Hatera,
eeuwige
stad
Van Italië's 'nationale
schande' tot
internationale trots
De nieuwe voorsprong van Audi
Ide
Turkije houdt campagne
om toeristen te trekken
ONDER DE KURK
PESTEM
CONSUMENT
D3
Tïp-tronic
RUBRIEK
|RDAG 21 APRIL 1994 Q
Door Hein Sluijter
steeds niet veel verder dal
een Manzanilla - sherry 0|
een Gros Plant du Pays NaJ
tais. Beide wit.
Het gaat er vooral ook oi
hoe de gerechten zijn klaL
gemaakt, waarbij de saus eei
doorslaggevende rol speel
DONDERDAG 21 APRIL 1994
an -m
Spiegeleieren
met bessesap
Jaren geleden heeft Neder
lands eerste recepten-konii
gin Wina Born al eens gewe
zen op interessante ontsnaj
pingen uit het keurslijf van d LrHans Bos
traditie. En tamelijk recei
heeft meesterkok Jaap Klo&
se, in samenwerking met een
paar andere grootheden
Slatera, een opmerkelijke stad in de Zuiditaliaanse
^10 Basilicata, is al duizenden jaren de 'deurmat'
ai Europa. Longobarden, Grieken, Romeinen,
tormannen, Zwaben en Spanjaarden (om slechts
ijnpaar te noemen) veegden er hun voeten af. De
taag luidt: moet de mat worden gerepareerd, in de
jrspronkelijke staat teruggebracht óf alleen worden
geklopt?
het gebied van de smaak, zijlfclaureren óf moeten we
verrassende opvattingen ovs t alleen maar conserve-
wat te drinken bij een goed In het Zuiditaliaanse
maaltijd aan de consumei j j 4.
geopenbaard in zijn Boek de a' een Van oudste
Gastronomie.
Hij gaat uit van het smaakgi
halte van zowel de wijn a
het gerecht. De hoeveelhei
smaak dus, de intensiteit
Bij een gerecht met een hoe
smaakgehalte hoort een wij
smaakgehalte en het maakt
principe niet uit of die rood d
wit is. Verder spreekt Kloss
van het mondgevoel: stn
hoort bij strak, rond bij rora
Boter, olie, jonge roomkaze
en suikers bijvoorbeeld zij
rond. Hij gebruikt daar he
woord 'filmend' voor.
De complexiteit is ook vai
belang. Zijn er veel smaak
nuances in het eten dan ook
een dito wijn erbij.
En zo kun je dan uitkomen op
een zoete, rode wijn bij rogge
broodtaart met roquefort
kaas. Helemaal niet bah. Hee
filmend juist.
Maar nooit strakke, droge
witte wijn bij een schaaltje
zuidvruchten. 'Filmend' is dan
ver te zoeken. Niet te filmen.
loeten we stokoude ge-
Kjuwen reconstrueren,
jermanent bewoonde)
leden ter wereld, heeft de
jjcussie inmiddels geleid
«t het stilleggen van de
trstelwerkzaamheden. De
jjskranen staan stil, de
met een eveneens hoo terkers houden zich el-
lers bezig. Eerst dient
iter het bureau het ge
recht plaats te vinden fus
ies de 'rekkelijken' en de
preciezen'.
k resultaten van de activiteiten
i! nu toe zijn zeer goed zicht-
tar, De gloednieuw gezaagde
argelblokken staan als een vlag
p een modderschuit. Kun je
sawenoude gebouwen recon-
Snieren als het resultaat veel
(ereenkomst vertoont met een
Ie rollade een ongekruide, mager
•uw. Dan kunt U het vlees zei
plegd is. Vraag de vakman ook or
puim plaats is voor de vulling. Dus
pr een dunne, rechthoekige lap.
keer geschikt stuk vlees voor
Ji het vlees vantevoren, in alle rust,
log niet zijn. Het braden zelf is ook
m, erg geschikt voor de niet zo,
ier wil uitpakken met iets bijzon-
de volgende dag in dunne plakker
d.
minuten
0 gram
spek in dunne plakken
.Beslist niet," zegt een betrok-
Itn lokale architect. „Zo mogen
st niet met onze geschiedenis
ingaan. t)ie gele steen is toch
geen gezicht." Liever geen na-
len, want het leven is zo al
lilijk genoeg in dit vergeten
takje Italië, ingeklemd tussen
gio's Puglia, Campania en
lalabria. Nee, van georgani
seerde misdaad heeft Basilicata
pt te lijden. Er is gewoon hier
p weinig te halen, weet u. Ar
cade houdt netjes...
(politici
'iet gemis aan onderwereld
wrdt dubbel en dwars gecom
penseerd door de alom aanwezi-
|je politici. De in Matera rege-
t christen-democraten zien
|«r niet dat de oude stadsde-
l'ainMatera, de wereldberoem-
I- halfondergrondse 'Sassi',
rden bewoond door jonge en
Intellectuele stad- en streekge-
Pta. Laat ze in de buitenwij
ken een mooi huis of apparte
ment kopen, dan verdient de
stad ook een paar centen!
Uiteraard wordt deze visie vol
mondig beaamd door aannemers
en grondbezitters. De binnen
stad is een museum en moet dat
vooral blijven. En die duizend
krakers die er nu nog wonen,
krijgen we er ook wel uit, wordt
in koor geroepen. Met voor alle
zekerheid de aanvulling dat be
woning van de oude stulpjes al
leen mogelijk is als tevens ge
zorgd wordt voor brede toe
gangswegen en parkeerplaatsen
ter plekke.
Mussolini
De discussie over de meest wen
selijke vorm om met het Itali
aanse verleden om te gaan, be
perkt zich niet tot Matera, en
zeker niet tot het heden. De
Italiaanse dictator Mussolini had
er ook een handje van om het
verleden naar het heden te ver
plaatsen. Tot zelfs op het Griek
se eiland Kos zag hij kans om
tempelruïnes zó op te kalefate
ren dat het verschil tussen 600
jaar vóór Christus en 1930 jaar
nó nauwelijks meer is aan te
geven. Mussolini was een mees
ter in het weer op elkaar stape
len van omgevallen stukken pi
laar. De ontbrekende delen wer
den vervolgens keurig bijge
maakt.
Goed voor bezoekers met weinig
fantasie, goed voor de propagan
da en het historisch volksgevoel,
maar in feite natuurlijk pure
geschiedsvervalsing als we niet
meer beschikken over de origi
nele bouwtekeningen. Saillant
detail: eind vorige eeuw zijn in
de Basilicata ontelbaar veel
overblijfselen van het oorspron
kelijk Griekse Metaponte (Me-
tappa) gebruikt voor de aanleg
van de spoorlijn. Wat zou Mus
solini hebben gedaan?
Indrukwekkend
Matera is mooi, Materia is zelfs
indrukwekkend. Zeker als we de
stad bewonderen vanaf de Mur-
gia, het tegenovergelegen pla
teau, van Matera gescheiden
Matera, van nationale schande tot internationale trots.
door een diepe kloof. Vanaf deze
plaats schoot Pasolini zijn film
'Het evangelie volgens Mat-
theus'. Unesco is van mening dat
Matera, al 500.000 jaar onafge
broken bewoond, behoort tot het
belangrijkste culturele erfgoed
dat de wereld ons heeft te bie
den.
Sinds 18 december van het vorig
jaar prijkt Matera op 'de lijst'.
Uiteindelijk moeten de Sasso
Barisano en de Sasso Caveoso,
de beide woonwijken die groten
deels bestaan uit halfonder-
rekenmeester Pythagoras zich
hier destijds vestigde. Hier, in
Metaponte, zijn ook de immens
waardevolle 'bronzen tafelen'
gevonden die wetsteksten bevat
ten betreffende de agriculturele
organisatie ter plaatse aan het
begin van de derde eeuw vóór
Christus.
Desastreus
Basilicata is zonder twijfel de
armste regio van Italië. En zal
grondse woningen, volgens
Unesco onderdak bieden aan cir
ca 4000 inwoners.
100 miljoen
Geld voor herstel van de Sassi
(of het stoppen van het verval) is
er genoeg. Omgerekend zo'n
honderd miljoen gulden kan des
gewenst uit de Italiaanse staats
kas worden gedolven. Rome
heeft immers wat goed te maken
bij het arme Basilicata, dat wel
iswaar beschikt over een klein
stuk zeer vruchtbaar laagland,
maar tegelijkertijd om die reden
werd begeerd door deze en gene.
De beste 'grano duro' (meel voor
de onvermijdelijke pasta) komt
uit de Basilicata, evenals sappige
sinaasappelen, oversized olijven
en mollige lammeren. Wellicht
was dét de reden dat de Griekse
dat voorlopig ook blijven. Buiten
het stukje laagland is voorname
lijk sprake van bergen en zoge
heten 'calanchi', uit leem en
zand samengestelde heuvels die
de neiging hebben om bij zware
regenval als een plumpudding in
elkaar te zakken. Vanuit de
lucht ziet Basilicata eruit als een
grote kattenbak, met al die
rondslingerende kalkstenen.
De Europese landbouwpolitiek
heeft in deze regio desastreuze
gevolgen. De citrusvruchten
brengen te weinig op om ze van
de bomen te plukken en de
graanprijs is ook niet meer wat
die geweest is. Het gevolg: veel
verlaten boerenwoningen,
braakliggende akkers en een
trek naar de steden Potenza en
Matera.
Wat de nationale landbouwher
vorming hier in de jaren vijftig
aan leven heeft ingeblazen, haalt
Straatsburg er in recordtempo
weer uit. Wat overblijft, zijn het
toerisme en de bijbehorende
dienstverlening. Maar gokt niet
elke gemeente in de wereld met
een zandstrand daar op? Hier,
aan de Ionische zee, bevindt zich
volgens de milieutechnische
keurmeesters het mooiste strand
van Italië. Een schrale troost, als
niemand ervan komt genieten.
Kommervol
In de Middeleeuwen moet Ma
tera - afgeleid van het Romeinse
Mater Terra (moeder aarde) of
van het Griekse Meta Hera
(moeder Hera, de vruchtbaar
heidsgodin)? - 8000 inwoners
hebben geteld. Ze woonden op
een kluitje, boven en onder el
kaar in kommervolle omstandig
heden. Matera is altijd bewoond
geweest door 'boeren', met alle
bijbehorende sociale en culturele
structuren. Ook wat dat betreft
was het een uitzonderlijke stad.
De vochtige grotten, eerst in ge
bruik als opslag voor voedsel of
als onderkomen voor de dieren,
waren in de loop der tijden vaak
'verbouwd' tot grotkerken. Ma
tera telt er nog een kleine 140
stuks. Als het buiten dik veertig
graden is, is het hier een genot
om in de kerk te zitten. Resten
van fresco's op de muren; het
verval is niet te stoppen. Hier
vergaat alles na verloop van tijd
tot modder en zand.
Voormalige cryptes zijn in min
der religieuze tijden verbouwd
tot wijnpersen, waar de Matera-
nen op hun blote voeten in te
werk zijn gegaan. Grotkerken
werden ook noodgedwongen in
gebruik genomen als woningen.
Soms huisden er wel twintig
mensen in een grot, vaak vele
eeuwen terug al bewoond door
voorgangers in dierenvellen.
FOTO HANS BOS
'Nieuwhuizen' heet de woonwijk
die er vanaf de Murgia het oudst
uitziet. Gaten, holen en spelon
ken maken een onheilspellende
indruk. De terrasvormige behui
zing stamt (pas) uit de zestiende
eeuw en werd bewoond door
buitenlandse 'asielzoekers' uit
Griekenland, Albanië en Turkije,
die elders in de stad geen plaats
meer konden vinden. Is sinds die
tijd veel veranderd?
Tot in de jaren vijftig van deze
eeuw beschikte Matera niet over
stromend water en riolering. Het
regenwater verdween via een in
genieus verzamelsysteem in
voorraadkelders, waarvan de
kwaliteit om begrijpelijke rede
nen veel te wensen overliet. Nog
deze eeuw kwamen in Matera
epidemieën voor van ziektes die
in de rest van Europa al lang
waren uitgeroeid. In de jaren
twintig stierf in Matera de helft
van de zuigelingen vlak na de
geboorte. Basilicata hing aan 'de
laatste mem', in feite niet meer
beschouwd als een stukje Italië.
Schande
De in de jaren dertig naar de
Basilicata verbannen Carlo Levi
beschreef in zijn boek 'Christus
hield stil bij Eboli' de dramati
sche levensomstandigheden in
Matera. Op dat moment was
zonder twijfel sprake van een
nationale schande. 14.000 inwo
ners kregen de kans om te ver
huizen naar speciaal voor hen
aangelegde dorpen in de buurt.
Ze grepen die met beide handen
aan, maar luidden op die manier
ook de doodsklok over een cultu
reel en sociaal uniek stukje Ita
lië, met een boerenstand die het
voor een deel nog moest hebben
van ruilhandel. Matera is inmid
dels van nationale schande ge
groeid tot internationale trots,
maar heeft daarbij wel zijn ziel
in moeten leveren.
ten
Iragon
rak
n, evenals de abrikozen en 1
cenpan op het vuur, leg het sp
maar niet bruin worden. Voeg a
toe en roerbak het geheel P
minuten. Leg de rollade op
vulling gelijkmatig over het vl i
irs gemalen peper.
slager eventueel aanwijzingen hoe
lok het principe huldigen: a
en als enthousiast amateur Q
ook de zijkant door een touw
annen).
en boter fors. Laat de r0^e.'a It
n alle kanten mooi dicht. Nie j
Gebruik liever een houten spaan-
het glas cognac in een gr
:n een glasvlam. Giet de 1
ie fik in de pan. Na nunuu
op de pan te schuiven. La
uten op een zacht vuur ros s
ds af en toe om. Wat je aan v I
et stoofnat in de pan kiepere
maar lekkerder op.
en laat het rusten terwijl deisa
t doen door een potje zure r
t ook kiezen voor de mager een.
en met een scheut bouillon
Lentes zou ik niet serv.er®?lflDStuk-
ïdacht maar af van dit k Jjterse-
ipelen gegarneerd met wat p gn
:oli, bloemkool of spercieb
ijk altijd lekker.
Audi laat er geen mis
sstand over bestaan:
binnen VW is Audi het
Premium-merk. Het
merk met de Olympische
®gen, dat als motto
"orsprung durch Tech
nic voert wil richting
8even aan de technologi
sche veranderingen die
redig zijn om als auto
merk bij de tijd te blij—
'en. Volkswagen zelf
r;eeft die vernieuwings
drang van Audi ook
jjerd nodig. Zeker als
Jet er nog ooit van komt
ret de automobielbou-
%s carrosserieën van
f'uminium kunnen ma
ren. Audi heeft die voor
drong zelf afgedwon-
8®. Ten koste van ont-
reglijk veel geld en tijd.
öoor Bien van der Steen
zeh zegt nooit een betere
i? te hebben. En dat
D rest eens kunnen kloppen.
Snit z'et er fantastisch uit.
tont onmiskenbaar Audi,
u rond en stoer. Binnenin
,,...vP'sche gedegen sfeertje
rlnÜ tj afwerking bewonde-
2 afdwingt. De auto is een
gre maatstaf voor het be
leer h'nnen VW meer en
reU, re sector voor zijn
De A»ng neemt
kim, 'S 20n(fer meer een revo-
S«£*auta Inde 108-jarige
is j. ms van de automobiel
tend pestatie n°8 nooit ver-
aijw, 5 Z1ln wel aluminium
te ni!eWeest' maar die had-
^oss^Ta6®,11 Afdragende
tern/ ,- heeft, samen
hameintm1 Alcoa' een Space
hezelfdo l ,?r Amutseld dat
heeft ai stljfheid en sterkte
'nJ Sj,n hedendaagse sta-
s. Voor het milieu kan
Aluminium carrosserie in topauto A8
De A8 is een unieke auto. Duur, maar bij voorbaat een klassieker.
de toepassing straks van nut
zijn: aluminium is immers veel
lichter dan staal en kan gemak
kelijker hergebruikt worden.
3 op ÏOO
De nieuwe A8 komt aan een
gewicht van ca. 1700 kilo. En
aluminium wordt het materiaal
voor de auto van de toekomst.
Want Audi wil in het jaar 2000
een auto op de weg gezet heb
ben die met drie liter honderd
kilometer ver komt. En behalve
een zuinige motor zul je dan
ook een auto moeten hebben die
beduidend minder weegt en
aërodynamische maatstaven
zet. De huidige direct ingespo
ten turbodiesel van Audi speelt
het al een heel eind klaar: het is
mogelijk met die auto honderd
kilometer te rijden met net iets
meer dan vijf liter brandstof.
De gewichtsreductie zal in de
ogen van de constructeurs moe
ten komen van het materiaal
waarvan ook vliegtuigen ge
maakt worden: aluminium dus.
Want auto's worden steeds
maar gewichtiger door allerlei
maatregelen die met veiligheid,
prestaties en comfort te maken
hebben. De Nederlander Geert
Kuypers, technisch ontwerper
in Ingolstadt, noemt gewichts
besparing als een van de be
langrijkste argumenten voor het
gebruik van aluminium. De A8
weegt 140 kilo minder dan een
vergelijkbare auto die een sta
len opbouw heeft.
In 1985 liet Audi voor het eerst
zien welke richting het heen
wilde: op de Hannover Messe
werd voor het eerst een alumi
nium carrosserie van een Audi
100 getoond. Nieuwe legerin
gen, andere constructiebeginse-
1 len, klmktechniek, lassen en lij
men leidden tot een carrosserie
die behalve zelfdragend ook nog
FOTO AUDI
stijver is dan een conventioneel
karkas en bovendien uitsteken
de crashresultaten wat betreft
de kreukelzones geeft.
Prijzen
Audi had al een V8, al rijden er
daarvan in Nederland maar en
kele rond. Een auto die ruim
twee ton kost. En de vrees was
dan ook groot, dat de nieuwe
variant op dat thema, waarvan
de ontwikkelingskosten peper
duur zijn, nog veel meer geld
moest kosten. Dat kan meeval
len: als de auto in juli verschijnt
zal de uitvoering met zescilin
der motor ruim 130.000,- kos
ten. De 4.2 liter V8, mét quattro
(vierwiel-)aandrijving moet
voor een goeie 170.000 gulden
de deur uit kunnen. Als de indi
catie die importeur Pon nu wil
geven tenminste klopt.
De A8 - de aanduiding
A+cilinderaantal zal straks voor
alle Audi's gelden - wordt in
heel kleine series gebouwd. De
weinigen die zich zo'n auto aan
schaffen worden bij voorbaat
eigenaar van een klassieker.
Want de levensduur van dit uit
aluminium opgetrokken voer
tuig is in theorie bijkans onbe
grensd.
Mits ongelukken uitblijven al
thans. Voorlopig zijn erashes
dan ook een groot probleem: in
Nederland worden drie dealers
aangesteld die een ernstig ge
deukte A8 kunnen repareren.
Die dealers zullen elk minstens
een ton moeten investeren.
Want de monteur zal in staat
moeten zijn aluminium te lassen
en er moeten speciale installa
ties komen voor de bewerking
van dat roestvrije, maar lastige
materiaal.
Audi denkt er in de wereld per
jaar 15.000 af te kunnen zetten.
Het grootste deel zal bestaan uit
de versie met 175 pk, de V6. De
topversie met V8 en 300 pk, de
quattro-aandrijving en onge
woon luxe uitvoering (de speci
ficatie behelst twee pagina's
kleine lettertjes) blijft voorbe
houden aan de happy few. Die
dan ook de voortreffelijke van
Porsche geleende tip-tronic au
tomaat ter beschikking hebben.
Audi sleutelt ook aan een dikke
dieselmotor voor de A8 en die
zal er eerder komen dan de
twaalfcilinder. Want het feit
dat de concurrentie, Mercedes
en BMW, die laatste motor wel
levert schijnt Audi voorlopig
nog niet koud of warm te ma
ken.
Servomotoren
Het is enigszins vreemd, dat een
lichtere carrosserie van ruim
vijf meter lang zo ontzettend
vol gebouwd moet worden met
servomotoren, dat de gewichts
besparing meteen weer teniet
gedaan wordt. Audi bestaat het
zelfs de hoogteverstelling van
de veiligheidsgordel langs elek
trische weg te laten gebeuren.
Luxe kan leuk zijn, maar zodra
het overdreven wordt wekt het
weerstand op. Je kunt dan wel
uitkraaien dat een lichtere auto
minder brandstof verbruikt,
maar als je die auto volstopt
met allerhande gewichtige li-
flafjes is dat een mededeling
van niks.
Audi riep een tijdje geleden dat
de aluminium carrosserie snel
navolging zal vinden. Dat zal
wel meevallen. Want het con
cern is er zelf ook al niet minder
dan vijftien jaar lang mee bezig
geweest. En het aanvankelijke
optimisme, dat binnen een paar
jaar een ander minder opzichtig
Audi-model van aluminium zal
verschijnen is al heel wat ge
temperd. Audi zegt nu dat dat
'tegen het eind van deze eeuw'
wel het geval zal zijn.
Audi heeft in elk geval weer
wat. Het merk dat als eerste
autostaai galvaniseerde om tien
jaar garantie tegen roest te kun
nen bieden, kan er prat op gaan
een unieke auto op de markt te
hebben gezet. Innovatief tot op
het bot, al zal het nog vele jaren
duren voordat de consument
daar echt wat aan heeft. Audi is
er terecht heel opgewonden van.
Als het waar is wat ze in Ingol
stadt zeggen is dat ook te be
grijpen: „Die Rader rollen wie
der" zeggen de Audi-construc-
teurs in de overtuiging dat de
automarkt weer aantrekt.
Afvallen is simpel.
Als je meer eet
dan het lichaam
kan verbranden dan dijt het
lichaam uit en neemt het ge
wicht toe. Dus als je minder
eet en meer beweegt, dan val
je vanzelf af. Logica.
Zo eenvoudig is het, en zo
eenvoudig is het dus niet.
Want waarom zouden we dan
elk jaar 30 miljoen gulden
over de toonbank van de dro
gist schuiven in ruil voor
slankmakende pillen, poeders
en drankjes? Waarom dan al
die fantastische wonderdiëten
terwijl één wonderdieet al
voldoende is? En waarom
prijzen dokters nu ten einde
raad darmverminkende ope
raties aan als misschien wel de
enige remedie tegen 'ziekelijk
overgewicht'? Het antwoord
hierop is even simpel als treu
rig: omdat domweg niets
helpt.
En als de diëten, de pillen en
de poeders al zouden helpen,
dan weten we niet eens pre
cies waartegen en waarvoor.
Tegen overgewicht, zult u
wellicht zeggen, en een kind
weet waarvoor, want dik is
niet gezond. Dat is waar en
(dit wordt een heel wazig
stukje) tegelijkertijd ook weer
niet.
Uit een NIPO-onderzoek uit
1992 bleek dat 43 procent van
de gezinshoofden (degenen
die de inkopen doet, dus
meestal een vrouw) zichzelf te
dik vindt. Dat is vele malen
meer dan het percentage
mensen die door dokters echt
te dik wordt bevonden. Men
is het van medische zijde on
geveer over eens dat 5 en
misschien wel 10 procent van
de mensen zo dik is dat ze een
extra risico lopen op hart- en
vaatziekten, kortademigheid
en slijtage van de gewrichten.
Het verschil valt te verklaren
doordat twee opvattingen
door elkaar lopen: de medi
sche opvatting dat echt te dik
ongezond is, en de mening
van bijna alle mensen dat je
met enkele pondjes extra 'er
niet goed uitziet'. De meeste
mensen kuren om de mooi en
niet om medische redenen.
Maar ja, wat is mooi? Vroe
ger werden Rubensvrouwen
zeer mooi bevonden, tegen
woordig is het ideaalbeeld
verschoven naar de andere
kant van de weegschaal. De
mannequins van Dior zijn de
laatste twintig jaar steeds lan
ger en dunner geworden en
tegen dat ondervoede schoon
heidsideaal valt niet meer op
te lijnen. In dat onoverbrug
bare gat tussen wens en wer
kelijkheid is een hele afslan
kingsindustrie gesprongen.
Elk jaar komt een op de tien
Nederlanders op het idee om
af te vallen en heeft dan de
keuze uit een vracht aan won
derdiëten en vrij verkrijgbare
middeltjes.
Helpen die? Nee. Meer dan
zeven ons per week afvallen
en een totaal van tien procent
gewichtsverlies worden door
zeer weinigen gehaald.
Twee derde is na een jaar
weer terug op het oude ge
wicht en vrijwel iedereen na
vijf jaar. Maar al baat kuren
meestal niet, schaden kan het
wel. Jojo-en, de wanhopige
cyclus van afvallen en weer
aankomen, is bij mensen met
een normaal gewicht mogelijk
zelfs schadelijk omdat ook de
lichaamseiwitten dreigen te
worden afgebroken. Erger
nog, men denkt dat het naja
gen van het al te magere
schoonheidsideaal vooral bij
de jeugd kan leiden tot eet
stoornissen als uithongering
en vraatzucht.
Gelukkig zijn eigenlijk maar
weinig mensen echt te zwaar,
strikt medisch gezien dan.
Maar daar begint de grote
verwarring, want wat is strikt
medisch gezien te dik? Dat
kunt u zelf berekenen met de
zogeheten Quetelet Index: ge
wicht in kilo's gedeeld door
lengte maal lengte in meters.
Iemand van 1,70 lang en 80
kilo zwaar heeft dus een QI
van 27,68 (80 gedeeld door
1,70 maal 1.70). Onder de 20
is te mager, boven de 25 is te
dik.
Tenminste, dat vindt men zo
ongeveer want de deskundi
gen zijn het daar, mild gezegd,
u
Door Jan Paalman
niet geheel over eens. In 1985
verklaarde het Amerikaanse
Gezondheids Instituut over
gewicht tot ziekte omdat bij
elk pondje extra méér de kans
op ziekte en sterfte toeneemt.
Maar uit divers onderzoek
(zoals de 'Albany study' uit
1988) bleek weer dat mannen
die vijf tot tien kilo zwaarder
zijn dan wenselijk is toch nog
langer leven dan hun mager
der soortgenoten. Maar dat
extreem overgewicht nadelig
is, daar is iedereen het over
eens. Het tast de kwaliteit van
leven aan - de jas die niet
dicht kan, de veiligheidsriem
die niet past, je niet door de
stoelenrij in de bioscoop kun
nen manoevreren, de geestige
opmerkingen van het pu
bliek - en ook de gezondheid.
Wat nu? De dokter heeft van
alles te bieden: eetlustrem-
mende middelen, laag energe
tische diëten (waar dus weinig
inzit), pillen die de afbraak
van zetmeel blokkeren en,
nieuw, een middel dat voor
komt dat het vet in de darm
wordt afgebroken en opgeno
men.
Afvallen
Tja. Vijfendertig jaar geleden
schreef Stunkard: 'Dikke
mensen houden meestal met
de behandeling op. Degenen
die zich wel laten behandelen
vallen meestal niet af; en de
genen die wel afvallen komen
meestal weer op hun oude
gewicht terug.' Deze zin tref
je nog steeds steevast aan in
artikelen over de behandeling
van overgewicht. Niets helpt,
en als het helpt, dan helpt het
maar even.
De wanhoop van dikke men
sen wordt geëvenaard door de
wanhoop van de dokters, die
hebben buitengewoon krasse
methodes bedacht: bariatri-
sche chirurgie ofwel het mes
er in. Vijftien jaar geleden
werd daar in de medische ge
meente buitengewoon nega
tief over gedacht, maar nu
lijkt het tij gekeerd. Het prin
cipe is heel eenvoudig. Men
sen kun je toch niet minder
laten eten, dus moet je er
operatief voor zorgen dat ze
minder kunnen eten of dat
het voedsel niet goed kan
worden opgenomen. Allerlei
operaties hebben de revue ge
passeerd - van het met staal
draden dichtnaaien van de
kaak tot het weghalen van
een flink stuk dunne darm -
en uiteindelijk is het verklei
nen van de maag als meest
veilige en effectieve methode
overgebleven.
Helpt dat? Het helpt. Maar
de patiënt moet wel zijn leven
lang onder medische controle
blijven en de verkleining van
zijn maag is onherroepelijk.
Dat laatste is een belangrijk
bezwaar. In het Rode Kruis
Ziekenhuis in Beverwijk ex
perimenteert men nu met een
nieuwe methode. Om de
maag wordt een opblaasbaar
siliconenbandje aangebracht
dat van buitenaf kan worden
opgeblazen. Op die manier
kan de maaginhoud naar
wens worden verkleind en bo
vendien is de operatie niet
onherroepelijk. Dertig men
sen verloren op die manier in
tien maanden gemiddeld 67
procent van hun overgewicht.
Is daarmee een gewichtig pro
bleem de wereld uit? Natuur
lijk niet. Zo'n operatie is in
feite een medische wanhoops
daad, een laatste redmiddel
als niets heeft geholpen. De
oorzaak van overgewicht, zo
zeggen deskundigen geleerd,
is 'multifactorieel', een sa
menspel van vele factoren, en
'multifactorieel', zo zeggen
weer andere geleerden, is def
tig zeggen dat men de oor
zaak niet weet. Het is daarom
de vraag of overgewicht ooit
door medisch ingrijpen kan
worden opgelost.
Van onze verslaggever
Amsterdam - De Turkse verkeersbureaus in West-Europa zijn
een grote publiciteitscampagne begonnen om het sterk afge
nomen toerisme naar Turkije een nieuwe impuls te geven.
Nederlanders hebben dit jaar 35
procent minder reizen naar Tur
kije geboekt dan in dezelfde pe
riode van 1993, aldus een
woordvoerster van het Turks na
tionaal Verkeersbureau in Am
sterdam. Volgens de ANVR is het
aantal vliegreizen van Neder
land naar Turkije met 46 procent
gedaald ten opzichte van vorig
jaar.
De belangstelling voor Turkije is
afgenomen als gevolg van het
dreigement van de Koerdische
verzetsbeweging PKK om aan
slagen te plegen op toeristische
centra in Turkije.
Bij twee recente bomaanslagen
in Istanbul zijn verscheidene
buitenlandse toeristen om het
leven gekomen. Toeristencentra
aan de Middellandse Zee staan
onder zware bewaking van vei
ligheidstroepen. Een negatief
reisadvies geldt niettemin alleen
voor het oorlogsgebied in Zuid-
oost-Turkije.
