koe zij de toekomst
ter jongere stellen moe-
overwegen of zij kinde-
"fm af niet."
i'®ouwen blijven welis-
peds vaker werken, als er
T® komen, gaan zij vaak
J Wtijdbaan aan de slag.
IVijkheid vervalt als het
Ff i inkomen is meegeno-
I ')de bepaling van de hy-
soro. Dan móeten ze wel
jI blijven werken vanwe-
Het ABP verstrekt
t>Li.®een 'we«verdieners-
1 neer aan stellen
zitten, advi-
r j' Edith Boescho-
lw:?i. „Zorg dat je op
dat de sportclub
L 5® betaald en de kin
lij "ouziekles kunnen. Wij
Ij at tussenpersonen
Lii ^aaS aen tophypo-
kdst ver'f0Pen. maar we
de mensen echt af.
wijst erop dat ge-
8«ig in problemen
ken als na vijf jaar de
krente moet worden
en tegen een hoger
ïzü'u 1rSelijke situaties
iaren tachtiS
is verf binzenprijzen ook
V6stigden.
1994
Huizenmarkt
ZATERDAG 23 APRIL 1994 DEEL
Van onze verslaggever
Willem Reijn
Manhattan aan de Mark. Willen we de
Baronie van Breda niet tot één grote
stad volbouwen, dan moet Breda de
hoogte in. Zeker dertig, waarschijnlijk
veertig procent van de nieuwe wonin
gen in Breda zal hoogbouw moeten
worden - tegen amper zeven procent
nu.
Goed, het zal een provinciaals Manhattan
worden, zonder de wolkenkrabbers en
waarschijnlijk zelfs geen flats van twaalf
hoog. Maar voor een continue stroom van
ouderwets gezellige doorzonwonigen in
rotten van vier is er absoluut geen plaats
meer, dat is althans de mening van de Bre
dase wethouder voor volkshuisvesting
Eric de Bruijn. „Mijn persoonlijke mening,
het is geen college-standpunt," waar
schuwt hij.
De Bruijn was de afgelopen vier jaar al
wethouder volkshuisvesting en hij mag
zich de komende vier jaar opnieuw met de
ze problematiek bezighouden. Een van de
eerste onderwerpen: waar moet de stad
Breda in de komende decennia 25.000 wo
ningen kwijt?
„Het boerderij-type, die 2-onder-l-kap,
daar ben je zo van af," zegt De Bruijn.
Maar, realiseert De Bruijn, afgestudeerd
in de ruimtelijke economie, zich: met die
bouwstijl is de Baronie van Breda zo vol.
Van het rijk moet Breda met hulp van Et-
ten-Leur en Oosterhout tot begin volgende
eeuw 25.000 woningen bouwen. En dat is
een hele klus. In de wijk Haagse Beemden
staan, als binnenkort het plan helemaal
klaar is, ruim tienduizend woningen. De
Haagse Beemden is met een winkelcen
trum, sporthallen, voetbalvelden en scho
len een volwaardige voorstad geworden,
waar 30.000 mensen leven. Dat zijn er na
genoeg evenveel als in bijvoorbeeld Etten-
Leur.
De taak die Breda dus heeft: bouw twee
nieuwe wijken als de Haagse Beemden!
„Zo kunnen we niet verder," zegt Eric de
Bruijn. „Als we in Nederland op deze ma
nier doorgaan met bouwen, ontstaat uit
eindelijk een stedelijke agglomeratie van
Amsterdam tot Gent. Dat willen we toch
niet?"
Wie de laatste jaren door Breda loopt, ziet
hoe druk de stad wordt. Meer mensen be
tekenen meer verkeer, dus in praktijk vui
le, lawaaierige auto's. Meer mensen vragen
meer banen, dus zijn meer bedrijventerrei
nen nodig. Zij hebben kinderen die naar
school moeten. Zij vragen om recreatie, om
tennisbanen en voetbalvelden. Met het uit
de grond stampen van wat rijtjeshuizen
met modieuze tierlantijntjes is Breda er
dus nog niet.
„Ik zie nog wel mogelijkheden om binnen
de stad wat terreinen op te vullen met
nieuwe woningen," zegt De Bruijn. „Dat
betekent het verdichten van de bebou
wing. Dat kan gaan om kleine open plek
ken en, zoals naast het Stadskantoor, om
een project als het Chassé-terrein waar
zeshonderd woningen komen. Totaal is er
zo nog ruimte voor naar schatting vijfdui
zend woningen." Maar dan hou je er nog
twintigduizend over. Een aantal daarvan
zal bij Etten-Leur of Oosterhout moeten
worden gerealiseerd.
Het gros echter bij Breda. Want het rijk
heeft uitgesproken dat de aanwas bij de
stad moet plaatsvinden om te voorkomen
dat de open ruimten worden volgebouwd.
Vanwege de natuur en het milieu. „Wie
dicht bij voorzieningen als scholen en win
kels zit, hoeft minder te reizen. Bovendien
kun je voor beter openbaar vervoer zor
gen," zegt De Bruijn.
Maar waar moeten die resterende twintig
duizend woningen dan komen? Wie naar
de kaart van De Baronie van Breda kijkt,
ziet dat er weinig mogelijkheden zijn. In
alle gevallen betekenen twee nieuwe wij
ken van de omvang van de Haagse Beem
den een aanslag op de groene omgeving
van Breda.
En daarvan is de laatste tijd toch al zo veel
verdwenen. De aanleg van het agro-busi-
ness-centrum bij de veiling legt de stad
klem aan het Liesbos. Zuidwaarts stuit
Breda op het Mastbos. Aan de Oostkant is
een grens gecreëerd met de vuilstort Bavel
en vormt de natuur een barrière met het
Kadettenkamp.
„Er is nog ruimte bij Bavel," wijst De
Bruijn aan. „We willen ook na de gemeen
telijke herindeling niet over de kernen
rond Breda denderen. Dus moet je de
ruimte tussen Breda en Teteringen vrij
houden. Je zou wel een flinke wijk ten
noorden van Teteringen kunnen aanleg
gen, die aansluit bij Teteringen."
En hij wijst een gebied aan, die een lichte
claustrofoob tot grote benauwdheid zou
brengen.
En dan nog, zegt De Bruijn, moet Breda de
hoogte in. Want de kern van zijn betoog is
al even eenvoudig als onvermijdelijk: je
kunt de stad als een olievlek over het Ba-
ronische land laten vloeien, totdat Etten-
Leur, Oosterhout en Breda één agglomera
tie vormen. Er is slechts één alternatief:
die woningen stapelen.
De Bredanaar moet gaan wonen in een
flatje.
De Bruijn beseft dat dat idee even wennen
is. In de jaren zestig plakte Breda fantasie
loze doorzonrijtjes aan de stad vast. Met
daarbij hoogbouw in vooral de Hoge Vugt.
De jaren zeventig stonden in het teken van
de sociale woningbouw. De middeninko
mens verlieten de stad.
De jaren tachtig betekende een omslag in
het denken. Het particuliere bezit kwam
op en dus de koopwoning. Eind jaren tach
tig bleek een 2-onder-l-kap het ideaal van
de Nederlander.
En die trend houdt het in de jaren negen
tig nog wel even. Maar er is inmiddels ook
een nieuwe trend: de flat is veranderd in
een appartement. „Uit het .woord blijkt al
enige opwaardering," constateert De
Bruijn.Maar, zo beseft hij, voordat de Bre
danaar massaal voor het appartement
kiest, zal er nog heel wat water door de
Mark stromen. „Het is een kwestie van
wooncultuur," zegt De Bruijn.
De huidige stad Breda telt 54.000 wonin
gen, waarin 130,000 mensen wonen.
Van de woningvoorraad wordt het groot
ste gedeelte gehuurd: 32.000 tegen 22.000
koopeenheden. „Bij de nieuwbouw is die
verhouding heel anders," zegt De Bruijn.
„Zeventig procent is koop, dertig procent
huur."
De woningvoorraad bestaat voor het over
grote deel uit laagbouw: 35.000 huizen zijn
eengezinswoningen, variërend van rijtjes
huizen tot vrijstaande villa's. Dan zijn er
16.000 woningen 'middelhoog'. Daaronder
vallen veel woningen in het Heuvelkwar
tier, alsmede flatjes van drie hoog. En dan
zijn er 3600 eenheden, die echt onder
hoogbouw vallen.
Breda is een typische laagbouwstad. Dat is
ook de charme van de stad, dié toch een
voornamelijk provinciaal karakter kent.
De paar flats die in de Hoge Vugt zijn op
getrokken, hebben een dubieuze reputatie
opgebouwd, hoewel een enkele woning
bouwvereniging met de vrolijke verfkwast
het aanzicht heeft willen opfleuren.
„Het wooncomfort van die flats is echt
heel behoorlijk," zegt De Bruijn. „Maar de
kwaliteit van de omgeving laat te wensen
over. Voor een appartement moet hetzelf
de gelden als voor een huis. Je moet den
ken: hier wil ik graag wonen."
De Bruijn zegt het tijdens het gesprek elke
vijf minuten: de appartementen zullen een
grote kwaliteit moeten uitstralen.
Als huiswerk geeft hij een exemplaar van
het 'Q-werkboek' mee over kwaliteit in de
volkshuisvesting. In het boek staat de sa
menvatting van een lange discussie over
dat onderwerp. 'Aan de Q-wethouders', is
de bijbehorende brief geadresseerd.
Met trots wijst De Bruijn een Bredaas
voorbeeld in het boek aan. In de binnen
stad, op de hoek van de Kennedylaan en de
Sophiastraat gaat hoogbouw volgens een
ontwerp van de Belgische architect C.
Vandenhove verrijzen.
'Het ontwerp van Vandenhove: de overtui
gingskracht van het beeld werkt enthou
siasmerend,' meldt het boek.
Niet naar de welstandscommissie overi
gens. Die kon er pas enigszins warm voor
lopen, toen de helft van de leden was ver
vangen.
Appartementen moeten niet alleen een ho
ge kwaliteit uitstralen, maar ook gewoon
betaalbaar zijn. Dat is vanwege de service
kosten bij appartementencomplexen vaak
wat moeilijker dan bij gewone huizen. Een
netto-maandlast van tachtig gulden aan
service-kosten komt grofweg overeen met
een extra hypotheeklast van 25 mille.
Maar hoe krijg je een Bredanaar een flat,
eh, appartement in? Dat zal nog heel wat
moeite kosten. „Maar tegelijk zie je in een
stad als Amsterdam al een ommekeer,"
zegt De Bruijn. „Daar verlieten de mensen
in de jaren zestig de stad voor een rijtjes
huis in Uithoorn. Nu komen ze terug voor
een appartement in het Oostelijk Haven
gebied van Amsterdam."
In lijn met het kabinetsbeleid ziet De
Bruijn dat de meeste nieuwe woningen
koopwoningen zullen zijn. „Van de zes
honderd woningen op het Chassé-terrein
zijn er honderd sociale huur, honderd so
ciale koop en vierhonderd vrije sector. Die
verhoudingen zullen we in de komende ja
ren wel aanhouden."
Dat maakt de noodzaak van hoge kwaliteit
van de nieuwe appartementen nog eens
extra duidelijk. Want mensen willen wel
licht nog wel tijdelijk uit nood een wat
mindere huurflat accepteren, als ze twee
ton voor een appartement moeten neertel
len, zullen ze overtuigd moeten zijn dat het
een goede koop is.
Hij ziet in de witte-terrasappartementen
in de wijk IJpelaar een voorbeeld hoe het
heel goed zal kunnen. Speels, zonder over
last met een voorname uitstraling. „Die
zijn zo weg als er eentje vrijkomt," zegt de
wethouder.
Behalve de kwaliteit van de bebouwing
zelf, zijn ook andere zaken van belang. De
wooncarrière moet logisch zijn: veel men
sen willen kunnen doorstromen naar een
huis als ze kinderen krijgen. De Bruijn
denkt dat alternatieve financieringsvor-
men, als huurkoop en deelkoop, interes
sant kunnen zijn.
De Bruijn weet dat de tegenstanders van
hoogbouw - hij spreekt liever van gesta
pelde bouw - voorlopig in de meerderheid
zullen zijn. Op korte termijn wordt de
markt voor appartementen bepaald door
koppels die nog geen kinderen hebben, die
ze gewoon niet willen hebben of ze al heb
ben gehad.
„We zullen niet zonder slag of stoot de
lucht in kunnen," zegt De Bruijn. „Er zal
een langzame verandering komen. Stede
bouwkundigen en architecten zijn er over
al mee aan de slag om de gestapelde woon
vorm kwaliteit te geven. Een grote worste
ling, maar ook een mooie uitdaging."
MASTBOS
Ulvenhout
BH bestaand gebied
1 I uitbreidingsgebied
1 toekomstig uitbreidingsgebied
Sr"»®;
De provinciestad Breda ziet de contouren van grootstedelijke hoogbouw op zich af komen.
ILLUSTRATIE MARCEL BEKKEN
