'De grens van het toelaatbare' 'Vasten is een teken van delen met anderen' Hoger Indiase bic Uur van de Politie gebruikt allerlei methoden om criminelen op te sporen Drugrunners achter de tralies dankzij Nederlands strafrecht DE STEM REGIO tnESTEM Vakbondsbestuur ZATERDAG 2 APRIL 1994 Van onze verslaggever Lukas Burgering Telefoons aftappen, inbre ken bij verdachten, huis- kamergesprekken afluiste ren, zendertjes op auto's aanbrengen, uitlokken van misdrijven, infiltreren in criminele organisaties, vervalsen van processen- herbaal. Het zijn allemaal methoden die de politie, meestal in opdracht van het Openbaar Ministerie ge bruikt om criminelen op te spo ren. Mag dat allemaal wel? Professor G. Mols van de Rijks universiteit Limburg legt uit waar volgens hem de grens zou moeten liggen. Hij is hoogleraar strafrecht en criminologie. „Ten eerste moet al het bewijs dat de politie verzamelt in over eenstemming zijn met de waar heid. Een proces-verbaal dat leugens, halve waarheden of niet-controleerbare uitspraken bevat, is volgens mij onaan vaardbaar," zegt Mols. „Het is ook onbestaanbaar dat een rech ter zoiets accepteert." Toch komt dat wel voor. Mols noemt het voorbeeld van een strafzaak. In het proces-verbaal stond een weergave van afge luisterde telefoongesprekken, die als bewijs moesten dienen. Toen de advocaat van de verdachte vroeg om de opnamen van die gesprekken te mogen horen, bleek dat ze niet bestonden. Die gesprekken waren kennelijk ver zonnen om de bewijsvoering rond te krijgen. Rammelig Een tweede voorbeeld van 'ram melig' bewijs is een zaak waarin twee verschillende getuigenver klaringen werdes-gepresenteerd. Uiteindelijk bleken die van één persoon te komen. Veel ingewikkelder is de tweede grens die Mols trekt. Die heeft betrekking op de methoden die justitie gebruikt. „Eigenlijk moet je zeggen: in de wet staat precies wat wel en niet mag. Maar wat er in ons land wel of niet mag, wordt ook bepaald door rechtspraak. Rechters toet sen de manier waarop een wet wordt toegepast." Mols legt uit hoe dat in de praktijk werkt: „Toen de Neder landse politie begon met infiltra tie in criminele organisaties, met zogenaamde undercover-agenten, werden daar meteen processen over ge voerd. De praktijk ging voor de wet uit, rechters moesten achter af vaststellen of het mocht. Het mocht dus wel. En toen ging het weer verder. Agenten mogen nu zelfs drugs kopen en verkopen, om bewijs te verzamelen." Mols gaat in op de drugrunner- zaak. „Wie een drugrunner wil pakken, mag wel rondhangen op een parkeerterrein, maar niet zelf op een verdacht persoon afstappen en om drugs gaan vra gen. Het is niet toegestaan om iemand iets te laten doen of zeggen, als hij dat al niet van plan was." Inbreken „Er verschijnen nu berichten dat de politie zich zou bezighouden met inbreken. Dat is zeker niet toegestaan. Als justitie vindt dat het een wel een goede methode is, moet ze het maar laten toet sen door de rechter. Maar ik weet zeker dat het nooit goedge vonden zal worden. Daar ligt de grens van het toelaatbare." Het Openbaar Ministerie be schikt over allerlei middelen om een pand tegen de zin van een bewoner of eigenaar te betreden. In de wet staat precies hoe en wanneer een huiszoeking plaats moet vinden. Daar staat ook dat het strafbaar is wanneer een po litieman op een andere manier een huiszoeking doet. De inbra ken die justitie pleegt, dienen dus volgens Mols een ander doel. „Dat moet wel. De gewone huis zoeking bestaat al. Waarom zou justitie dan nog op een andere manier een huis binnen willen?" Mols geeft zelf het antwoord: „De politie kan bijvoorbeeld be wijsmateriaal gaan wegleggen. Bij een officiële huiszoeking haalt ze het dan weer tevoor schijn. Het kan ook zijn dat ze 'afluisterapparatuur gaat plaat- Afluisteren Het afluisteren van telefoons is niet meer direct verbonden aan 1 'Er verschijnen nu berichten dat de politie zich zou bezighouden met inbreken. Dat is zeker niet toegestaan'. foto willem blauw het gerechtelijk vooronderzoek. Dat betekent dat, ook wanneer er nog geen sprake is van een verdenking van iemand, de poli tie bijvoorbeeld mag meeluiste ren met telefoongesprekken. Er moet wel een 'redelijk vermoe den' bestaan dat de persoon in kwestie kwade bedoelingen heeft. Een verdachte moet, voor zover het onderzoek dat toe staat, achteraf worden ingelicht over de telefoon-tap. „Wanneer justitie nu ook nog de gesprekken in je huiskamer kan en mag afluisteren, blijft er van je privacy helemaal niets meer over," denkt Mols. Dubieus Het Openbaar Ministerie mag ook autotelefoons afluisteren met behulp van scanners. Dat bleek uit het vonnis van 28 maart van de Amsterdamse rechtbank in de 'Forex-zaak', waar door het afluisteren van een autotelefoon drughandelaars gepakt konden worden. Het kan voorkomen, dat bij zo'n operatie ook gesprekken van niet-ver- dachte personen wordt afgeluis terd. Maar, zo vond de recht bank, „als de politie bijvoor beeld een telefoon van een café tapt, en dat mag ook, zullen naast de verdachte ook vele an deren te horen zijn." Hoewel het Openbaar Ministerie de feitelijke opdracht tot opspo ring geeft, gaan de verwijten over dubieuze methoden vaak in de richting van de politie. Het is de politie die het bewijs moet verzamelen tegen een verdachte. Voorzitter H. Kruizinga van de grootste politiebond, de ACP, maakt zich niet zo druk om alle publiciteit. „Concrete zaken? Ik heb één keer, een paar jaar gele den een gerucht gehoord. Verder is er volgens mij niet zoveel aan de hand. Er wordt een heleboel drukte gemaakt en dat komt vooral door de opwinding rond de IRT. Nu houdt opeens ieder een de politie in de gaten." De politie staat volgens Kruizin ga voor een 'zware klus'. „Ener zijds moet je het opnemen tegen zware criminelen, die zich na tuurlijk aan geen enkele regel houden en voor wie alles moge lijk is. Anderzijds moeten wij zelf wel helemaal precies binnen de regels blijven. Dan sukkel je dus er gewoon achteraan." Kruizinga relativeert de verwij ten aan de politie nog verder. „Er bestaat ook vaak verschil van mening. De ene officier van justitie legt de grens van het toelaatbare vaak duidelijk ver der dan een andere. Hetzelfde geldt voor rechters. En als een officier dan roept 'het is illegaal', realiseert niemand zich nog dat een andere de opdracht gaf." De woordvoerster van de Neder landse Politie Bond, C. Tempel man, vindt wat dat betreft het 'democratisch proces' het be langrijkst. „Er moet altijd, over iedere opsporingsmethode over legd worden. Dan worden ver schillen in opvatting duidelijk zichtbaar en kan er over gedi- cussieerd worden." De officier van justitie in Breda, W. Koops, legt uit dat het niet altijd zinvol is om methoden te laten toetsen door de rechter: „Als de verdediging van een ver dachte vraagt om exacte uitleg van de manier waarop de opspo ring heeft plaatsgevonden, kun je besluiten om dat niet te doen." Merken Koops vergelijkt het met een rechtszaak over gestolen Merce- des-onderdelen. Die zijn op een geheime manier gemerkt, zodat de fabriek altijd kan zien van welke auto een bepaald onder deel komt. Als een Mercedes of een onderdeel ervan gestolen wordt, komt dat goed van pas. „Op zeker moment wilde de ad vocaat van de verdachte weten hoe de fabriek dat merkteken aanbracht. De rechter besloot toen dat het Openbaar Min rie die methode niet hoefde te maken. Als dat'J had gemoeten, was het u(,i van die onderdelen meteen j meer nodig geweest." De politievakbond NPB daar anders over. Woordv» Tempelman: „Dat is een i quentie van onze staat* Het mag niet zo zijn dat J drachten van officieren in s zijn met democratisch stelde grenzen. Het moet - alle partijen duidelijk zijn i we mee bezig zijn." Zijn officieren het vaak neJ kaar oneens over opsporinj#] thoden? Koops denkt van wel. „Net J goed als politiemannen ot i ters, zijn ook officieren van titie het weieens oneens, komt omdat het gaat om I interpreteren van de wet, wet is soms op verschillenden nieren uit te leggen." Afspraken De politie in Midden- en We Brabant heeft duidelijke ken gemaakt met het 0] Ministerie. Beleidsvoorlichter Worm: „Alle politie-operaties ons gebied vinden plaats overleg met het Openbaar terie of een rechter-commissaij die een bijzonder onderzoek voert. Die operaties moeten tijd binnen de wet moge zijn." Bij meningsverschil tussen Openbaar Ministerie en de poiil tie over de vraag of een legaal is, gaat volgens Worm') zaak niet door'. Geven officii van justitie weieens opdrachti die niet helemaal binnen de w vallen, zoals inbreken? Wo: schiet meteen in zijn lach. „Ni tuurlijk niet. Die zijn toch nii gek?" Het ministerie van Justitie niet ingaan op de beschuldigt gen aan het adres van de poEt en het Openbaar Ministerie. „I zijn ondertussen in de Tw< Kamer schriftelijke vragen steld aan de minister. De Pvdtl fractie wil weten of het waaii| dat agenten inbreken," zegt voorlichtster. Op de antwoordi die de minister -uiterlijk vii dagen voor de verkiezingen| moet geven, mogen voorlichte: niet vooruit lopen. Door Liesbeth Kuipers (IPS) NeW Delhi - Nederland gaat a; I ndia technologie voor de bloeme teelt leveren. In ruil daarvoor wo den Indiase rozen op de Nederlan j se bloemenveiling verkocht. tipt Indiase ministerie van Handel z „„ode vooruitzichten voor de bloeme Zm in India. Ze denkt de huidi I L.ort ter waarde van 4,5 miljoen dc farm drie jaar tijd te verhogen naar "floen dollar en ook de afzet m eig t Ld neemt steeds meer toe. Vertegenwoordigers van Nederlant hloemenkwekers hebben onlangs Int i hezocht om technische bijstand en ke I Jjs van marketingtechnieken aan Van onze verslaggeefster Marja Klein Obbink Breda/Roosendaal - Daarna werd Jezus door de Geest naar de woestijn gevoerd om door de duivel op de proef gesteld te worden. Nadat Hij veertig dagen en veertig nachten had gevast, kreeg Hij honger. (Matteüs 4, vers 1-2). Jezus vastte als voorberei ding op zijn openbaar leven. Hij was 30 jaar toen hij be gon aan zijn rondreis door Palestina om zijn boodschap te verkondigen. Drie jaar la ter werd hij gekruisigd. Veertig dagen je beperken in eten en drinken, niet roken, niet snoepen. Wie Jezus wil dienen, moet hem volgen. In die geest bereiden katholieken zich tradi tioneel voor op het paasfeest. Een goed katholiek herinnert zich nog het vastentrommeltje. Daarin bewaarde hij als kind het snoep dat hem in de vastentijd tussen Aswoensdag en Goede Vrijdag was aangeboden. Paas zaterdag om twaalf uur 's mid dags mocht het trommeltje open. Het uitgespaarde snoepgeld ging naar de missie, later de Vasten actie. Intentie Het trommeltje bestaat niet meer. En de katholiek die zich houdt aan de traditionele invul ling van het vasten, namelijk de lichamelijke boetedoening, ei genlijk ook niet, zegt voorlichter J. Willems van het bisdom Bre da. „Het vasten als ritueel is bijna verdwenen. Hiervoor in de plaats is een intentie gekomen, een levenshouding. Jouw hou ding ten opzichte van de ander." Voor pastor Bertus van Schaik uit Nieuw-Vossemeer heeft het vasten al langer zijn traditionele betekenis verloren. „Ik vast al jaren. Sinds een jaar eet ik geen vlees meer, sinds een jaar of twee drink ik geen alcohol en Jacques Klaver is een van de organisatoren van de jaarlijkse soepactie in Roosendaal tijdens de vastentijd. foto de stem/ben steffen met roken ben ik veel langer geleden gestopt. Vasten is voor mij soberheid, jezelf een stuk ontzeggen, maar dan wel het hele jaar door. Naast een lijflijke ontzegging, kan vasten leiden tot een stukje bewustwording. Vas ten is niet alleen goed voor je lijf, maar ook om je ego te be heersen. We moeten ons lichaam niet de baas laten worden over onze ziel." Traditioneel Maar in deze officiële vastentijd verlegt de pastor wel zijn accen ten. „Het gebed beoefen ik wat actiever, ik sta vroeg op, ga op tijd naar bed en ik leg me enige vermindering in eten op. 's Mor gens soms niet eten, bijvoor beeld. Maar dat mag ook wel", lacht de pastor, „want een beetje afvallen kan geen kwaad." Ébch kent pastor Van Schaik parochianen die nog op een ouderwetse manier de vastentijd beleven. „Als iemand opeens 65 gulden in de collectezak stopt, dan is er een gerede kans dat hij of zij iets uitgespaard heeft. Aan andere mensen merk ik dat zij meer aan bezinning doen door wat vaker naar de kerk te gaan." Maar meer wil hij daarover niet kwijt. „Want vasten is een per soonlijke zaak." Dat antwoord krijg je vaker als je op zoek gaat naar katholieken die nog op een traditionele wijze vasten. „Ik ken iemand, van wie ik zeker weet dat hij veertig dagen vast," zegt Ermelinde van den Bouwhuijsen van de werk groep conciliair proces in Roo sendaal. „Op verjaardagen neemt hij geen koekje, hij rookt niet. Degenen die hem goed ken nen, weten het, maar een ander merkt niks aan hem. Je praat er gewoon niet over." Niet materieel Wanneer gij vast, zet dan geen somber gezicht zoals de schijn heiligen; zij verstrakken hun ge zicht om de mensen te tonen dat zij aan het vasten zijn Maar als gij vast, zalft dan uw hoofd en wast uw gezicht, om niet aan de mensen te laten zien dat gij vast, maar vast voor uw Vader die in het verborgene is en uw Vader die in het verborgene ziet, zal het u vergelden. (Matteüs 6, vers 16-18). Zelfs in klooster-bejaardenoord huize Elisabeth in Roosendaal vasten de zusters al lang niet meer zoals vroeger. „Ach," zegt de zuster die de telefoon op neemt, „de een eet misschien wat minder, de ander slaat een glaas je over, maar er wordt niks meer opgelegd. Ook in de keuken wordt er niet speciaal gekookt. Op de derde zondag van vasten zetten we een grote bus in de hal waarin de bewoners een gift kunnen doen. Het hoge bedrag dat we dan ophalen staat in geen verhouding tot hetgeen er min der gegeten is." Vasten is geen materiële zaak meer, vervolgt de zuster. „Van een materieel vasten hebben we een immaterieel vasten gekre gen. Zelfverloochening is mis schien wel een heel zwaar woord, maar dat komt er toch wel dichtbij. Als je bijvoorbeeld met een persoon veel moeite hebt, dan probeer je daar in de vastentijd wat meer aandacht aan te geven. Of als je met een vervelende karaktertrek wor stelt, dan probeer je je daar eens helemaal op te concentreren. Maar oh lord, wat is het moeilijk om dit aan een buitenstaander uit te leggen." Symbolisch Minder moeite heeft Jacques Klaver hiermee. Hij is een van de organisatoren van de jaarlijkse soepactie in Roosendaal. In de vastentijd en tijdens de advent (vier weken voor kerst) kunnen inwoners van Roosendaal elke maandeg naar een bijeenkomst waar in plaats van een warme maaltijd soep geschonken wordt. Het is een oecumenische actie, die plaats vindt in een zaaltje van de Hervormde Kerk. Ruim twintig mensen komen daar ie dere maandagavond opdraven. „Je moet het zien in zijn symbo lische betekenis," zegt Klaver. „Soep is een eenvoudige maal tijd en vanuit die eenvoud wil je een teken zijn voor andere men sen, aandacht vragen voor de kleine mens. Een teken van de len met anderen." „Overigens heeft de vastentijd niks met katholiek-zijn te ma ken. In het vasten is het ons veel meer te doen elkaar te herinne ren aan het delen. Dat we stil staan bij het feit dat we leven in een waanzinnige overvloed, ter wijl we de Derde Wereld laten barsten. Er is genoeg voor ieder een, zei Ghandi, maar niet voor ieders hebzucht." De afgelopen zes weken is er op de maandagavond een kleine 5000 gulden opgehaald. „Dat is niet veel," zegt Klaver, „maar het gaat om het gebaar. Het geld gaat naar de oecumenische ont wikkelingsbank, een kritisch bankier, die het geld belegt in Derde-Wereldprojecten. Op die manier willen wij een klein beet je ons bezit delen." Van onze verslaggever Kees den Exter Het had wel iets weg van een maffia-proces: tien Ma rokkanen die met hand boeien aan elkaar vastge ketend het vonnis van de Rotterdamse politierechter aanhoren. Iets meer dan twee etmalen eerder waren ze door een immense poli tiemacht van de rijksweg of het trottoir geplukt, ervan verdacht te werken als rat tenvanger voor drughande laren. In de publicitaire rimram rond de frontale aanval van politie en justitie op het drugtoerisme vanuit België en Frankrijk kwam echter amper aan het licht waarom de jongemannen zijn aangehouden én veroor deeld. Het Nederlandse strafrecht biedt twee aanknopingspun ten om 'lokvogels' achter de tralies te krijgen. Vrij vertaald komt het er op neer dat het verboden is om behulpzaam te zijn bij het verkopen of kopen van drugs uit te lokken. Dat laatste geldt dan richting de buitenlander die in Rotterdam 'inkopen' komt doen. In beide gevallen spreekt het justitiële jargon van 'voorbereidings handelingen'. Discussie De Rotterdamse persofficier van justitie, mevrouw De Jon ge: „Over de voorbereidings handelingen bij andere mis drijven is momenteel volop discussie. Ten aanzien van drughandel heeft de recht bank het begrip al jaren geac cepteerd. Op grond van artikel 10 A van de Opiumwet, want daar praten we hier over, zijn in Rotterdam in het verleden al vaker veroordelingen uitge sproken. Maar nog nooit zo massaal als afgelopen maan dag." Gaat het bij een dergelijke bemiddeling om hard drugs of om soft drugs in hoeveelheden groter dan 30 gram, dan gloort een gevangenisstraf, zo heb„ ben de drugrunners die afge- DoorPieter Willemsen Den Haag - Werkloosheid is nie laagopgeleide produktiewerkers t: dat ook goedgeschoolde werknen het veld moeten ruimen. Het leed steeds vaker en harder toe. Vakbondsjuristen hebben er de handen vol aan. De arbeidsver- i houdingen zijn harder en zake lijker geworden. Bedrijven trek ken er minder tijd voor uit om personeelsproblemen op te los sen. Als een werknemer vandaag een probleem is, moet deze liefst vandaag nog weg. p Vooral de mensen tussen 45 en 55 zijn kwetsbaar," zegt Wim ter Welle. Hij is hoofd vakbondsza ken van de Vakorganisatie voor Middelbaar en Hoger Personeel (VHP). Tragisch lopen maandag voor de rech ter moesten verschijnen, erva ren. Tot en met afgelopen weekein de zochten politie en justitie j - zeker ten zuiden van de j te rivieren - de sancties tegen I de drugrunners vooral in de verkeers- en vreemdelingen wetgeving. Op jacht naar po- tentiële Wanten voor hun op- j drachtgevers lappen drugrun- i ners alle verkeersregels aan hun laars. Politie en mare chaussee in Noord-Brabant kunnen meepraten over kamikaze-gedrag van de heren j drugrunners. Maar om een be keuring van 150 gulden we gens te hard rijden lachen die, om maar te zwijgen van de bon van vijf tientjes voor het niet kunnen tonen van een paspoort. Tip Een Rotterdamse politieman zegt heel stellig dat een drug- runner, die 500 gulden ver diend heeft op een dag, een slechte dag achter de rug heeft. Daarbij dient bedacht dat een drugrunner in de regel als tip ongeveer tien procent vangt van de omzet die hij voor zijn baas binnenbrengt. Weer de Rotterdamse politie man: „Per saldo klopt het na tuurlijk niet, maar ik denk weieens dat er in de richting België en Frankrijk méér drugs ons land verlaten dan er langs andere grenzen in totaal binnen komt. Met tientallen tegelijk begeleiden ze soms even zovele passagiers uit een en dezelfde internationale trein naar één en hetzelfde pand. Het is een miljoenenbu- siness." Bij de 49 drugrunners die maandag werden veroordeeld waren er 47 afkomstig uit Ma rokko. Volgens mevrouw De Jonge verbleef 'het merendeel illegaal in ons land. Met de eventuele procedure tot uit zetting wordt gewacht tot de mannen hun straf hebben uit gezeten. Mevrouw De Jonge- „Daarna worden ze overge dragen aan de vreemdelingen politie. Die moet dan maar zeggen wat er met hen moet gebeuren." „Voor mensen boven de 55 is vaak nog wel een regeling te treffen. Maar veel van het leed zit in de groep die iets jonger is." De juridische afdeling van de VHP (28.000 leden) kreeg vorig jaar te maken met 25 procent meer zaken dan in 1990. Der tienhonderd leden deden vaker dan één keer telefonisch een be roep op de bond. In 650 gevallen was er sprake van echte conflicten, waarvoor de bond een oplossing moest vinden. In ruim tweehonderd ge vallen moest de kantonrechter uitspraak doen over het arbeids conflict. „We zijn de laatste jaren steeds bezig met puinruimen," verzucht Ter Welle. „Er zijn veel tragische gevallen. Het gebeurt nog steeds dat iemand die tien jaar in een bepaalde baan zit ineens te ho ren krijgt dat hij niet deugt voor zijn werk en eruit moet. Dat komt hard aan. Probeer zoiets thuis maar eens uit te leggen. Daar heb je tien jaar lang gezegd dat je te weinig tijd aan je gezin hebt besteed omdat het werk al je aandacht vergde." V a 01 di e z d r> I Vastgeroest Veel hogeropgeleide werknemers zijn met hun bedrijf meegge- groeid. Dat maakt ze voor ande- Door onze correspondent Aart Heering I Ivrea - De 'derde revolutie' nof I men het in de kantoren van Olive De schrijfmachinefabriek die millo Olivetti in 1911 stichtte in Noorditaliaanse stadje Ivrea hf I m de afgelopen decennia al tweevoudige gedaanteverwissel ondergaan. Uit de jaren '70 stamt de overgang mechanische naar elektronische k toormachines. Nadat Carlo De Benec h m 1978 de leiding van het kwijne^ bedrijf had overgenomen volgde tweede, ingrijpender transformatie. I vetti ging zich toeleggen op de comPutermarkt en liep tien geleden voorop bij de ontwikkeling e personal computer. En nu is het tijd voor de derde omsc ^eung,. die naar de zogeheten multii aialiteit, ofwel de integratie van in: n u j en telecommunicatie, waa het stud anc*er® computergiganten Een voorbeeld daarvan is de Perso communication Computer (PCC). er de naam Domus Life heeft Oliv een dergelijk apparaat ontwikk t naast de gebruikelijk PC-func -Programma's kan ontvangen, c< L, Cj7 en video-discs kan lezen, in met andere PCC-bezitters vi kan mak65 ^an spel-en en zelts mU5 knrï^63 voorziet men een nabije 1 m waarin niet alleen particulie tj r °°k bedrijven en overheidsins uëiffu1 °P steeds grotere schaal via c hun w apParatuur onderling en wol anten zullen communiceren, Raadloos als via kabel, svtff apparatuur zelf en de wi men zal er de komende jaren d

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 22